Mühazirəçi: T. E. N, Prof. İ. M. Əliyev FƏNN: avtomatikanin əsaslari mühazirə 20
Olarsa, onda sistem dayanıqlı olacaqdır.
Avtomatlaşdırılmış və avtomatik idarəetmə sistemləri
Müəlliflik hüququ proqramlarımızda istifadə olunan biznesin avtomatlaşdırılmasının unikal üsullarını qoruyur.
Biz təsdiqlənmiş proqram təminatı naşiriyik. Bu, proqramlarımızı və demo versiyalarımızı işlədən zaman əməliyyat sistemində göstərilir.
Biz kiçik biznesdən tutmuş böyük şirkətlərə qədər bütün dünyada təşkilatlarla işləyirik. Şirkətimiz beynəlxalq şirkətlər reyestrinə daxil edilib və elektron etibar nişanına malikdir.
Sürətli keçid.
İndi nə etmək istəyirsən?
- Bu proqramı necə satın alacağınızı öyrənin
- Proqramın ekran görüntüsünə baxın
- Proqram haqqında videoya baxın
- Proqramı interaktiv təlimlə yükləyin
- Proqram və demo versiyası üçün interaktiv təlimatlar
- Proqramın konfiqurasiyalarını müqayisə edin
- Proqram təminatının dəyərini hesablayın
- Bulud serverinə ehtiyacınız varsa, buludun qiymətini hesablayın
Proqramın ekran görüntüsü
Avtomatlaşdırılmış və avtomatik idarəetmə sistemlərinin videosu
Demo versiyasını yükləyin
Proqrama başlayarkən dili seçə bilərsiniz.
Təlimat
Sərfəli qiymətə Premium səviyyəli proqram
1. Konfiqurasiyaları müqayisə edin
2. Valyuta seçin
JavaScript söndürülmüşdür
3. Proqramın dəyərini hesablayın
Siz yalnız bir dəfə ödəyirsiniz. Aylıq ödəniş yoxdur!
Tək istifadəçi proqramı
Əlavə istifadəçilər
Bölmələr Şəxs
Pulsuz texniki dəstək saatları
Bölmələr Saat
Əlavə texniki dəstək saatları
Bölmələr Saat
Ümumi birdəfəlik ödəniş:
4. Lazım gələrsə, virtual server icarəsi sifariş edin
Bütün işçilərinizin eyni verilənlər bazasında işləməsi üçün sizə kompüterlər arasında lokal şəbəkə lazımdır (simli və ya Wi-Fi). Ancaq proqramın buludda quraşdırılmasını da sifariş edə bilərsiniz, əgər:
Birdən çox istifadəçiniz var, lakin kompüterlər arasında yerli şəbəkə yoxdur.
Bəzi işçilərin evdən işləməsi tələb olunur.
Bir neçə filialınız var.
Tətildə olsa da, işinizə nəzarət etmək istəyirsiniz.
Günün istənilən vaxtı proqramda işləmək lazımdır.
Böyük xərclər olmadan güclü bir server istəyirsiniz.
Proqramın özü üçün yalnız bir dəfə ödəyirsiniz. Və bulud üçün ödəniş hər ay edilir.
5. Müqavilə imzalamaq
Müqavilə bağlamaq üçün təşkilatın təfərrüatlarını və ya sadəcə pasportunuzu göndərin. Müqavilə sizə lazım olanı alacağınıza zəmanətdir. Müqavilə
İmzalanmış müqavilə skan edilmiş surət və ya fotoşəkil şəklində bizə göndərilməlidir. Orijinal müqaviləni yalnız kağız variantına ehtiyacı olanlara göndəririk.
6. Kartla və ya başqa üsulla ödəyin
Kartınız siyahıda olmayan valyutada ola bilər. Problem deyil. Proqramın dəyərini ABŞ dolları ilə hesablaya və mövcud məzənnə ilə öz doğma valyutanızda ödəyə bilərsiniz. Kartla ödəniş etmək üçün bankınızın internet saytından və ya mobil proqramından istifadə edin.
Mümkün ödəniş üsulları
Bank köçürməsi
Kartla ödəniş
PayPal vasitəsilə ödəyin
Beynəlxalq transfer Western Union və ya hər hansı digər
- Təşkilatımızdan avtomatlaşdırma biznesiniz üçün tam investisiyadır!
- Bu qiymətlər yalnız ilk alış üçün keçərlidir
- Biz yalnız qabaqcıl xarici texnologiyalardan istifadə edirik və qiymətlərimiz hər kəs üçün əlçatandır
Proqramın konfiqurasiyalarını müqayisə edin
| Populyar seçim | ||
| İqtisadi | Standart | Peşəkar |
| Seçilmiş proqramın əsas funksiyaları Videoya baxın |
Bütün videolara öz dilinizdə subtitrlərlə baxmaq olar
Virtual server icarəsi. Qiymət
Bulud serverinə nə vaxt ehtiyacınız var?
Virtual server icarəsi Universal Mühasibat Sisteminin alıcıları üçün həm əlavə seçim, həm də ayrıca xidmət kimi mümkündür. Qiymət dəyişmir. Bulud server icarəsi sifariş edə bilərsiniz, əgər:
- Birdən çox istifadəçiniz var, lakin kompüterlər arasında yerli şəbəkə yoxdur.
- Bəzi işçilərin evdən işləməsi tələb olunur.
- Bir neçə filialınız var.
- Tətildə olsa da, işinizə nəzarət etmək istəyirsiniz.
- Günün istənilən vaxtı proqramda işləmək lazımdır.
- Böyük xərclər olmadan güclü bir server istəyirsiniz.
Əgər hardware fərasəti varsa
Əgər hardware fərasətiniz varsa, o zaman avadanlıq üçün tələb olunan spesifikasiyaları seçə bilərsiniz. Müəyyən edilmiş konfiqurasiyanın virtual serverinin icarə qiyməti dərhal hesablanacaq.
Əgər hardware haqqında heç nə bilmirsinizsə
Texniki cəhətdən savadlı deyilsinizsə, o zaman aşağıda:
- 1 nömrəli paraqrafda bulud serverinizdə işləyəcək insanların sayını göstərin.
- Sonra sizin üçün nəyin daha vacib olduğuna qərar verin:
- Ən ucuz bulud serverini icarəyə götürmək daha vacibdirsə, başqa heç nəyi dəyişməyin. Bu səhifəni aşağı diyirləyin, orada buludda server icarəsi üçün hesablanmış dəyəri görəcəksiniz.
- Xərclər təşkilatınız üçün çox münasibdirsə, onda siz performansı yaxşılaşdıra bilərsiniz. 4-cü addımda server performansını yüksək səviyyəyə dəyişdirin.
Avadanlıq konfiqurasiyası
JavaScript deaktiv edilib, hesablama mümkün deyil, qiymət siyahısı üçün tərtibatçılarla əlaqə saxlayın
1. İstifadəçilərin sayı
Virtual serverdə işləyəcək insanların sayını göstərin.
2. Əməliyyat sistemi
Əməliyyat sistemi nə qədər yenidirsə, onun üçün bir o qədər güclü avadanlıq tələb olunur.
3. Məlumat mərkəzinin yeri
Fərqli şəhərlərdə müxtəlif tutumlu və qiymətli serverlər var. Sizə ən uyğun olanı seçin.
4. Server performansı
Zəhmət olmasa avadanlığın tələb olunan performansını seçin. Seçiminizdən asılı olaraq, müxtəlif prosessor və RAM spesifikasiyası mövcud olacaq.
Əsas performans Yüksək performans
5. CPU
Virtual serverdəki prosessor nə qədər güclü olarsa, proqramlar əməliyyatları bir o qədər tez yerinə yetirəcək.
Prosessor nüvələrinin sayı: 1 əd
6. Təsadüfi giriş yaddaşı
Bir serverin buludda nə qədər çox RAM varsa, bir o qədər çox proqram işlədə bilərsiniz. Həm də daha çox istifadəçi rahat işləyə biləcək.
Təsadüfi giriş yaddaşı: 2 GB
7. Sərt disk
7.1. Disk sürəti
Bulud serverində gecikmədən işləmək üçün yüksək sürətli SSD disk seçmək daha yaxşıdır. Proqram məlumatları sabit diskdə saxlayır. Disklə məlumat mübadiləsi nə qədər sürətli olarsa, proqramlar və əməliyyat sisteminin özü bir o qədər sürətli işləyəcək.
7.2. Disk tutumu
Daha çox məlumat saxlaya bilmək üçün xüsusi server üçün böyük həcmdə disk yaddaşı təyin edə bilərsiniz.
Disk tutumu: 40 GB
8. Rabitə kanalının eni
Rabitə kanalı nə qədər geniş olsa, bulud serverinin təsviri bir o qədər tez görünəcək. Faylları bulud serverinə köçürsəniz və ya virtual serverdən faylları yükləsəniz, bu parametr hostinqlə məlumat mübadiləsi sürətinə təsir edəcəkdir.
Məlumat ötürmə dərəcəsi: 10 Mbit/s
Virtual server icarə qiyməti
Valyuta
Zəhmət olmasa bulud serverinin icarə qiymətini hesablamaq üçün hansı valyutanı seçin. Qiymət bu valyuta ilə hesablanacaq və gələcəkdə istənilən valyuta ilə ödəniş etmək mümkün olacaq. Məsələn, bank kartınız olan birində.
Qiymət:
Bulud serverinin icarəsini sifariş etmək üçün aşağıdakı mətni kopyalamaq kifayətdir. Və bizə göndərin.
Seçilmiş seçimlər
Qiymət:
Avtomatlaşdırılmış və avtomatik idarəetmə sistemlərini sifariş edin
Avtomatlaşdırılmış və avtomatik idarəetmə sistemləri, fəaliyyət sahələrinin hər hansı birində ən uyğun və keyfiyyətli iş yoludur. Avtomatlaşdırılmış idarəetmə üçün yalnız hər cür tapşırıqları avtomatik olaraq yerinə yetirə bilən, yükün öhdəsindən tez gələ bilən və mütəxəssislərin fəaliyyətini boşaldan və bununla da iş vaxtını optimallaşdıran düzgün sistem və alətlər seçmək lazımdır. bazarda funksional tərkibi, idarəedilməsi, qiymət nisbəti, keyfiyyəti və iş şərtləri baxımından fərqli olan hər cür tətbiqetmə növü genişdir. Bazar təhlil edildikdən sonra əminliklə deyə bilərik ki, avtomatik idarəetmə üçün ən yaxşı avtomatlaşdırılmış sistemlər USU Proqramdır. Aşağı qiymət siyasəti, aylıq ödənişin tamamilə olmaması, istifadə hüququ, avtomatik idarəetmə, məlumatın daxil edilməsi və çıxışı, materialların uzunmüddətli və etibarlı saxlanması və sonsuz imkanlar xidmətimiz tərəfindən təmin olunur.
USU Software-in avtomatlaşdırılmış mühasibat uçotu sistemləri, təşkilatın bütün şöbələrinin birdəfəlik işini təmin edir, hər istifadəçinin şəxsi hesabı, giriş və şifrə ilə təmin edilməsini nəzərdə tutur. Tətbiqin girişində vaxtında oxunan məlumatlar, iş vaxtı cədvəlinə məlumatların daxil edilməsi, işlənmiş saatların hesablanması və əmək haqqının faktiki oxunuşlara görə ödənilməsi. Avtomatlaşdırılmış proqram, bütün şöbələri və filialları ümumi avtomatik sistemlərdə birləşdirməyə, ümumi məlumatları ümumi bazada saxlamağa, filtrləmə, çeşidləmə, məlumatların qruplaşdırılması istifadə edərək materialların uzunmüddətli saxlanması və qorunmasını təmin edir. Rahat avtomatik istismar nəzarəti, kontekstual axtarış motoru vasitəsilə yüksək keyfiyyətli məlumatların alınmasına zəmanət verir, müvəqqəti itkiləri minimum həddə endirir, işin keyfiyyətini və müəssisənin öz statusunu yaxşılaşdırır. Avtomatlaşdırılmış sistemlər, müxtəlif cihaz və tətbiqetmələrdən istifadə edərək təşkilatın bütün sahələrini idarə etməyə və idarə etməyə imkan verir, avtomatik işi ən yüksək səviyyədə təmin edir. USU Proqram sistemləri ilə inteqrasiya mühasibat və anbar nəzarəti göstəricilərində keyfiyyətcə artım təmin edir. Hesablaşma və hesablama əməliyyatları avtomatik şəkildə aparılır. Sənədlər hazırlayarkən, müxtəlif mövcud mənbələrdən avtomatik məlumat girişindən istifadə etmək realdır. Ayrıca, İnternetdən quraşdırma və ya özünü inkişaf etdirərək əlavə edilə bilən şablon və nümunələrə sahib olmaq rahatdır. Asan və avtomatik idarəetmə, əlçatan və ümumiyyətlə başa düşülən prinsiplər sayəsində yardım proqramımızı mənimsəyə bilən sistemlərlə işləmək üzrə xüsusi biliklərə sahib olmayan hər bir işçi.
Avtomatik idarəetməni müstəqil olaraq təsdiqləmək üçün veb saytımızda pulsuz olaraq mövcud olan demo versiyasını quraşdırmalısınız. Bütün suallar üçün sualların cavablandırılması, quraşdırılması, modul seçimi, qurulması və mənimsənilməsində kömək edən mütəxəssislərimizdən məsləhət ala bilərsiniz.
USU Proqramının avtomatik idarə edilməsi üçün avtomatlaşdırılmış sistemlərdə istənilən həcmdə və tapşırıqlarda bütün sənədləri saxlamaq mümkündür. Müəyyən kateqoriyalara görə çeşidləmə, süzmə formalarına görə aparılmış materialların avtomatlaşdırılmış təsnifatı və süzülməsi. Avtomatlaşdırılmış bir avtomatik sistem xoş bir bonus paketi (pulsuz abunə haqqı) ilə sərfəli bir qiymətə təqdim olunur. Avtomatik versiyamızı quraşdırarkən hər bir müştəriyə iki saatlıq texniki dəstək tamamilə pulsuz verilir. Malların və xidmətlərin rentabelliyinin avtomatik analizinin avtomatlaşdırılmış forması hesabat şəklində zəruri məlumatların formalaşdırılması ilə təmin olunur. Hər hansı bir sistem və sənəd formatı ilə müəssisənin işi üzrə avtomatlaşdırılmış fəaliyyət. İstifadəçi imkanlarının fərqləndirilməsi şirkətdəki iş fəaliyyətinə əsasən həyata keçirilir. Fərdi məlumatların rasional idarəetmə və müəyyən sənədləşmə üçün məlumat əldə etmək üçün ayrılmış forması ilə qorunması üçün etibarlı avtomatlaşdırılmış sistemlər. Avtomatik rejimdəki avtomatlaşdırılmış idarəetmə sistemləri, qalan xammalın inkişafını (formalaşmasını) təmin edir. Kəmiyyət və keyfiyyətin avtomatlaşdırılmış məskunlaşma nəzarəti.
Envanterin icrasının avtomatlaşdırılmış versiyası yüksək texnoloji cihazlar (məlumat toplama terminalı və barkod skaner) və avtomatik sistemlərlə inteqrasiya yolu ilə həyata keçirilir. Çox cihazlı və səmərəli işin təqdimatı ilə bütün cihazlardan birdəfəlik giriş. Müxtəlif mənbələrdən materialların avtomatlaşdırılmış daxil edilməsi zamanı səhv məlumatların aradan qaldırılması. Məlumatların idxalı və ixracı mövcud sənədlərdən və hesabatlardan həyata keçirilir. Daimi sıfırlama və yalnız düzgün məlumat vermək. Hər bir qarşı tərəfin bütün statistik məlumatları ilə vahid bir CRM məlumat bazasının saxlanılması, əlaqə məlumatlarının daxil edilməsi, xidmətlərin göstərilməsi və malların verilməsi sahəsində əməkdaşlıq tarixi, borcun qaytarılması üsulları və s. Mobil əlaqələrə və elektron poçtlara avtomatik və ya seçmə mesaj göndərmək. poçt, müştərilərin və təchizatçıların ən son xəbərlər, sənədlər və hesabatlar göndərilməsi, borclar və bonuslar və promosyonların ödənilməsi barədə məlumat verilməsinə dair məlumatlılığına qatqı təmin etmək. Bütün hesablaşma və hesablama əməliyyatları elektron bir kalkulyatordan istifadə edərək avtomatlaşdırılmış şəkildə həyata keçirilir. Avtomatlaşdırılmış iş və şablon və nümunələrin istifadəsi məlumatların sürətli verilməsini asanlaşdırır. Ödənişin nağd və nağdsız formada qəbulu sürətlə ödəmə və borcun silinməsinə imkan verir. Mütəxəssislərin işinə nəzarət avtomatlaşdırılmış formatda, müşahidə kameralarının tətbiqi ilə həyata keçirilir. Mütəmadi formatda və məsafədən avtomatik idarəetmə ilə mütəxəssislərin analitik işinin və nəzarətinin avtomatlaşdırılmış forması.
Mühazirəçi: T. E. N., Prof. İ. M.Əliyev FƏNN: avtomatikanin əsaslari mühazirə 20
AVTOMATİK İDARƏETMƏ SİSTEMLƏRİNİN CƏBRİ VƏ TEZLİK DAYANIQLIQ KRİTERİYALARI
Dinamik sistemə təsir edən ani qüvvələr kəsildikdən sonra əgər sistem əvvəlki dinamik vəziyyətinə qayıdarsa, ona dayanıq sistem deyilir.Hər hansı bir səbəbdən müvazinətdən çıxarılmış tənzimləmə sistemi müəyyən zaman içərisində özü öz müvazinət vəziyyətini bərpa edərsə, belə sistemə dayanıq sistem deyilir.
Dayanıqlıq dinamik sistemlərin əsas müsbət xassəsidir. Dinamik sistemlərin dayanıqlığı ziyazi üsullarla təyin olunur.
Sistemin dayanıqlığını təyin etmək üçün:
1. Onun diferensial tənliyi qurulur;
2. Diferensial tənlik həll edilir;
3. Əgər diferensial tənliyin xarakteristik tənliyinin kökləri mənfi işarəli həqiqi köklər alınarsa, onda həmin sistem dayanıqlı olur.
Dinamik sistemlərin tənliklərini həll etmədən onların dayanıqlı olub-olmamasını təyin edən şərtlərə dayanıqlıq kriteriyaları deyilir.
Kriteriyalar cəbri və tezlik kriteriyalarına bölünür. Cəbri kriteriyalara Raus, Hurvis, Vişneqradski, tezlik kriteriyalarına isə Mixaylov və Naykvist kriteriyaları aiddir.
XƏTTİ AVTOMATİK İDARƏETMƏ SİSTEMLƏRİNİNDAYANIQLIQ ŞƏRTLƏRİ
Əgər sistemin xarakteristik tənliyinin bütün əmsalları müsbətdirsə, istənilən tərtibli sistem dayanıqlı olacaqdır.Tutaq ki, sistemin tənliyi aşağıdakı kimidir:
Xarakteristik tənlik sistemin xüsusi operatoruna bərabərdir:
Burada x və y – zamana görə dəyişən giriş və çıxış kəmiyyətləridir.
Belə tənliyin idarəedilən kəmiyyətə nəzərən həli aşağıdakı cəm şəkilində təsəvvür oluna bilər.
Burada Ys – ümumi halda x giriş kəmiyyətindən asılı olmayan bircinsli diferensial tənliyin inteqralı;
Ys – x giriş kəmiyyətindən asılı olan qeyri-cinsli diferensial tənliyin xüsusi inteqralıdır.
Başqa sözlə, Ys – sistemin sərbəst hərəkətini, daha doğrusu sistemin müvazinət vəziyyətindən çıxarılmış hərəkətini, – isə həyəcanın təsiri ilə sistemdə yaranmış məcburi hərəkəti xarakterizə edir.
Sistemin dayanıqlığı onun sərbəst hərəkətinin xarakterindən asılıdır.
Əgər müəyyən vaxtdan sonra sistemdə sərbəst hərəkət sönürsö, daha doğrusu
Olarsa, onda sistem dayanıqlı olacaqdır.
Sistemin sərbəst hərəkətinin qiyməti və xarakteri
tənliyi ilə təyin olunur.
Burada xarakteristik tənliyin kökləridir.
Ci – sabit əmsallardır.
Sərbəst hərəkətin xarakteri köklərin növündən (həqiqi, kompleks, xəyali) və işarəsindən asılıdır.
Şək.1-də göstərilmiş qrafiklərdən görünür ki, hansı hallarda sistemin hərəkəti sönən və sönməyən olur.
Əgər xarakteristik tənliyin bütün kökləri mənfi işarəli həqiqi hissəyə malikdirsə onda sistem dayanıqlıdır (şək. 1 a və 1 b).
Şək.1. Sistemin sərbəst hərəkətinin qrafikləri:
1 a – xarakteristik tənliyin köklərinin sırf həqiqi halı üçün;
1 b – kompleks köklər üçün; 1 c – sırf xəyali köklər üçün.
Əgər xarakteristik tənliyin kökləri müsbət həqiqi hissəyə malikdirsə , onda sistem dayanıqsızdır (Şək. 1a və 1 b).
Əgər xətti sistem öz kökləri içərisində cüt sırf xəyali kökləri malikdirsə, onda sönməyən rəqslər yaranır, sistemin özü isə d dayanıqlıq sərhədində olur. (Şək. 1 c).
Xarakteristik tənliyin kökləri çox vaxt kompleks müstəvidə nöqtələr şəkilində qrafiki olaraq göstərilir. Bu halda müstəvi, köklər müstəvisi adlanır (şək.2)
Şək. 2. Dayanıqsız (şək.2a) və dayanıqlı (şək.2 b) ATS-in kompleks müstəvidə xarakteristik tənliyinin köklərinin yerləşməsi.
Kompleks köklər cüt qoşmna köklər olub həqiqi oxa nəzərən simmetrik yerləşirlər.
Maadam ki, mənfi həqiqi hissəli bütün köklər kompleks dəyişən müstəvidə xəyali oxdan solda yerləşirlər, onda xətti sistemin dayanıqlıq şərtini aşağıdakı kimi ifadə etmək olar:
Xətti sistem yalnız o vaxt dayanıqlı olacaqdır ki, onun xarakteristik tənliyinin bütün kökləri solda yerləşsinlər.
DAYANIQLIĞIN CƏBRİ KRİTERİYALARI
1. Vişneqradski kriteriyası
1876-cı ildə Vişneqradski üçüncü tərtibli tənliklə təsvir olunan tənzimləmə sisteminin dayanıqlığını təyin edən metodu ilk dəfə təklif etmişdir.Yeni dəyişən daxil etsək :
Onda (1) tənliyi aşağıdakı şəkli alacaqdır.
Vişneqradski parametrli adlanır.
A və B parametrləri müstəvisində AB=1 hiperbolasını qurular. Bu dayanıqlığın sərhəd vəziyyətini əks etdirir. AB=1 olduqda avtomatik tənzimləmə sistemi sönməyən harmonik rəqslər edir. (olduqda) sahəsi sistemin dayanıqlı olmasına uyğun uyğun gəlir, sahəsi isə dayanıqsız vəziyyətə müvafiq olur.
Şəkil 3. Vışneqradski diaqramı.
Dayanıqlıq sahəsi Vışneqradski tərəfindən I, II, III sahəciklərinə bölünmüşdür. I sahəcikdə keçid prosesləri rəqsi, II sahəcikdə monoton, III sahəcikdə isə aperiodik xarakter slır.
Beləliklə Vışneqradski kriteriyasına görə ATS-in dayanıqlı olması üçün A və B parametrlərinin hasilinin vahiddən böyük olması lazım və kafidir, yəni olmalıdır.
2 nöqtəsində A=3, B=3 olduqda (2) xarakteristik tənliyi aşağıdakı şəkli alacaqdır.
Burada bütün köklər yaxud olacaqdır.
Dayanıqlıq sahəsi Vişneqradski tərəfindən I, II, III sahə altına bölünmüşdür. Onlar əyrilərlə əhatə olunmuşdur. Əyrilərin təxmini tənlikləri:
2 nöqtəsində A=3; B=3.
RAUS DAYANIQLIQ KRİTERİYASI
Tənzimləmə nəzəriyyəsinin ehtiyacı ilə (tələbilə) əlaqədar olaraq Maksvelin təklifi ilə Raus tərəfindən (1874-1875) bu cəbri kriteriya işlənilib hazırlanmışdır.Raus kriteriyası məsələni həll edərkən yerinə yetirilən riyazi əməliyyatların ardıcıllığından ibarət olub sistemin
Xarakteristik tənliyinin təhlili üçün ən sadə metoddur.
Tənlik elə yazılır ki, a0 əmsalı sıfırdan böyük olsun. Sonra xarakteristik tənliyin əmsallarından ibarət olan cədvəl tərtib olunur. Bunun üçün cüt əmsalların sətiri, onun altında isə tək əmsalların sətiri yazılır.
Aşağıda duran sətirlərdə yerdə qalan əmsallar yuxarıda yerləşən əmsallar vasitəsilə ifadə olunur. Cədvəldə cəmi n+1 sətir olur.
Raus dayanıqlıq kriteriyası belə ifadə olunur: əgər Raus cədvəlinin birinci sütununun bütün elementlərinin işarəsi a0 əmsalının işarəsilə eyni olarsa, yəni a0>0,
Raus 1877-ci ildə istənilən tərtibli xarakteristik tənliyin köklərinin işarəsini təyin edən qaydanı müəyyən etmişdir.
HURVİTS DAYANIQLIQ KRİTERİYASI
Bu kriteriyanı buxar və hidravlik turbinlərin tənzimləmə nəzəriyyəsi məsələlərini tədqiq edən məşhur çex (slovak) alimi Stodolanın təklifi ilə alman alimi Hurvits 1895-ci ildə yaratmışdır. Hurvits həmin ildə istənilən tərtibli xarakteristik tənliyin kökləri haqqında ümumi mühakimə (mülahizə metodunu) vermişdir.Hurvits kriteriyası sadə olduğundan geniş yayılmışdır. Kriteriya sistemin diferensial tənliyinin əmsalları əsasında qurulmuş bir determinantdan ibarətdir.
Fərz edək ki,Ş avtomatik sistemin xarakteristik tənliyi verilmişdir.
Bu n tərtibli diferensial tənliyin xarakteristik tənliyidir. Tənliyin , , . . . əmsalları məlum olmalıdır. Əmsalları sabit olan diferensial tənliklərə kriteriya tətbiq olunur.
Δn Hurvitsin baş determinantı adlanır.
Hurvits kriteriyasına görə avtomatik sistemin dayanıqlı olması üçün
olduğundan olmalıdır. Odur ki, determinantını yoxlamağa ehtiyac yoxdur.
Hurvits kriteriyasına beş və beşdən yuxarı tərtibli tənliklər üçün istifadə etmək çətindir. Bu hallarda dayanıqlığın Mixaylov yaxud amplitud-faza (Naykvist) kriteriyasından istifadə etmək tövsiyə olunur.
MİXAYLOV DAYANIQLIQ KRİTERİYASI
Mixaylov dayanıqlıq kriteriyası 1938-ci ildə təkilf olunmuşdur.Qapalı avtomatik sistemin xarakteristik tənliyi əvvəlcədən məlim olmalıdır.
Xarakteristik tənlik M(p) vektoruna bərabər edilir:
Sistemin hodoqrafının tənliyini almaq üçün sonuncu bərabərlikdə yazmaq lazımdır. Onda tənlik bu şəkildə olar.
Həqiqi və xəyali hissələri ayırsaq, alarıq.
Həqiqi və xəyali hissələri üçün aşağıdakıları alarıq:
tezliyinə 0-dan ∞-a qədər qiymət verib kompleks müstəvidə Mixaylov hodoqrafı adlanan əyrini qururuq. Sistemin dayanıqlı olması üçün tezliyi 0÷∞-a qədər dəyişdirildikdə M( vektorunun hodoqrafı kompleks müstəvidə həqiqi oxun müsbət tərəfində yerləşən nöqtədən başlayıb, saat əqrəbinin əksinə fırlanaraq, sıfırdan keçməmək şərtilə ardıcıl n rübdən, yəni (I, II, III, IV, I, II) keçməsi lazım və kafidir. N-ci rübdə hodoqraf sonsuzluğa doğru getməlidir. Hodoqraf-yunanca hodos-yol, hərəkət, istiqamət + qraf – deməkdir. Hodoqraf anlayışını Y.Hamilton daxil etmişdir. Nöqtənin trayektoriyası radius – vektorun hodoqrafıdır.
Ş ək. 4-də n=1, 2, 3, 4 , 5 qiymətləri üçün dayanıqlı sistemlərin hodoqrafları göstərilmişdir.
Şək.4. n= 1, 2, 3, 4, 5 qiymətləri üçün dayanıq sistemlərin hodoqrafları.
D ayanıqlıq sərhəddində və dayanıqsız sistemlərin hodoqrafları şək.5. və şək.6-da göstərilmişdir.
Şək.5. Dayanıqlıq sərhədində olan Şək.6. Dayanıqsız sistemlərin
sistemin hodoqrafı hodoqrafları
MİXAYLOV KRİTERİYASINDAN ÇIXAN NƏTİCƏLƏR
A vtomatik sistem yalnız və yalnız 0 zaman dayanıqlı olur ki, tezlik 0÷∞-a qədər dəyişdikdə və polinomlarının kökləri bir-birini növbə ilə əvəz etsinlər və həqiqi ədədə bərabər olsunlar.Şək.7. Sistem dayanıqlıdır .
Şək.8. Sistem dayanıqlığın sərhəddində yerləşir.
Ş ək.9. Sistem dayanıqsızdır.
NAYKVİST DAYANIQLIQ KRİTERİYASI
Naykvist dayanıqlıq kriteriyası 1932-ci ildə təklif edilmişdir. Bu kriteriya açıq sistemin amplitud-faza tezlik xarakteristikasına əsasən qapalı sistemin dayanıqlı olub-olmaması barədə mühakimə yürütməyə imkan verir ki, bu da hesablamanı xeyli asanlaşdırır.Fərz edək ki, aşağıdakı qapalı avtomatik idarəetmə sistemi verilmişdir.
Şək.10. Qapalı avtomatik idarəetmə sisteminin struktur sxemi.
Qapalı avtomatik idarəetmə sistemini Q nöqtəsində qırıq açıq sistem alırıq. Bu hal üçün açıq sistemin ötürmə funksiyası
P yerinə yazırıq. Açıq sistemin tezlik xarakteristikasını alırıq.
Həqiqi və xəyali hissələri bir-birindən ayırsaq alarıq:
K və T kəmiyyətlərinin qiymətlərini yerinə yazıb, tezliyinə 0÷∞-a qədər qiymətlər verib R( ) və I ( )-nı təyin edirik. Alınmış qiymətlərə görə amplitud – faza tezlik xarakteristikasını qururuq.
Naykvist kriteriyasına görə qapalı avtomatik idarəetmə sistemi o vaxt dayanıqlı olur ki, vektorunun hodoqrafı tezlik 0÷∞-a qədər dəyişdikdə -1; j0 koordinatlarına malik olan nöqtəni əhatə etməsin.
A şağıda dayanıqlı və dayanıqsız sistemlərin amplituda – faza tezlik xarakteristikaları göstərilmişdir.
Şək.11. Dayanıqlı sistemin amplituda- faza Şək.12. Dayanıqsız sistemin
tezlik xarakteristikası amplituda-faza tezlik
xarakteristikası
GECİKMƏYƏ MALİK OLAN AİS-İN DAYANIQLIĞININTƏYİNİ
Gecikməyə malik olan sistemə iki növ bəndin – gecikməyən və gecikən bəndlərin ardıcıl birləşməsi kimi baxmaq olar.Gecikməyə malik olan açıq sistemin struktur sxemi aşağıda verilmişdir.
Şək.13. Y (P)1
Bu sxemdə (1) – baxdığımız sistemdə gecikməyən bəndlərin ötürmə funksiyası,(2) isə gecikən bəndin ötürmə funksiyasıdır.
Sistemin ötürmə funksiyası
qəbul etdikdə sistemin kompleks tezlik funksiyasını aşağıdakı şəkildə alarıq.
Polyar koordinat sistemində olduğunu bildikdə (4) ifadəsini aşağıdakı kimi yaza bilərik.
(5) ifadəsindən görürük ki, gecikməyə malik olan sistemin AFX-nı qurmaq üçün, həmin sistemin gecikmə nəzərə alınmadan qurulan AFX-nın bütün radius-vektorlarını saat əqrəbinin istiqamətində bucağı qədər döndərmək lazımdır. (Şək. 14.a.).
Aldığımız AFX-nın nöqtəsinə görə vəziyyətinə əsasən (Naykvist dayanıqlıq kriteriyasına görə) sistemin dayanıqlığı barədə fikir söyləyə bilərik.
Fərz edək ki, AFX-sı nöqtəsini əhatə etmir. Mərkəzi koordinat başlanğıcında, radiusu vahid olan çevrə çəkək (şək.14.b.). Bu vahid çevrənin xarakteristikası ilə görüşdüyü nöqtəni a ilə işarə edək. Bu nöqtənin tezliyini ilə, 0a radius vektorunun – R( ) oxunun mənfi hissəsi ilə əmələ gətirdiyi bucağı isə ilə işarə edək. Bütün radius vektorların saat
Şəkil 14. Gecikməyən sistemin görə (a) gecikən sistemin qurulması və gecikmənin böhran müddətinin təyini (b)
Əqrəbi istiqamətində dönmə bucaqlarını qəbul etməklə gecikməyə malik olan sistemin amplituda – faza xarakteristikasını quraq. (Şək.14.b.). Bu zaman 0 a radius – vektoru da saat əqrəbi istiqamətində bucağı qədər dönəcəkdir. Nə qədər ki, (6) bərabərliyi ödənilir, sistemin amplituda – faza xarakteristikası (-1; j 0 ) nöqtəsini əhatə etmir, yəni sistem dayanıqlı olur.
Əgər (7) olarsa, onda sistem dayanıqlıq sərhəddində olur. Bu səbəbdən
(8) nisbəti kritik gecikmə vaxtı adlanır.
Olduqda sistem dayanıqsız olur.
Deməli, yuxarıda dediklərimizdən belə nəticə çıxır ki, gecikməyə malik olan sistem açıq halda dayanıqlıdırsa, onda sistemin qapalı halda da dayanıqlı olması üçün sistemin amplituda – faza xarakteristikası (-1; j 0 ) nöqtəsini əhatə etməməlidir.
Əgər gecikməsi nəzərə alınmayan qapalı sistem dayanıqsızdırsa, onda əksər hallarda gecikmə nəzərə alındıqda da həmin sistem dayanıqsız olacaqdır.
Əgər vahid çevrə, gecikməsi nəzərə alınmayan sistemin amplituda – faza xarakteristikasını bir neçə nöqtədə kəsirsə, onda dayanıqsız olan bu sistem -ın bəzi qiymətlərində dayanıqlı ola bilər.
Şəkil .Sistemin sərbəst hərəkətinin qrafikləri:
- xarakteristik tənliyin sırf həqiqi kökləri üçün.
- kompleks köklər üçün.
- sırf xəyali köklər üçün.
Avtomatik idarəetmə sistemləri
Avtomatik idarəetmə sistemləri və ya AİS (ASU) – (ing. Automatized management system ) – ASU riyazi metodların, texniki vasitələrin və mürəkkəb obyekt və ya qarşıya qoyulmuş məqsədə uyğun olaraq prosesin rasional idarə edilməsini təmin edən təşkilati komplekslərin yığımıdır. Avtomatik idarəetmə sistemlərinə daxildir: informasiya, texniki və riyazi təminat daxil edilmiş əsas hissə və idarə etmənin konkret funksiyasını avtomatlaşdıran əlaqəli proqramlar aid edilən funksional hissə.
Avtomatik idarəetmə sistemi (AİS) – idarə olunan obyektin işləməsinə kömək edir və ya yaxşılaşdırır. Çox hallarda köməkçi AİS əməliyyatları da (işəsalma, dayandırma, nəzarət, sazlama və s. ) avtomatlaşdırılır. AİS əsasən hər hansı bir istehsalın və ya başqa kompleksin tərkibində işləyir. AİS-in idarə məqsədi, idarə konturu və siqnalların verilmə üsuluna görə səciyyələndirilir. İlkin olaraq AİS-in qarşısında duran məsələ idarə zamanı verilmiş parametrin müəyyən qanunauyğunluqla dəyişməsini təmin etməkdən ibarətdir. Bu sinifdən olan idarəemə sistemləri arasında avtomatik tənzimləmə sistemləri -ATS fərqlənirlər. ATS sistemləri idarə olunan parametrin qiymətinin sabit saxlanması, əvvəlcədən hazırlanmış proqramla idarəetmə sistemi, idarə proqramı əvvəlcədən məlum olmayan izləyici sistemlər kimi bölünürlər. Sonralar idarəetmə məqsədi keyfiyyət göstəriciləri ilə əlaqələndirilməyə başladı. Kefiyyət göstəricilərinin həddinə (kiçik və ya böyük) tələblər qoyulur. Bunun üçün adaptiv və özütənzimlənən sistemlər işlənmişdir. →Özütənzimlənən sistemlərdə idarə olunan parametrin qiyməti əldə olunana qədər prosesin giriş parametrləri dəyişdirilir. Ən çox yayılmışlar prosesdə əldə olunmuş çıxış informasiyalarının analizi əsasında öz alqoritmini yaxşılaşdıran →özüöyrənən sistemlərdir. Adaptiv AİS sistemləri atomatik ya da qeyri-atomatik axtarış şəraitində optimal rejimlərdə işləyə bilirlər. Prosesin gedişində yaranan həyacanlanmanın kompensasiyası idarə sisteminin konturundan asılı olaraq yerinə yetirilir. Açıq konturlarda idarə üçün prosesdən siqnal daxil olmur. İdarəetmə əvvəlcədən məlum proqrama uyğun icra olunur. Qapalı konturlarda isə prosesin çıxış parametrlərinə nəzarət nəticəsində əldə edilən siqnallarla işləyən əks əlaqə mövcuddur. Bu halda həyacanlanma əks əlaqəyə uyğun kompensasiya edilir. Eyni zamanda bir-biri ilə qarşılıqlı təsirdə olan çoxlu sayda parametrlərin idarə olunması çox əlaqəli idarə sistemlərinin köməyi ilə həyata keçirilir. Ən sadə avtomatik idarə sistemi şəkildə verilmişdir. Bu, 18 əsrdə ingilis mühəndisi Vattın ixtira etdiyi, mühərrikin dövrlər sayının tənzimlənməsi üçün tətbiq edilən mərkəzdənqaçma tənzimləyicisidir.
Mühərrikin (1) valının (5) dövrlər sayının sabit saxlanması üçün drosseldən (3) keçən buxarın həcmi aparıcı valla əlaqədə olan muftada (4) bərkidilmiş mərkəzdənqaçma tənzimləyicinin (2) köməyi ilə idarə edilir. Dövrlər sayı artdqıda tənzimləyicinin sürəti artır, nəticədə böyüyən mərkzədənqaçma qüvvəsi muftanı yuxarıya sürüşməyə məcbur edir. Bu da öz növbəsində linglə əlaqədə olan droselin bağlanmasına gətirib çıxarır və beləliklə sürət azalaraq lazım olan qiymətə çatır. Bu idarəetmə sisteminin şəkil 2-də verilmiş sxematik təsviri təbiətindən asılı olmayaraq bir çox idarəetmə sisitemləri üçün səciyyəvidir. Təsvir olunmuş sistem, qapalı bir konturlu, fasiləsiz işləyən, mexaniki təsiri avtomatik idarə edən sistemdir.
Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.