Ana dili haqqında

Biz ana dilimizi qorumalıyıq. Bizim üçün ən vacib dəyərlərdən biri ana dilidir. Biz ona sahib çıxmalıyıq, qorumalıyıq, inkişaf etdirməliyik.

Azerbaycan dili haqqinda insa

İnsanlar dil öyrənmə qabiliyyəti ilə doğulurlar. Anamız və atamız hansı dildə danışırsa, biz o dili öyrənib danışırıq.

Dil haqqinda

Millət olmağımıza imkan yaradan milli birliyimizi gücləndirən amillərdən biri də insanların ana dilidir. Ana dili insan üçün çox, çox önəmli və dəyərlidir. Ana dilini yaxşı öyrənə bilməyən insan heç bir dili öyrənə bilməz.

Biz ana dilimizi qorumalıyıq. Bizim üçün ən vacib dəyərlərdən biri ana dilidir. Biz ona sahib çıxmalıyıq, qorumalıyıq, inkişaf etdirməliyik.

Dil cəmiyyətin ən mühüm əsas materialıdır və qaydalar toplusudur. İnsanın oxuduqlarını qavraması və şərh etməsi ancaq onun dilindən düzgün və səmərəli istifadə etməklə əldə edilə bilər. Dil ölkəsini, millətini qorumaq istəyən, milli kimliyinin möhkəm şəkildə davam etdirilməsini təmin edən ən mühüm ünsürdür. Ana dilimiz Azərbaycan dili bizim üçün hər şeydir. Biz ana ilə bu dildə ünsiyyət qurduğumuz üçün dünyanı, hadisələri bu dillə anlamağa çalışdıq və indi də bunu davam etdiririk. Başa düşə bilmirəm ki, öz ana dilimiz hələ də ayaqda olduğu halda, son vaxtlar xarici dillərə niyə böyük maraq var? Halbuki dilimiz zəngin bir xəzinə kimi müxtəlif sözlər çıxaran bir dildir.

Bundan əlavə, ana dilimizi əcnəbi dillərin təsirindən xilas etmək üçün çox çalışaq, ana dilimizi öz içimizdə yoğuraq, zənginləşdirək.

Azerbaycan dili haqqinda insa

Azərbaycan dili eramızın V əsrində formalaşmışdır. Şifahi ədəbi dilimizin təşəkkülü və inkişafı dövrü VI – VIII əsrləri əhatə edir. Bu dövrün ən mükəmməl abidəsi “Kitabi-Dədə Qorqud” dastanlarıdır.

Uzun əsrlər – yunan işğalı, Parfiya və Sasanilər sülalələri dövrlərində şimalın və cənubun əhalisi daim birlikdə olmuş, bir canişinlikdə birləşdirilmişdir. Feodalizmin ilkin inkişaf mərhələsində Azərbaycan tayfalarının konsolidasiyası baş vermiş, və nəticədə Azərbaycan xalqı və ümumxalq Azərbaycan dili təşəkkül tapmışdır.

Tarix boyu dilimiz bir çox çətinliklərlə üz-üzə gəlsə də, onu qoruyan mərd oğul və qızları həmişə mübarizə apararaq onu bugünkü səviyyəsinə çatdıra bilmişlər. Səfəvilər dövlətinin yaradıcısı, görkəmli şair Şah İsmayıl Xətai tariximizdə ilk dəfə olaraq türk dilini dövlət dili səviyyəsinə yüksəltmişdir. Onun dövründə fərmanlar türkcə yazılır, diplomatik sənədlər Avropa ölkələrinə türk dilində göndərilirdi.

IX – XI əsrlər yazılı ədəbi dilimizin təşəkkül tarixini əhatə edir. Birinci minilliyin ortalarında Azərbaycan dilinin yazısı, əlifbası olmuşdur. Şifahi ədəbi dil nümunəsi sayılsa da, 1500 ildən artıq tarixi olan “Kitabi-Dədə Qorqud”un dili həm də kamil yazı nümunəsidir. “Kitabi-Dədə Qorqud”dan sonra XIII əsrin dil materiallarını əldə etmək mümkün olmuşdur. Aradakı boşluq həmin dövrdə yazı materiallarının olmaması demək deyildir. Bunu həm də böyük Azərbaycan şairi Niazminin qeydləri, qohum türk xalqlarının əldə edilmiş yazılı abidələri, M.Kaşğarinin “Divan”ı, az sonra meydana çıxan “Dastani-Əhməd Hərami”, “Mehr və Vəfa”, “Yusif və Züleyxa” kimi kamil əsərlər də təsdiq edir.

Birinci minilliyin ortalarından başlayaraq, dilimiz həm türk dili, həm də azəri dili adlanmışdır.

Azərbaycan dili Azərbaycan Respublikasının dövlət dili, onun əhalisinin əsas ünsiyyət vasitəsidir.

Azərbaycan dili həmçinin İran İslam Respublikasında yaşayan 30 milyon azərbaycanlının ana dilidir. Bu dildən vaxtilə İraqa köçmüş 200 minə yaxın insan da ana dili kimi istifadə edir. Onlar özlərini kərkük və ya türkman adlandırır və əksəriyyəti Kərkük vilayətində yaşayır.

Dünyanın 87 ölkəsində bu dildə danışanlar vardır. Ümumiyyətlə, ana dili kimi Azərbaycan dilində 45 milyondan artıq adam danışır. Bundan başqa, bəzi xalqlar arasında Azərbaycan dili ikinci ana dili kimi də işlənilir. Hazırda Azərbaycan ərazisində yaşayan bir sıra azsaylı xalqlar, o cümlədən, lahıc, talış, tat, qrız, saxur və başqaları Azərbaycan dilindən ikinci ana dili kimi istifadə edirlər.

Azərbaycan dili öz mahiyyətinə görə indi dünyanın ən zəngin milli dillərindən biri sayılır. Dilimizin özünəməxsus gözəlliyi və ahəngi vardır. Azərbaycan dili, hər şeydən əvvəl, xoş avaz yaradan səslər sisteminə, zəngin və rəngarəng söz ehtiyatına, tam sabitləşmiş qrammatik quruluşa malikdir.

Ana dili haqqında

AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI
MÜDAFİƏ NAZİRLİYİ

• Müdafiə naziri
• Müdafiə nazirinin birinci müavini – Azərbaycan Ordusunun Baş Qərargah rəisi
• Müdafiə nazirinin müavini – Şəxsi Heyət Baş İdarəsinin rəisi
• Мüdafiə nazirinin müavini – Maddi-Texniki Təminat Baş İdarəsinin rəisi
• Müdafiə nazirinin müavini – Quru Qoşunların komandanı
• Мüdafiə nazirinin müavini – Əlahiddə Ümumqoşun Ordu komandanı
• Мüdafiə nazirinin müavini – Hərbi Hava Qüvvələrinin komandanı
• Müdafiə nazirinin hərbi-texniki təchizat üzrə müavini

• Azərbaycan Ordusunun Sənədli və Tədris Filmləri Mərkəzi
• “Azərbaycan Ordusu” qəzeti
• “Hərbi Bilik” jurnalı
• “Milli təhlükəsizlik və hərbi elmlər” jurnalı

• Hərbi And
• Qanunvericilik
• Nizamnamələr
• Bayraqlar
• Orden və medallar
• Emblemlər
• Azərbaycan Milli Qəhrəmanları
• Geyim qaydası

• Beynəlxalq hərbi əməkdaşlıq
• İkitərəfli və çoxtərəfli hərbi əməkdaşlıq
• NATO ilə əməkdaşlıq
• Beynəlxalq sülhməramlı əməliyyatlarda iştirak
• BQXK ilə əməkdaşlıq
• Beynəlxalq silahlara nəzarət üzrə fəaliyyətlər
• CISM – Beynəlxalq Hərbi İdman Şurası
• Azərbaycandakı xarici hərbi nümayəndəliklər
• Beynəlxalq Ordu Oyunları

• Azərbaycan Ordusunun hərbi elm və təhsil sistemi
• Hərbi Elmi Tədqiqat İnstitutu
• Hərbi İdarəetmə İnstitutu
• Azərbaycan Ordusunun Təlim və Tədris Mərkəzi
• Heydər Əliyev adına Hərbi İnstitut
• Cəmşid Naxçıvanski və Heydər Əliyev adına Hərbi Lisey
• Azərbaycan Tibb Universitetinin Hərbi tibb fakültəsi

• Dövlət rəmzləri
• Bayramlar
• Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsi
• Vətən müharibəsi
• Qan yaddaşı

• Xəbərlər arxivi
• Cəbhə xəbərləri arxivi
• Foto arxiv
• Video arxiv
• “Azərbaycan Ordusu” qəzetinin arxivi
• “Azimut” Bülleteninin Arxivi

Xəbərlər

1 Avqust 2018 16:24

Ana dili hər bir xalqın milli kimliyidir

Ana dili hər bir xalqın varlığını təsdiq edən başlıca amildir. Hər bir xalqın öz Ana dili onun milli sərvəti, varlığının təsdiqi, həmçinin milli kimliyidir. Millətin dili, əlifbası onun millət olaraq formalaşmasında vacib şərtlərdən biri kimi qəbul edilir. Xalqın keçdiyi tarixi yol, onun mədəni səviyyəsi, birinci növbədə onun Ana dilində öz əksini tapır. Ana dili həm də çətin tarixi-siyasi dövrlərdə millətin varlığının yaşadılması üçün əsas vasitələrdən də hesab olunur. Dilini itirən xalq məhvə məhkumdur. Doğma Ana dilimiz olan Azərbaycan dili xalqımızın milli sərvətidir. Tarix yaşadıqca xalqımız bu sərvətin qayğısına qalmalı və dilimiz gələcək nəsillərə ötürülməlidir. Azərbaycan dilinin bugünkü inkişaf səviyyəsi xalqımızın dünyanın ən qədim xalqlarından biri olduğunu təsdiqləyir. Ümummilli lider Heydər Əliyev deyirdi ki, xalqımız əsrlər boyu böyük sınaqlardan, çətinliklərdən keçmiş, ancaq öz mənliyini, milliliyini, öz dilini itirməmişdir. 1995-ci ildə ilk milli Konstitusiyamıza Azərbaycan dili dövlət dili kimi qəbul edildi. 2001-ci ilin iyulunda Ulu Öndərin “Dövlət dilinin tətbiqi işinin təkmilləşdirilməsi haqqında” fərmanı imzalandı. Eyni zamanda, həmin vaxtlarda Dil Şurası da yaradıldı. Çox keçmədi ki, 1 Avqust Azərbaycan Əlifbası və Azərbaycan Dili Günü təsis olundu. Ümumiyyətlə, bu bir tarixi faktdır ki, dünyanın böyük liderləri içərisində, o cümlədən Türk dünyasında ümummilli lider Heydər Əliyev qədər dil məsələsini dövlət siyasəti səviyyəsinə qaldıran lider olmayıb. Ana dili amilinin çox böyük əhəmiyyəti var idi. Çünki bu amil millətin özünüdərki üçün çox mühüm məsələ idi. Ona görə də o böyük tarixi şəxsiyyət Ana dilini milli dəyər səviyyəsinə qaldırmağı bacardı.
Əlifbaya keçid hər zaman çox mürəkkəb məsələ kimi böyük tarixi bir prosesi əhatə edir. Azərbaycanda coxlu sayda əlifbalar dəyişib, lakin dəyişikliyin xalqımızın mədəniyyətinə, tarixinə, dilinə nə qədər ziyan vuran məsələ olduğunu çox gözəl dərk etmişik. Amma latın qrafikasına keçidin isə müsbət çəhətləri çoxdur. Bilirik ki, ölkəmizdə yeni əlifbaya keçid 10 ilə qədər davam edib. Bu proses ötən əsrin 90-cı illərin əvvəllərindən başlayıb, 2001-ci ildə isə yekunlaşdı.
Azərbaycanda latın əlifbasına ilk olaraq məktəblər, ikinci dövlət müəssisələri, sonuncu isə mətbuat keçdi. Ümummilli Liderimizin həyata keçirdiyi ana dili siyasətini bu gün Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev uğurla davam etdirir. Latın qrafikasında kütləvi nəşrlərin hazırlanması bunun parlaq göstəricisidir. Dövlət başçısı İlham Əliyev doğma ana dilimizə, milli adət-ənənələrimizə, qədim mədəniyyətimizə böyük həssaslıqla yanaşır. Azərbaycan ədəbiyyatını, azərbaycanlı düşüncəsini əks etdirən sanballı əsərlərin latın qarafikasında yenidən nəşr edilməsi məhz Azərbaycan Prezidentinin təşəbbüsü ilə baş tutdu. Ölkə rəhbərinin 2004-cü il yanvarın 12-də imzaladığı “Azərbaycan dilində latın qrafikası ilə kütləvi nəşrlərin həyata keçirilməsi haqqında” sərəncamı eyni zamanda Əlifba ilə bağlı problemləri tamamilə həll etmiş oldu. Beləliklə, görülən işlərin nəticəsində kütləvi nəşrlərin latın qrafikasına keçirilməsi təmin olundu.
Günü-gündən qloballaşan dünyamızda Azərbaycan dilinin qorunub saxlanması və inkişaf etdirilməsi bu günümüzün ən zəruri məsələlərindən, ən vacib reallıqlarındandır. Onu da vurğulamaq lazımdır ki, Azərbaycan dili 50 milyondan artıq soydaşımızı bir-biriylə birləşdirən və onları biri-biriylə doğmalaşdıran atributdur.

Lalə HÜSEYNOVA, “Azərbaycan Ordusu”