Arxeologiya – Arxeoloji işlərdə elmi metod

Bu məlumatlar müəyyən bir ətraf mühit şəraitində canlı qrupun uyğunlaşmasını qurmaq və nəticədə test etmək üçün istifadə edildi və bununla da prehistorik mədəniyyət sistemlərini izah etdi.

Перевод “Arxeologiya” на английский

archaeology, archaeology, archeology — самые популярные переводы слова «Arxeologiya» на английский. Пример переведенного предложения: Bu, Fələstin arxeologiya tarixində nadir bir haldır. ↔ This is unique in the annals of Palestinian archaeology.

Arxeologiya
+ Добавить перевод Добавить Arxeologiya

“Arxeologiya” в словаре азербайджанский – английский

archaeology

study of human activity in the past

3) Arxeologiya Müqəddəs Kitabda assuriyalılar, onların padşahları və Assuriyanın məhvi haqqında deyilənləri necə təsdiq edir? (3) How has archaeology confirmed the Bible’s portrayal of the Assyrians, their kings, and Assyria’s end?

Показать алгоритмически созданные переводы

Автоматический перевод ” Arxeologiya ” в английский

Glosbe Translate
Google Translate

Переводы с альтернативным написанием

arxeologiya
+ Добавить перевод Добавить arxeologiya

“arxeologiya” в словаре азербайджанский – английский

archaeology

scientific study of past remains

Bu, Fələstin arxeologiya tarixində nadir bir haldır. This is unique in the annals of Palestinian archaeology.

en.wiktionary.org

archeology

Dbnary: Wiktionary as Linguistic Linked Open Data

Переводы «Arxeologiya» на английский в контексте, память переводов

Qala bu gün Sualtı Arxeologiya Muzeyi olaraq istifadə edilir.
Today it is preserved as an archeological museum.
WikiMatrix
Əsas tədqiqat işlərində Almaniya Arxeologiya İnstitutunun əməyi böyük olmuşdur.
In Greece, it has financed extensive archeological work.
WikiMatrix
17.Arxeologiya və din.
17th-century Art & Architecture.
WikiMatrix
Arxeologiya bu hadisəni təsdiq edir.
Archaeology testifies to this event.

Bodrum qalası — Bodrumun simvolu halına gəlmiş və bu gün Sualtı Arxeologiya Muzeyi kimi istifadə olunan qala.

Now like a mighty wind they raise to heaven the voice of song, Or like harmonious thunderings the seats of Heaven among.

WikiMatrix
Məzarların və standartların replikaları Çorum Arxeologiya Muzeyində sərgilənir.
Replicas of the graves and the standards are on display in the Çorum Archaeological Museum.
WikiMatrix

3) Arxeologiya Müqəddəs Kitabda assuriyalılar, onların padşahları və Assuriyanın məhvi haqqında deyilənləri necə təsdiq edir?

(3) How has archaeology confirmed the Bible’s portrayal of the Assyrians, their kings, and Assyria’s end?

Arxeologiya – Arxeoloji işlərdə elmi metod

Ardıcıl proses arxeologiya 1960-cı illərin intellektual hərəkatı idi. Daha sonra arxeoloji tətbiq olunmayan tədqiqat metoduna əsaslanan, tədqiqat fəlsəfəsi kimi mantıksal pozitivizmi müdafiə edən “yeni arxeologiya” kimi tanınırdı.

Processualists mədəniyyət bir qrup tərəfindən təşkil olunan və diffuziya ilə digər qruplara çatdıran bir sıra normativ -mədəni tarixi konsepsiyanı rədd etdi və əvəzində mədəniyyətin arxeoloji qalıqları bir əhalinin müəyyən ətraf mühitə uyğunlaşmasının davranış nəticəsi olduğunu müdafiə etdi.

Cəmiyyətlərin ətraf mühitə cavab verdiyi şəkildə mədəni inkişafın ümumi (teorik) ümumi qanunlarını tapmaq və aydınlaşdırmaq üçün elmi metoddan istifadə edəcək yeni Arxeologiya zamanı.

Bunu necə edirsən?

Yeni Arxeologiya nəzəriyyənin formalaşması, modelin qurulması və insan davranışının ümumi qanunlarını axtarmaq üçün hipotez testlərini vurğuladı. Mədəniyyət tarixçəsi, prosesciler iddia etdi ki, təkrarlana bilməzdi: onun dəyişmələrini sınamaq üçün bir mədəniyyət dəyişikliyinə dair bir hekayəni izah etmək əvəzsizdir. Quruluş etdiyiniz bir mədəniyyət tarixini necə doğru bilirsiniz? Əslində, səhvən səhv ola bilərsiniz, amma bunu təkzib etmək üçün heç bir elmi əsas yoxdur. Prosessualçılar mədəniyyət proseslərinə (bu mədəniyyətin hansı növləri baş verdi) diqqət etmək üçün keçmişin mədəni tarixi üsullarından (sadəcə dəyişikliklərin qeydini düzəldirlər) kənara çıxmaq istədi.

Hansı mədəniyyətin nəzərdə tutulan bir tərifi də var.

Gümüş arxeologiyasında mədəniyyət, başqalarına uyğunlaşan mexanizm kimi, insanların ətraf mühitlə mübarizə aparmasına imkan yaradır. Sürekli mədəniyyət alt sistemlərdən ibarət bir sistem olaraq qəbul edildi və bütün bu sistemlərin izahlı çərçivəsi mədəniyyət ekologiyası idi və bu da prosesistlərin test edə biləcəyi hypotheticodeductive modelləri üçün əsas təmin etdi.

Yeni Vasitələr

Bu yeni arxeologiyada işləyən prosessualçılar iki alətə malik idi: etnoarxeologiya və günün bütün elmləri ilə yaşanan “kəmiyyət çevrilişinin” bir hissəsi və bugünkü “böyük məlumatlara” təkan verən statistik üsulların sürətlə yayılması . Hər iki alət hələ də arxeoloji fəaliyyət göstərir: ikisi də 1960-cı illərdə ilk dəfə əhatə olunmuşdu.

Etnoarchaeologiya, tərk edilmiş kəndlərdə, yaşayış yerlərində və yaşayış yerlərində arxeoloji üsullardan istifadə edir. Klassik prosesli etnoarxeoloji tədqiqat Lewis Binfordun mobil Inuit avcıları və toplayıcıları tərəfindən (1980) tərk etdiyi arxeoloji qalıqların araşdırılması idi. Binford yuxarı paleolitik ovçu toplayıcıların tərk etdiyi arxeoloji sahələrdə görünən və tapıla biləcək bir “müntəzəm dəyişkənlik” nümunəsi olan təkrarlanan proseslərin dəlillərini açıq şəkildə axtarırdı.

Processualists tərəfindən istedadlı elmi yanaşma ilə bir çox məlumatın araşdırılmasına ehtiyac var idi. Artıq proses ardıcıllığı, sayısız inqilab zamanı inkişaf etmiş hesablama gücləri ilə artan inkişaf etmiş statistik metodların partlaması və onlara artan daxilolma daxil oldu. Processualists (və hələ də bu gün) tərəfindən toplanan məlumatlar, həm maddi mədəniyyət xüsusiyyətlərinə (artifact ölçüləri, şekilləri və yeri kimi), həm də tarixən məşhur olan populyar makiyaj və hərəkətlərə dair etnoqrafik araşdırmalardan məlumatlar daxildir.

Bu məlumatlar müəyyən bir ətraf mühit şəraitində canlı qrupun uyğunlaşmasını qurmaq və nəticədə test etmək üçün istifadə edildi və bununla da prehistorik mədəniyyət sistemlərini izah etdi.

Bir nəticə: İxtisaslaşma

Processivistlər sistemin komponentləri və ya sistematik komponentlər və ətraf mühit arasında fəaliyyət göstərən dinamik əlaqələr (səbəblər və təsirlər) ilə maraqlanırdılar. Proses təkrarlanan və təkrarlana bilmədi: birincisi arxeoloji və arxeoloji və ya etnoarxeoloji qeydlərdə fenomeni müşahidə etdikdən sonra, bu məlumatları keçmişdə baş verən hadisələrə və ya şərtlərə birbaşa bağlı olan hipotezlər yaratmaq üçün istifadə etmişdir müşahidələr. Arxeoloq bundan sonra hansı məlumatın bu hipotezi dəstəkləyəcəyini və ya rədd edə biləcəyini anlayacaq və nəhayət, arxeoloq çıxacaq, daha çox məlumat toplayacaq və hipotezin etibarlı olub olmadığını öyrənəcəkdir.

Bir sayt və ya hal üçün etibarlı olsaydı, hipotez başqa birində sınaqdan keçirilə bilərdi.

Ümumi qanunların axtarışı tez bir zamanda çətinləşdi, çünki arxeoloqun tədqiq etdiyinə görə çox məlumat və çox dəyişkənlik var idi. Arxeoloqlar sürətlə qazanmaq üçün subdisiplinar ixtisaslaşmalarda özlərini tapdılar: məkan arxeologiyası, hər səviyyədə artefaktlardan yaşayış məntəqələrinə qədər uzanan münasibətləri əhatə edir; regional arxeologiya bir bölgədə ticarət və mübadilə anlamaq istədi; Arxeoloji ardıcıllığı sosioloji təşkilatı və yaşayışını müəyyənləşdirmək və hesabat verməyə çalışdı; və intrasit arxeologiyası insan fəaliyyətinin müəyyənləşdirilməsini nəzərdə tutur.

Sübut Arxeologiyasının Faydaları və Xərcləri

Ardıcıllıqdan əvvəl arxeologiya adətən bir elm kimi qəbul edilməmişdir, çünki bir saytda və ya xüsusiyyətdəki şərtlər heç bir zaman eyni deyildir və beləliklə müəyyən edilə bilməz. Yeni Arxeoloqların elmi metodu onun məhdudiyyətləri çərçivəsində praktiki hala gətirmişdir.

Bununla yanaşı, hansı prosesli praktikantlar tapıldı ki, saytlar, mədəniyyətlər və vəziyyətlər ətrafındakı şəraitə sadəcə olaraq reaksiya vermək üçün çox dəyişdi. Arxeoloq Alison Vaylinin “qətiyyətlə fəlakətli tələbat” adlandırdığı formal, vahid prinsip idi. Ətraf mühitin uyğunlaşması ilə heç bir əlaqəsi olmayan insan davranışları da daxil olmaqla baş verən digər şeylər olmalı idi.

1980-ci illərdə doğulan proseslərə tənqidi reaksiya ” post-prosessualizm ” adlanırdı. Bu, fərqli bir hekayədir, lakin bu gün arxeoloji elmində az təsirli olur.

Mənbələr

• _{Binford LR.1968. Tarixi və Sübut Arxeologiyası haqqında bəzi şərhlər.Southwestern Journal of Antropology 24 (3): 267-275.}
• _{Binford LR.1980. Sülün tüstüsü və itin quyruğu: Hunter toplayıcı yerleşim sistemləri və arxeoloji sahə qurulması.American Antiquity 45 (1): 4-20.}
• _{Earle TK, Preucel RW, Brumfiel EM, Carr C, Limp WF, Chippindale C, Gilman A, Hodder I, Johnson GA, Keegan WF et al.1987. Süreç Arkeolojisi ve Radikal Kritik [ve Yorum ve Yanıt].Mövcud Antropologiya 28 (4): 501-538.}
• _{Fewster KJ.2006. Sonrakı Süreç Arkeolojilerinde Analojinin Potensialı: Basimane Ward, Serowe, Botsvana’daki Bir Örnek Çalışma.Royal Antropologiya İnstitutunun jurnalı 12 (1): 61-87.}
• _{Kobylinski Z, Lanata JL və Yacobaccio HD.1987. Süreç Arkeolojisi ve Radikal Kritik haqqında.Mövcud Antropologiya 28 (5): 680-682.}
• _{Kuşner G. 1970. Arxeologiya üçün antropologiya kimi bəzi prosessual dizaynların nəzərdən keçirilməsi.American Antiquity 35 (2): 125-132.}
• _{Patterson TC.Tarix və post-proses arxeologiyaları.Man 24 (4): 555-566.}
• _{Wylie A. 1985. Analoqaya qarşı reaksiya.Arxeologiya üsulu və nəzəriyyəsinin inkişafı 8: 63-111.}

Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutunun əməkdaşı Türkiyədə arxeoloji tədqiqatlarda iştirak edib

Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutunun əməkdaşı Əjdər Babazadə Türkiyə Respublikasının Mardin bölgəsində aparılan arxeoloji tədqiqatlarda iştirak edib.

İnstitutdan AZƏRTAC-a bildiriblər ki, tədqiqatların aparılmasında məqsəd Son Buzlaşma dövründə buzlaşmanın əhatə etmədiyi regionlarda mövcud mezolit mədəniyyətlərdən (epipaleolit dövrü) Erkən Neolit dövrünə keçid mərhələsini və həmin dövrlərin daş alət istehsalının texnotipoloji üsullarını öyrənmək olub.

Qeyd edək ki, Mardinin Dargeçit rayonundan 15 kilometr şərqdə və Şirnak rayonu sərhədində Dəclə çayı üzərində İlısu SES-in inşaatı zamanı aşkar edilən abidələrdə xilasetmə qazıntıları aparılır. Həmin abidələr arasında Boncuklu Tarla və Çemka kimi Erkən Neolit dövrü abidələri xüsusi önəm daşıyır.

Çemka və Boncuklu Tarla Erkən Neolitin keramikaya qədər və erkən keramika dövrünün xronoloji mərhələlərinə (eramızdan əvvəl X-IX minilliklər) aiddir. Çemka və Boncuklu Tarla Dəclə çayının sahilində yerləşir. Abidələrin yer aldığı ərazi cənubdan əhəngdaşı, şərqdən isə bazalt süxurlu dağlar ilə əhatələnib.

Araşdırmalar göstərir ki, Cənub-Qərbi Asiyanın digər erkən məskunlaşmış abidələrində olduğu kimi, burada da yerli epipaleolit əhalisinin qidalanma rasionunu hələ də yabanı, əhliləşməmiş heyvanların (donuz, keçi, qoyun, inək) ovçuluğu təşkil edirdi. Balıq ovu da mövcud idi. Belə ki, abidələrin daş istehsalını araşdıran professor Metin Kartal mikrolit alətlərin balıq ovunda da istifadə olunduğu qənaətindədir.

Çemka arxeoloji qazıntılarında Erkən Neolitin ilk izləri olaraq dairəvi və çoxotaqlı evlər, Boncuklu Tarlada isə keramikaya qədərki Neolitdən keramikalı Neolitə keçidi göstərən yarımdairəvi və dördkünc evlər aşkar olunub. Abidələrdə çaxmaqdaşı və obsidiandan hazırlanan mikrolit alətlər, ox və mizraq ucları (həndəsi, yarpaq, aypara formalı), qaşovlar, bizlər, kəsicilər, bıçaqlarla bərabər müxtəlif şəkilli nükleuslar və çoxçeşidli alət tiplərinə rast gəlinib.

Qədim əhalinin sosial-ictimai həyatı və inanc sistemləri ilə bağlı hələlik dəqiq fərziyyə və nəzəriyyə irəli sürmək mümkün olmasa da, abidələrdə daş, sümük və balıqqulağından bəzək əşyaları tapılıb.

Qeyd edək ki, arxeoloji qazıntılara Mardin Artuklu Universitetinin İbtidai icma quruluşu arxeologiya fakültəsinin rəhbəri, doktor Ergül Kodaş başçılıq edir. Fransanın Sarbonna Universitetinin məzunu olan doktor E.Kodaş daş alətlərin hazırlanması üsullarının tədqiqatını aparır.

Əjdər Babazadə abidələrdə aparılan arxeoloji qazıntılarda iştirakla yanaşı, doktor E.Kodaşla birlikdə daş alətlərin xammaldan alət hazırlanmasına qədər bütün texniki mərhələlərini eksperimental olaraq tədqiq edib. Eksperimental olaraq hazırlanan çaxmaqdaşı və obsidiandan nükleus və alət nümunələri Ə.Babazadə tərəfindən Azərbaycana gətirilib.

Mardində aparılan arxeoloji araşdırmalarda iştirak Əjdər Babazadənin tarix üzrə fəlsəfə doktoru dissertasiyası üzrə tədqiqatlarının bir hissəsini təşkil edir.