Astma və pik axını ölçən

Beşinci xəstəliyin yayılmasının qarşısını almağın ən yaxşı yolları bunlardır:

Ethernet

Ethernet Earth(yer kürəsi)+Net(tor, şəbəkə) sözlərinin birləşməsindəndir. Ethernet texnologiyası 1973-cü ildə Bob Metcalfe tərəfindən yaradılmışdır və DEC, İntel, Xerox firmaları(DİX birliyi kimi tanınır) tərəfindən işlənilib hazırlanmışdır. Metkalf əvvəl Alto Aloha Network adlanan sistemin adını 1973-cü ildə “Ethernet” adlandırdı. Bununla o texnologiyanın sadəcə Alto kompüterlərində deyil, bütün kompüterlərdə çalışa biləcəyini vurğulamaq istəyirdi. Metkalf-ın texnologiyası bütün sistemlərlə məlumat bitlərini göndərə bilirdi və bütün siustemlərnən işləyə bildiyi üçün nəticədə “Ethernet” yaranmış oldu. Aşağıdakı diaqram Dr. Robert M. Metcalfe tərəfindən 1976-cı ilin iyun ayında National Computer Conferance-da ethernetin yaranması zamanında onun izah olunması üçün çəkilən ilk şəkildir. Bu şəkildə koaksial kabelli ilk ethernet təsvir olunmuşdur. Bu texnologiya hal-hazırda istifadə olunan UTP kabelləmədən fərqlidir.

Bu şəbəkə texnologiyası ən çox yayılmış və hal-hazırda çox işlədiləndir. Buna görə ona ayrıca bölmə verməyi qərara aldım. Kabel tipləri barədə aldığınız məlumatlar sizə Etherneti daha yaxşı anlamağa yardımçı olacaqdır. Ethernet texnologiyası müasir şəbəkələrdə ən çox işlədilən növ olmasına səbəb onun ucuz olmağı, məhsuldarlığı, rahat genişləndirilə bilməsidir və demək olar ki, bütün şəbəkə istehsalçıları tərəfindən dəstəklənir. Ethernet artıq bir standart olub və digər yerli sahə şəbəkə texnologiyalarını ona görə qiymətləndirirlər. Buna səbəb DIX standartından sonra Ethernet, Institute of Electrical and Electronics Engineers (IEEE)-in 802 kodlu komissiyası tərəfindən inkişaf etdirilməkdədir. IEEE 1985-ci ildə “IEEE 802.3 Carrier Sense Multiple Access with Collision Detection (CSMA/CD) Access Method and Physical Layer Specifications” şəklində bir adla yeni ethernet standartını elan etdi. Bu vaxtlarda IEEE standartı International Organization for Standardization (ISO) tərəfindən işi davam etdirilirdi. ISO günümüzdə kompüter şəbəkələri ilə bağlı bütün standartlaşdırılma işini aparan qurumdur. Onu da deyim ki yarandığı dövrdən ethrenetin satışı və istifadə olunma sayına oxşar heç bir şəbəkə yox idi və hal-hazırda da yoxdur. Buna səbəb Etheretin ucuz başa gəlməsi və yaratdığı CSMA/CD texnologiyası idi. Ethernet yaradılarkən 3 əsas problemi həll etmək lazım idi:

1. Kabel vasitəsi ilə məlumatı necə göndərmək?
2. Göndərən və qəbul edən kompüter necə təyin olunacaq?
3. Müəyyən bir anda kabeldən istifadə etmək necə təyin olunacaqdır?

Məlumatın ötürülməsi Paketlər(Frames) formasında həyata keçirilir. Bütün kompüter şəbəkələri şəbəkə üzərindən ötürüləcək məlumatı sabit səviyyədə kiçik paketlər halında ötürürlər. Bu formanın iki önəmli faydası vardır. Birincisi böyük bir faylın transfer-i (ötürülməsi) zamanı bir kompüter şəbəkənin tamamını uzun bir müddət məşğul etməmiş olur. Kompüter məlumatı paketlər halında yollayarkən, hər paketi göndərməzdən əvvəl kabelin istifadədə olub-olmadığını kontrol edir. Əgər kabel boşdursa paketi yollayır. Paket qarşıya çatanda, kabel təkrar şəbəkədəki bütün kompüterlər üçün boş vəziyyətdə olur. Bir az öncəki kompüter ikinci paketi yollamadan öncə təkrar kabeli kontrol etmək məcburiyyətindədir. Bu vaxtda digər kompüter öz paketini yollaya bilər. Paketlər kiçik quruluşda olduğu üçün saniyələr içində yüzlərcə fərqli kompüterlər tərəfindən yollanıb-alına bilər. Kompüterləri istifadə edən insan üçün bu vəziyyət, şəbəkədə sanki hər kəs eyni anda məlumat alış-verişi edir kimi görünür. Məlumat paketlər halında göndərilməsə idi, istifadəçi 50 MB-lıq bir faylı başqa kompüterə yollayarkən bəlkə 3-5 dəqiqə boyunca digər kompüterlər şəbəkəni istifadə edə bilməyəcəklərdi. Paketli quruluşun ikinci faydası isə budur: 50 MB-lıq faylı bir biti belə ötürülmə əsnasında zədələnərsə, bu bütün faylın ən başdan təkrar göndərilməsinin qarşısını alır. Göndərilən məlumat paketlərə bölünüb yollandığı üçün sadəcə zədələnmiş paketin təkrar yollanması kifayət edir. Ethernet məlumat paketinin quruluşu belədir. Hər paketin tərkibində bu dörd məlumat vardır:

·Qəbul edənin MAC adresi
·Göndərənin MAC adresi
·Göndəriləcək məlumatın özü
·CRC(zədə kontrol) kodu

Astma və pik axını ölçən

Pik axın sayğacı, astma xəstələri üçün havanın ağciyərlərinizdən nə qədər yaxşı çıxdığını ölçmək üçün istifadə edilən ucuz, portativ, əl cihazıdır. Bu sayğacdan istifadə edərək pik axınınızı ölçmək astma simptomlarınızı idarə etməyin və astma hücumunun qarşısını almağın vacib bir hissəsidir.

Maksimum axın sayğacı, tam nəfəs aldıqdan sonra güclə nəfəs aldığınız zaman ağciyərlərdən havanın nə qədər sürətli çıxdığını ölçməklə işləyir. Bu tədbirə “pik ekspiratuar axın” və ya “PEF” deyilir. PEF -ni izləmək, astma simptomlarınızın nəzarət altında olub olmadığını və ya pisləşdiyini öyrənməyin bir yoludur.

Niyə Peak Flow Meter istifadə etməlisiniz?

Bir pik axın sayğacından oxunuşlar sizə və ya uşağınıza astmanın pisləşməsinin əlaməti ola biləcək erkən dəyişiklikləri tanımağa kömək edə bilər. Astma hücumu zamanı tənəffüs yollarını əhatə edən hamar əzələlər sıxılır və tənəffüs yollarının daralmasına səbəb olur. Pik axın sayğacı, astma əlamətlərinizdən bir neçə saat və ya hətta gün əvvəl hava yollarının sıxılması barədə sizi xəbərdar edir. PEF -ni astma hərəkət planınızla istifadə edərək, nə vaxt qurtaracağınızı (sürətli hərəkət edən) astma inhalerini və ya digər astma dərmanlarını qəbul edəcəyinizi biləcəksiniz. Astma hərəkət planınızdakı addımları izləyərək, tənəffüs yollarının daralmasını tez bir zamanda dayandıra və ciddi bir astma fövqəladə vəziyyətindən qaça bilərsiniz.

Maksimum axın ölçmə cihazı da sizə kömək etmək üçün istifadə edilə bilər:

• Astma xəstəliyinə səbəb olanı öyrənin
• Astma hərəkət planınızın işə yarayacağına qərar verin
• Astma dərmanlarının nə vaxt əlavə ediləcəyinə və ya tənzimlənəcəyinə qərar verin
• Nə vaxt təcili yardım axtarmalı olduğunuzu bilin

Pik axın ölçmə cihazınızın yalnız ağciyərlərin böyük tənəffüs yollarından çıxan hava axınının miqdarını ölçdüyünü bilmək vacibdir. Kiçik tənəffüs yollarının səbəb olduğu hava axınındakı dəyişikliklər (astma ilə də baş verir) pik axınölçən tərəfindən aşkar edilməyəcək. Ancaq erkən xəbərdarlıq əlamətləri ola bilər. Bu səbəbdən astma xəstəliyinizi ən yaxşı şəkildə idarə etmək üçün simptomlarınızdan və erkən xəbərdarlıq əlamətlərinizdən xəbərdar olmalısınız.

Kim Peak Flow Meter istifadə etməlidir?

Siz və ya uşağınızın orta və ya şiddətli astması varsa və gündəlik astma dərmanlarına ehtiyacınız varsa pik axın sayğacları çox faydalıdır. Hətta 6 yaşdan yuxarı uşaqların çoxu yaxşı nəticələr verən pik axınölçəndən istifadə edə bilməlidir. Orta və şiddətli astması olan insanlar evdə pik axın sayğacına sahib olmalıdırlar.

Astma üçün Peak Flow Meterdən necə istifadə edə bilərəm?

Astma izləmək üçün pik axın sayğacından istifadə etmək çox sadədir. İşdə etdiyiniz budur:

1. Ayağa qalx və ya düz otur.
2. Göstəricinin sayğacın altındakı olduğundan əmin olun (sıfır).
3. Ağciyərləri tamamilə dolduraraq dərindən nəfəs alın.
4. Ağız boşluğunu ağzınıza qoyun; dişlərinizlə yüngülcə dişləyin və üzərinə dodaqlarınızı bağlayın. Dilinizin ağız boşluğundan uzaq olduğundan əmin olun.
5. Tək bir zərbə ilə havanı mümkün qədər sərt və sürətli şəkildə partlatın.
6. Sayğacı ağzınızdan çıxarın.
7. Sayğacda görünən nömrəni yazın və sonra addımları yeddi ilə iki dəfə daha təkrarlayın.
8. Üç oxunuşdan ən yüksək nəticəni astma gündəliyinə yazın. Bu oxu sizin ən yüksək ekspiratuar axınınızdır (PEF).

Maksimum axın sayğacınızın nəticələrinin müqayisə oluna bilməsini təmin etmək üçün hər dəfə oxuduğunuz zaman sayğacınızı eyni şəkildə istifadə etdiyinizə əmin olun.

Pik axını nə qədər tez -tez yoxlamalıyam?

Maksimum axın dəyərləri hər gün eyni vaxtda, tercihen səhər bir dəfə və axşam yenidən yoxlanılarsa ən yaxşısıdır. Həkiminizdən pik axınınızı nə qədər tez -tez yoxlamalı olduğunuzu soruşun.

“Şəxsi ən yaxşı” zirvə axını nömrəmi necə təyin edə bilərəm?

“Şəxsi ən yaxşı” pik ekspiratuar axın (PEF), astmanın yaxşı nəzarət altında olduğu müddətdə sizin və ya uşağınızın iki -üç həftəlik müddətdə əldə edə biləcəyi ən yüksək pik axınıdır. Yaxşı nəzarət, özünüzü yaxşı hiss etdiyiniz və astma simptomlarınız olmadığı deməkdir.

Şəxsi ən yaxşı PEF vacibdir, çünki bütün digər pik axın oxunuşlarınızın müqayisə ediləcəyi rəqəmdir. Astma həkiminizlə birlikdə hazırladığınız astma hərəkət planınız bu rəqəmə əsaslanır.

Şəxsi ən yaxşı pik axın nömrənizi tapmaq üçün pik axın oxunuşlarını edin:

• Astımın yaxşı idarə olunduğu iki -üç həftə ərzində gündə iki dəfə
• Eyni zamanda səhər və axşam erkən
• Həkiminizin və ya astma baxıcınızın göstərişi ilə

Həmişə eyni sayğacdan istifadə etməlisiniz.

Özünüzün və ya uşağınızın ən yaxşı fərdi PEF-ini təyin etdikdən sonra, astma xəstəliyinizi aradan qaldırmaq və ya təcili tibbi yardım axtarmaq üçün nə vaxt tez relyefli dərmanlar qəbul etməli olduğunuzu təyin etmək üçün astma baxıcınızla işləyin. Bunlara astma pik axın zonaları deyilir. Bütün bu məlumatlar şəxsi astma fəaliyyət planınızda qeyd edilməlidir.

Sonra, hər səhər pik axını oxumağa davam edin. Gündəlik oxunuşlar sizə kömək edəcək:

• Hava axınının erkən düşməsini tanıyın
• Uşağınızın böyüdükcə təbii olaraq ən yaxşı şəkildə yaxşılaşdığını bilin

PEF -iniz ən yaxşı vəziyyətinizin 80% -dən aşağı düşərsə, astma fəaliyyət planınızı izləyin və həmin gün və ya həkiminizin göstərişi ilə PEF -i daha tez -tez yoxlayın. Astma simptomlarınız pisləşmədən dərhal kömək istəyin.

Beşinci xəstəlik

Beşinci xəstəlik səpgi (səpgi) əmələ gətirən viral xəstəlikdir. Beşinci xəstəlik eritema infeksiyası kimi də tanınır. Və bu, “sillə xəstəliyi” kimi tanınır. Bunun səbəbi, səpgi uşağın yanaqlarının çox qızarmasına səbəb ola bilər. Beşinci xəstəlik bir uşaqdan digərinə burun və boğazdan gələn maye ilə birbaşa təmasda olur. O, həmçinin yoluxmuş qanla təmasda da yayıla bilər. Bir az yoluxucudur.

Bir uşaqda beşinci xəstəliyə səbəb olan nədir

Beşinci xəstəliyə insan parvovirusu B19 səbəb olur. Ən çox qış və yaz aylarında rast gəlinir.

Hansı uşaqlar beşinci xəstəlik riski altındadır?

Ən çox gənc məktəb yaşlı uşaqlarda rast gəlinir. Uşaqlar tez-tez məktəbdə və ya uşaqların toplaşdığı digər yerlərdə alırlar. Yetkinlər də beşinci xəstəliyə tutula bilər, lakin infeksiyaların əksəriyyəti uşaqlarda olur.

Uşaqda beşinci xəstəliyin əlamətləri hansılardır?

Semptomlar adətən uşaq xəstəliyə məruz qaldıqdan 4-14 gün sonra görünür. Yoluxmuş hər 5 uşaqdan 4-də səpgi əmələ gəlməzdən əvvəl təxminən bir həftə ərzində çox yüngül simptomlar olacaq. Təxminən 5-də 1-də səpgi görünməzdən əvvəl heç bir simptom olmayacaqdır. Uşaqlar səpgilər görünməzdən əvvəl, xəstəliyə tutulduqlarını bilmədən ən çox yoluxucu olurlar.

Erkən simptomlar adətən çox yüngül olur. Bunlar ola bilər:

• Aşağı hərarət
• Baş ağrısı
• Burun axması
• Boğaz ağrısı
• qaşınma
• Bulantı və ya qusma
• ishal

Döküntü adətən beşinci xəstəliyin əsas simptomudur. Döküntü:

• Yanaqlardan başlayır və parlaq qırmızıdır
• Gövdəyə, qollara və ayaqlara yayılır və 2-4 gün davam edir. Çox vaxt “sivri” bir görünüşə malikdir.
• Uşaq günəş işığına, istiyə və ya soyuğa məruz qaldıqda və ya dəri zədələndikdə geri gələ bilər. Bu bir neçə gün çəkə bilər.

Beşinci xəstəliyin simptomları digər sağlamlıq vəziyyətlərində olduğu kimi ola bilər. Uşağınızın diaqnoz üçün həkimə müraciət etməsinə əmin olun.

Uşaqda beşinci xəstəlik necə diaqnoz qoyulur?

Həkim uşağınızın simptomları və tibbi tarixi haqqında soruşacaq. O, uşağınıza fiziki imtahan verəcək. Fiziki müayinə döküntünün müayinəsini əhatə edir. Döküntü beşinci xəstəliyə xasdır və uşağınızın diaqnozu üçün kifayət qədər ola bilər. Bəzi hallarda, uşağınız da qan testləri edə bilər.

Uşaqda beşinci xəstəlik necə müalicə olunur?

Müalicə uşağınızın simptomlarından, yaşından və ümumi sağlamlığından asılı olacaq. Vəziyyətin nə qədər ağır olduğundan da asılıdır. Virus səbəb olduğu üçün antibiotiklər uşağınıza kömək etməyəcək.

Müalicənin məqsədi simptomları aradan qaldırmaqdır. Müalicə aşağıdakıları əhatə edə bilər:

• Uşağınızın çoxlu maye içdiyinə əmin olun
• Qızdırma və simptomlara qarşı parasetamol və ya ibuprofen verin
• Qaşıntı üçün antihistaminik verin

Bütün dərmanların riskləri, faydaları və mümkün yan təsirləri barədə uşağınızın sağlamlıq xidmətinin təminatçısı ilə danışın. Həkiminizin göstərişi olmadan 6 aydan kiçik uşaqlara ibuprofen verməyin. Uşaqlara aspirin verməyin. Aspirin Reye sindromu adlanan ciddi sağlamlıq vəziyyətinə səbəb ola bilər.

Uşaqda beşinci xəstəliyin mümkün fəsadları hansılardır?

Beşinci xəstəlik adətən yüngül xəstəlikdir. Bəzi hallarda, oraq hüceyrə xəstəliyi və ya zəif immunitet sistemi olan bir uşaqda kəskin ağır anemiya inkişaf edə bilər. Beşinci xəstəliyi olan hamilə qadının ana bətnində körpənin ölməsi riski azdır.

Uşağımın beşinci xəstəliyinin qarşısını necə ala bilərəm?

Beşinci xəstəliyin yayılmasının qarşısını almağın ən yaxşı yolları bunlardır:

• Əlləri sabun və isti su ilə yaxşıca yuyun
• Öskürərkən və ya asqırarkən ağzınızı və burnunuzu örtün

Uşağımın sağlamlıq xidmətinə nə vaxt zəng etməliyəm?

Əgər uşağınız varsa həkimə müraciət edin:

• Yaxşılaşmayan və ya pisləşməyən simptomlar
• Yeni simptomlar

Uşaqlarda beşinci xəstəlik haqqında vacib məqamlar

• Beşinci xəstəlik yanaqlarda parlaq qırmızı döküntüyə səbəb olan viral bir xəstəlikdir. Döküntü sonra bədənə, qollara və ayaqlara yayıla bilər. Döküntü 2 ilə 4 gün davam edir.
• Digər simptomlara burun axması, boğaz ağrısı və aşağı hərarət daxildir.
• Beşinci xəstəlik bir uşaqdan digərinə burun və boğazdan gələn maye ilə birbaşa təmasda olur. O, həmçinin yoluxmuş qanla təmasda da yayıla bilər.
• Müalicə qızdırma və narahatlığı azaltmaq üçün dərman qəbul edə bilər.

Növbəti addımlar

Uşağınızın sağlamlıq xidmətinə baş çəkməkdən maksimum yararlanmaq üçün məsləhətlər:

• Səfərin səbəbini və nə etmək istədiyinizi bilin.
• Ziyarət etməzdən əvvəl cavab vermək istədiyiniz sualları yazın.
• Ziyarət etdiyiniz zaman yeni diaqnozun və hər hansı yeni dərmanların, müalicələrin və ya testlərin adını yazın. Həmçinin, provayderinizin uşağınız üçün sizə verdiyi yeni təlimatları yazın.
• Yeni bir dərman və ya müalicənin niyə təyin edildiyini və bunun uşağınıza necə kömək edəcəyini bilin. Həm də yan təsirlərin nə olduğunu bilin.
• Uşağınızın vəziyyətini müalicə etməyin başqa yollarının olub olmadığını soruşun.
• Test və ya prosedurun niyə tövsiyə olunduğunu və nəticələrin nə demək olduğunu bilin.
• Uşağınız dərman qəbul etmədikdə və ya test və ya proseduru etmədikdə nə gözləyəcəyini bilin.
• Əgər uşağınızın növbəti görüşü varsa, həmin səfərin tarixini, vaxtını və məqsədini yazın.
• İş saatları xaricində uşağınızın provayderi ilə əlaqə saxlamağı öyrənin. Uşağınız xəstələnirsə və suallarınız varsa və ya məsləhətə ehtiyacınız varsa, bu vacibdir.