Ailə ünsiyyətini necə yaxşılaşdırmaq olar? 4 düymə

Bacardığın anları axtarmaq vacibdir əyləncəni paylaşın. Ailənin bütün üzvləri üçün uyğun bir film izləmək qədər sadə bir şey ola bilər.Bu, yalnız fiziki deyil, həm də təcrübə birliyi yaradır və beləliklə ailə üzvlərinin fərqli otaqlarda təcrid olunmasına imkan vermir. Beləliklə paylaşılan filmlə bağlı mümkün bir dialoq və ya mübahisəni təşviq edirik.

Ailə müavinətini necə bilirəm?

Dünyasını dəyişən şəxslərin birdəfəlik müavinətini və maaşını ailə üzvləri necə ala bilər və həmin ödənişlərin məbləği nəcə müəyyən edilir?

EkoNews məsələni Azərbaycan Respublikası Vəkillər kollegiyasının üzvü vəkil Roman Qaraşovla müzakirə edib.

Vəkil bildirib ki, işçi vəfat etdikdə əmək müqaviləsi ləğv olunur. Bu zaman vəfat edən işçinin vərəsələrinə onun orta aylıq əməkhaqqının 3 misli miqdarında müavinət verilməlidir:

“Müavinətin hesablanması üçün vəfat edən işçinin ölüm haqqında şəhadətnaməsi iş yerinə təqdim olunmalıdır. Əmək məcəlləsinin 77-ci maddəsinin 7-ci hissəsində qeyd olunanlara əsasən, işçinin vəfatı ilə əlaqədar əmək müqaviləsinə xitam verildikdə işəgötürən tərəfindən vəfat edənin vərəsələrinə orta aylıq əmək haqqının azı üç misli miqdarında müavinət ödənilir. Vəfat etmiş şəxs eyni zamanda həm sığortaolunan, həm də əmək pensiyaçısı olduqda, dəfn üçün müavinətin biri – məbləğcə daha böyüyü ödənilir.

“Ölən şəxsin maaşı onun ailə üzvlərindən kimə və hansı hallarda verilə bilər” sualına da cavab verən Roman Qaraşov bunlar deyib:

“Sosial müavinətlər haqqında” Qanunun 7.0.5-ci maddəsinə görə ailə başçısını itirməyə görə müavinət –

1. Əmək qabiliyyəti olmayan şəxsin əmək pensiyası hüququ olmadıqda

2. Yaşından və əmək qabiliyyətindən asılı olmayaraq valideynlərdən, qardaş, bacı, baba və nənələrdən biri vəfat etmiş şəxsin 8 yaşınadək uşaqlarına baxdıqda və işləmədikdə, ödənilir.

Həmin Qanunun 9.1.-ci maddəsinə görə ailə başçısını itirməyə görə müavinət –

1. Vəfat etmiş şəxsin uşaqlarına – 18 yaşına çatanadək (əyani təhsil alanlara təhsili bitirənədək, lakin 23 yaşdan çox olmamaqla)

2. Vəfat etmiş şəxsin 18 yaşına çatanadək sağlamlıq imkanlarının məhdudluğu müəyyən olunmuş 18 yaşından yuxarı əlil uşaqlarına -əlillik müddətinə

3. vəfat etmiş şəxsin 8 yaşınadək uşaqlarına baxan və işləməyən (yaşından və əmək qabiliyyətindən asılı olmayaraq) valideynlərdən, qardaş, bacı, baba və nənələrdən birinə – uşağın 8 yaşınadək təyin edilir.

Göründüyü kimi, qanunvericilikdə ailə başçısını itirməyə görə müavinətin ödənilməsi halları və müddəti dəqiq müəyyənləşdirilib:

“Ölən şəxsin ən azı 5 il sığorta stajı olmalıdır. Müxtəlif illər olsa, hər il ən azı 4 ay sığorta stajı olmalıdır. Burada istisna isə hərbi qulluqçulardır. Əgər hərbi qulluqçu vəzifəsini yerinə yetirərkən həlak olarsa, onun sığorta stajının olub-olmaması nəzərə alınmır və ailəsinə pensiyası verilir”.

Vəkilin sözlərinə görə, ölən şəxsin pensiyasını ala biləcək şəxslər 18 yaşına çatmış şəxslər, 23 yaşına çatmış şəxslər, o halda ki, əyani təhsil alır, əlilliyi olan ailə üzvü, ailə başçısı itkin düşünlərdir. Bu, qanunun verdiyi imkandır”.

Roman Qaraşov imkan düşən kimi ölən adamın pensiyasını bu kateqoriyadan olmayan adamlarında aldığını bildirib. Onun sözlərinə görə, əgər ailəyə ölən adamın pensiyası gəlirsə, bu barədə aidiyyəti qurumlara məlumat vermək həmin ailənin öhdəliyidir:

“Məlumat verilmədən pensiya alınırsa, bu, artıq cinayət məsuliyyəti yaradır. Özgə əmlakını dələduzluqla mənimsəmək hesab edilir. Əmək məcəlləsinə əsasən, İişəgötürənin təqsiri üzündən baş vermiş istehsalat qəzası və yaxud peşə xəstəliyi nəticəsində sağlamlığı pozulmuş işçilərə, habelə bu səbəbdən həlak olmuş işçilərin ailə üzvlərinə və himayəsində olan digər şəxslərə qanunvericiliklə müəyyən edilmiş qaydada dəymiş zərərə görə müvafiq ödənclər ödənilməlidir.

Ailə ünsiyyətini necə yaxşılaşdırmaq olar? 4 düymə

Bir ailənin üzvləri, çox vaxt birlikdə keçirmələri ilə xarakterizə olunurlar, amma bu həmişə yaxşı ailə ünsiyyətinin təminatı deyil.

Bəs . bu tip ünsiyyəti necə inkişaf etdirə bilərik?

• İlgili məqalə: “Paradoksal ünsiyyət və təsirli münasibətlər:” bəli “dedi,” yox “demək istədi və hər şey bitdi”

“Ailə” dediklərimiz

Bu məqalənin ətrafında döndüyü ailə termini müəyyənləşdirilməlidir. Ailə yalnız birlikdə yaşayan və qan qohumları və soyadlarını paylaşan bir qrup insan deyil. Həm də bir-birləri ilə işbirliyi quran bir fərdlərin təşkilatlanmasından başqa bir şeydir.

Ailə bir toplum kimi başa düşülməlidir, üzvlər arasındakı münasibətlərin dərin bir təsir xüsusiyyətinə sahib olduğu və digər qrup tiplərinə görə fərq yaradan bir qrup olaraq.

Bu baxımdan, ailə kontekstindəki emosional reaksiyalar gözlənilən davranışlara dair davamlı bir əlaqə mənbəyidir. Bu mənada, ailə üzvlərə imkan verən boşluqlar yarada bilən bir inteqrasiya elementidir mənsubiyyət və eyniləşdirmə münasibətlərinin inkişafı. Bu mənsubiyyət təsadüfi və müvəqqəti deyil, vacibdir, çünki mövzunu özü və cəmiyyət qarşısında müəyyənləşdirir.

Nəhayət, qeyd etmək lazımdır ki, ailə üzvlərinin birlik yaratması və funksiyaların və məsuliyyətlərin bölüşdürülməsinə imkan verən ümumi məqsəd və vəzifələri bölüşməli olduğu bir təşkilatdır. Buna görə bir komandadır.

• Bəlkə də sizi maraqlandırır: “Toksik ailələr: zehni xəstəliklərə səbəb olduqlarının 4 yolu”

Ünsiyyət modelləri

Ailə üzvlərinin ünsiyyət quruluşları dəyişir. Bunlar nəzərə alınmalıdır, çünki nəsillər mənşəli mühüm fərqlər var və bu, əlaqə və anlayış çatışmazlığı səbəbindən anlaşılmazlıqlar, uyğunsuzluqlar və məsafələr yarada bilər, beləliklə valideynlər və uşaqlar arasında bir boşluq açılır.

Bu, bir çox digər səbəblə yanaşı, hal-hazırda da ola bilər bilinən “körpə bumu” na aid olan valideynlərin əksəriyyəti (1946 – 1964) əsasən rabitə vasitəsi olan televiziya və sözdə “kütləvi informasiya vasitələri” (kino, radio və mətbuat) ilə böyüdülər. Hamısının xüsusiyyəti, ünsiyyət tərzinin məlumatlı, şaquli və birtərəfli olması, yəni tək yönlü olmasıdır.

Fərqli texnologiyaların müəyyən dəyərləri ötürdüyünü nəzərə alaraq, bu nəsil televiziya danışıqlarının şaquli və iyerarxik təşkilatlanmasını əldə etdi, alıcı rolunu əldə etmək, beləliklə ünsiyyət aktında passiv agent olmağa alışmaq.

Xalis nəsil

Öz növbəsində, müvafiq uşaqlar yeni texnologiyaların nəslinə aiddir; bəzi tədqiqatlar buna “Net nəsil” adını verir. Bu nəslin insanları vizual görüntüləri oxuya bilirlər (görmə baxımından daha savadlı), diqqətlərini bir tapşırıqdan digərinə keçirə bilirlər, cavab müddəti sürətli və ümumiyyətlə maraqlı və müstəqil insanlardır.

Bu nəsil televiziya ilə əlaqəli böyüysə də, diqqət mərkəzində olanları kompüter və cib telefonudur. İnternet mühitində xüsusilə sosial şəbəkələrdə suda balıq kimi hərəkət edirlər. Bu mühitlərdə kommunikativ diskurs üfüqi, çoxplanlı, aktiv və dərhaldır.

Yeni texnologiyaların təsiri

Hər gün uzaqda yaşayanlarla əlaqə saxlamağımızı təmin edən saysız-hesabsız cihazlarla yaşayırıq. bizi ən yaxın insanlardan uzaqlaşdıra bilərlər. Ailənin bir neçə üzvünün bir kəlmə demədən bir ekrana baxaraq mənimsənildiyi və beləliklə birgəyaşayışdakı şəxsiyyətlərarası münasibətlərin pisləşdiyi səhnələrimiz var.

Dialoq şəxsiyyətlərarası münasibətlərdə və daha da çox ailədə vacibdir. Ünsiyyət insanlarla əlaqə qurmağımıza, məlumat verməyimizə və qəbul etməyimizə, düşündüklərimizi ifadə etməyimizə və anlamağımıza, duyğuları ötürməyimizə kömək edir. Bir sözlə, ünsiyyət sevgi və empatiya ilə bizi birləşdirir və əlaqələndirir.

Əlbətdə ki, ailə ünsiyyəti üçün əsas bir qayda yoxdur. Hər bir ailə bir dünyadır və özünəməxsus bir dili var. Bununla birlikdə, ünsiyyəti yaxşılaşdırmaq və ya üzvlər arasında maye rabitə yaratmaq və nəsil fərqini nəzərə alaraq, hamının sıx yaşadığı bir əlaqə yaratmaq üçün əsasən valideynlərin iradəsi, marağı və mövcudluğu tövsiyə olunur.

Ailə ünsiyyətini yaxşılaşdırın

Ailənin nüvəsindəki ünsiyyəti yaxşılaşdırmaq üçün nə edə bilərik? Fərqli nəsillər arasındakı məsafələri qısaltmaq və ünsiyyəti və nəticədə birlikdə yaşamağı yaxşılaşdırmaq üçün aşağıdakı strategiyaları tətbiq edə bilərik.

1. Texnologiyasız anlar

Gün ərzində bir neçə dəfə qeyd etmək vacibdir cihazlardan istifadə edilməməli olduğu yer. Masanın ətrafında baş verən o anlar (səhər yeməyi, nahar, qəlyanaltı və şam yeməyi) maye ünsiyyətini inkişaf etdirmək üçün idealdır.

• Əlaqədar məqalə: “FOMO sindromu: başqalarının həyatının daha maraqlı olduğunu hiss etmək”

2. Paylaşılan asudə vaxt

Bacardığın anları axtarmaq vacibdir əyləncəni paylaşın. Ailənin bütün üzvləri üçün uyğun bir film izləmək qədər sadə bir şey ola bilər.Bu, yalnız fiziki deyil, həm də təcrübə birliyi yaradır və beləliklə ailə üzvlərinin fərqli otaqlarda təcrid olunmasına imkan vermir. Beləliklə paylaşılan filmlə bağlı mümkün bir dialoq və ya mübahisəni təşviq edirik.

3. Dialoq / mübahisəni təşviq edin

Maraq doğuran bir mövzuda təəssürat, fikir və fikir mübadiləsi aparmaq üçün paylaşılan məqamlardan istifadə etmək vacibdir. Üzvlərin hər birinin iştirakçı dialoqunu təşviq edin hər zaman fərqli töhfələrə hörmət etmək və etibar, təhlükəsizlik və mənsubiyyət sahələrinə imkan vermək vacibdir.

4. Qarşılıqlı əlaqə

Ailənin hər bir üzvünə maraq göstərmək vacibdir gününün necə olduğunu soruşmaq və ya sizi narahat edən və / və ya baş verən nədir. Bu şəkildə birbaşa, fərdi və insani ünsiyyəti və ailənin hər bir üzvünün şəxsi vəziyyətinin daha yaxşı başa düşülməsini təşviq edirik.

Ailə vacibdir və təməldir və bu səbəbdən bir-birinin qayğılarını bilmək, sevgi ilə birləşmiş bir ailə qurmaq və bir-birlərini çox tanımaq üçün vacibdir.

İSLAMDA AİLƏ

Ailə qurmaq iki fərqli nəslin birləşməsi, tanış olması, qohumluq bağlarla bir‐birinə bağlanması deməkdir. Ailə, bir – birinə möhtac olan, güvənən, bir-birində sükunət və hüzur tapan bir qurumdur.
Bir ayədə buyurulur: “Sizi tək bir candan xəlq edən, ünsiyyət qurub sükunət tapsın deyə ondan onun zövcəsini yaradan Odur…”
Ailə iki nəfərin başlatdığı və onların təməli üzərində yüksələn bir binadır. Bu iki nəfər bərabər olduqda sükunət tapa bilərlər, onları bir-birindən ayırsanız hidrogenlə oksigen ayrılınca nə baş verəcəksə onun şahidi olacaqsınız. Onlar ayrılınca ortada ailə deyə bir şey qalmır. Boşanmaq isə “Allahın ən çox sevmədiyi halaldır”.
Əziz möminlər, bu səbəblə ailə qurmaq üçün əsas olan həyat yoldaşını doğru seçməkdir.
Ayədə buyurulur: “Müşrik qadınlar iman gətirməyincə onlarla evlənməyin! Əlbəttə, iman gətirmiş bir kəniz, sizi heyran edən müşrik bir qadından daha xeyirlidir. Müşrik kişilər iman gətirməyincə [mömin qadınları] onlara ərə verməyin. Əlbəttə, iman gətirmiş bir kölə, sizi heyran edən müşrik bir kişidən daha xeyirlidir. Onlar sizi atəşə çağırırlar. Allah isə sizi Öz rizası ilə Cənnətə və bağışlanmağa dəvət edir. Daha doğrusu Öz mesajlarını insanlara bəyan edir ki, bəlkə, düşünüb ibrət alsınlar.”
Bəqərə surəsinin bu ayəsi ilə uyğun gələn bir hədis də Rəsulullah (səs) belə buyurur: “Qadınla dörd şeyə görə evlənirlər: 1. Malı, 2. Gözəlliyi, 3. Nəsli, 4. İmanı. Siz İmanlı olanı seçin ki, eviniz bərəkətli olsun.”
Ailə qurmaq iki fərqli irqin, millətin və dilin qarışmasına da səbəb olur. Ailə qurmaq cəmiyyət binasını sıx və möhkəm halda davam etdirmək deməkdir, binadan əlavə bir balkon çıxarmaq deyil. Yeni ailə, o binadakı alt mərtəbələrin üzərində durduğu kimi, özündən sonrakı üst mərtəbələrə də təhəmmül etməlidir. Ailə qurmaq, bağçada yeni ağacın əkilməsidir, o bağçadan bir ağacı çıxarıb başqa yerə aparmaq deyil.
Ailə təsəvvürünü tam qavraya bilməyən insan, boşanma hüququnu da tam dərk edə bilməz. Ailənin aliliyi və məsuliyyətini başa düşən insan eyni zamanda boşanma hadisəsini cəmiyyətə vurulan zərbə kimi anlamalıdır. Bir boşanma hadisəsilə yalnız boşanan tərəflər deyil bir neçə nəfər zərər çəkir, çox sayda mənfi və xoşagəlməz nəticələr baş verir. Boşanma, ailə problemləri və çətinlikləri çərçivəsində ən son atılan addım olmalıdır. Təəssüf ki, çox zaman ən birinci atılan addım olur. Bütün gənclər də özlərinə bəraət qazandırmaqda mahirdirlər.
Yeni qurulan ailədə bir müddət sonra şikayətlər, problemlər və sairə kimi xoşa gəlməz halların biruzə verdiyini eşidirik. Hansı ki, o problemlərin çoxu o qədər ciddi və əhəmiyyətli də deyil. Sanki evlilik sadəcə bir adətə çevrilib, vəya evdə qalmamaq üçün bir çıxış yoludur. Yaxud valideynlərin yalnız nəvələrə sahib olma həvəsədir. Ailə üzvləri arasında doğmalıq və yaxınlıq hissləri sanki oyana bilmir. Aylarla, illərlə bir yerdə yaşamaqlarına baxmayaraq sanki yad insanlar kimi, yaxud da bir məktəbin şagirdləri kimi davranırlar. Necə də olsa təhsil bitəndən sonra hərə öz həyatı ilə davam edəcək.
Yeni evliliklər, yeni doğulan uşaqlar və boşanma halları haqqında statistikaları çox vaxt eşidirik. Bilirik ki, boşanma halları yeni qurulan ailələrdən nisbətdə çoxdur və bu nisbət də getdikcə artmaqdadır. Qərb dünyası və qərb ölkələrindəki ailə və boşanma hallarını eşitdikdə öz halımıza şükr edirik. Ordakı əlaqələrin hansı vəziyyətə olduğu, gənclərin necə pozulduğu, yeni doğumların nə qədər azaldığından yaxşı xəbərimiz var. Amma bizdəki boşanma halları qərb aləmindən çox da az deyil və belə davam etsə bu mövzuda hətta qərb dünyasını belə keçə bilərik. Məsələ burasındadır ki, qərb ölkələrində ailə zəminində problemlər daha çoxdur və cəmiyyətdə olan qadın kişi əlaqələrində çox fəsadlar vardır. Bizim cəmiyyətdə isə o problemlərin bəlkə də heç yarısı yoxdur, bəs niyə boşanma hadisələri bu qədər çoxalır?
Təbii ki, ölkədə, ailə məsələləri ilə məşğul olan məsul şəxslər bütün vəziyyəti dərindən öyrənməli, lazımi şərtləri, qaydaları və həll yollarını müəyyənləşdirməlidirlər. Eyni zamanda boşanmanın hansı hallarda ola biləcəyi, son addım kimi düzgün atılması və necə həyata keçirilməsi məsələləri ilə də gənclərimiz dərindən tanış olmalıdır. Bütün evlənən gənclər qabaqcadan bilməlidirlər ki, boşanma nəticəsində ailəyə hansı ziyan dəyir, uşaqların tərbiyəsi necə bərbadlaşır, onların psixologiyası necə pozulur.
Uca Allah cümləmizi ailəsini keçilməz bir qala olaraq görən və bu qalanın dağılmaması üçün hər cür fədakarlığa qatlanan qullarından eyləsin.

16 Sentyabr/18 Şəvval 1432