Aritmi necə müalicə etmək olar

www.yenicag.az

Allencarr çəkilmə simptomları olmadan siqareti necə atmaq olar

Kateqoriyalar

Özəl

Layihələr

• Seçki 2020
• Ramazan
• Video Xəbərlər
• Qurban Bayramı
• Beynəlxalq Media Forumu
• DÇ-2018
• Türkiyə Prezident Seçkiləri 2018
• Seçkilər 2018
• #Cümhuriyyətüçünyaz
• Formula 1 / Bakı 2017
• Simpozium 2017
• İslam Həmrəyliyi Oyunları
• Referendum
• 15 Temmuz Milletin İradesi

Struktur

• Haqqında
• Şərifzadə küç., 168A, II Bina, m.1, Bakı, Azərbaycan
• +99412 432 12 22
• +99455 681 11 82
• [email protected]

!Reklam – Sol

Koronavirus

!Reklam – Sag

Ana Səhifə Sağlamlıq Təzyiq aparatı olmadan təzyiqi necə ölçmək olar?

!Reklam – Arxiv

Yeni Çağ Media Qrupu – Fevral 15, 2019 – 20:20

!Reklam – Yazi

Arterizl təzyiqi ölçmək üçün tonometrdən istifadə olunur. Lakin tonometr hər zaman əl altında olmur.

Bu halda təzyiqin qalxmasını və ya düşməsini təyin etmək üçün sizə nəbzin ölçülməsi kömək edəcək. Rahat oturun və ya uzanın, sakitləşin, sonra boyun və ya bilək nahiyəsində 30 saniyə ərzində nəbzinizi ölçün və alınmış göstəricini 2-yə vurun. Nəbz 60-dan aşağıdırsa təzyiqiniz düşüb. Bu zaman nəbz yumşaq və zəif olur, arteriyanı yüngül sıxanda itir. Nəbz 90 və bundan çoxdursa təzyiqiniz qalxıb. Nəbz sərt və gərgin olur, arteriyanı hətta güclü sıxanda itmir. Saglamolun.az bildirir ki, nəticəni yoxlamaq üçün bir neçə dəqiqədən sonra nəbzinizi yenidən ölçün. Təbii ki, bu üsulla təzyiqin qalxıb və ya düşməsini yalnız təxmin edə bilərsiniz. Nəzərə almaq lazımdır ki, bəzi istisna hallar da mümkündür. Misal üçün, güclü qanaxma zamanı təzyiq düşür, lakin nəbz əksinə sürətlənir.

www.yenicag.az

• ANDROID əməliyyat sistemli smartfonlar üçün tətbiqi YÜKLƏ !
• iOS əməliyyat sistemli smartfonlar üçün tətbiqi YÜKLƏ !
• Şahidi olduğunuz hadisələri çəkib bizə göndərin!

Aritmi necə müalicə etmək olar

Aritmiya bir çox şeyin səbəb olduğu bir xəstəlikdir: ürək xəstəliyi, ürək çatışmazlığı, pozulmuş ürək funksiyası, siqaret çəkmə, alkoqol istifadəsi, stress və ya məşq. Aritmiya da heç bir səbəb olmadan kortəbii olaraq baş verə bilər. Düzensiz ürək döyüntüsünün yaratdığı xəstəliklərə bir neçə fərqli termin deyilir: bradikardiya (yavaş ürək dərəcəsi), taxikardiya (sürətli ürək dərəcəsi) və aritmiya (ümumi nizamsız ürək döyüntüsü). Bu, ürək dərəcəsini tənzimləyən elektrik impulsları düzgün işləmədikdə baş verir. Nəticədə ürək çox sürətli, çox yavaş və ya nizamsız olaraq döyünür. Aritmi həmişə müalicəyə ehtiyac duymur. Bununla birlikdə, aritmiya sağlamlığınıza təhlükədirsə, həyat tərzindəki dəyişikliklər, tibbi müalicə və ya xəstəliyi daha dərindən anlamaq kömək edə bilər. Daha uzun bir sağlam həyat yaşamağa kömək edəcək bir aritmiya müalicəsi seçin.

Addım

3-ün 1-ci hissəsi: Ürək xəstəlikləri riskini azaltmaq

• Diyetə kalium əlavə edin. Kaliumla zəngin olan qidalar arasında banan, abrikos, portağal, şirin kartof, çuğundur, balqabaq və avokado var.
• Yaşıl yarpaqlı tərəvəzlər kale, yaşıl kələm, ispanaq və cəfəri K vitamini ilə zəngin olduqları üçün ürək sağlam bir bəslənmənin bir hissəsidir.
• Duz qəbulunu məhdudlaşdırın, çünki qan təzyiqini artıra bilər.

• Yalnız məşqə başlamısınızsa, yüngül fəaliyyətə başlayan və getdikcə daha ağır olmaq üçün bir proqram hazırlayın.
• Həddindən artıq dözümlü atletik idman növlərindən çəkinin. Bunlar aritmi üçün pis ola biləcək məşq növləridir.

• Siqareti atmaq üçün kömək üçün həkiminizə və ya sağlamlıq mərkəzindəki tibb işçisinə müraciət edin.
• Sütün, çeynəmək və ya yutmaq kimi digər tütün məhsulları da aritmi riskini artıra bilər.

• Çox insan üçün sağlam bir çəki BMI və ya bədən kütləsi indeksinə əsasən qiymətləndirilə bilər. Bu rəqəm bir insanın çəkisinə və boyuna görə hesablanır.
• Ani çəki itkisi ürək üçün ani arıqlamaqdan daha sağlamdır. Beləliklə, arıqlamağa çalışırsınızsa, bir anda bədən çəkisinin 3-5% -dən çox olmamağa çalışın.

• Stressli vəziyyətləri nəzərdən keçirin. İş, ailə, maddi vəziyyət və ya xəstəlik hamısı stres səviyyələrini təsir edə bilər.
• Stress mənbələrini minimuma endirmək və ya aradan qaldırmaq üçün həyat tərzinizi dəyişdirin. Yoga, meditasiya, zehinlilik praktikası və minnətdarlıq kimi rahatlama üsulları ürək sağlam bir həyat tərzinin bir hissəsidir.
• Evdəki qan təzyiqini necə ölçməyinizi öyrənin və ya qan təzyiqini ölçmək üçün sağlamlıq mərkəzinə mütəmadi olaraq baş çəkin.
• Yüksək qan təzyiqi olan insanlar üçün bir dəstək qrupuna daxil olmaq da faydalı ola bilər. Ətrafınızda bu kimi qrupların olub olmadığını həkiminizdən soruşun.

• Bir sıra tədqiqatlar orta alkoqol istehlakının bəzi ürək və qan damar xəstəliklərindən qorunmasını təmin edə biləcəyini göstərmişdir. Məbləğ qadınlar üçün bir standart içki, kişilər üçün isə iki standart içki. Buradakı standart içki 350 ml pivə, 150 ml şərab və ya 40 ml güclü içki.
• Xroniki alkoqol istehlakı aritmi ilə nəticələnən ürəyin nasosunu idarə edən sinir sisteminin fəaliyyətini dəyişə bilər.

• Kokain və metamfetamin kimi dərmanlar, aritmiya və ya ventrikulyar fibrilasiyadan qəfil ölümünə səbəb ola bilər.
• Unutmayın ki, kofein şokoladda, çayda, “təbii enerji” içkilərində və sodalarda da var.
• Stimulant birləşmələr tez-tez öskürək və soyuq dərmanlarda və bitki mənşəli və ya qida əlavələrində olur. İstifadədən əvvəl dərman qablaşdırmasındakı etiketi oxuyun. Həm də sizin üçün ən yaxşı dərmanı təyin etmək üçün həkiminizdən və ya eczacınızdan məsləhət istəyin.

• Obstruktiv yuxu apneası daha çox görülür. Bu xəstəlik aritmiya üçün başqa bir amil olan piylənmə ilə əlaqələndirilir.
• Yuxu apnesi riskiniz olduğuna inanırsınızsa, bunu düşünün yuxu araşdırması. In yuxu araşdırmasıDüzgün müalicəni təyin etmək üçün nəfəs alma sürətiniz bütün gecə qeyd ediləcəkdir.
• Yuxu apnesi olduqca yaygın bir problemdir, 5 böyükdən 1-i yüngül formada pozğunluq keçirir.

3-cü hissənin 2-si: Tibbi xidmət axtarmaq

1. Aritmi axtarmaq üçün əlamətləri bilin. Ürək xəstəliyi aritmiyanın aparıcı səbəbidir. Buna baxmayaraq, digər şeylər də buna səbəb ola bilər. Aşağıdakı simptomlardan birini yaşayırsınızsa, dərhal həkimə müraciət edin.
   • Sinə çarpması
   • Tez ürək dərəcəsi
   • Yavaş ürək dərəcəsi
   • Sinə ağrısı
   • Nəfəs almaq çətin
   • Baş dönmə, yüngüllük və ya huşunu itirmə
   • Tərləmə
2. İlkin imtahandan keçməyin nə olduğunu bilin. Həkiminiz ürəyinizi müayinə etmək üçün müxtəlif üsullardan istifadə edə bilər. Aşağıda aritmi testlərindən keçə biləcəyiniz bəzi məlumatlar var.
   • Ürəyin elektrik fəaliyyətini ölçmək üçün sinə, əllər və ayaqlara elektrodlar qoyulmuş elektrokardiyogram.
   • Holter monitoru gün ərzində ürək fəaliyyətinizi ölçmək üçün geyilməlidir.
   • Hadisə yazıcısı davamlı olaraq 30 gün ərzində geyilməlidir. Bunu geyən insanlar simptomlarla qarşılaşdıqda işarə edə bilərlər. Təhlil tamamlandıqdan sonra həkim nizamsız ürək nümunələri və ya döyülmə ilə birlikdə meydana gələn hər hansı bir simptom olub olmadığını yoxlayır.
   • Ürək və hərəkətlərini görmək üçün səs dalğalarından istifadə edən Ekokardiyogram.
   • Döngə yazıcı nizamsız ürək ritmlərini izləmək üçün dəri altına implantasiya edilmişdir.
   • Stress testi məşq edərkən ürəyinizi izləmək.
   • Tilt masası testi Yuxudan uzanaraq ayağa qalxaraq qəlbini əyilmiş vəziyyətdə izləmək.
   • Elektro-fizioloji sınaq və xəritəçəkmə elektrik siqnallarını ölçmək üçün ürəyə yerləşdirilən elektrodlarla.
3. Anti-aritmik dərman qəbul edin. Antiaritmik dərmanlar təcili vəziyyətdə venadaxili inyeksiya ilə verilə bilər və ya uzun müddət profilaktik olaraq qəbul edilə bilər. Bu dərmanlar, kardiostimulyator toxumasında anormal siqnalları yatırmağa kömək edə bilər (kardiostimulyator). Doktorunuz, hansı anti-aritmik dərman sizin üçün uyğun olduğunu müəyyənləşdirə bilər.
   • Aritmik dərmanların yan təsirlərini idarə etmək çətin ola bilər. Əslində, istehzalı olaraq, bu dərmanların istifadəsinin mümkün yan təsirlərindən biri aritmi artmasıdır, həll edilməli bir problemdir.
   • Tövsiyə olunan dərmanların faydaları və riskləri barədə tam məlumatlı olun. Dərmanı yönəldilmiş şəkildə istifadə edin.
   • Aritmiya əleyhinə dərmanların nümunələrinə aşağıdakılar daxildir: Tambocor (flecainide), Procanbid (procainamide), Cordarone (amiodarone), Betapace (sotalol).
4. Qan tökənləri götürməyə çalışın. Aritmi olan insanlar üçün qan laxtalanmasını yavaşlatmaq və vuruş riskini azaltmaq üçün qan tökücüləri tez-tez təyin olunur. Bəzi növ aritmiyalar qan laxtaları ilə əlaqəli olduğuna görə (vuruşa səbəb ola bilər), bir çox həkim, xəstədə digər risk faktorları varsa, qan inceltmələrini təyin edir.
   • Aritmiyanın bir növü olan atrial fibrilasiya varsa, ürəyin sol atriyasında qan laxtasının yaranması riski daha çoxdur. Qan tökücülərindən istifadə bu halın riskini azaldır.
   • Qan tökücüləri demək olar ki, həmişə müalicəyə başlamazdan əvvəl təyin olunur kardioversiya qan laxtalanma riskini minimuma endirmək.
   • Qan tökücülərinə misal olaraq warfarin (Coumadin), dabigatran, heparin və aspirin daxildir.
5. Müalicəni nəzərdən keçirin kardioversiya.Kardioversiya ürək ritmini geri gətirmək üçün elektrik şokları və ya dərmanlarla həyata keçirilən bir hərəkətdir. Bu prosedur təcili vəziyyətdə verilə bilər və ya müalicə seçimi olaraq təyin edilə bilər. İnsanların əksəriyyəti üçün kardioversiya təsirli bir müalicədir.
   • Kardioversiya daha normal ürək ritmini bərpa etmək üçün güclü elektrik şoklarından istifadə etməsi ilə defibrilasiyadan fərqlənir.
   • Əgər kardioversiya aritmiya müvəffəq deyilsə, sizə kardiostimulyatordan istifadə etməyiniz tövsiyə edilə bilər.
6. Kateter ablasyonu ilə əlaqədar həkiminizlə danışın. Kateter ablasiyası kiçik bir kateterin ürəyə aparan qan damarına daxil edilməsi prosedurudur. Elektrik enerjisi və ya radio tezliyi şəklində aritmi meydana gətirən toxumanı məhv etmək üçün kateter teli vasitəsilə göndəriləcəkdir.
   • Bu prosedur üçün müvəffəqiyyət nisbəti təxminən 90% -dir.
   • Bu hərəkət ümumiyyətlə narkotik istifadəsi nəticə vermirsə edilir. Çağırılan kardioloq elektro-fizioloq elektrik cərəyanlarını və ünsiyyət nümunələrini ürəyinizdəki xəritədə göstərəcək və bunun mümkün olub olmadığını müəyyən edəcək.
   • Kateter ablasyonu tez-tez sürətli bir ürək dərəcəsinin aritmi müalicəsində istifadə olunur.
7. Kardiostimulyatora qoyun. Kardiostimulyatorlardan yalnız müəyyən növ aritmiyalar üçün istifadə edilə bilər. Ürək dərəcəsi çox yavaş olduqda, bu vasitə onu nizamlı saxlamağa və ya təhlükəsiz saxlamağa kömək edəcəkdir. Aritmi təbii kardiostimulyator toxumasına səbəb olan şərtlərdir (kardiostimulyator) düzgün işləmir. Belə ki, ürək stimulyatorları ürək dərəcəsini idarə etməkdə bədənin elektrik impulslarını təqlid etmək üçün istifadə olunur.
   • Kardiostimulyatorlar fövqəladə vəziyyətdə və ya daimi olaraq xroniki aritmi müalicə etmək üçün istifadə edilə bilər.
   • Kardiostimulyator yaxası sümüyünün altından yerləşdirilib. Bu alət batareyalardan istifadə edir və hər bir batareya 5-10 il davam edə bilər.
   • MHİ müayinələri və hava limanları və ya məhkəmələr kimi sağlam təhlükəsizlik sistemləri, kardiostimulyatorlara təsir göstərə bilər. Oradakı işçilərə kardiostimulyatorunuz olduğunu söyləyin.
8. İstifadə etməyə çalışın implantasiya edilə bilən kardioverter defibrilator (ICD). Bu batareya ilə işləyən cihaz ürək dərəcəsini izləmək üçün dəri altına yerləşdirilib. Bu cihaz ürəyə nazik bir tel ilə bağlanır, sonra ürək dərəcəsini izləyə bilər və ritmini yenidən nizamlamaq üçün elektrik siqnalı göndərə bilər.
   • ICD-nin yeni versiyaları da kardiostimulyator kimi çıxış edə bilər.
   • ICD ciddi fəsadlar və ya ürək aritmiyasından ölüm riski yüksək olanlar üçün bir profilaktika olaraq çox tövsiyə olunur.
9. Əməliyyatı nəzərdən keçirək. Fəaliyyət Maze atriyal fibrilasyon (aritmiya bir növü) müalicəsi üçün hazırlanmış bir müalicədir. Bu prosedurda cərrah, anormal elektrik impulslarının yolunu bağlamaq üçün ürəyin içərisində yara toxuması yaradır. Bu impuls tıxanarsa, ürək dərəcəsi normaya qayıdır.
   • Əməliyyat bypass koroner ürək xəstəliyi aritmiyanın səbəbi olduqda tövsiyə edilə bilər.
   • Başqa bir xəstəlik üçün əməliyyat keçirməlisinizsə, aritmiya əməliyyatı tövsiyə oluna bilər.

3-cü hissənin 3-ü: Aritmi anlamaq

1. Nəbzinizi yoxlayın. Bir aritmiya olduğundan şübhələnirsinizsə və ya bir aritmiya diaqnozu qoyulubsa və bunun bədəninizə necə təsir etdiyini bilmək istəyirsinizsə, nəbzinizi özünüz yoxlamağı öyrənin. Satın ala biləcəyiniz müxtəlif ürək izləmə cihazları və tətbiqləri var, ancaq bunu özünüz də asanlıqla edə bilərsiniz.
   • Sağ əlinizin ikinci və üçüncü barmaqlarını sol biləyinizə qoyun. Oradakı ürək döyüntüsünü hiss edin.
   • Və ya eyni barmağınızla, çənənin altındakı boyun tərəfindəki yumşaq toxuma ilə vurun. Ürəyinizi oradakı qan damarlarından vurduğunu hiss edə bilməlisiniz. Barmaqlarınızı sürüşdürün, hiss edənə qədər möhkəm, lakin yumşaq bir şəkildə basın.
   • Ürək sürətinizi saymağa ehtiyac yoxdur. Miqdarı deyil, ritmi yoxlayın.
   • Stetoskop ürək ritmini izləmək üçün olduqca ucuz bir vasitədir. Bu vasitə bir çox aptekdə və ya ərzaq mağazasında satılır.
2. Risk faktorlarına nəzarət edin. Şiddətli və ya tez-tez stres, qəzəbli ifratlar kimi həyat tərzi amillər aritmiyanın inkişafına əhəmiyyətli dərəcədə təsir göstərir. Aşağı kalium səviyyəsi və aşağı kalsium qəbulu da aritmiya ilə əlaqələndirilir. Aritmi müalicə etmək üçün özünüzü müalicə edə biləcəyiniz profilaktik addımları düşünün.
   • Daimi fiziki fəaliyyət stresi çox azalda bilər və əhval-ruhiyyəni idarə etməyə kömək edir.
   • Hisslərinizi sağlam yollarla yayın və özünüzə qulluq etməyi vərdiş halına gətirin.
   • Yaşlanma aritmi inkişaf riskini də artırır.
3. Bunu tək-tək edin. Aritmi xaricində görünməz olduğundan, digər insanların onları başa düşdüyünü hiss etmək çətin ola bilər. Bununla birlikdə, aritmi ilə yaşamağınıza kömək edə biləcək aritmi və digər xroniki xəstəlikləri olan insanlar üçün dəstək qrupları mövcuddur. Həkimin tövsiyələrinə əməl edin və müalicənin uzun müddət çəkdiyini bilin.
   • Stress və narahatlığı idarə etməyə çalışın. Bunların hər ikisi bədənin “döyüş və ya uçuş” cavabını tetikleyebilir və ürək dərəcəsini artıra bilər. Ürək sürətinizi yavaşlatmaq, stressi idarə etmək və narahatlığı aradan qaldırmaq üçün dərin nəfəsdən istifadə edin.
   • Aritmi haqqında daha çox məlumat əldə etmək üçün hələ də araşdırmalar aparılır.Bir çox başqa tədqiqat aparıldığından bu xəstəliyi öyrənməyə davam edin.
   • Həkimə davam edin və hansı simptomların yarana biləcəyini soruşun.
   • Aritmi müalicə etmək üçün suallarınız varsa, dərhal doktorunuzdan soruşun.

Göstərişlər

• Bir neçə növ otun sinus aritmiyalarını (sürətli və ya yavaş, lakin müntəzəm və sinxronlaşdırılmış ürək dərəcəsi) müalicə etdiyi bildirilir. Misal budur Amerikalı Valerian, bağ heliotrop / valerian, kafat, yemişan, və corydalis.
• Akupunktur müalicəsini nəzərdən keçirin. Bu qədim Çin müalicə üsulu atriyal fibrilasiyanın müalicəsində ümidverici nəticələr verir. Ancaq indiyə qədər tədqiqat nəticələri bunu söyləmək üçün kifayət deyildi.

Xəbərdarlıq

• Şirələrdən çəkinin qreypfrut meyvə ilə qarşılıqlı təsir edə biləcək dərmanlar istifadə edərkən. Meyvə qreypfrut tərkibində amiodarone (Cordarone) və dofetilide (Tikosyn) kimi anti-aritmik dərmanların udulmasına mane ola biləcək bir kimyəvi birləşmə olan naringenin ehtiva edir. Meyvə istehlakından çəkinmək üçün həkiminizdən soruşun qreypfrut.
• Ventriküler fibrilasyon, ürək sürətlə, nizamsız elektrik impulsları ilə vurulduqda və ölümlə nəticələnə bilər. Bu baş verdikdə, ürəyin ventrikülləri ürəyi bədənin ətrafına pompalamaz. Bu aritmiya ilə qarşılaşırsınızsa, təcili yardım (118) çağırın.

Аllergik övrə

Аllergik övrə – dərinin kəskin və ya (nadir hallarda) xroniki xarakterli allergik xəstəliyidir. Onun simptomları qaşınma, yanıqdan sonra əmələ gələn səpkilərə bənzər güclü dərialtı eritematoz elementlərdir; patologiyanın adı da buradan götürülmüşdür. Diaqnostika pasientin inspeksiyası (baxış), qan analizi, İgE-nin səviyyəsinin təyininə əsaslanır; immunoloji müayinələr – allergenin təyini üçün allergik sınaq aparıla bilər. Allergik övrənin müalicəsi antihistamin, immunomodulyator preparatlar, hipoallergik pəhrizlə aparılır.

• Səbəbləri
• Patogenez
• Təsnifat
• Allergik övrənin əlamətləri
• Diaqnostikası
• Allergik övrənin müalicəsi
• Proqnoz və profilaktikası

Аllergik övrə barədə ümumi məlumat

Аllergik övrə (urtikariya) – qaşınma, eritematoz səpkilərlə gedən, adətən qida və ya digər allergenlərlə provokasiya olunan dəri xəstəliyidir. Tibbi statistikaya əsaslanaraq qeyd etmək olar ki, oxşar vəziyyət çox geniş yayılmışdır. Belə ki, yer kürəsinin əhalisinin 10-20%-indən çoxu həyatı boyunca azı bir dəfə bu patologiyanın simptomlarını yaşayıblar. Klinik halların çoxunda allergik övrə kəskin xarakter daşıyır və müalicədən sonra (bəzən öz-özünə (spontan)) dəri və selikli qişalarda heç bir iz qoymadan itir. Bəzi həkim-dermatoloqların rəyinə görə xəstəliyin xroniki forması autoimmun və irsi faktorlarla əlaqəli olduğundan ayrı nozoloji qrupa keçirilməlidir. Həqiqi allergik formalardan başqa, müxtəlif fiziki faktorlar nəticəsində yaranan “psevdoallergik övrə” də vardır.

İstənilən yaş dövründə allergik övrə yarana bilər; lakin yaşlar üzrə ayırd etdikdə, məlum olur ki, uşaqlar arasında daha çox müşahidə olunur. Bu, formalaşmamış bir çox immun prosesləri, nəticədə isə müxtəlif faktorlara qarşı asanlıqla allergiyanın inkişafını izah edir. Xroniki övrə daha çox qadınlarda rastlanır. Belə hallarda xəstəliyin etiologiyasını (səbəbini) müəyyənləşdirmək heç də həmişə mümkün olmur. Bu səbəbdən də tez-tez idiopatik övrə adlandırılır. Bu patologiya insan həyatı üçün heç bir təhlükə törətmir, lakin antinevrotik ödemlər və anafilaktik şok kimi fəsadlar müşahidə oluna bilər. Belə kliniki hallarda xəstənin həyatını xilas etmək üçün təcili tibbi yardıma müraciət etmək lazımdır.

Аllergik övrənin s əbəbləri

Allergik övrədə dəri zədələnməsinin əsas səbəbi toxuma bazofillərinin (tosqun hüceyrələrin) kütləvi deqranulyasiyasıdır. Bu hüceyrələrin qranulları histamin, heparin, leykotrien və digər çoxsaylı bioloji aktiv birləşmələrdən ibarətdir. Bu maddələr isə toxumalardakı metabolik prosesləri əhəmiyyətli dərəcədə dəyişmək qabiliyyətinə malikdir. Onlar əsasən qan damarlarının genişlənməsinə, damar divarlarının keçiriciliyinin yüksəlməsinə, toxuma mayesinin toplanmasına, dəri reseptorlarını stimulyasiya edərək qaşınmaya səbəb olur. Allergik övrə zamanı bu reaksiyalar əksər hallarda yerli xarakter daşıyır və dərinin müəyyən hissəsini və ya nadir hallarda bütün orqanizmi zədələyir. Bəzən aktiv maddələrin kütləvi ifrazı anafilaktik şok və Kvinke ödemi kimi ümumi reaksiyaya gətirib çıxara bilər.

Tosqun hüceyrələrin deqranulyasiyasına səbəb olan amillər allergik övrənin müxtəlif formalarında fərqlidir. Adətən, bu, İgE-dən asılı hiperhəssaslığın reagin tipidir (1-ci tip allergiya). Allergik övrənin bu növündə qida komponentləri, bitki tozcuqları, məişət tozu, bəzi dərman maddələri və digər faktorlar allergendir. Belə olan halda dəri əlamətləri qida və ya digər allergiyanın simptomlarından biridir. Bəzən bu tip dermatoloji simptomlar 2-ci tip allergiyanın – adətən qan transfuziyasının da nəticəsi ola bilər. İmmunokompleks dözümsüzlük reaksiyasının inkişafı ilə bəzi dərman preparatlarının venadaxili yeridilməsi allergik övrəyə səbəb ola bilər.

Müəyyən olunmuşdur ki, bəzi infeksion xəstəliklər, endokrin pozulmalar, psixo-emosional sferanın pozulması allergik övrənin yaranma ehtimalını artırır. Bu, patologiyanın idiopatik və xroniki formaları üçün xüsusən aktualdır; bu dəri patologiyalarının patogenezi zəif öyrənilmişdir; ehtimal olunur ki, patoloji proses dəri toxumasının bazofillərinin aktivasiyasının immun və qeyri-immun mexanizmləri ilə əlaqədardır. Buna görə də dəqiqləşdirilməmiş etiologiyalı allergik övrə zamanı gizli və xroniki xəstəlikləri və pozulmaları aşkarlamaq məqsədilə pasientin orqanizmi tam müayinə olunur.

Psevdoallergik övrənin patogenezi xeyli oxşardır – bioloji aktiv birləşmələrin ifrazı ilə müşayiət olunan dərinin toxuma bazofillərinin kütləvi aktivasiyası baş verir. Lakin bu prosesin səbəbləri və mexanizmləri bir qədər fərqlidir – tosqun hüceyrələrin membranının anadangəlmə və qazanılmış qeyri-stabilliyi, həmin hüceyrələrin müxtəlif fiziki və ya hormonal faktorlara qarşı anomal reaksiyasıdır. Bundan başqa, psevdoallergik övrəli xəstələrdə dəri toxumasının histamin və bazofil qranullarının digər komponentlərinə qarşı yüksək həssaslıq aşkar olunur. Buna görə də bu maddələrin hətta az miqdarının ifrazı övrənin kliniki mənzərəsinin yaranmasına gətirib çıxara bilər.

Аllergik övrənin t əsnifatı

Yuxarıda da qeyd olunduğu kimi allergik övrənin iki tipi ayırd edilir – kəskin və xroniki. Onlar arasındakı sərhəd olduqca təsadüfidir. Hesab olunur ki, kəskin formada səpkilər və qaşınma 6 həftədən az müddətdə davam edir. Əgər xəstəlik daha uzun davam edərsə, xroniki allergik övrə diaqnozu qoyulur.

Bundan başqa, həqiqi allergik övrə ilə psevdoallergiyanın differensiasiyası vacibdir. Psevdoallergiya zamanı tosqun hüceyrələrin aktivasiyası qeyri-immun mexanizmlərlə baş verir. Bu patologiyanın çoxsaylı müxtəlif növləri mövcuddur. Psevdoallergiyanın mexaniki növlərinə aşağıdakılar aiddir:

• Dermoqrafik övrə(urtikar dermoqrafizm) – dəriyə zəif fiziki təzyiqlərlə (məs., paltarın tikişləri) provokasiya olunur. Patogenezində tosqun hüceyrələrin aktivasiyasının qeyri-immun mexanizmləri daha çox rol oynayır.
• Soyuq övrə – son illərdə temperatur övrəsinin bu tipinə daha çox rastlanır. Müəyyən olunmuşdur ki, bu patologiya olan pasientlərdə soyuğun təsiri zamanı trombositlərin bəzi faktorları yüksəlir və tosqun hüceyrələrin membran stabilliyi azalır. Soyuğun yerli təsiri, həmçinin soyuq yeməklərin və içkilərin qəbulu dəri toxumasının histaminə qarşı yüksək həssaslığı fonunda eritematoz səpkilərin inkişafına və qaşınmaya gətirib çıxarır.
• İsti övrə – övrənin kifayət qədər nadir variantıdır. Urtikar dermoqrafizmdə olduğu kimi bu xəstəliyin inkişafında da tosqun hüceyrələrin aktivasiyasının qeyri-immun mexanizmləri əsas rol oynayır – yüksək temperaturda onların deqranulyasiyası baş verir.
• Günəş övrəsi (fotoallergiya) – bu övrədə provakasiyaedici faktor Günəş işığıdır. Övrənin bu tipi ilə xəstə olan insanlarda dərinin histaminə qarşı yüksək həssaslığı müşahidə olunur. Buna görə də tosqun hüceyrələrin hətta əhəmiyyətsiz dərəcədə deqranulyasiyası nəzərə çarpan dəyişikliklərə gətirib çıxarır.
• Vibrasion övrə – peşə xəstəliklərinin kifayət qədər nadir formasıdır. Tikintidə, istehsalatda işləyən insanlarda rastlanır. Bu zaman bazofillərin deqranulyasiyası mexaniki titrəmə nəticəsində baş verir.
• Аkvagen övrə – bu tip əvvəllər övrənin mexaniki növlərinə aid edilmirdi. Lakin son illərdə müəyyənləşdirildi ki, bu patologiyada su şırnağının fiziki təsiri provokasiyaedici faktor kimi çıxış edir. Tosqun hüceyrələrin aktivasiyası qeyri-immun mexanizmlə, kifayət qədər zəif gedir. Lakin dərinin histaminə qarşı yüksək həssaslığı zamanı eritema və qaşınmaya gətirib çıxarır.

Mexaniki faktorlardan başqa, övrənin inkişafında xolinerik vegetativ sinir sisteminin disbalansı provokasiyaedici faktor ola bilər. Bu, xolinergik övrə adlandırılan patologiyanın inkişafına səbəb olur. Xəstəlik zamanı tipik eritematoz səpkilər və dəri qaşınması ilə yanaşı, tər ifrazının və dəri tempraturunun tənzimlənməsinin pozulması da meydana çıxır. Övrənin belə növü çox vaxt insanın yaşantıları ilə provokasiya olunur. Bundan başqa, bu dəri xəstəliyinə yaxın nozologiya piqment övrəsidir. Priqment övrəsi autoimmun xarakterli patologiyadır. Bu patologiya zamanı dəri toxumasına bazofillərin yüksək konsentrasiyası toplanır, müxtəlif faktorların təsirindən asanlıqla aktivasiya olunur.

Allergik övrənin simptomları

Övrənin növlərinin və provakatorlarının çox geniş rəngarəngliyə malik olmasına baxamayaraq, xəstəlik kifayət qədər birtərəfli simptomatika ilə gedir və yalnız ağırlıq dərəcəsinə görə bir-birindən fərqlənir. İlk təzahür edən əlamətlər qaşınmalar və hiperemiyadır (dərinin qızarması). Bu dəri əlamətləri lokal və generalizə olunmuş, həmçinin simmetrik (xolinergik tip psevdoallergik övrədə) və ya adətən asimmetrik ola bilər. Dərinin qızarmış nahiyələrində sürətlə (bir neçə dəqiqədən bir neçə saatadək) bir-birilə birləşə bilən müxtəlif ölçülü (0,2-5 sm) qabarcıqlar əmələ gəlir. Allergik övrənin mühüm diaqnostik əlaməti ağrısız qabarcıqların olmasıdır.

Əksər kliniki hallarda dəridəki dəyişikliklər provakator faktorun təkrari təsiri olmadığı təqdirdə gün ərzində iz qoymadan keçib gedir. Bəzən allergik övrənin ağır formalarında simptomlar sürətlə inkişaf edir. Dəridə olan səpkilərdən angionevrotik ödem inkişaf edir. Dəri dəyişikliklərinin qalması və yeni səpkilərin inkişafı provokasiyaedici faktorların təsirinin davam etdiyini göstərir. Belə olan halda, provokasiyaedici faktorlar endogen təbiətə (idiopatik övrədə olduğu kimi) malik ola bilər.

Аllergik övrənin d iaqnostikası

Dermatalogiyada bu xəstəliyin diaqnostikasında çoxsaylı metodlardan istifadə olunur. Belə ki, xəstəliyin çoxsaylı formalarının olması diaqnostikada geniş imkanlar tələb edir. İnspeksiyada (baxış) dəri səthində müxtəlif ölçülü və lokalizasiyalı ağrısız, eritematoz səpkilər aşkar olunur. Allergik övrənin kəskin formasının diaqnostikası, xüsusən hər hansı bir allergiya ilə müşayiət olunursa, pasientin allergik anamnezinə və qanda immunoqlobulin E-nin səviyyəsinin təyininə əsasən aparılır. Eozinofillərin qanda miqdarı bu patologiya, xüsusən də kəskin və sporadik formalar üçün diaqnostik kriteriya deyil. Lakin səpki dövrü uzun müddət davam edərsə, zəif eozinofiliya müşahidə oluna bilər. Allerqoloji sınaq vasitəsilə allergiyanın mənbəyini tapmaq və pasienti xəstəliyin gələcək tutmalarından qorumaq üçün rasionunu korreksiya etmək olar.

Hipoallergen pəhrizə əməl olunmasına, provokasiyaedici fiziki faktorların aradan qaldırılmasına baxmayaraq, bir sutka ərzində səpkilər yox olmursa, limfatik düyünlər müayinə olunmalı, qanın ümumi və biokimyəvi, həmçinin sidiyin analizi aparılmalıdır. Вütün bunlar allergik övrənin inkişafının ilkin səbəbi olan patologiyanı müəyyənləşdirməyə və ya psevdoallergik formanı vaxtında aşkarlamağa imkan verir. Övrə hipertermiyaya səbəb olmur. Hipertermiyalı pasientlərlə də eynən bu cür davranmaq lazımdır. Belə ki, urtikariya hipertermiya yaratmır, lakin bəzi infeksion xəstəliklər hər iki simptomun səbəbi ola bilər.

Psevdoallergik övrənin hər bir növü (dermoqrafik, soyuq, günəşli və s.) provokatorun dozalanmış təsiri ilə diaqnostika olunur. Bunu üçün dermoqrafometr, buz parçası, müxtəlif dalğa uzunluqlu ultrabənövşəyi şüalar və digər üsullar istifadə olunur. Nəticələr övrənin növünə, simptomların ağırlıq dərəcəsinə və digər faktorlara əsasən bir neçə dəqiqə və ya saat, maksimum – 48 saat sonra qiymətləndirilir. Dərinin müayinə olunmuş nahiyəsində eritematoz səpkilər və qaşınmanın yaranması sınağın müsbət olduğunu ifadə edir.

Allergik övrənin müalicəsi

Müalicənin əsası prinsipi dəri toxumasına histaminin təsirinin azaldılmasına yönəlmişdir – bu, ödemin və qaşınmanın əhəmiyyətli dərəcədə azalmasına imkan verir. Bunun üçün antihistaminlər vasitəsilə H1 histamin reseptorlarını blokada etmək vacibdir. Hal-hazırda ikinci (loratadin, setirizin), üçüncü (levosetirizin) nəsil antihistaminlərə üstünlük verilir. Bu preparatlar allergik övrənin kəskin formalarında, həmçinin dermoqrafik və günəş psevdoallergiyalarında çox effektlidir. Lakin övrənin xroniki formalarında və simptomların gecikmiş təzahür edən növlərində (bəzi tiplərində təzyiqdən səpkilər yaranır) antihistaminlərin effekti kəskin azalmışdır.

Patologiyanın xroniki formasının müalicəsi, həmçinin residivləşmiş xarakterli allergik övrədə fəsadların profilaktikası üçün bazofillərin membran stabilizatorları (ketotifen fumarat) və kalsium antaqonistləri (nifedipin) istifadə olunur. Onlar tosqun hüceyrələrin aktivasiyasının pozulmasını artırır, beləliklə, dəri təzahürlərinin meydana çıxmasını çətinləşdirirlər. Əgər xəstəliyin yaranmasında immunitetin aktivliyinin azalmasının təsirinə şübhə varsa, əlavə olaraq immunmodulyatorlar təyin olunur. Allergik övrə ilə müşayiət edilən sistem xəstəlik aşkarlanarsa, həmin xəstəliklər də müalicə olunur.

Dərman preparatlarının təyini ilə yanaşı insanın immun sisteminin yüklənmədən azad olunmasında hipoallergen pəhrizin böyük əhəmiyyəti var. Bundan başqa, provokasiya edən faktor (psevdoallergiya zamanı qida və fiziki amillər) müəyyənləşdirildikdən sonra onu pasientin həyatından çıxarmaq və təsirlərini minimuma endirmək üçün tədbirlər görülməlidir. Angionevrotik ödem və anafilaktik şoka gətirib çıxaran sürətli xarakterli allergik övrədə pasientin həyatını xilas etmək üçün təxirəsalınmaz tədbirlər (adrenalin və steroid inyeksiyaları, hospitalizasiya) həyata keçirilməlidir.

Аllergik övrənin p roqnoz və profilaktikası

Kəskin övərinin proqnozu əksər hallarda kafidir – bir gün ərzində səpkilər iz saxlamadan itir. Bir çox kliniki hallarda provokatorun təsiri olmadıqda xəstəlik həyat boyunca bir daha təkrarlanmır. Lakin allergik övrənin xroniki formalarında proqnoz onun növündən, ağırlıq dərəcəsindən, pasientin dermatoloq və ya allerqoloqun tələblərinə əməl etməsi və müalicənin düzgün təyin olunmasından çox asılıdır. Bu insanlar həmişə hipoallergen pəhriz saxlamalıdır (qida rasionundan yumurta, şokolad, dəniz məhsulları və digər məhsulları çıxarmalıdır). Həmçinin təsirini minimuma endirmək məqsədilə dəri patologiyasının səbəbini müəyyənləşdirmək çox əhəmiyyətlidir. Əgər övrə başqa bir xəstəlik nəticəsində yaranıbsa, onda proqnoz həmin xəstəliyin uğurlu müalicəsindən asılıdır.