Зия Буниятов

Согласно теории, выдвинутой Буниятовым, виновниками и организаторами армянского погрома в Сумгаите в 1988 г. были армянские националисты:

Ziya Bünyadovun qətlində iştirak edən şəxsin atasından növbəti şok açıqlamalar – FOTOLAR

Fevralın 21-də akademik Ziya Bünyadovun qətlə yetirilməsinin 21-ci ildönümü tamam olacaq. Həmin dəhşətli qətl hadisəsində günahlandırılaraq ömürlük həbs cəzası almış Nizami Nağıyevin atası, YAP-ın qurucularından biri, Abşeronun sabiq icra başçısı Adil Nağıyev “Yeni Müsavat”a müraciət edərək qətl hadisəsi ilə bağlı ilginc məlumatlar verib. Redaksiyamızda baş tutan müsahibənin ikinci hissəsini təqdim edirik:

– Ziya Bünyadova beş bıçaq zərbəsi endirən oğlunuz artıq 18 ildir həbsdədir. Sonuncu dəfə onunla nə zaman görüşmüşünüz?

– Oğlumun 2 oğlu, 1 qızı var, biri əlildir. Oğlu əsgərliyini çəkib, gəlib, işləmir. Əlil oğlu da ayda 50 manat təqaüd alır. Arvadı da xəstədir, işləmir. Mən pensiya pulumla bir inək alıb vermişəm, onunla dolanırlar. Çox ağır vəziyyətdədirlər. DTX rəhbəri Mədət Quliyev hələ Penitensiar Xidmətin rəisi gələndə mən oğlumun işi ilə bağlı gedib onunla görüşdüm, xahiş etdim. O, oğlumun işini gətirtdirdi, oxudu. Oğlum 18 ildir türmədə yatır, özünü yaxşı apardığı üçün ayda iki dəfə telefonla danışmağa, ailəsi ilə ildə dörd dəfə görüşməyə, “peredaça”nı hər ay qəbul etməyə icazə veriblər. Penitensiar Xidmət Əfv Komissiyasına ərizə də yazdı.

– Bəs bu illər ərzində Ziya Bünyadovun xanımı ilə görüşdünüzmü?

– Bəli. Mən Tahirə xanımla Bilgəh sanatoriyasında təsadüfən görüşdüm (birlikdə çəkdirdikləri fotoları da təqdim edir-red.) Artıq bu işi bilirdim.

– Tahirə xanım sizi görəndə necə reaksiya verdi?

– Görüşənə qədər nə mən onu, nə o məni tanıyırdı. Həkimlərdən biri dedi ki, Ziya Bünyadovun həyat yoldaşıdır. Yaxınlaşıb salam verdim. Soruşdum Tahirə xanım sizsiniz? Dedi, “bəli”. Dedim, mən də Abşeronun keçmiş icra başçısı Adil Nağıyev, sənin həyat yoldaşına sui-qəsdin iştirakçılarından birinin atasıyam. İmkanın varsa, əgər istəyirsənsə, mən bütün “kart”ları sənin üçün aça bilərəm, həqiqəti sənə deyəcəyəm. O da məmnuniyyətlə çəkildi bir tərəfə, çay masasında bütün detalları ona danışdım. 90 yaşındaydı. Dedim, sən də yaşlı adamsan, mən də, bir gün bu dünyadan ikimiz də köçüb gedəcəyik. Bütün hamısını danışdım. Dedim, qoy sənin ürəyində şübhə qalmasın. Bu sözləri indiyədək başqa heç kimə deməmişəm, ona demişəm, bir də sizin qəzetə deyirəm. Həmişə demişəm mənim oğlumun günahı yoxdur, amma bu gün etiraf edirəm. Niyə etiraf edirəm? Çünki artıq xəstəyəm, İstanbulda ürəyimdə üç yerdə əməliyyat olunmuşam, stend qoyublar, bu gün-sabah ölüb-gedəcəyəm, qoy bu iş örtülü qalmasın, açıq qalsın. Bəlkə buna görə Allah məni bağışladı, cənnəti qismət elədi. Ziya Bünyadovun xanımına dedim, Tahirə xanım, sənin ərini bax, bu adamlar öldürüb. Sən əlini ürəyinin üstünə qoy, ürəyini buz kimi saxla, hökumətin bu işlə əlaqəsi yoxdur. Çünki ictimaiyyətdə belə bir fikir var idi ki, Ziya Bünyadovu aradan götürdülər, hökumətin özü təşkil elədi. Xeyr! Bunu “Hizbullah” təşkilatı “Nəsrullah”ı göndərdi, “Alban tarixi” kitabını tərcümə etdiyinə görə aradan götürdülər. Burada məqsəd nə idi? Respublikada çaxnaşma yaratmaq, iqtidarı gözdən salmaq, konstitusiya quruluşuna zərbə vurmaq üçün bunu etdilər. Niyə Ziya Bünyadovu? Çünki Ziya Bünyadov çox hörmətli adam idi, avtoritet idi. Ziya Bünyadov ermənilərə, Azərbaycanı istəməyən adamlara qarşı kəskin mübarizə aparırdı. Bir də ki, Ziya Bünyadov elə-belə adam deyildi, Sovet İttifaqı Qəhrəmanı idi, akademik idi. Sumqayıt hadisələri zamanı Saxarov bura gəldi, Ziya Bünyadov onun atasını yandırdı. Elə adama əl qaldıranın əli qurusun!

“Cənab prezidentimizin ədalət və rəhminə sığınıram – oğlumu əfv etsin”

– Tahirə xanım bu etiraflarınızdan sonra nə dedi? Sizi bağışladımı?

– Bəli, Tahirə xanım məni bağışladı. Mənə dedi sənin bu kişiliyinə, mərdliyinə görə mən də prezidentə müraciət edəcəyəm ki, sənin oğulunun işini yüngülləşdirsinlər. Dedi mən də bu dünyadan gedəcəyəm, qoy Ziyanın ruhu şad olsun. Bundan sonra o, prezidentə ərizə yazdı. Xahiş edirəm, Tahirə xanımın ərizəsinə baxın.

A.Nağıyev rəhmətlik Tahirə xanım Bünyadovanın sağlığında ərinin qatili üçün prezidentə ünvanlandığı əfv müraciətini təqdim edir. Böyük ürək sahibi olan akademikin xanımı yazıb: “Həyat yoldaşımın ölümündə iştirakçı kimi təqsirli bilinən Nağıyev Nizami Adil oğlunun ən ağır cəzaya – ömürlük azadlıqdan məhrumetmə cəzasına məhkum edilməsi məni daim narahat edir. Düşünürəm ki, belə bir vəziyyətdə Ziya Bünyadov özü necə davranar və hansı qərarı qəbul edərdi?! Mənə elə gəlir ki, Ziya Nizami Nağıyevi bağışlayardı. Ən qatı günahları Ulu Tanrı bağışlayırsa və bağışlamaq böyüklük əlamətidirsə, mən 14 ildir Qobustan həbsxanasında cəza çəkən Nağıyev Nizami Adil oğlunu bağışlayıram!

Hörmətli cənab prezident!

Nağıyev Nizami Adil oğlunu bağışlayıb əfv edərək cəzasını yüngülləşdirməyinizi Sizdən xahiş edirəm”.

– Adil müəllim, 10 ildən sonra oğlunuzla həbsxanadakı ilk görüşü necə xatırlayırsınız?

– Oğlum mənimlə goruşməyə qorxurdu, tərəddüd edirdi və bunu mənə deməyə risk eləmirdi. 10 ildən sonra görüşəndən sonra dedim, ayə, kişiliyin olsun, sən burda çürüyürsən, mənə düzünü de. Yoxsa mən də orda-burda deyirəm ki, mənim oğlumun günahı yoxdur. Axı sən hacısan, namaz qılansan – özü də orda namaz qılıb, oruc tutur – ondan sonra açıb mənə düzünü deyib. Mən bilməmişəm. O vaxt məni yuxarı təşkilatlara çox çağırdılar ki, düzünü danış. Dedim, vallah, əgər bu qətli oğlum törədibsə, güllələyin, mənə elə oğul lazım deyil. Həqiqətən də sən 75 yaşlı qoca kişiyə qarşı niyə belə edəsən?

– Dediniz ki, 10 ildən sonra həqiqəti öyrənə bilmişsiniz. Amma artıq 18 il keçib, bəs bu vaxta kimi niyə həqiqəti açmadınız?

– Mən o görüşdən sonra bu məsələni açmaq fikrindəydim. Bir gün cənab prezident İlham Əliyev bulvarda gəzirdi. Neçənci il olduğunu xatırlamıram. Allah elədi, mən onunla üz-üzə çıxdım, görüşdüm. O, məni tanıdı. Mən bu məsələni prezidentə açmaq istəyirdim. Dedim, cənab prezident, siz nə mənim oğlumu bağışlayın, nə də azad edin, əsl həqiqəti mən sizə demək istəyirəm. Həmin görüşdə onun üzündən öpdüm, qəzetlər şəklimizi çəkdilər. Mən bu sözü prezidentimə deyə bilərdim, başqasına yox. Prezident Vaqif Axundova tapşırdı. O da adımı, telefonumu yazdı, məni onsuz da tanıyırdı. O vaxt yanında Hacıbala Abutalıbov, daxili işlər nazirinin müavini, general Oruc Zalov, BŞBP-nin rəisi Məhərrəm Əliyev də var idi. Sonra isə məni qəbul etmədilər, qoymadılar. Mən Ziya Bünyadovun xanımına dediyim sözü ona deyəcəkdim.

– Yəni bu sözləri ilk dəfədir bizə deyirsiniz?

– Bəli, heç yanda açıb-eləməmişəm, heç kəsə deməmişəm. İndi kim nə deyir-desin. Deyəcəklər Adilə kimsə təzyiq elədi. Mənə heç kəs təzyiq edə bilməz. Mən elə şəxsiyyətəm ki, təzyiqi qəbul etmirəm, heç kəsdən də qorxmuram, çəkinmirəm. Sadəcə olaraq, ürəyim əməliyyat olunduğuna görə, öləcəyəm deyə, qoy açılsın. Niyə sirr olaraq qalsın ki? Bəzi adamlar da bu faktdan istifadə edirlər. Guya mənə canları yanır. Yalandır. Üzümə irişirlər ki, sən oğlunu. Bu, həqiqətdir. Onsuz da hökumət bunu bilir, desəm də, deməsəm də. Ziya Bünyadovun qətlinin ildönümü yaxınlaşdığına görə mən özümə borc bildim ki, sizin redaksiyaya gəlim, bunları deyim. Çünki sizin qəzeti hamı oxuyur, özüm də hər gün alıram, oxuyuram.

– Adil müəllim, indiyədək Ziya Bünyadovun məzarı üstünə gedibsiniz?

– Bəli, həyat yoldaşı ilə birgə getmişəm, bir dəstə də gül aparıb məzarı üstünə qoymuşam. Məni orda maraqlandıran bir şey var, məzarüstü abidənin ayağında gürzə ilanının şəklini çəkiblər. O gürzə gəlib Ziya Bünyadovun ayağından vurur. Mən hələ baş aça bilmirəm ki, o, nəyin rəmzidir, kimdir o gürzə ilan?

– Yəqin düşmənə işarədir.

– Bəlkə də. Bilmirəm. Demək, bu işin təşkilatçısı Tariyel Ramazanov, Cavanşir Aslanovdur. Əsas təşkilatçılarla sifarişçi “Nəsrullah” qaçıb, axtarırlar, tapa bilmirlər. Bir neçə nəfər var, onların hamısını buraxıblar. Mahir Zeynalova da ömürlük veriblər. Oğlumu cəlb eləyən Tarıyel Ramazanovdur, Allah onun evini yıxsın, bizi bu oyuna salan odur. Bizimki cavan oğlan olub, səhv edib, düşüb onların təsiri altına. Atası icra başçısı, qardaşları orqan işçiləri, bu, bizə lazım idi?!

– Çox ağır qətl törətmiş oğlunuzla bağlı indi istəyiniz nədir?

– 18 ildir yatır. Prezidentimizə inanıram, həmişə onu dəstəkləmişəm, bundan sonra da dəstəkləyəcəyəm. Humanist şəxsiyyətdir, çox adamları həbsdən buraxıb. Əfv eləsin oğlumu. Heç olmasa ömürlüyü üstündən götürsün. Baş prokuror Zakir Qaralovdan, daxili işlər naziri Ramil Usubovdan, Əfv Komissiyasının sədri Ramiz Mehdiyevdən xahiş edirəm, yoxlasınlar görsünlər mənim oğlum islah olunubmu? Özünü düz aparır, heç kəsə qoşulmur. Mənim nəslim başda olmaqla, biz Vedibasar camaatı həmişə prezidentin tərəfində olmuşuq. Mən icra başçısı işləyəndə Heydər Əliyev gecə saat 1-2-yə kimi işləyirdi. Biz qorxumuzdan heç yana tərpənə bilməzdik, oturub gözləyirdik, Prezident Aparatının təlimatçısına zəng edirdik ki, Heydər müəllim getdimi? Gedəndən sonra hamımız evə gedirdik. Heydər Əliyev Azərbaycan hökumətini qurdu. Allah ona rəhmət eləsin! Mən sizin qəzetə, şəxsən sənə söz verirəm, oğlumu əfv etsələr, azadlığa çıxsa, neçə ki, ölməmişəm, ailəmlə, gəlinlərimlə, oğullarımla, 13 nəvəm, 13 nəticəmlə bir yerdə gül götürəcəyəm, gedib Heydər Əliyevin məzarını ziyarət edəcəyəm, dua oxutduracağam və onun qəbrinin ayaqlarından öpüb, çıxıb gələcəyəm.

– Bəs Ziya Bünyadovun?

– Ziya Bünyadovun da məzarı üstünə gül qoyacağam. Mütləq. Məni Azərbaycana kim tanıtdı? Heydər Əliyev. Adi sovxoz direktoru idim. Məni indi bütün ölkə, bütün icra aparatı, bütün orqanlar tanıyır. Ona görə də mən ömrüm boyu ona sədaqətli olacağam. Bir şeyi də deyim. Mən Abşeron rayonunda YAP-ı yaradanlardan biriyəm. Xahiş edirəm, bunu da çəkin. (YAP üzvü olmasını təsdiqləyən vəsiqəni göstərir-red.) Bax, bu, Heydər Əliyevin imzasıdır, bu da mənim şəklim. Mən YAP-ın üzvüyəm, ölənə kimi də YAP-ın üzvü olacağam. Adamlar var vəzifədən çıxaranda əqidəsini dəyişir, amma mən ölənə kimi əqidəmi dəyişmərəm. Məni YAP-a zorla aparmayıblar ki. Mən YAP-ı sevmişəm, rayon təşkilatını yaratmışam.

Onu da demək istəyirəm ki, həyat yoldaşım xərçəng xəstəsidir, akademik Əhliman Əmiraslanov onu əməliyyat edib. Elə hey deyir, görəsən, ölmədən oğlumu görə biləcəyəm? Bu arzu ilə yaşayır. Özüm də ürəyim əməliyyat olunub, qocayam, çətin vəziyyətdə yaşayırıq, uşaqlarımız çətin vəziyyətdədir. Mən prezidentimizə inanıram. Mən Mehriban xanıma müraciət etmişəm. Mehriban xanım analar anasıdır, Tomris, Nüşabə kimi xanımlara bənzətmişəm onu, çox ağıllı qadındır, neçə dil bilir. Cənab prezident Davosda çıxış edirdi, nə qədər məntiqli danışırdı.

Nə etmək olar ki, qəzavü-qədər gələndə, faciələr olanda heç də adamın özündən soruşmur. Belə bir həyatı, belə bir taleni bizim ailə də yaşadı. 18 il bundan əvvəl akademik Ziya Bünyadovun qətli ilə əlaqədar oğlum həbs edildi və 18 ildir həbsxanadadır. Bu hadisə belə mənim Azərbaycana, dövlətçiliyimizə, ulu öndərimizə, qanunlarımızın aliliyinə olan hörmətimə zərrə qədər də xələl gətirmədi. Çünki mən özüm də yaranışdan qanuna hörmət ruhunda böyümüşəm. Qanun toxunulmazdır. Bütün bunlarla yanaşı, bir həqiqəti də demək lazımdır ki, qanunun bir tərəfi də humanizmlə bağlıdır. Məhz bu baxımdan oğlumun cinayətinə görə çəkdiyi 18 ili nəzərə alaraq, eyni zamanda mənim, həmçinin ağır xəstə olan ömür-gün yoldaşım Gülüstan xanımın, bütün ailə üzvlərimizin hamısının adından, cənab prezidentimizdən xahiş edirəm – onu da deyim ki, bu müraciəti edərkən mən cənab prezidentimizin ədalət və rəhminə sığınıram – oğlumu əfv etsin. Allah yardımçısı olsun! Siz də sağ olun.

Digər xəbərləri Azərbaycan dilində xüsusi Facebook səhifəmizdə izləyə bilərsiniz.

Зия Буниятов

Зия Мусаевич Буниятов (Зия Муса оглы Буниятов, азерб. Ziya Musa oğlu Bünyadov , 24 декабря 1921 — 21 февраля 1997) — азербайджанский учёный, востоковед, академик Академии наук Азербайджана, Герой Советского Союза. Почетный гражданин р-на Панков г. Берлин (Германия), первый почетный гражданин города Ургенч (Узбекистан) [1]

Автор ревизионистких [2] концепций по истории Азербайджана, Армении и Нагорного Карабаха.

Биография

Зия Буниятов родился в городе Астара в семье военного переводчика. Азербайджанец.

После окончания школы (1939) поступил в Бакинское пехотное училище, которое окончил в мае 1941 года.

На фронтах Великой Отечественной войны с августа 1942 года. Принимал активное участие в битвах за Украину, Молдавию, Кавказ, Белоруссию и Польшу, а также в боях за взятие Берлина. В боях проявил храбрость, в одном из них спас полковое знамя. В начале 1945 года капитан Буниятов был назначен командиром 123-й штрафной роты (5-я ударная армия, 1-й Белорусский фронт). 14 января 1945 года в ходе Висло-Одерской операции в бою у селения Пальчек рота под командованием капитана Буниятова захватила заминированный мост через реку Пилица и в течении нескольких часов удерживала его до подхода основных сил. В бою было уничтожено 100 солдат противника, 45 было взято в плен. Захвачено 5 шестиствольных миномётов и 3 артиллерийских орудия. Из 670 солдат роты в живых осталось 47 человек. [3]

Звание Героя Советского Союза было присвоено 27 февраля 1945 года.

За годы войны Зия Буниятов был несколько раз ранен и контужен, но всегда возвращался в строй. Один осколок ему удалили спустя 30 лет после ранения.

В 1946 году подполковник Буниятов уволился в запас. В 1950 году он окончил Московский институт востоковедения, а в 1957 году аспирантуру МГУ. В 1964 году защитил докторскую диссертацию на тему «Азербайджан в VII—IX вв.». В 1965 г. высшей аттестационной комиссией при Министерстве высшего и среднего специального образования СССР ему было присвоено звание профессора, а в 1966 году был избран членом-корреспондентом Академии наук Азербайджанской ССР. В 1969 году был избран академиком Академии наук АзССР и назначен директором Института народов Ближнего и Среднего Востока Академии наук АзССР.

В 1953 г. Зия Буниятов не допустил исключения из комсомола журналиста Юлиана Семенова, ставшего впоследствии известным писателем. Семенова собирались наказать за то, что у него был родственник, проходивший по «делу врачей». [4] Узнав о награждении Л. И. Брежнева в третий раз Золотой Звездой Героя Советского Союза, З. Буниятов выступил с протестом. Буниятов заявил, что такая иррациональная раздача наград приводит к девальвации высокого звания. Этот демарш Буниятова привёл к разбирательству по партийной линии, однако в в конце концов дело было замято. [5]

В 1990 годах Буниятов избирался депутатом парламента Азербайджана, был заместителем председателя правящей партии «Ени Азербайджан».

Согласно Сахарову был известен своими антиармянскими националистическими выступлениями [6]

В 1997 году был застрелен в блоке собственного дома в Баку.

Обвинения в плагиате

Грузинский историк Г.Берадзе утверждает, что Буниятов присвоил работу известного индийского ориенталиста Хади Хасана о Фалаки Ширвани [7] .

Согласно данным британского журналиста Томаса де Ваала, со ссылкой на американского историка Роберта Хьюсена, Буниятов в 1960 и 1964 годах опубликовал две статьи (предисловие и комментарии к «Албанской Хронике» Мхитара Гоша и «О хронологическом несоответствии глав „Истории Агван“ Моисея Каганкацваци»), которые являлись плагиатом (переводом без указания авторства) статей двух американских ученых: C. F. J. Dowsett «The Albanian Chronicle of Mxitar Gosh»(1958) и Robert Hewsen, «On the Chronology of Movses Dasxuranc’I», (1954). [8] Следует отметить, что Буниатов в своем предисловии к «Албанской хронике» указывает, что текст самой хроники Гоша является переводом английского издания Даусетта, а также дает ссылки на это издание, при этом предисловие и комментарии указаны как авторские. [9]

А. Г. Маргарян, анализируя издание Буниятовым «Албанской Хроники» [10] , также утверждает, что в предисловии и комментариях имеются повторения положений Даусетта, зачастую дословно и при этом с ошибками в переводе. Так, согласно Маргаряну, Буниятов перевел с английского на русский, «Whit Sunday» (День Святой Троицы) как «белое воскресенье» (White Sunday), буквально написав: «27 Тре 588 г. Армянской эры — Белое Воскресение 11 июня 1139 г. н. э.» [10] . Название же книги армянского автора XII века Давида «Книга канонов» (Book of canons) он перевел как «Книга об орудиях» (Book of cannons) [11] [12] .

Обвинения в подлогах и фальсификациях

И. М. Дьяконов характеризует Буниятова следующим образом: «герой Советского Союза, арабист, прославившийся впоследствии строго научным изданием одного исторического средневекового, не то арабо-, не то ираноязычного исторического источника, из которого, однако, были тщательно устранены все упоминания об армянах» [13] . В 1984 г. Буниятов издал в Баку книгу средневекового немецкого путешественника по Востоку Иоганна Шильтбергера, точнее, переиздал перевод К.Бруна (1866) со своими комментариями и сокращениями. Так, в издании Буниятова мы читаем о Карабахе:

. Шах-Рох имел обыкновение зимовать на большой равнине, именуемой Карабаг, которая отличалась хорошими пастбищами. Ее орошает река Кур, называемая также Тигр и возле берегов этой реки собирается самый лучший шелк [14]

В издании же 1866 г. далее шёл следующий пассаж:

Хотя эта равнина лежит в Армении, тем не менее она принадлежит язычникам, которым армянские селения принуждены платить дань. Армяне всегда обходились со мной хорошо, потому что я был немец, а они вообще очень расположены в пользу немцев, (нимиц), как они нас называют. Они обучали меня своему языку и передали мне свой «Патер ностер». [15]

Систематическое «вычищение» Буниятовым упоминаний об армянах и замену их «албанами» отмечает также американский профессор Джордж Бурнутян, согласно которому, в «путешествии» Шильтбергера «Буниатов смело опустил главы 63 — 66 рукописи, всего приблизительно двадцать страниц, относящихся к Армении и армянам, и частично изменил текст, который он опубликовал в своем издании» [16]

В искажении первоисточника и фальсификации истории Буниятова обвиняют также Виллем Флор и Хасан Джавади:

Это особенно возмутительно, поскольку он замалчивает, например, упоминание территорий населенных армянами, тем самым не только фальсифицируя историю, но и не уважая мнение Бакиханова, что историк должен работать без предубеждений, невзирая религию, этничность, политику и прочее [17] .

Оригинальный текст (англ.)

This certainly is the case with Zia Bunyatov, who has made an incomplete and defective Russian translation of Bakikhanov’s text. Not only has he not translated any of the poems in the text, but he does not even mention that he has not done so, while he does not translate certain other prose parts of the text without indicating this and why. This is in particular disturbing because he suppresses, for example, the mention of territory inhabited by Armenians, thus not only falsifying history, but also not respecting Bakikhanov’s dictum that a historian should write without prejudice, whether religious, ethnic, political or otherwise.

Примеры искажения цитат в работах Буниятова приводят и историки из Армении [18] [19] [20] .

В искажении источников (изъятиях фрагментов, касающихся армян, замене «армян» на «албанцев» и пр.), обвиняет Буниятова и российский историк и этнограф В. А. Шнирельман [21] .

Критика приемов и концепций Буниятова

Шнирельман обвиняет Буниятова также в разработке ревизионистских, националистически и политически мотивированных концепций истории Азербайджана (особенно древней Албании) и Армении, считая одним из основоположников этого направления азербайджанской историографии (см. фальсификации истории Кавказской Албании в Азербайджане). В этих вопросах Шнирельман солидаризируется с армянскими учёными, подвергающими Буниятова жесткой критике [22] ..

Как отмечает Шнирельман, в вышедшей в 1965 г. книге Буниятова («Азербайджан в VII—IX веках») впервые был последовательно проведен прием, который стал «излюбленным занятием азербайджанских авторов» — именно, переименование армянских средневековых политических деятелей, историков и писателей, живших и творивших в Карабахе, в албан. В этой книге, посвященной событиям арабского времени в Кавказской Албании, последняя уже прямо именуется Азербайджаном. Буниятов нарисовал в ней «фантастическую» (по выражению Шнирельмана) картину уничтожения армянами якобы богатой албанской литературы, с тех пор ставшую аксиоматичной в азербайджанской историографии. В историографическом споре о древней принадлежности Нагорного Карабаха, Буниятов, по словам Шнирельмана, прибегал к следующим приемам: «во-первых, сильно омолаживал процесс арменизации Нагорного Карабаха, относя его едва ли не к XII в., а во-вторых, следуя уже установившейся в Азербайджане тенденции, делал акцент не на языке, а на культурных традициях, и заявлял, что Арцах никогда не принадлежал к центрам армянской культуры. (…) Позднее Буниятов целенаправленно пытался „очистить“ и другие земли современного Азербайджана от армянской истории. Одновременно Буниятов стремился пересмотреть историю Армении. н утверждал, что со времен Тиграна Великого у армян никогда не было ни политической, ни экономической независимости, и высмеивал стремление армянских историков объявить царство Багратидов независимым государством. Естественно, армянские специалисты не могли трактовать это иначе, как „искажение истории армянского народа“, и усматривали в этом тревожный симптом — поворот азербайджанской науки к традициям антиармянской турецкой историографии.» Среди прочего, говоря о населенной в средние века армянами Нахичевани, Буниятов «объявил Нахичевань исключительно азербайджанским городом на том основании, что в XII в. атабеки временами устраивали там свою резиденцию. Правда, он же отмечал местоположение Нахичевани в пограничной области, где сказывалось влияние „иноверцев-христиан“. О том, что эти христиане были армянами, он старательно умалчивал». Когда в 1975 г. была снесена почитаемая армянами церковь Сурб Еррордутюн (Святой Троицы), где по преданию в 705 г. арабами были заживо сожжены армянские князья, «Буниятов начал отстаивать идею о том, что указанное событие произошло вовсе не в Нахичевани на р. Араксе, а на нынешней территории Северо-Восточной Турции, где он и советовал армянам искать свои исторические реликвии». [23] .

Мнение Буниятова о причинах сумгаитского погрома

Согласно теории, выдвинутой Буниятовым, виновниками и организаторами армянского погрома в Сумгаите в 1988 г. были армянские националисты:

«Они нанесли свой гнусный удар по Сумгаиту. Почему Сумгаит? Потому, что дашнакам вновь, в который раз, захотелось картину художника Верещагина „Апофеоз войны“ переделать в современную фотографию с „армянскими черепами“». [24]

Награды

• Орден Ленина
• Орден Красного Знамени
• Орден Отечественной войны 1 степени
• Орден Красной Звезды

• Серебрянная медаль ВДНХСССР (1983 г., за достигнутые успехи в развитии науки).

Ziya Bunyadov

Ziya Musa oglu Bunyadov (Azerbaijani: Ziya Bünyadov sometimes spelled in English as Zia Buniatov or Bunyatov) (21 December 1923, Astara – 21 February 1997, Baku) was an Azerbaijani historian, academician, and Vice-President of the National Academy of Sciences of Azerbaijan. As a historian, he also headed the Institute of History of the Azerbaijani Academy of Sciences for many years. Bunyadov was a World War II veteran and Hero of the Soviet Union.

Contents

• 1 Life
• 2 Academic career
• 3 Death
• 4 Critics
• 5 Honours and awards
• 6 Selected publications

Life

Ziya Bunyadov was born on December 21, 1923 in the town of Astara in Azerbaijan. His father, originally from Bibiheybat village of Baku, was a customs officer and, due to his work, the Bunyadov family changed their residence several times. After finishing secondary school in Goychay in 1939, he joined Baku Military School. In 1942 he was sent to World War II to fight on the Caucasus Front, near the town of Mozdok. Krasnaya Zvezda (Red Star), the official newspaper of the Soviet Army, wrote about Bunyadov in 1942: “sly, swift as a tiger, the intelligence officer Ziya Bunyadov, who under improbable conditions, in the most complex situation could clearly orient himself, bring precise data about the number, armament and location of the enemy. He was valued in the battalion for his romantic soul and literary erudition” [2]. He went on to fight on the European Front and participated in the Soviet capture of Warsaw and Berlin.

Ziya Bunyadov was awarded the Soviet Union’s highest military honor, Hero of the Soviet Union, for his actions in the battle over a bridge on Pilica river in Poland on January 14, 1945, resulting in 100 enemy fatalities and 45 enemy prisoners taken. As well as this medal, for his participation and heroism in World War II Bunyadov was also awarded the honors Red Banner, Red Star, Alexander Nevsky, and 2nd degree Patriotic War. For a year after the end of war, he was deputy military commandant of the Pankow district of Berlin.

Academic career

After the war, Bunyadov graduated from the Moscow Institute of Oriental Studies and in 1954 defended his doctorate dissertation. He returned to Baku and started working at the Institute of History of the Academy of Sciences of the Azerbaijan SSR. Here he progressed from the position of research associate to chief scientist, head of the Institute of History, corresponding member of the Academy of Sciences and then finally full academician and vice-president of the Academy of Sciences. He was the author and editor of numerous monographs, books, and articles on the history of Caucasus.

Soviet orientalist and journalist Farid Seyful-Mulukov noted regarding Bunyadov’s translation of the Quran: “He was an outstanding scholar. Quran translation requires excellent knowledge of the Arabic language and few dare to embark upon that job. Ziya Bunyadov managed to do excellent translation of the Holy Book.”

Death

Ziya Bunyadov’s burying place in Alley of Honor

On February 21, 1997, Bunyadov was murdered at the entrance to his apartment in Baku. Though the official state investigation placed the responsibility on a group of Islamic extremists, many of whom received life sentences, the culprits and circumstances of Bunyadov’s murder remained mysterious. According to John W. Parker, chief of the Division for Caucasus and Central Asia within the U.S. State Department, Bunyadov’s murderers were trained in Iran. He was buried at the Alley of Honor.

Critics

Bunyadov researched ancient and medieval Azerbaijani historiography, specializing in Caucasian Albania and Azerbaijan during the Arab caliphate rule, concentrating on events from the 7th–19th centuries AD. In different areas, Bunyadov’s work has met severe criticism. According to journalist Thomas de Waal:

“Buniatov’s academy reissued thirty thousand copies of a forgotten racist tract by the turn of the century Russian polemicist Vasil Velichko; later Buniatov began a poisonous quarrel for which Caucasian Albanians themselves should take none of them blame. Buniatov’s scholarly credentials were dubious. It later transpired that the two articles he published in 1960 and 1965 on Caucasian Albania were direct plagiarism. Under his own name, he had simply published, unattributed, translations of two articles, originally written in English by Western scholars C.F.J. Dowsett and Robert Hewsen.”

Bunyadov is also known for his article, “Why Sumgait?”, on the 1988 ethnic riots in the town of Sumgait. Thomas de Waal calls Bunyadov “Azerbaijan’s foremost Armenophobe,” and says, “Buniatov concluded that the Sumgait pogroms had been planned by the Armenians themselves in order to discredit Azerbaijan and boost the Armenian nationalist cause.” (see Sumgait pogrom#Conspiracy theories).

According to Russian historian Victor Schnirelmann, Bunyadov “purposefully tried ‘to clear’ the territories of modern Azerbaijan from the presence of Armenian history”. “Another way is to underestimate the presence of Armenians in ancient and medieval Transcaucasia and to belittle their role by reprinting antique and medieval sources with denominations and replacements of the ‘Armenian state’ term to ‘the Albanian state’ or with other distortions of original texts. In the 1960s to 1990s there were many such reprintings of primary sources in Baku, where academician Z.M. Bunyadov was actively engaged”.

Soviet academic Igor Diakonov wrote that Bunyadov become infamous for a scientific edition of “a historical source from where all mentions on Armenians have been carefully eliminated”.

Historians Willem Floor and Hasan Javadi charged Bunyadov for making “an incomplete and defective Russian translation of Bakikhanov’s text. Not only has he not translated any of the poems in the text, but he does not even mention that he has not done so, while he does not translate certain other prose parts of the text without indicating this and why. This is in particular disturbing because he suppresses, for example, the mention of territory inhabited by Armenians, thus not only falsifying history, but also not respecting Bakikhanov’s dictum that a historian should write without prejudice, whether religious, ethnic, political or otherwise”.

Some of Bunyadov’s research is discussed by Western journalist and author Yo’av Karny.

As part of the Soviet Union’s nation-building efforts, the Iranian Babak Khorramdin, who followed the teaching of the Iranian Zoroastrian priest Mazdak with its pseudo-Communist and socialist themes, was proclaimed a national hero in the Azerbaijan Soviet Socialist Republic; Bunyadov, within this context, claimed that “Babak was a national hero of Azerbaijani people”. The Russian ethnologist, historian and anthropologist Victor Schnirelmann dismisses Bunyadov’s theory, criticizing Bunyadov for not mentioning that Babak spoke Persian, and ignoring the witness accounts of Babak’s contemporaries who call him Persian.

Honours and awards

• Hero of the Soviet Union
• Order of Lenin
• Order of the Red Banner
• Order of the Red Star
• Order of the Patriotic War 1st class
• Order of the October Revolution

Selected publications

• З. Буниятов. «Азербайджан в VII-IX веках». 1973. Баку
• З. Буниятов. «Государство атабеков Азербайджана: 1136-1225». 1984. Баку
• Yo’av Karny. Highlanders: A Journey to the Caucasus in Quest of Memory, NY: Farrar, Straus and Giroux, 2001 [3]
• Thomas De Waal. Black Garden: Armenia and Azerbaijan Through Peace and War, New York University Press, 2004 [4]