Yaradıcılıq qabiliyyəti və yaradıcılıq qabiliyyətlərini necə inkişaf etdirmək olar

Qrammatik şəkilçilər sözə qoşularaq söz birləşmələri və cümlələrdə sözləri bir-birinə bağlamağa, qrammatik əlaqə yaratmağa xidmət edir. Qrammatik şəkilçilərin hamısı milli mənşəlidir.

Söz yaradiciliğI

Dilimizin lüğət tərkibinin zənginləşməsi həm ana dilinin daxili imkanları hesabına, həm də dilimizə başqa dillərdən keçən sözlər hesabına baş verir.

ANA DİLİNİN İMKANLARI HESABINA

SÖZ YARADICILIĞI

Müasir Azərbaycan dilində söz yaradıcılığının 3 üsulu vardır:

1. Morfoloji yolla söz yaradıcılığı
2. Sintaktik yolla söz yaradıcılığı
3. Leksik yolla söz yaradıcılığı

1. Morfoloji yolla söz yaradiciliği

Kök və şəkilçi sözün mənalı hissələridir. Kök sözün ayrılıqda işlənə bilən və əsas məna ifadə edən hissəsidir. Şəkilçi sözün ayrılıqda işlənə bilməyən və yalnız kökə qoşulmaqla müəyyən məna daşıyan hissəsidir. Şəkilçilərin leksik mənası olmur və sözə bitişik yazılır.

• İki və daha artıq hecadan ibarət olan milli sözlərimizin tərkibində o, ö və e saitləri işlənmədiyi üçün bu saitlər şəkilçilərin tərkibində işlənmir.

1. Mənasına görə
2. Mənşəyinə görə
3. Yazılışına görə

Azərbaycan dilində şəkilçilər mənasına görə iki cür olur: leksik və qrammatik şəkilçilər.

Köklərə qoşularaq onlardan yeni mənalı sözlər əmələ gətirən şəkilçilər leksik şəkilçilər adlanır: kənd-li, əkin-çi, su-lu, süpür-gə, qış+laq, bağ+lı, silah+lı, kef+cil və s. Leksik şəkilçilərlə əmələ gələn sözlərə düzəltmə sözlər deyilir. Leksik şəkilçi qəbul edən söz leksil şəkilçi ilə birlikdə sözün başlanğıc formasını yaradır. Məsələn, sənaye + ləş + dir + il + miş + dir sözünün başlanğıc forması qrammatik şəkilçilərə qədər olan sənaye + ləş + dir + il (mək) sözüdür. Deməli, sözün başlanğıc formasına axırıncı leksik şəkilçi daxil olmaqla qrammatik şəkilçiyə qədər ilan hissəsi daxildir. İsimlərin başlanğıc forması adlıq halda olan hissə, feillərdə isə məsdər formasıdır.

Sözlər bütün lüğətlərdə başlanğıc formasında olur. Sözlərin quruluşca növü, hansı nitq hissəsinə aid olması da onların başlanğıc formasına görə müəyyən edilir. Leksik şəkilçilər (sözdüzəldici şəkilçilər) həm söz köklərinə və həm də sözün başlanğıc formasına qoşulmaqla yeni sözlər düzəldir.

Dilimizin qaydalarına gözə sözlərə əvvəl leksik, sonra isə qrammatik şəkilçilər qoşulur (- kı4, -gil, -dakı² şəkilçiləri istisnadır. Bu şəkilçilər qrammatik şəkilçilərdən sonra da işlənə bilir).

Eyni bir kökdən əmələ gələn sözlər eyniköklü sözlər adlanır. Eyniköklü sözlər düzəltmə olmalı, onların kökü eyni nitq hissəsi və eyni söz olmalıdır: baş, baş+çı, baş+lıq, baş+la(maq), baş+la+n+gıc və s.

Eyni bir kökdən əmələ gələn yeni eyniköklü (düzəltmə) sözlər həm eyni bir nitq hissəsinə, həm də müxtəlif nitq hissələrinə aid ola bilir: yağ (isim) – yağlı (sifət), yağla (feil).

Kökü omonim olan sözlər eyniköklü söz yarada bilməz. Məsələn, gül – gül+lük, gül – gül+üş sözləri eyniköklü sayılmır. Qrammatik şəkilçilər də eyniköklü söz yarada bilmir. Qrammatik şəkilçilər sözün yalnız formasını dəyişir. Məsələn, gülün, gülə, gülü, güldə, güldən sözləri gül sözünün müxtəlif formalarıdır.

-lı4, -daş, -iyyat, -dar, -keş, -stan, -iyyə, -i, -vi, -izm, -its

-ın4 -ıd2, -ı4, -ıcı4 , -acaq2, -cə2 , -gəc, -ir, -ıntı4

-ıcı4 , -ıq 4 , -caq2 , -ınc4 , -ma2

-ılda4 , -aş2, –ın4, -ış4 , -dır4 , -ıl4

Qrammatik şəkilçilər sözə qoşularaq söz birləşmələri və cümlələrdə sözləri bir-birinə bağlamağa, qrammatik əlaqə yaratmağa xidmət edir. Qrammatik şəkilçilərin hamısı milli mənşəlidir.

Qrammatik şəkilçilər, əsasən, isim və feillərin qrammatik kateqoriyalarının şəkilçiləridir. İsimlərdə cəm, hal, mənsubiyyət və şəxs şəkilçiləri, feillərdə inkarlıq, təsriflənən və təsriflənməyən formaların şəkilçiləri, zaman və şəxs şəkilçiləri qrammatik şəkilçilərdir.

Dilimizdə omonim şəkilçilər də vardır (-lar, lər; -dan, dən; -ın, -in, -un, -ün və s.). Belə omonim şəkilçilər həm leksik, həm qrammatik şəkilçi kimi işlənir. Məsələn:

ək+i`n (feildən isim düzəldən leksik şəkilçi)

ə`k+in ( II şəxs cəm qrammatik şəkilçi)

-ın

sən+in (yiyəlik hal, qrammatik şəkilçi)

dəftər+in ( II şəxs təkin mənsubiyyəti, qrammatik ş.)

Mənşəyinə görə
Azərbaycan dilində şəkilçilər mənşəyinə görə iki cür olur: milli şəkilçilər və alınma şəkilçilər.

Dilimizdəki qrammatik şəkilçilərin hamısı, leksik şəkilçilərin isə əksəriyyəti milli şəkilçilərimizdir.

Alınma şəkilçilər ərəb, fars, rus dillərindən gəlmə şəkilçilərdir. Bu şəkilçilər dilimizə alınma sözlər vasitəsilə daxil olmuşdur. Qoşulma yerinə görə həm sözarxası (-dar,-stan,-şünas, -keş, -xana, -i, -vi, -ist, -kar, -izm, -iyyə, -pərvər və s.), həm də sözönü ( na-, bi-, la-, ba-, co-, a-, anti-, mə-) alınma şəkilçilər vardır.

Alınma şəkilçilərin əksəriyyəti birvariantlıdır. Bu şəkilçilərin bir qismi aid olduqları dildə leksik mənaya malik olan sözlərdir: (- xana (ev), -dar (aid olmaq), -kar(iş) və s. Lakin bu sözlər bizim dilimizdə şəkilçi kimi işlənir.

Dilimizdəki -daş, -gil, -sov, -laq şəkilçiləri birvarianlı milli şəkilçilərdir.
Yazılışına görə
Yazılışına görə şəkilçilər 3 cür olur: bir cür yazılanlar, iki cür yazılanlar və dörd cür yazılanlar.

Leksik şəkilçilər ahəng qanununa tabe olaraq, əsasən, iki və dörd cür yazılır. Məsələn, -la, -lə; -ça, -çə; -aq, -ək; -çı, -çi, -çu, -çü; -ıntı, -inti, -untu, -üntü və s. Lakin leksik şəkilçilər sırasında bir cür yazılan şəkilçilər də vardır: -daş, gil, -kаr, -хаnа, -dar, -keş, -stan, -şünas, -zadə və s. Birvariantlı şəkilçilərin əksəriyyəti alınma şəkilçilərdir və bu şəkilçilər ahəng qanununa tabe olmurlar.

Qrammatik şəkilçilər isə ahəng qanununa uyğun olaraq həmişə iki və dörd cür yazılır: -acaq, -əcək; -dı, -di, -du, -dü; -mış, -miş, -muş, -müş və s. Qrammaik şəkilçilərin içində bir cür yazılanı yoxdur.

İki cür yazılan şəkilçilərin tərkibində yalnız a, ə saitləri iştirak edir. Digər açıq saitlər (e, ö, ü) şəkilçilərdə iştirak etmir.

Saitlə bitən sözlərə saitlə başlanan şəkilçilər artırdıqda şəkilçilərin əvvəlində y, s, n samitləri işlənir: xala-y-a, xala-n-ın, хаlа-s-ı. Bunlara bitişdirici samitlər deyilir. Sözün tərkibinə görə təhlili zamanı bitişdirici samitlər ya aid olduğu şəkilçinin tərkibində göstərilir, ya da ayrıca şərti-işarəsiz qalır.
2) Sintaktik yolla söz yaradıcılığı
Mürəkkəb sözlər

Söz yaradıcılığının digər mühüm bir üsulu iki və daha artıq sözün birləşməsi ilə yeni mənalı sözlərin əmələ gəlməsidir. Bu yolla yaranan sözlər mürəkkəb sözlər adlanır.

Mürəkkəb sözlər müəyyən qanunauyğunluq əsasında yaranır. Mürəkkəb sözlər əmələ gələrkən əşya və hadisənin əlaməti, bənzədilməsi, funksiyası, mənsubiyyəti və s. əsas götürülür.

Mürəkkəb sözlərin aşağıdakı əmələgəlmə yolları vardır:

1) iki müxtəlif mənalı sözün birləşməsindən əmələ gəlir: baramaqurdu, suiti, dabanbasma, qaraqabaq və s.

2) yaxın mənalı və sinonim sözlərin birləşməsindən əmələ gəlir: yorğan – döşək, oğul-uşaq, qoyun-quzu, qapı-pəncərə, toyuq-cücə, gözəl-göyçək və s.

3) antonim sözlərin birləşməsindən əmələ gəlir: gecə-gündüz, böyük-kiçik, tez-gec, az-çox;

4) eyni sözün təkrarından əmələ gəlir: səhər-səhər, üz-üzə, tez-tez, şirin-şirin və s.

5) bir tərəfi ayrılıqda heç bir məna bildirməyən sözlərdən əmələ gəlir: tör-töküntü, yır-yığış, zir-zibil, uşaq-muşaq və s.

6) Bəzi mürəkkəb sözlər başqa dillərə məxsus mürəkkəb sözlərin hərfi tərcüməsi yolu ilə əmələ gəlir: pılesos – tozsoran, samokritika – özünütənqid və s.

Leksik yolla söz yaradıcılığı prosesində sözlər dilə hazır şəkildə, heç bir qrammatik vasitənin köməyi olmadan daxil olur. Bu sözlər ilk mənbəyindən məzmun və formaca uzaqlaşır, yeni məzmunlu və yeni formalı sözlər kimi işlənir.

Ədəbi dilimizin lüğət tərkibinin zənginləşməsində dialektlərin də rolu vardır. Şair və yazıcılar ömumxalq danışıq dilinin imkanlarından istifadə edərək öz əsərlərində dialekt sözlərindən istifadə etmişlər. Həmin sözlərdən bir qismi indi ədəbi dilimizdə istifadə edilir: bürkü, qumral, ilğım, yarğan, güzəm və s.

Ədəbi dilimizin lüğət tərkibi sözlərin mənaca genişlənməsi və daralması hesabına da zənginləşir. Dilimizdə ümumi isimlərin xösusi isimlərə, xösusi isimlərin ömumi isimlərə kecməsi yolu ilə yaranan coxlu sayda sözlər vardır. Məsələn, göyərçin – Göyərcin, zümrüd – Zümrüd, nərgiz – Nərgiz, lalə – Lalə, mətanət – Mətanət, xoşbəxt – Xoşbəxt; Badamlı – badamlı, İstisu – istisu, Narzan – narzan və s.

Alınma sözlər hesabina söz artımı

Məlumdur ki, müxtəlif əlaqələr səbəbilə xalqlar, dillər arasında yeni münasibətlər yaranır, nəticədə bir dildən başqa dilə sözlər keçir. Başqa dillərdən keçən sözlər hesabına da dilin lüğət tərkibi zənginləşir. Dilimizə başqa dillərdən sözlər 3 yolla keçir:

1. Dilimizə başqa dillərdən keçən sözlər həmin dildə olduğu kimi götürülür, heç bir dəyişikliyə uğramadan işlədilir: poema, roman, tennis, marka və s.
2. Alınma sözlər həmin dillərin şəkilçiləri ilə birləşərək yeni mənalı sözlər əmələ gətirir: divan + xana, anti + imperialist, xaric + i,

1. Başqa dillərdən keçən sözlər hərfi tərcümə edilərək işlədilir:
2. xolodilnik-soyuducu, sorevnovaniye-yarış və s.

Yaradıcılıq qabiliyyəti və yaradıcılıq qabiliyyətlərini necə inkişaf etdirmək olar?

Yaradıcılıq nədir? Emosional təcrübə, yeni bir memarlıq şefi və aşbaz tərəfindən bişirilən dadlı yeməyi ilə dolu tuval mənzərəsi və ya ayə ilə yazılı? Ruhun impulsundan ilhamlanan yaradıcılıq fərqli şeylərlə ifadə olunur, təkcə yazar üçün deyil, bəzən də bəşəriyyət üçün qiymətsizdir.

Yaradıcılıq – nədir?

Unikallıq bu konsepsiyanın əsas meyarlarından biridir. “Yaradıcılıq” anlayışı, maddi və mənəvi dəyərləri müəyyən edən insan fəaliyyəti prosesini nəzərdə tutur. Belə bir nəticə yalnız bu işin müəllifindən gəlmək olar. Bu da son nəticəyə dəyər verir. Eyni zamanda, yaradıcılıq istehsalında, müəllif öz şəxsi aspektlərini ifadə edir.

Yaradıcılığın psixologiyası

Elm, texnologiya, sənət, gündəlik həyatda adi gün – bunlar bir insanın unikallığını göstərdiyi sahələr ola bilər. Psixologiya bütün hissəsi insanın yaradıcılığını öyrənir. Psixologiya yaradıcı və yaradıcı düşüncə , ilham, təsəvvür, fərdilik və intuisiyanı aktiv şəkildə araşdırır. İllərdir bu sahələrin tədqiqi yaradıcılığın nə olduğunu və adi insanların həyatına necə tətbiq ediləcəyi ilə bağlı suallara aydın cavab vermir. Yaradıcılığın psixologiyasının əsasları müəllif və məhsul arasında inkişaf edən əlaqələrdir.

Yaradıcılıq fəlsəfəsi

Bir insanın istək və fantaziyalar dünyasında bir məhdudiyyəti yoxdur. Eqoist başqa insanların yoxluğu, yuxu ilə təmasda olan bir insanın, təbiətdə olmayan bir şeyi, yaradıcılıq üçün susuzluqdan dünyadakı biliklərdən bəhs edən bir insanı arzuladığı bir şeyi arzu edir. Bütün yaradıcılıq fəlsəfəsi, harmoniya və gözəllik yaradılıb və yaradılmış şah əsərləri sivilizasiyanın faydasına xidmət edir.

Yaradıcılıq növləri

Yaradıcı şəxsiyyət müxtəlif fəaliyyət növlərində fikirlərini, ideyalarını, fantaziya uçuşlarını həyata keçirə bilər:

1. Elmi yaradıcılıq – müxtəlif növ kəşflər, son məhsul – bilik.
2. Texniki yaradıcılıq praktik və ya texnoloji inkişafdır, son məhsul bir mexanizm və ya dizayndır.
3. Bədii yaradıcılıq dünyanın estetik əsasları, gözəllik arzusu. Son məhsul bədii bir görünüşdür (bir şeir, şəkil, heykəl).
4. Birgə yaradıcılıq sənət əsərlərini, onların şərhlərini qəbul edir.
5. Uşaq yaradıcılığı uşağın xəyalları, təsəvvürləri prosesidir.
6. Pedaqoji yaradıcılıq bilik tədrisində xüsusi bir yanaşma, onun məqsədi yeni bir şey öyrətməkdir.

Bir insanın yaradıcılığı nədir?

Heç kəsin yaratdığı suallara aydın, dəqiq bir cavab verə bilməz. Yaradıcı bacarıqları açmaq və inkişaf etdirmək üçün bir şəxs özünə cavab verməlidir, xüsusilə onun yaradıcılığı nədir? Yaradıcılıq sahəsində insan qabiliyyətlərinin inkişafı harmoniyaya kömək edə bilər, yeni dünyagörüşündən fərqli gözlərlə tanış dünyaya baxmağa dəyər. Ağılınızı təmizləmək, daha sonra dünya təklif edəcək yeni bir şey yaratmaq daha asan olur. Əsl yaradıcısı hər bir insanda yaşayır.

Yaradıcılığı nəyə təşviq edir?

Xarici dünyaya tolerantlıq və daxili sülh yaradıcılıq prosesinin əsasıdır. Dünyaya açıq olan, stereotiplərdən və önyargılardan məhrum olan bir insana, yaradıcılığın ən incə məsələsini hiss etdirmək, onun arxasındakı müəlliflərin mousy nəfəslərini hiss etmək asandır:

1. Yaradıcı prosesə müsbət təsir edən bir melodiya tapmaq lazımdır.
2. Kompüterdən deyil, əldən gələn məktub yaradıcılığa qatqı təmin edir.
3. Meditasyon, fikirləri sıraya çevirmək üçün rahatlamanın ən yaxşı yoldur.
4. Pulsuz dərnəkləri olan dərslər xəyalları oyandırır.
5. Asılı olmayın, bəzən uzaq bir şey haqqında düşünmək lazımdır. Məsələn, 2030-cu ildə Yeni ili qeyd etmək.
6. Mavi və yaşıl rənglər yaradıcılığa təsir göstərir.
7. Dekorasiya dəyişməsi yaradıcılığa kömək edə bilər.
8. Güclü hətta gülmək. Bu beynə müsbət təsir edəcək.
9. Əlinizlə bir şey edin.
10. Train. İdman zamanı bədən təkcə güclənməz, amma beyin də böyük dərəcədə azaddır.
11. Yeni bir şey edin. Həyat və iş bir-biri ilə sıx bağlıdır, məsələn, xaricə səfər, dağların fəthi, dənizin dərinliklərində daldırmağa yeni bir duyğu gətirə bilər.
12. Yuxu, sonra “səhər axşamdan daha ağıllıdır” əslində işləyir.

Hər hansı yaradıcılıq harada başlayır?

Fikr və ya fikir sənətçinin, bəstəkarın, yazarın, ixtiranın, moda dizaynının hər hansı bir işinin başlanğıcıdır. Yaradıcılıq prosesi, bütün işin tərtibatını, sketchy konturdan başlayır. Hər bir fərd bu prosesi öz yolu ilə edir, lakin həmişə üç mərhələyə bölünür. Belə bir hərəkət planı gözləmədən, plan özbaşına doğulacaq və həmişə yerinə yetirilməyəcəkdir.

• təəssüratların idrak və yaradıcı emalı;
• bədii dizaynın ortaya çıxması;
• bir fikirin həyata keçirilməsi.

Yaradıcılıq və təxəyyül

Ətrafdakıların reallığına əsaslanaraq yeni şəkillər yaradılır. Amma xəyal ilə ətirli, əsərini həqiqətən unikal edirlər. Yaratıcı təxəyyül onu əlaqə qurmadan bir şey haqqında fikir əldə etməyə imkan verir. Bir insanın həyatında yaradıcılıq həmişə xəyal ilə bağlıdır, onun nümunələri yaradılması prosesini öyrənərkən görünə bilər. Məsələn, peri nağıl canlıları və müxtəlif obyektləri yaradan zaman xüsusi texnika istifadə olunur.

• hərəkət – obyektin yeni, qeyri-adi hallara subyektiv ötürülməsi;
• yazma – obyektin müəyyən bir tipə təyin edilməsi;
• analogiya – başqa birinə bənzər bir görünüş yaratmaq;
• abartı və ya ləyaqəti;
• Əlavə yeni funksiyalar və xüsusiyyətlər obyektə aid edilir;
• aglutination – iki müxtəlif fikirdən bir şəkil yaradır.

Yaradıcılıq və yaradıcılıq

Tez-tez, insanların çoxu bu anlayışları bircə qəbul edir. Lakin belə bir müqayisə səhvdir. 80-ci illərin sonlarında “yaradıcılıq” sözü işgüzar cəmiyyətə gəldi və bundan sonra geniş dairələrdə istifadə olunmağa başladı. Yaradıcılıq, insanın qeyri-standart, yaradıcı düşüncə, bənzərsiz ideyaları təbliğ etmək qabiliyyətində göstərə biləcəyi qabiliyyətdir. Yaradıcılıq yaradıcılığı yaratmaq, stereotipləri aradan qaldırmaq qabiliyyətini ehtiva edir, bu, yeni motivasiyadır. Yaradıcılıq və yaradıcılıq bir-biri ilə sıx bağlıdır, bir-birindən ayrı olmaq daha çətindir.

Yaradıcılığı inkişaf etdirmək üçün necə?

Daha çox çalışmaq, hər hansı bir sahədə insanın normal inkişafıdır. Bir şəxsin yaradıcılıq potensialı məhdud deyil və düzgün təlimlə, şəxsiyyətində hər hansı bir yaradıcılıq qabiliyyətinin mövcudluğundan şübhələnən sahibini təəccübləndirə bilər:

1. Səhər ritüeli. Uyanır, dərhal qələm, notepad və yaz. Nə haqqında? Hər şey haqqında! Yazmaq üçün əsas şey, xüsusilə düşünə bilmərik. Ən azı 750 söz yazılmalıdır.
2. Sualı hər hansı bir obyektə və ya hərəkətə soruşuruq: “Nə varsa?”. Məsələn, itlər danışa bilər? Dünyadakı bütün insanlar susdularsa? Bu üsul təsəvvür yaratmaq üçün nəzərdə tutulmuşdur.
3. Fərqli sözləri sarsıtmaq və birləşdirmək. Bu metod mütləq beynin adi düşüncə tərzini söndürməyə və təxəyyül ehtiva edir. Onları birləşdirmək üçün iki fərqli söz almaq lazımdır. Məsələn, bir yastıq + bir ədyal = bir zərbə, pərdələr + bir tül = bir qalereya.
4. Torrens üsulu dodaqlar adlanır eyni tip yazı əsaslanır. Kağız kağızında eyni simvolları (bir neçə dairə və ya meydan, xaç, romb və s.) Çəkməkdir. Biz fantaziya və çəkilmiş rəqəmlərdən istifadə edirik.
5. Fokal obyektlərin metodu. Hər hansı bir səhifədə təsadüfi bir obyekt, məsələn, bir qələm, bir tarak, göy və “kitab” açın (qəzet, jurnal). Təsadüfi 5 sözlə “Grab” deyin, tarixdə mövzu ilə əlaqələndirin.

Yaradıcı Kriz

Fantaziya açılmır, hər şeyə ilham gəlməz, hər şey boz və tutqun və yeni bir fikir və ya əsərin doğmasına qatqı vermir. Yaradılış böhranı , fəaliyyəti və ya həyatı yaradıcılığa birbaşa bağlı olan hər hansı bir insana toxunur. Yaradıcılıq problemi nədir? Özünüzü başa düşmədən ətrafınızdakılara cavab verməyin. “Yaradıcılıq nədir?” Sualına cavab tapın. Yenidən yaranmağa necə başlamaq olar? Yaradıcı yaradıcılığı tapmaq üçün harada? “Bir insanın əmin-amanlıq tapma gücünü tapmadığı nəticəsiz olacaqdır.

Yaradıcı yaradıcı prosesləri aktivləşdirməyə və yaradıcı böhrandan xilas olmaq üçün kömək edə biləcək heç bir mürəkkəb təklif yoxdur:

1. Eyni yerdə (yazmaq, çəkmək, tərtib etmək və s.) Yaratmaq lazımdır.
2. Yaradıcı fəaliyyət üçün bir və eyni vaxt ayırmaq lazımdır.
3. Başlamadan əvvəl eyni mahnı dinləyin.
4. Misal üçün, həmin mətn redaktorunu yazmaq üçün, adi fırçalar və möhür çəkdirmək üçün işləmək üçün eyni şeyi istifadə edin.
5. Hər gün işləməlisiniz, həftə sonu çoxu məhv edər.

Yaradıcılıq haqqında kitablar

Kitablardan ilham alaraq, çoxları qəhrəmanların həyatından, həyatlarının nümunələrindən ilhamlanır. Məşhur yazarların bir çox əsərlərində yaradıcılıq dünyası qeyri-adi, parlaq və ehtiraslıdır:

1. “Bir sənətçi kimi çalın” Austin Cleon . Müəllif yaradıcılığı necə tapmaq üçün oxuculara məlumat verir.
2. “Muse, qanadlarınız nədir?” Yəhya Frank bütün həyatlarını yaradıcılığa həsr etməyə qərar verən insanlar üçün ilhamla doludur.
3. “İdeyaların təzahürü” olan Skott Belksi , şübhələri aradan qaldırmaq, prioritetləşdirmək və nəticələrə necə nail olacağını sizə izah edəcək.
4. Müəllif Mark Levy tərəfindən “Genius to order” problemi həll etmək qeyri-adi bir yol təklif edir – freeriding.
5. S. Voinskaya “Yaratmaq və satmaq” . Kitab sizin yaradıcılığınızı satmağı bildirir.

Asif liyeva ziz cfrzadnin yaradıcılığı

Heydər Əlirza oğlu Əliyev 1923-cü il mayın 10-da Azərbaycan Respublikasının Naxçıvan şəhərində anadan olub.

1939-cu ildə Naxçıvan Pedaqoji Texnikumunu bitirdikdən sonra Azərbaycan Sənaye İnstitutunun (indiki Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti) memarlıq fakültəsinə daxil olub, lakin İkinci Dünya müharibəsinin başlanması ona təhsilini başa çatdırmağa imkan verməyib.

Heydər Əliyev 1941-1944-cü illərdə əvvəlcə Naxçıvan Muxtar Respublikası Xalq Daxili İşlər Komissarlığında arxiv şöbəsinin məxfi hissəsinin müdiri, sonra isə Naxçıvan MSSR Xalq Komissarları Sovetində ümumi şöbənin müdiri vəzifələrində işləyib.

1944-cü ilin may ayında dövlət təhlükəsizliyi orqanlarında işə göndərilib.

1949-1950-ci illərdə SSRİ Dövlət Təhlükəsizliyi Komitəsinin Leninqraddakı (indiki Sankt-Peterburq) Rəhbər Kadrların Hazırlığı Məktəbində təhsil aldıqdan sonra, 1950-ci ildə Azərbaycan SSR Dövlət Təhlükəsizliyi Komitəsində bölmə rəisi təyin edilib.

1957-ci ildə Azərbaycan Dövlət Universitetinin (indiki Bakı Dövlət Universiteti) tarix fakültəsinin qiyabi şöbəsini bitirib.

1958-ci ildə Azərbaycan SSR Dövlət Təhlükəsizliyi Komitəsinin əks-kəşfiyyat şöbəsinin rəisi, 1964-cü ildə DTK-nın sədr müavini təyin edilib.

1966-cı ildə Moskvada DTK-nın F.E.Dzerjinski adına Ali Məktəbinin rəhbər heyətin təkmilləşdirilməsi kurslarını müvəffəqiyyətlə bitirib.

1967-ci ildə Azərbaycan SSR Nazirlər Soveti yanında Dövlət Təhlükəsizliyi Komitəsinin sədri vəzifəsinə təyin edilib və həmin ildə də ona general-mayor rütbəsi verilib.

Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin 1969-cu il iyulun 14-də keçirilmiş plenumunda Heydər Əliyev Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin birinci katibi seçilib.

Heydər Əliyev 22 il Azərbaycan SSR Ali Sovetinin və SSRİ Ali Sovetinin deputatı olub. 1974-1979-cu illərdə isə SSRİ Ali Soveti İttifaq Sovetinin sədr müavini vəzifəsini tutub.

1976-cı ildə Sovet İttifaqı Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin Siyasi Bürosunun üzvlüyünə namizəd, 1982-ci ilin dekabrında isə Siyasi Büronun üzvü seçilən Heydər Əliyev SSRİ Nazirlər Soveti sədrinin birinci müavini vəzifəsinə təyin edilib. Bu vəzifədə işləyərkən Heydər Əliyev SSRİ-nin iqtisadi, sosial və mədəni həyatının ən mühüm sahələrinə rəhbərlik edib.

Heydər Əliyev 1987-ci ilin oktyabrında Sovet İttifaqı Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsi Siyasi Bürosunun və şəxsən baş katib Mixail Qorbaçovun yeritdiyi siyasi xəttə etiraz olaraq tutduğu vəzifələrdən istefa verib.

Heydər Əliyev 1990-cı il yanvarın 19-dan 20-nə keçən gecə sovet qoşunlarının Bakıda törətdiyi qanlı faciə ilə əlaqədar, yanvarın 21-də Azərbaycanın Moskvadakı nümayəndəliyində bəyanatla çıxış edərək, Azərbaycan xalqına qarşı törədilmiş cinayətin təşkilatçıları və icraçılarının cəzalandırılmasını tələb edib. O, Dağlıq Qarabağda yaranmış kəskin münaqişəli vəziyyətlə bağlı SSRİ rəhbərliyinin ikiüzlü siyasətinə etiraz əlaməti olaraq, 1991-ci ilin iyulunda Sovet İttifaqı Kommunist Partiyasının sıralarını tərk edib.

1990-cı il iyulun 20-də Bakıya qayıdan Heydər Əliyev iki gün sonra Naxçıvana yola düşüb, həmin ildə də Azərbaycan SSR xalq deputatı və Naxçıvan MSSR xalq deputatı seçilib.

1991-ci il sentyabrın 3-də Heydər Əliyev Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Sovetinin sədri seçilib və müvafiq qanunvericiliyə əsasən həm də Azərbaycan Respublikası Ali Soveti sədrinin müavini olub. Bu vəzifədə o, 1993-cü ilə kimi çalışıb.

Heydər Əliyev 1992-ci il noyabrın 21-də Yeni Azərbaycan Partiyasının Naxçıvan şəhərində keçirilmiş təsis konfransında partiyanın sədri seçilib.

1993-cü ilin may-iyun aylarında ölkədə vətəndaş müharibəsi və müstəqilliyin itirilməsi təhlükəsi yarandığına görə, Azərbaycan xalqı Heydər Əliyevin hakimiyyətə gətirilməsi tələbini irəli sürüb və ölkənin o dövrkü rəhbərliyi onu Bakıya dəvət etməyə məcbur olub.

Heydər Əliyev 1993-cü il iyunun 15-də Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin sədri seçilib, iyunun 24-dən isə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin səlahiyyətlərini həyata keçirməyə başlayıb.

1993-cü il oktyabrın 3-də ümumxalq səsverməsi nəticəsində Heydər Əliyev Azərbaycan Respublikasının Prezidenti seçilib.

O, 1998-ci il oktyabrın 11-də xalqın yüksək fəallığı şəraitində keçirilən seçkilərdə səslərin 76,1 faizini toplayaraq, yenidən Azərbaycan Respublikasının Prezidenti seçilib.

2003-cü il oktyabrın 15-də keçirilən prezident seçkilərində namizədliyinin irəli sürülməsinə razılıq vermiş Heydər Əliyev səhhətində yaranmış problemlərlə əlaqədar namizədliyini İlham Əliyevin xeyrinə geri götürüb.

2003-cü il dekabrın 12-də Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyev Amerika Birləşmiş Ştatlarının Klivlend Klinikasında vəfat edib və dekabrın 15-də Bakıda, Fəxri xiyabanda dəfn olunub.

Heydər Əliyev beş dəfə keçmiş SSRİ-nin Lenin ordeni ilə, Qırmızı Ulduz ordeni və çoxsaylı medallarla təltif edilib, iki dəfə Sosialist Əməyi Qəhrəmanı adına, həmçinin müxtəlif ölkələrin ali mükafatlarına, nüfuzlu ali məktəblərin fəxri adlarına layiq görülüb.

© 2010-2023 Azərbaycan Respublikası Prezidentinin rəsmi internet saytı. Müəllif hüquqları qorunur.
Saytın idarəetməsi Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Mətbuat Katibinin xidməti və Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Administrasiyasının Qeyri-hökumət təşkilatları ilə iş və kommunikasiya şöbəsi tərəfindən həyata keçirilir.

• FAQ
• Sayt haqqında
• 2007-2010-cu illərin materialları