Aktiv yaş qrupu üçün müavinətləri necə ləğv edə bilərəm

Müharibə əlilləri, 20 Yanvar hadisələri əlilləri və Çernobıl hadisələri əlilləri psixiki sağlamlıq arayışı təqdim etdikdən sonra avtomobil almaq hüququna malikdir. Əlilliyi olan şəxs nəqliyyat vasitəsini idarə edə bilmədiyi təqdirdə onu idarə etmək hüququ sürücülük vəsiqəsi olan ailə üzvünə verilir. Avtomobil miras kimi ailənin digər üzvünə ötürülə bilər.

Azərbaycanda kimin müavinət almaq hüququ var: valideynlər, uşaqlar, pensiyaçılar, əlillər.

Ölkəmizdə kimin güzəştdlərən istifadə etmək və müavinət almaq haqqının olduğunu öyrəndik. Bu güzəştlərdən istifadə etmək hüququnuzun olduğu halda onlardan istifadə etmir və ya bu müavinətləri almaq hüququnuzun olduğu halda onları almırsınızsa, 142 telefon nömrəsilə Azərbaycan Respublikası Əmək və Sosial Müdafiə Nazirliyinə zəng edin.

Əlilliyi olan şəxslər

Əlillər üçün aylıq pensiyar aşağıdakı kimi verilir:

I qrup əlillik üçün – 150 azn;
II qrup əlillik üçün – 130 azn;
III qrup əlillik üçün – 110 azn.

Əlillərin daha hansı hüquqları var

İldə bir dəfə Azərbaycanın sanatoriya və kurortlarında istirahət etmək və ya müalicə almaq.
Əlillərin bərpa mərkəzlərində müalicəsi nəzərdə tutulmuşdur
Əlil arabası
Eşitmə cihazı
İş yerində güzəştlər: qısaldılmış iş günü, daha uzunmüddətli məzuniyyət
Radiasiyaya məruz qalmış şəxslər müalicə üçün ildə bir dəfə 237 manat məbləğındə pul vəsaiti alır

Yaşa görə sosial müavinət

Pensiya kapitalına malik olmayan işsiz şəxslərə yaşla əlaqədar aylıq 130 azn sosial müavinət verilir:

Qadınlar – 62 yaşında
Kişilər – 67 yaşında
Üç və daha artıq uşaq (8 ilədək) və ya 1 məhdud fiziki imkanlı uşaq (8 ilədək) böyütmüş 57 yaşlı analar.
Üç və daha artıq uşaq (8 ilədək) və ya 1 məhdud fiziki imkanlı uşaq (8 ilədək) böyütmüş 62 yaşlı atalar. Burada aşağıdakı məqam nəzərə alınmalıdır: Müavinət uşaqların anası dünyasını dəyişmiş olduqda və ya uşaqların atasından ayrılaraq uşaqların böyüdülməsində heç bir iştirakı olmadıqda, ata isə, öz növbəsində, yenidən ailə qurmadıqda verilir.

Ana və uşaq

Kənd təsərrüfatı istehsalatının taxılçılıq, pambıqçılıq, üzümçülük, tütünçülük, çayçılıq, tərəvəzçilik, bostançılıq, meyvəçilik, kartofçuluq, yemçilik, tingçilik, bağçılıq, südçülük, donuzçuluq, qoyunçuluq, quşçuluq, atçılıq, baramaçılıq, arıçılıq, xəzlik heyvan və dovşanların yetişdirilməsi və bağçılıq sahələrində bilavasitə çalışan qadınlara hamiləliyə və doğuma görə məzuniyyət aşağıdakı müddətlərdə verilir:
Hamiləlik dövründə və doğumdan sonrakı dövr üçün işləyən qadınlara 126 təqvim günü (doğumdan əvvəl 70 təqvim günü və doğumdan sonra 56 təqvim günü) müddətində ödənişli məzuniyyət verilir. Doğum çətin olduqda, iki və ya daha çox uşaq doğulduqda, doğumdan sonrakı məzuniyyət 70 təqvim günü müddətində verilir.

normal doğumda 140 təqvim günü (doğumdan əvvəl 70 təqvim günü və doğumdan sonra 70 təqvim günü);
doğum çətin olduqda 156 təqvim günü (doğumdan əvvəl 70 təqvim günü və doğumdan sonra 86 təqvim günü);
iki və ya daha çox uşaq doğulduqda 180 təqvim günü (doğumdan əvvəl 70 təqvim günü və doğumdan sonra 110 təqvim günü).

Yaşı 18-ə çatmamış beşdən çox uşaq doğub tərbiyə edən anaya hər bir uşaq üçün aylıq 55 azn müavinət verilir.
Sağlamlıq imkanları məhdud uşaqlara 18 yaşınadək aylıq 150 manat müavinət verilir.
Ailə başçısını itirmiş şəxslərə aylıq 80 az müavinət verilir.
Uşağın anadan olmasına görə 200 azn birdəfəlik müavinat verilir.
Təzə doğulmuş uşağa görə aztəminatlı ailələrə 55 azn müavinət təyin olunur. Bu müavinət uşağın 1 yaşına çatmasınadək verilir.
Müddətli həqiqi hərbi xidmət hərbi qulluqçularının 16 yaşına (ümumtəhsil məktəblərində təhsil alanlar 18 yaşına) çatmamış uşaqlarına aylıq müavinət 100 azn təşkil edir.
Müharibə əlillərinin, 20 Yanvar hadisələri zamanı əlil olanların 16 yaşına (ümumtəhsil məktəblərində təhsil alanlar 18 yaşınadək) çatmamış uşaqlarına aylıq müavinət 15 azn təşkil edir.
Çernobıl qəzası nəticəsində zərər çəkənlərin və Çernobıl qəzası nəticələrinin aradan qaldırılması iştirakçılarının uşaqlarına aylıq 15 azn müavinət verilir.

Qəyyumlar

Hər iki valideynini itirmiş və ya valideyn himayəsindən məhrum olmuş 18 yaşadək uşaqların qəyyumlarına (himayəçilərinə) aylıq 150 azn müavinət verilir.

I-ci qrup əlillərə qulluq edən və 18 yaşına çatmamış sağlamlıq imkanları məhdud şəxslərə aylıq 50 azn müavinət verilir.

Hərbi xidmət

Prezident pensiyası müharibə əlillərinə aşağıdakı kimi verilir:

I-ci qrup əlilləri üçün – 250 azn;
II-ci qrup əlilləri üçün – 230 azn;
III-cü qrup əlilləri üçün – 210 azn.

Daha kimə və daha nə?

Böyük Vətən Müharibəsi iştirakçılarına, eləcə də “Leninqradın Müdafiəsi” medalına və “Mühasirəyə alınmış Leninqradın sakini” döş nişanına layiq görülənlərə aylıq 150 azn müavinət verilir;
Hərbi əməliyyatlar zamanı zərər çəkmiş 1-ci qrup əlillərə aylıq müavinət – 100 azn;
Çernobıl qəzasının ləğvində iştirak edən şəxslərə verilən aylıq müavinət 100 azn;
20 Yanvar hadisələrinin qurbanlarının ailələrinə verilən aylıq müavinət 300 azn;
Azərbaycanın Milli Qəhrəmanlarına verilən aylıq müavinət – 1500 azn;
Əfqanıstanda hərbi xidmət zamanı şəhid olan əsgər ailələrinə aylıq müavinət – 300 azn;
Şəhid ailələrinə birdəfəlik müavinət – 11 min azn.

Müavinətlərin verilməsinən savayı daha hansı imtiyazlar var?

Şəhid ailələri, Böyük Vətən Müharibəsi veteranları, Qarabağ müharibəsi veteranları, 20 Yanvar hadisələri əlilləri, eləcə də Çernobıl qəzasının ləğvində iştirak edənlər mənzillə təmin olunur.

Müharibə əlilləri, 20 Yanvar hadisələri əlilləri və Çernobıl hadisələri əlilləri psixiki sağlamlıq arayışı təqdim etdikdən sonra avtomobil almaq hüququna malikdir. Əlilliyi olan şəxs nəqliyyat vasitəsini idarə edə bilmədiyi təqdirdə onu idarə etmək hüququ sürücülük vəsiqəsi olan ailə üzvünə verilir. Avtomobil miras kimi ailənin digər üzvünə ötürülə bilər.

İşsizlər və işaxtaranlar

İşsizlik müavinəti

İşsiz kimi tanınan vətəndaşlar işsizlik müavinəti almaq hüququna malikdir. Qeydiyyatdan keçmək üçün Məşğulluq Mərkəzlərinə müraciət etmək lazımdır. İşsizlik müavinəti yalnız işdən çıxarılan və ya ixtisara düşənlərə verilir. Öz istəyi ilə işdən çıxanlara müavinət verilmir.

“İşsizliyə qarşı sığorta haqqında” qanuna uyğun olaraq Azərbaycan Respublikası vətəndaşının işlədiyi təşkilat və ya hüquqi şəxs ləğv edilərsə, o, sığorta müavinəti almaq hüququna malikdir. Bu Qanun vətəndaş ixtisar edildikdə də qüvvəyə minir. Qeyd etmək lazımdır ki, qanun yalnız işəgötürənlə əmək müqaviləsi bağlamış işçilərə şamil olunur.

Müavinət iş stajından asılı olaraq aşağıdakı kimi hesablanır:

İş stajı 3-5 il olduqda – son əmək haqqının 50 faizi (hər ay);
5-10 il olduqda – son əmək haqqının 55 faizi (hər aylıq)
10 ildən artıq olduqda – son əmək haqqının 60 faizi (hər ay)

İşsizlik müavinətini nə müddət almaq olar?
6 ay ərzində. Bu müddət ərzində heç bir işin tapılmadığı təqdirdə, Azərbaycan Respublikası vətəndaşı minimal əmək haqqı, yəni 180 azn məbləğində 3 ay müavinət alır.
İşi harada axtarmalı?
AR vətəndaşı hələ də işsizlər sırasında deyilsə, o, “Məşğulluq” alt sistemindəki elektron formanı dolduraraq Məşğulluq Mərkəzinə müraciət etmək hüququna malikdir. İş axtaran və ya işsiz kimi qeydiyyatdan keçmək olar.
İş tapılmasa nə etməli?
Beş gün ərzində ərizəçiyə uyğun bir iş təklif edilmir və ya işəgötürən onu işlə təmin etmirsə, sistem onu işsiz kimi qeyd edəcək. Təklif olunan işdən imtina etmək olar, lakin bu halda bunun səbəbinin göstərilməsi zəruridir.
Vəziyyətdəki heç bir dəyişikliyi elektron sistemdən gizlətmək olmaz: özünüz bir iş tapmısınızsa, bunu mütləq profilinizdə qeyd etməlisiniz. Bütün amilləri də qeyd etmək lazımdır: sağlamlıq vəziyyətindəki dəyişiklik və imkanların məhdudlaşdırılması və s.
Peşə təhsili nədir və onu kim ala bilər?
Namizəd uyğun peşə bacarıqlarına malik deyilsə və ya əvvəlki peşəsində işləyə bilmirsə, Məşğulluq Mərkəzi onun üçün peşə təlimi təşkil edəcək. Beləliklə, mövcud ixtisası artırmaq və ya tamamilə yeni peşə sahibi olmaq mümkündür.

İş qabiliyyətinin itirilməsinə görə müavinət

İş yerində qəza zamanı xəsarət almış işçiyə aylıq müavinət təyin olunur. Öldüyü təqdirdə zərərçəkənin ailəsinə 77 azn müavinət ödənilir. İş qabiliyyətini itirilməsi faizlərlə hesablanır:

29%-dək – 33 azn;
30-dan 59%-dək – 44 azn;
60-dan 79%-dək – 55 azn;
80%-dən artıq – 66 azn.

Sosial uyğunlaşma üçün müavinət

Cəzaçəkmə müəssisəsindən çıxmış sosial uyğunlaşmaya ehtiyacı olan şəxslərə verilən birdəfəlik müavinət 720 azn təşkil edir.

Müəyyən bir yaşayış yeri olmayan insanlar

Sənədlər olduqda yaşayış yeri olmayan vətəndaşlar polisə və ya rayon bələdiyyəsinə müraciət edərək evsizlər üçün (6 ayadək) sığınacaqda yaşamaq hüququndan istifadə edə bilər. Bunun üçün psixiki sağlamlıq haqqında arayış tələb olunur.

Kommunal xidmət və nəqliyyat

Valideynlərini itirən və ya valideyn himayəsindən məhrum olan 18 yaşa çatmamış uşaqlara kommunal xidmətlər və nəqliyyat xərcləri üçün ayda 5 azn ödənilir;
Bu məqsədlə şəhid ailəsinin hər bir üzvünə 12 azn ödənilir.

Güzəştlərdən necə yararlanmaq olar?

Güzəşt əldə etmək və lazımi sənədlər barədə məlumat almaq üçün yaşayış yerinə uyğun əhalinin sosial müdafiəsi mərkəzinə müraciət edilməlidir. Sənədlərin siyahısı, həmçinin nazirliyin rəsmi veb saytında da mövcuddur
Azərbaycan Respublikası Sosial Müdafiə və Əmək Nazirliyinin rəsmi saytı.
Azərbaycan Respublikası Sosial Müdafiə və Əmək Nazirliyinin qaynar xətti – 142.
Şikayət və təkliflər üçün qaynar xətt nömrələrinin siyahısı.

VERGİLƏR

Azərbaycan Prezidentinin imzaladığı “Əhalinin sosial müdafiəsinin gücləndirilməsi sahəsində əlavə tədbirlər haqqında” sərəncamı ilə sosial müavinətlərin məbləği artırılacaq. Bununla bağlı ortaya çıxan suallardan biri əlilliyə görə pensiya və sosial müavinət məbləğlərinin necə artırılmasıdır. Mövzunu iqtisadçı ekspert Vüqar Bayramov şərh edir.

Minimum pensiya artırıldıqdan sonra “Əmək pensiyaları haqqında” Qanunun 6-1-ci maddəsində (Əmək pensiyasının minimum məbləği) edilən dəyişiklik aşağı pensiya alanların pensiya məbləğlərinin artmasına səbəb oldu. Sosial müavinət məbləğləri isə konkret olaraq müəyyənləşdirilir. Yeni sərəncamla 1-ci qrup əlilliyə görə sosial müavinət 150 manata çatdırılıb. Əvvəllər bu rəqəm ümumi səbəbdən əlillər üçün 82 manat, müharibə əlilləri üçün 101 manat, “Çernobıl AES-də hərbi xidmətlə əlaqədar” və “hərbi xidmət vəzifəsini yerinə yetirməklə əlaqədar” əlilliyi olanlar üçün 94 manat idi. Yeni qaydaya əsasən, əgər vətəndaş əlilliyə görə pensiya alırsa və bu məbləğ 160 manatdan azdırsa, 160 manata çatdırılacaq. Bu o deməkdir ki, 1-ci qrup əlilliyə görə sosial müavinət 150 manat, minimum pensiya isə 160 manat olacaq. Təbii ki, söhbət pensiyanın məbləğindən gedir: pensiya müəyyən şərtlərlə bağlı daha yüksək ola bilər. Buna görə də vətəndaş artımı hesablamaq üçün aldığı vəsaitin pensiya, yoxsa müavinət olmasına diqqət yetirməlidir.

Əlilliyə görə əmək pensiyası – 1-ci qrup əlillərə ümumilikdə sığorta stajı
5 ildən az olmamaq şərtilə, əmək qabiliyyətli yaş dövrünün hər tam ili üçün
4 ay sığorta stajı olduqda təyin edilir

Fiziki imkanı məhdud olan şəxsin hansı hallarda pensiya və sosial müavinət almasına gəldikdə isə, “Əmək pensiyası haqqında” Qanuna əsasən, əlilliyə görə əmək pensiyası – 1-ci qrup əlillərə ümumilikdə sığorta stajı 5 ildən az olmamaq şərtilə, əmək qabiliyyətli yaş dövrünün hər tam ili üçün 4 ay sığorta stajı olduqda təyin edilir. 2-ci və 3-cü qrup əlillərə əlilliyə görə əmək pensiyası fərdi hesabın sığorta hissəsində qeydə alınmış pensiya kapitalı əmək pensiyasının minimum məbləğindən az olmayan pensiya təminatına imkan verməsi şərtilə, bu maddədə göstərilən sığorta stajı olduqda təyin edilir. Həmin qanuna əsasən, hərbi qulluqçulara, o cümlədən müddətli həqiqi hərbi xidmət hərbi qulluqçularından 1-ci qrup müharibə əlili olan şəxslərə (hərbi rütbələrdən məhrum edilmiş hərbi qulluqçular və digər müddətli həqiqi hərbi xidmət hərbi qulluqçuları istisna olmaqla) əlilliyə görə əmək pensiyaları xidmət müddətindən asılı olmayaraq, əlillik hərbi qulluqçuların xidmət etdiyi dövrdə və ya xidmətdən buraxıldıqdan sonra, lakin xidmət dövründə alınmış xəstəlik və yaxud xəsarət (yaralanma, travma, kontuziya) nəticəsində üz verdikdə təyin edilir. “Sosial müavinət haqqında” Qanuna əsasən isə əmək qabiliyyəti olmayan şəxs əmək pensiyası hüququ olmadıqda, əlilliyə görə müavinət alır.

Yeni sərəncamla fiziki imkanları məhdud olan uşaqlara 150 manat sosial müavinətlə yanaşı, hər bir uşağa 18 yaşınadək baxılmasına görə əlavə 50 manat ödəniş təsis edilib. Fiziki imkanları məhdud olan hər bir uşaq üçün ödəniləcək aylıq məbləğ baxım xərci ilə birlikdə 200 manat təşkil edəcək. Minimum pensiya artımları martın 1-dən, sosial müavinətlər üzrə artımlar isə aprelin 1-dən hesablanacaq. Sonuncu sərəncam ilə sosial müavinətlərin artımı 577 min nəfəri əhatə edəcək.

Hazırladı:
Fəxriyyə İKRAMQIZI