Axundov kitabxanası təqvim 2018

Gürcüstanın Xalq şairi Lеоnidzе Gеоrgi Nikоlayеviçin (28.01.1899-09.08.1966)
anadan оlmasının 110 illiyi

KİTABXANA

Kitabxana 1948-ci ildən APİ-nin kitabxanasından köçürülmüş 7000-ə qədər kitab və 4 nəfər işçi ilə fəaliyyətə başlamışdır. İlk illərdə kitab fondu Kitabxana Kollektoru vasitəsilə komplektləşdirilməklə yanaşı bağışlamalar yolu ilə də zənginləşdirilmişdi. 1952-ci ildə Dövlət Arxitektura İdarəsi institutun kitabxanasına 499 nüsxə kitab hədiyyə etmişdi. Həmin illərdə tələbələrin dərsliyə olan ehtiyacı əsasən ödənilirdi.

1951-ci ildə kitabxanadan 806 nəfər, 1952-ci ildə 936 nəfər, 1953-cü ildə isə 880 nəfər oxucu istifadə etmişdir. Xidmət işini yaxşılaşdırmaq məqsədilə kabinetlərdə məlumat ədəbiyyatından ibarət kiçik fondlar yaradıldı və bu fondlara ən çox istifadə olunan nüsxələr və dövri mətbuat qoyuldu. İnstitutun əsas binasında, eləcə də Balaxanı qəsəbəsindəki 38 nömrəli yataqxanada səyyar kitabxana təşkil etməklə tələbələrin kitabla daha yaxşı təmin edilməsinə nail olundu.

1959-cu ildə Azərbaycan Pedaqoji Xarici Dillər İnstitutu M.F.Axundov adına Rus Dili və Ədəbiyyatı İnstitutu ilə birləşdiyi üçün iki institutun kitabxanası da birləşdirilərək M.F.Axundov adına Azərbaycan Pedaqoji Dillər İnstitutunun kitabxanası kimi indiki R.Behbudov, 134 ünvanında fəaliyyət göstərməyə başladı.

1973-cü ildə ümummilli lider Heydər Əliyevin təşəbbüsü və göstərişi ilə institutlar ayrılaraq müstəqil ali məktəblərə çevrildikdən sonra kitabxanadakı kitablar profilə uyğun bölünərək hər institutun kitab fondunun əsasını təşkil etdi. SSRİ-nin 50 illiyi adını daşıyan APXD-nin kitabxanasında əsasən xarici dillərdə olan kitablar, o cümlədən tədris proqramına müvafiq olaraq Azərbaycan və rus dillərində dərslik, dərs vəsaiti, elmi, ictimai-siyasi və bədii ədəbiyyat saxlanıldı.

2000-ci ildə ümummilli lider Heydər Əliyevin sərəncamı ilə Azərbaycan Dövlət Dillər İnstitutunun profili genişləndirilməklə Azərbaycan Dillər Universiteti yaradıldı. Kitabxananın yeni modelini yaratmaq məqsədilə ilkin addım kimi universitetin Təbriz küçəsindəki yeni binasında kitabxana üçün kifayət qədər yer ayrıldı və 2007-ci ildən başlayaraq kitabxana fondunun böyük əksəriyyəti geniş, işıqlı, təmiz və quru zallara köçürüldü. Binanın birinci mərtəbəsində müəllim, aspirant, magistr və tələbələr üçün yeni texnologiyalarla təchiz edilmiş, müasir standartlarına cavab verə biləcək 2 oxu zalı, biblioqrafiya-informasiya xidmətləri şöbəsi, xidmət şöbəsi və onun kitab fondu böyük zala yerləşdirildi. Kitabxananın maddi-texniki bazası gücləndirildi, müasir texniki avadanlıqlar alınmasına xüsusi diqqət verildi.

Hazırda kitabxanadakı rəqəmsallaşma prosesi üzərində ciddi iş aparılır. Bununla yanaşı universitet müəllimlərinin elmi əsərlərindən ibarət tam mətnli məlumat bazalarının yaradılması sahəsində də iş aparılır.

Universitetimizdə hər bir ali məktəbin arzu edə biləcəyi geniş kitabxana şəbəkəsi yaranmışdır. Artıq yeddi ilə yaxındır ki, fəaliyyət göstərən Alman mənbə mərkəzinin, Avstriyanın mədəniyyət və iqtisadi məsələlər üzrə mərkəzinin oxu zalları, Fransa, Norveç, ABŞ, İtaliya, Yaxın Şərq və İsrail, Koreya, İndoneziya, Yaponiya, Hindistan və b. ölkələrin mənbə mərkəzlərinin kitabxanalarından universitetimizin professor-müəllim heyəti və tələbələri ilə yanaşı kənar şəxslər də istifadə edə bilir.

Prezident cənab İlham Əliyevin “Azərbaycan dilində latın qrafikası ilə kütləvi nəşrlərin həyata keçirilməsi haqqında” 12 yanvar 2004-cü il tarixli sərəncamı ilə nəşr olunan kitablarla pulsuz komplektləşdirilir. İndiyə qədər kitabxanamız bu yolla 7 000 nüsxədən çox Azərbaycan və dünya yazıçılarının əsərlərini, folklor nümunələrini hədiyyə kimi almışdır.

Kitabxana oxuculara hərtərəfli xidmət etmək məqsədilə elmi fəaliyyətlə də məşğuldur. 2005-ci ildən başlayaraq respublika ali məktəbləri arasında ilk dəfə universitetimizdə işləyən əməkdaşların xaricdə və ölkəmizdə nəşr olunmuş əsərlərinin “Biblioqrafiya”sı hər il kitab şəklində çap edilir. Bundan əlavə, 1948-ci ildən 2010-cu ilə qədər Azərbaycan Dillər Universitetində işləmiş bütün əməkdaşların nəşr olunmuş əsərləri haqqında Azərbaycan və rus dillərində 2 cilddən ibarət Biblioqrafik göstərici çap olunmuşdur.

Kitabxana illər boyunca formalaşaraq Azərbaycanda, çoxdilli, dərslik və digər materiallara görə ən böyük universitet kitabxanasıdır.

Kitabxananın əsas və mühüm məqsədlərindən biri tədris prosesinə informasiya dəstəyi göstərməkdən ibarətdir və bu proses üç istiqmətdə həyata keçiriləcək:

birinci istiqamətdə, təlim-metodik vəsaitlərin tərkibinə daxil olan dərs vəsaitləri və dərsə aid elektron resursların kataloqlaşdırılması və tələbələrin istifadəsinə verilməsi nəzərdə tutulur,

ikinci istiqamətdə ADU-nun professor-müəllim heyətinin elmi-tədqiqat işlərinin, eləcə də dərslik və dərs materiallarının universitetimizə məxsus ünvanlı DSpace elektron arxivdə yerləşdirilməsi və Sərbəst girişlə istifadəçilərin ixtiyarına verilməsi reallaşdırılıb,

üçüncü istiqamətdə isə təlim-tədris prosesində məlumat bazaları və qabaqcıl nəşriyyat evləri veb saytlarında yerləşdirilən elektron resurslardan geniş istifadə olunmasına imkan yaradılması,

ADU-nun Elmi Kitabxana və İnformasiya Xidməti Mərkəzi tələbələrə bir çox tədris materialları ilə yanaşı həmçinin lazımı məlumatın əldə olunmasına yardım edəcək mütəxəssis məsləhətləri təklif edir.

Elmi Kitabxana və İnformasiya Xidməti Mərkəzinın məqsədi oxucuların sərbəst surətdə informasiya almaq hüququnu təmin etmək, onların kitablara, dövri nəşrlərə və kitabxana fondunu təşkil edən digər sənədlərə olan tələbatını ödəmək məqsədilə maarifləndməni dəstəkləmək, universitetin informasiya ehtiyaclarını qarşılamaq kitabxanada toplanıb saxlanılan informasiya vasitələrinin mübadiləsinə imkan verən vahid informasiya sisteminin yaradılması məkanının liderliyini saxlamaqdan ibarətdir.

Elmi Kitabxana və İnformasiya Xidməti Mərkəzinın strategiyası məqsədlərimizi həyata keçirtmək üçün universitet çərçivəsində və xaricində əməkdaşlıq yaratmaq, kitabxana daxilində yenilik mədəniyyəti tətbiq etmək və xidməti hədəflərimiz, peşəkar inkişafa dair öhdəliyi artırmaqdır.

EKİXM xidmətlərini, resurslarını universitet birliyi daxilində milli və dünya mədəniyyəti sərvətlərinə yiyələnməyə yönəldilən informasiya sisteminin yaradılması ilə yanaşı xaricdə tanıtmaq, əlaqələr yaratmaqla genişləndirir.

İctimai və beynəlxalq əlaqələr ilə tədqiqat, tədris və təlim üçün kolleksiyalarla fiziki və rəqəmsal istifadə imkanlarını genişləndirmək üçün əməkdaşlıq edir.

Təhsil və tədqiqat, eyni zamanda sosial-intellektual əlaqələr üçün münasib görüş yeri kimi kitabxana imkanlarını genişləndirir.

Məqsəd və strategiya

Universitetin missiyası və tələblərinə uyğun olaraq istifadəçilərin bütün kateqoriyalarının məlumatlarını təmin etmək,

Universitetin təhsil və tədqiqat proqramlarını dəstəkləyib, onların istifadəsi üçün uyğun mühiti təşkil etmək, müəllim heyəti, tələbələr və işçilər tərəfindən elmi tədqiqat üçün zəruri məlumat mənbələri ilə təmin etmək,ADU-nun missiyasına uyğun, tədris və elmi tədqiqatların yayılması üçün müasir İnformasiya texnologiyalardan istifadə etmək,

Strateji məqsədlərimizi, hədəflərimizi dəstəkləmək, həyata keçirtmək üçün Universitet çərçivəsində və xaricində əməkdaşlıqlar yaradıb, Elmi Kitabxana və İnformasiya Xidməti Mərkəzi daxilində yenilik mədəniyyəti tətbiq edərək xidməti hədəflərimizi, peşəkar inkişafa dair öhdəliyi artıramaqdır.

Elmi Kitabxana və İnformasiya Xidməti Mərkəzi xidmətləri daha yüksək tələblərə cavab verən mühitlə təmin olunmuş olacaq. EKİXM hər bir fənn sahəsinə uyğun olaraq, ənənəvi və elektron resursları birləşdirərək “hibrid kitabxana” xidmətini təklif etməyi davam etdirəcək. Elektron resursların artımı, ənənəvi kitabxana resurslarının istifadəsinin və ya nəşrlərin eyni dərəcədə azalması ilə müşayət olunmayacaq. Elmi Kitabxana və İnformasiya Xidməti Mərkəzi daxili prosesləri asanlaşdırmaqla rəqəmsal resurslara girişi sürətləndirir və vaxtaşırı Azərbaycan Kitabxana İnformasiya Konsorsiumuyla əməkdaşlıq etməklə, akademik resurslara girişi təkmilləşdirir.

Mənbələrdən səmərəli istifadənin təmin edilməsi,

Lazımlı məlumatların sürətli alınmasını təmin etmək,

Kadrların lazımi biliklər əldə etmələrinə imkan yaratmaq və onları təkmilləşdirmək,

Təhsil və tədqiqatın dəstəklənməsi,

Düşüncə azadlığına hörmət edilməsi,

İstifadəçilərin ehtiyaclarına prioritet verilməsi,

Digər təşkilat və informasiya mərkəzləri ilə sıx əməkdaşlıq etmək,

İşçilər arasında peşəkar və sosial həmrəylik,

Kollektiv qrupda işləmək,

Bütün məlumat mənbələrinin qorunması

Elmi Kitabxana və İnformasiya Xidməti Mərkəzi davam edəcək

Onlayın kataloq vasitəsi ilə kolleksiyalara girişi təkmilləşdirməyə,

Veb imkanlarından bütünlüklə istifadə etməklə, kolleksiya və resursların giriş imkanının artıqmağa.

“İstifadəçi birliyinin ehtiyacları” anlayışını dərinləşdirməyə

Akademik Tədqiqat üçün Elmi Kitabxana və İnformasiya Xidməti Mərkəzinin dəstəyini gücləndirmək

Elmi Kitabxana və İnformasiya Xidməti Mərkəzi, xüsusilə, Dspace texnologiyasına əsaslanan (Azırbaycan Dillər Universiteti Rəqəmsal Arxivinin) təmin edilməsi ilə Universitetin İnformasiya Strategiyasının həyata keçirilməsində əsas rol oynayacaq.

Elmi Kitabxana və İnformasiya Xidməti Mərkəzi Rəqəmsal Axiv vasitəsi ilə tədqiqat
resurslarına səmərəli girişin təmin edilməsi, tədqiqatçıların öz sahələrindəki tərəqqi barəsində cari məlumatlılığın saxlanılmasına kömək edilməsi və fakültə ilə işləməklə tədqiqatçıların tədqiqat metodologiyası, informasiya-axtarış bacarıqlarında səriştəli olmalarına zəmanət yaratmaqla, akademik tədqiqatı dəstəkləyəcək.

Daha münasib elmi nəşrlər üçün təşəbbüslərə imkan yaratmaq və dəstəkləmək

Elmi Kitabxana və İnformasiya Xidməti Mərkəzi mümkün elmi əlaqələri təmin edən strategiyaları həyata keçirməyə davam edəcək. Elmi Kitabxana və İnformasiya Xidməti Mərkəzi ADU-nun akademik birliyi, digər universitetlər və akademik kitabxanalarla razılığa əsasən, ADU-nun elmi jurnallarına açıq girişi təmin etməklə, tədqiqat nəticələrini yaymaq üçün alternativ strategiyalar axtarmağa davam edəcək.

Təhsil və tədqiqat, eyni zamanda sosialllll-intelektual əlaqələr üçün münasib görüş yeri kimi kitabxana və informasiya xidməti mərkəzinin imkanlarını genişləndirmək

Elektron xidmətlərimiz və elmi ədəbiyyatın ofislərdə istifadəsinin artmağa davam etdiyi bir müddətdə bizim əyani vəsait xüsusən tələbələr tərəfindən həddən artıq istifadə olunur və yüksək dərəcədə qiymətləndirilir. Elmi Kitabxana və İnformasiya Xidməti Mərkəzi təchizatı yeniləşdirmək, qrup halında çalışan, həm sakit, həm sosial mühiti inkişaf etdirməkl və dəyişən istifadə nümunələrinə cavab verən imkanları genişləndirməyə davam etdirəcək.

Axundov kitabxanası təqvim 2018

Roza Zərgərli: “Axundov kitabxanasına gedirdim”

11:58 04-04-2014

Roza Zərgərli: “Axundov kitabxanasına gedirdim”

Kulis.az məşhur müğənni Roza Zərgərli ilə qısa müsahibəni təqdim edir.
– Orta məktəbi necə oxumusuz?
– Yaxşı oxumuşam. Qiymətlərim 4-5 olub.
– “Uşaq və Buz” şeiri yadınızdadırmı? Mümkünsə deyərdiniz.
– Dərsə gedən bir uşaq,
Çıxdı buz üstə qaçaq,
Sürüşdü birdən birə,
buza söylədi belə.
Sən nə yamansan ay buz,
adam yıxansan ay buz və s.
– Məktəb illərində oxuduğunuz hansı əsərləri xatırlayırsız?
– “Voyna i mir” , ” Aleksandır Velikiy” , ” İsgəndərnamə” .
– İlk oxuduğunuz kitab? Mümkünsə ətraflı xatırlayın. Necə və hansı şəraitdə oxudunuz?
– Uşaq vaxtı “1001 gecə” nağılı kitabını ilk dəfə oxudum. Böyük kitab olub. 68 vərəqdən ibarət bölüm-bölüm, əfsanəvi Şərq nağılları. İkinci oxuduğum kitab isə ” Timur və komandası” adlı kitab idi.
– Həyatınıza təsir edən kitab olubmu?
– Bəli olub. “Titanik” gəmisi haqqında kitab oxumuşam. İki hissədən ibarət olub. Birinci hissəsi “Titanik” gəmisinin tarixi haqqında idi. İkinci hissəsi isə filmin çəkilişi haqqında. Hətta filmdə oynayan baş qəhrəmanlardan biri olan Keyt Uinslet əslində aktrisa olmayıb. Rejissor onu görüb və filmə uyğun xanım olduğunu düşünərək çəkilməyi təklif edib. Katerina isə həmin vaxt nişanlı olubmuş. Nişanlısı deyib ki, ya filmə çəkiləcəksən, ya da ki, biz ayrılacağıq. Keyt isə filmi seçib. Mənə təsir edən də o olub ki, insan sənəti üçün nələri qurban verib.
– Müqəddəs kitablardan hansıları oxumusuz?
– “Qurani Kərim”in tərcüməsini oxumuşam. Onu mənə keçən il ad günümdə Təbriz adında fanatım hədiyyə edib.
– Axırıncı dəfə nə vaxt kitab oxumusuz?
– Keçən il təyyarədə roman oxumuşam.
– Kitab seçiminizə nə təsir edir?
– Zövqüm. Kitab seçimində bəzən romana, bəzən bədii əsərlərə, bəzən də, treylerlərə üstünlük verirəm. Yəni kitab seçimimə təsir edən ilk amil mənim zövqümdür.
– Kitab alırsız? Yoxsa hədiyyə edirlər? Alırsınızsa sonuncu dəfə hansı kitabı almısız?
– Daha çox hədiyyə alıram. Sonuncu dəfə təqdimatımda aktyor dostum Tərlan mənə kitab hədiyyə edib.
– Kitabı daha çox hansı fəsillərdə oxuyursuz?
– Düzü fəsillə oxumuram. Uzun yol gedəndə, təyyarədə vaxtım olursa o zaman oxuyuram. Amma keçən ilin sentyabr ayına qədər hər gecə yuxudan qabaq oxuyurdum.
– Kitabxananız varmı? Varsa əsasən hansı kitablardır. Yoxdursa, ümumiyyətlə evinizdə kitab varmı?
– Kitabxanam yoxdur. Amma evimdə oxuduğum kitablarım var.
– Təkrar oxuduğunuz kitablar olubmu?
– Bəli olub. Çingiz xanın həyatı ilə bağlı kitabı iki dəfə oxumuşam. “Sülh və müharibə” kitabını isə uşaq vaxtı dörd dəfə oxumuşam. “Timur və komandası” adlı kitabı da təkrar-təkrar oxumuşam.
– Hansı mövzular sizə daha maraqlı gəlir və nə üçün?
– Əgər yüngül bir şeylər oxumaq istəyirəmsə sevgi romanları oxuyuram. Maraqlı və özümə yaxın bildiyim janrlar isə kriminal dramlardır. Onlara daha çox üstünlüklər verirəm.
– Yandırmaq istədiyiniz kitab olubmu?
– Yox, yox, yox! Qəti! Mən hətta elektron kitabların da əleyhinəyəm. Çünki kitabı hiss etmək lazımdır. Əgər onu hiss etmədinsə, kitabın qoxusunu içinə çəkmədinsə onun marağı olmur. Mən hətta əvvəllər “Axundov kitabxanası”na gedirdim, orada oxuyurdum kitabları. İnsanlar hamısı birtəhər baxırdı ki, müğənni gəlib kitabxanada saatlarla kitab oxuyur.
– Hansı kitabları hamıya məsləhət görərdiz?
– Tarixi kitabları məsləhət görərdim. Çünki özüm tarixi kitabları oxumağı çox sevirəm.
– Kitab oğurlamısınızmı?
– Oğurlamamışam. Belə deyim icarəyə götürüb oxumuşam, bir aydan sonra da qaytarmışam.
– Maraqlı hesab etdiyiniz yazıçı və şairlər.
– Fizulini çox sevirəm. Klassiklərdən Tolstoyu bəyənirəm. Əcnəbilərdən Conatan F-nin “Qadın sirli aləm” romanını bəyənirəm. Ruslardan isə “Kafkaznaya plennicca” şeirini çox bəyənirəm.
– Sevdiyiniz şeir hansıdır? Əzbər bilirsiz?
– Sevdiyim və qəlbimə toxunan şeirlər çoxdu. Amma indi yadıma düşmür. Düşsə deyəcəm.
– Oxuduğunuz mahnılarda sözlərə fikir verisinizmi?
– Mütləq. Mənim mahnılarımda bəndlər təkrar olunmur. Mahnımda olan sözlər ssenari və məntiq daşıyır. Özüm rejissor olduğum üçün bunlara diqqət yetirirəm. Bütün sözlərdə hadisələr var. Elə sözlər var ki, nələrdənsə bəhs edir. Qafiyə üçün oxumuram mən. Hətta elə vaxt olur ki, təqdim olunan musiqini çox bəyənirəm, amma sözləri xoşuma gəlmir. O zaman musiqini saxlayıb, sözləri dəyişirəm.
– Sizcə Axundov kimdir?
– Necə yəni kimdir?! Yazar, filosof. Dərinə getsən teatrşünasdır.
– Cavablara görə təşəkkürlər.
– Mən də sizə təşəkkür edirəm. Xeyirli-uğurlu olsun. Bütün kitab sevənlərə demək istəyirəm ki, kitabları sevin, onlarla incə davranın. Kitabın kağızlarını əzməyin. Onu qələmlərlə yazmayın. Bir ara qızımın məktəbdə pis vərdişi var idi. Kitabı qələmlə işarələyirdi. Mən buna görə onu həmişə danlayırdım ki, heç olmasa sadə qələmlə yaz, sonra poza biləsən.
R: Bayaqdan siz mənə suallar verirsiz, indi mən sizdən soruşum. Kitab nədən hazırlanır bilirsiz?
M: Bəli, bilirəm, ağacdan.
R: Bəs ağac nəyin üzərində bitir?
M: Torpağın.
R: Bəs torpaq nə ilə qidalanır?
M: Su ilə.
R: Görürsünüz, əgər torpaq su ilə qidalanırsa, insanlar kimi demək ki, ağac da canlıdır. Və ondan yaranan kitab da canlıdır. Çalışın, kitabları qoruyun və sevin. Təşəkkürlər.

M. F. Axundov adina miLLİ Kİtabxana ə lam ə

Hörmətli konfrans iştirakçıları! Sizi – türkdilli ölkələrin milli kitabxana direktorlarının konfransı və “Avrasiya
Kitabxanalar Assambleyası” əməkdaşlıq təşkilatının ümumi iclasının iştirakçılarını səmimi qəlbdən salamlayır,
hər birinizə uğurlar, cansağlığı və firavanlıq arzulayıram. Müstəqil Azərbaycan dövlətinin dünya mədəni
məkanına inteqrasiyasında türkdilli dövlətlərlə əməkaşlıq mühüm əhəmiyyət kəsb edir.

Son illər ərzində respublikamızda müxtəlif sahələrdə artıq ənənəvi şəkil almış irimiqyaslı forum və konfransların
təşkili də məhz bu məqsədə xidmət göstərməkdədir.

Sizin tədbiriniz Azərbaycan Milli Kitabxanasının yaradılmasının 85 illik yubileyi ilə eyni vaxta təsadüf edir. Hər
bir kitabsevərə qürur hissi bəxş edən bu tarix ölkələrimizin mədəni həyatında nəzərəçarpan hadisədir. Tarixən
özünün yüksək kitab mədəniyyəti ilə tanınan və zəngin kitabxanaları ilə şöhrət tapan Azərbaycanda bu gün də
kitabxanalar şəbəkəsinin inkişaf etdirilməsinə xüsusi diqqət yetirilir. Azərbaycan dilində latın qrafikası ilə kütləvi
nəşrlərin həyata keçirilməsi sayəsində son üç ildə dünya və Azərbaycan ədəbiyyatı nümunələrindən ibarət,
ümumi tirajı 10 milyona çatan 500-dən artıq kitabın çap olunub ölkə kitabxanalarına hədiyyə edilməsi ilə
kitabxana fondları mütəmadi zənginləşmiş, onlardan faydalanma imkanları xeyli genişlənmişdir.

Qloballaşan dünyada informasiya cəmiyyətinin tələblərinə uyğun olaraq müasirləşən milli kitabxanalar ölkələrin
davamlı inteqrasiyası və xalqların qarşılıqlı mədəni əlaqələrinin zənginləşməsi proseslərinə öz layiqli töhfələrini
verməkdədir. Ümidvaram ki, konfransınızda müzakirəyə çıxarılan məsələlər və qəbul edilən qərarlar milli
kitabxanaların xalqlarımızın mədəni sərvətlərinin yaşadılması və intellektual potensialının artırılmasında rolu
baxımından faydalı olacaqdır.

Konfrans iştirakçısı olan dost və qardaş ölkələrin milli kitabxanalarının rəhbərlərinə, Azərbaycan Milli
Kitabxanasının kollektivinə mənəvi dəyərlərimizin, bəşər mədəniyyəti xəzinəsi incilərinin qorunub saxlanması və
gələcək nəsillərə çatdırılması naminə nəcib fəaliyyətlərində yeni-yeni nailiyyətlər arzu edirəm.

Dərin hörmətlə,
İlham Əliyev,
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti.
Bakı şəhəri, 17 noyabr 2008-ci il.

1
AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI
MƏDƏNİYYƏT VƏ TURİZM NAZİRLİYİ

M.F.AXUNDOV ADINA
AZƏRBAYCAN MİLLİ KİTABXANASI

Əlamətdar və tarixi günlər təqvimi
2009

Respublikanın kütləvi və ixtisaslaşdırılmış
kitabxanaları, Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana
Sistemləri üçün metodik tövsiyələr

2

REDAKSİYA HEYƏTİ:

Baş redaktor:

K.M.Tahirov

Baş redaktorun müavini:
G.Səfərəliyeva

Redaktor:

D.Bayramov

Məsul
katib: N.Alışova

Əlamətdar və tarixi günlər təqvimi – 2009 /baş red. K.M.Tahirov;
M.F.Axundov adına Azərbaycan Milli Kitabxanası.- Б., 2008.- 389 s.

1 yanvar
Gün çıxır
06:26
Gün batır
17:25
31 yanvar
Gün çıxır
06:18
Gün batır
17:57
Yanvar

22
dekabr-
20 yanvar

Qoç bürcünün
Nişanəsi oddur.
Marsın
himayəsindədir.
Günəşin Qoç
bürcündən keçdiyi
dövrdə doğulanlar
qüvvətli və çevik
olurlar
Ca 1
C 2
Ş 3
B 4
Be 5
Ça 6
Ç 7
Ca 8
C 9
Ş 10
B 11
Be 12
Ça 13
Ç 14
Ca 15
C 16
Ş 17
B 18
Be 19
Ça 20
Ç 21
Ca 22
C 23
Ş 24
B 25
Be 26
Ça 27
Ç 28
Ca 29
C 30
Ş 31
2009

Əlamətdar və
tarixi günlər
Ümumxalq Hüzn Günü

1990-cı il yanvarın 20-də Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü
pozmaq cəhdlərinə etiraz əlaməti olaraq küçələrə çıxmış dinc
əhaliyə divan tutmaq məqsədilə Bakıya və respublikanın digər
rayonlarına sovet hərbi hissələri yeridildi.
Görünməmiş qəddarlıqla keçirilən cəza tədbirləri nəticəsində
heç bir günahı olmayan 133 dinc sakin öldürüldü, 744 nəfər
yaralandı, 841 nəfər qanunsuz həbs olundu. Həlak olanların
arasında qadınlar, uşaqlar və qocalar olmuşdur. Bu hadisə sovet
rejiminin törətdiyi ən qanlı faciələrdən biri və dinc əhaliyə qarşı
yönəlmiş vəhşi bir cinayət hadisəsi idi.
1-2. Yeni il bayramı
2 . Rus qoşunları tərəfindən Gəncənin
işğal olunmasının 205 ili
20. Ümumxalq Hüzn Günü
24. Ucar rayonunun yaranmasının 70
illiyi
27. Tərtər rayonunun yaranmasının 75
illiyi
29. Gömrük İşçiləri Günü

4

Yeni il bayramı (1 yanvar)

Ədəbiyyatşünas, prоfеssоr Vəliyеv Vaqif Əli oğlunun (01.01.1924-24.05.1998)
anadan оlmasının 85 illiyi

Rus qoşunları tərəfindən Gəncənin işğal olunmasının (03.01.1804) 205-ci ildönümü

Azərbaycanın Əməkdar incəsənət xadimi, оpеra müğənnisi Ağdamski (Bədəlbəyli)
Əhmədbəy Bəşir oğlunun (05.01.1884-01.04.1954) anadan оlmasının 125 illiyi

Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı Quluyev Mətləb Kamran oğlunun (09.01.1959-
31.08.1992) anadan olmasının 50 illiyi

Azərbaycanın Əməkdar еlm xadimi, Dövlət mükafatı laurеatı, dilçi, prоfеssоr
Qurbanоv

Afad Məhəmməd oğlunun (10.01.1929) anadan оlmasının 80 illiyi

Şair, tərcüməçi Məsimоv Baba Vəzir oğlunun (Baba Vəziroğlu) (10.01.1954)
anadan оlmasının 55 illiyi

Nasir, dramaturq Ələddinov Rafiq Səməndər oğlunun (10.01.1949) anadan olmasının
60 illiyi

Nasir Qasımov Ənvər Yusif oğlunun (15.01.1914-04.03.1989) anadan olmasının 95
illiyi

Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı Əliyev Vasili Əhməd oğlunun (15.01.1959-
19.10.1992) anadan olmasının 50 illiyi

Şair Nəsibоv Vaqif (Vaqif Nəsib) Hüsеyn oğlunun (16.01.1939) anadan оlmasının
70 illiyi

Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı Abdullayev Rövşən Əbdülhüseyn oğlunun
(16.01.1969-13.09.1992) anadan olmasının 40 illiyi

Tənqidçi, ədəbiyyatşünas Məmmədоv Aydın Mirsaleh oğlunun (Aydın) (16.01.1944-
20.04.1991) anadan оlmasının 65 illiyi

Ümumxalq hüzn Günü (20 yanvar 1990)

5
Azərbaycanın Xalq artisti, Əməkdar incəsənət xadimi, bəstəkar Axundova Şəfiqə
Qulam qızının (21.01.1924) anadan olmasının 85 illiyi

Publisist, nasir Axundov Asif Xeybər oğlunun (21.01.1939) anadan olmasının 70
illiyi

Alman dramaturqu Lеssinqin (Qоthоld Еfraim) (22.01.1729-15.02.1781) anadan
оlmasının 280 illiyi

Azərbaycanın Əməkdar elm xadimi, cərrah Əfəndiyev Fuad Ələddin oğlunun
(23.02.1909-19.10.1963) anadan оlmasının 100 illiyi

Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı Muradov Hikmət Oqtay oğlunun (23.01.1969-
29.10.1991) anadan olmasının 40 illiyi

Azərbaycanın Xalq artisti, Əməkdar incəsənət xadimi, dirijоr Həsənоv Əşrəf Həsən
oğlunun (24.01.1909-09.08.1983) anadan оlmasının 100 illiyi

Ucar rayonunun yaranmasının (24.01.1939) 70 illiyi

Şotlandiya şairi Bеrns Rоbеrtin (25.01.1759-21.07.1796) anadan оlmasının 250 illiyi

Osmanlı imperiyasının əsasının qoyulmasının (27.01.1299) 710 illiyi

Tərtər rayonunun yaranmasının (27.01.1934) 75 illiyi

Gürcüstanın Xalq şairi Lеоnidzе Gеоrgi Nikоlayеviçin (28.01.1899-09.08.1966)
anadan оlmasının 110 illiyi

Gömrük işçiləri Günü (29.01.1992)

Azərbaycanın görkəmli siyasi və dövlət xadimi Rəsulzadə Məhəmməd Əmin Hacı
Molla Ələkbər oğlunun (31.01.1884-06.03.1955) anadan olmasının 125 illiyi

Azərbaycanın Əməkdar incəsənət xadimi, şair Cavadzadə Əli Əliqulu oğlunun (Əli
Tudə) (31.01.1924-26.02.1996) anadan оlmasının 85 illiyi

Yanvar
Planetimizdə neçə yeni il bayramı var
1

Görəsən, planetimizdə
neçə Yeni il bayramı var?
Bu, heç də ritorik sual
deyildir. Əvvəlcə, Yeni ili
ənənəvi olaraq dekabrın
31-dən yanvarın 1-nə ke-
çən gecə qarşılayanlardan
başlayaq: bunlar MDB
ölkələri, Avstraliya, Şot-
landiya, İtaliya, Avstriya,
Yaponiya, Rumıniya, Ka-
nada, ABŞ, Finlandiya və
bir çox başqa dövlətlərdir.
Bunun ardınca Yeni il
yanvarın 14-də Yuna-
nıstana qonaq gəlir və
Müqəddəs Vasili günü
adlanır. Uşaqlar çəkmə-
lərini səxavətli Vasilinin
onların içinə hədiyyə
qoyacağı ümidi ilə so-
banın yanına düzürlər və
arzularına çatırlar.
Sonra Ay təqviminə
uyğun Yeni il gəlir. Onun
dəqiq tarixi yoxdur, çünki
yazın ilk təzə Ayı (hilal)
çıxanda qeyd olunur. Ay
təqvimi ilə Yeni il bay-
ramını Çində, Malayziya-
da, Vyetnamda, Sinqa-
purda, Koreyada, Monqo-
lustanda və Asiyanın di-
gər ölkələrində, habelə
buddizmə sitayiş edənlər
keçirirlər.
Sonra hər il gecə ilə
gündüzün bərabərləşdiyi
gün – martın 21-dən 22-nə
keçən gecə qarşıladığımız
sevimli Novruz bayramı
gəlir. Novruz Əfqanıstan,
İran və Pakistanda, Orta
Asiya respublikalarında
və ölkəmizdə qeyd olu-
nur. Növbəti gün, martın
22-də Yeni il Hindistanı
haqlayır. Qeyd etmək
lazımdır ki, Hindistanda
yeni il kimi qeyd olunan
səkkiz tarix var. Aprelin
1-də – zarafatlar günündə
Yeni ili Odessada və
Birmada qarşılayırlar.
Aprelin 13-də Yeni il Şri-
Lankaya və Nepala, 14-də
isə Laosa gəlir. Mayya
tayfaları Yeni ili iyulun
16-da qeyd edirdilər. Ci-
buti və Nigerdə Yeni ili
avqust ayında, Suriyada
sentyabrın 1-də, Efio-
piyada sentyabrın 11-də,
Zambiyada oktyabrın 7-
də, Yəməndə noyabrın
18-də, Okeaniyada və Ha-
vay adalarında noyabrın
ortalarında qarşılayırlar.
Yəhudilər Yeni ili sent-
yabr ayının 1-ci və 2-ci
günü qeyd edirlər.
Oktyabrın 31-dən no-
yabrın 1-nə keçən gecə
Yeni ili Şotlandiya, İrlan-
diya və Men adasında
qarşılayırlar.
Yeni ilin yanvarın 1-
dən hesab olunması xris-
tianlığın tarixi ilə bağlıdır.
Rəvayətə görə xristian
dininin yaradıcısı İsa pey-
ğəmbər dekabrın 24-də
anadan olmuşdur. Ona
görə də xristianlar bu
günü İsa peyğəmbərin

7
doğulması şərəfinə Milad
bayramı kimi qeyd edir-
lər. Milad bayramının
ilkin mənbəyi hər il qış
günəşinin duruşu zamanı
(21-25 dekabr) “xilaskar
allahın doğulması” ilə əla-
qədar keçirilən qədim
bütpərəst mərasimi ol-
muşdur. Milad bayramını
ilk dəfə Roma xristian
icmaları keçirmişdir. Bu
bayram 431-ci ildə qanu-
niləşdirilmişdir.
Bizim istifadə etdi-
yimiz təqvim də məhz
miladi təqvim adlanır. Bu
təqvimə əsasən yeni il
yanvarın birindən başla-
nır.
Yeni ilin rəmzlərindən
biri Şaxta babadır. Şaxta
babanı müxtəlif ölkələrdə
müxtəlif cür adlandırırlar.
Məsələn, ABŞ-da və
Avstraliyada o, Santa Kla-
us, Rusiyada – Ded Ma-
roz, Türkiyədə Noyel
baba, Avstriyada – Sil-
vestr, Britaniyada-Miladi
baba, Yunanıstanda – Mü-
qəddəs Vasili adlanır.
Bütün hallarda Şaxta
baba uşaqların sevim-
lisidir. Yeni il gecəsində
onlar evlərə heç vaxt
əliboş gəlmirlər. Torba-
larındakı müxtəlif hədiy-
yələrlə uşaqları sevin-
dirirlər.
Yeni ili nə vaxt bayram
etmək başlıca şərt deyil-
dir. Əsas odur ki, qarşıdan
gələn hər Yeni il insanlara
xoşbəxtlik bəxş etsin.

Ədəbiyyat

1 yanvar-Yeni il bayramı
//Qocayev Ə. Bayramlar
və tarixi günlər.- B.,
2006.- S.79-82.
1 yanvar-Yeni il //Azər-
baycan respublikasının
Dövlət rəmzləri, tarixi
günləri və bayramları.- B.,
2005.- S.15-16.

Təqvim mifləri (Öküz ili)

Müntəzəm olaraq ilin
fəsillərinin, aylarının,
günlərinin bir-birini əvəz
etməsi ilə təbiətin və bit-
kilərin dəyişib haldan-
hala düşməsi (cücərməsi,
yarpaqlaması, çiçəkləyib
meyvə verməsi, çılpaq-
laşması və s.) ilkin tə-
səvvürlərdə bir silsilə
mifik obrazların kortəbii
şəkildə yaranmasına təkan
vermişdir. Bitki, heyvan
və təbiət hadisələrində
ruhun varlığı ideyası
meydana gəlmişdir. Ulu
əcdad dünyadakı varlıq-
ların ölüb-dirilməsini
ruhların iki qütbə ayrıl-
ması ilə (xeyir və şər
ruhlar) əlaqələndirmişlər.

Bərəkət, bolluq gəti-
rən hami ruhlara ehtiram
göstərib sitayiş etmiş, yo-
lunda qurbanlar kəs-
mişlər. Ölüm, fəlakət, qu-
raqlıq, aclıq və soyuğu
qoruyan ruhlara qarşı isə
mübarizə yolları axtar-
mışlar. Əlbəttə, təqvim
miflərində də ilkin yaranış
motivlərinə müraciət olu-
nurdu, lakin etioloji kate-
qoriyaya daxil olanlardan
fərqli olaraq, əsas qayə,
məqsəd yaranma, mey-
dana gəlmə epizodları ilə
deyil, yaranan varlıqların
sonrakı funksiyalarında
açılırdı. Başqa sözlə,
etioloji miflərdə
əsas
diqqət günəşin doğulması
səbəbini aydınlaşdırmağa
yönəlirsə, təqvim miflə-
rində günəşin doğulandan
sonrakı fəaliyyətinə, dün-
yadakı varlıqların xid-
mətində durmasına üs-
tünlük verilirdi.
Təqvim miflərində hət-
ta ayrı-ayrı illər, aylar,
günlər belə mifik obraza,
dünya modelinin detalına
çevrilir. Təqvim mifləri
haqqında belə bir rəvayət
var: “Bir padşah görür ki,
bının ölkəsindəki adamnar
tez-tez illəri qatışdırıllar
bir-birinə. Çünkü illərin
adı yoxuymuş. Padşah
fikirləşir ki, gərəh illərə
ad qoyam. Durur çıxır
səfərə. Ucardan, qaçar-
dan, sürünərdən qabağına
hansı çıxırsa onun adını
verir bir ilə. Bının qaba-
ğına on iki cannı çıxdığı
üçün on iki də il adı
düzəldir. Həmən cannılar
bınnardı: donuz, sıçan,
pələh, dovşan, öküz, at,
qoyun, meymun, it, quş,
ilan, balıx. İllər də bın-
narın adıynan addanır” .
Mifdə adları çəkilən
heyvanlar qədim Şərq
təqvimində (çinlilərin, ko-
reyalıların, yaponiyalıla-
rın və monqolların, eləcə

9
də bu cür təqvimlərin ilk
yaradıcıları hesab edilən
Orta və Şərqi Asiya
türklərinin) cüzi fərqlərlə
təkrarlanır. İlin günlərə
bölünməsi Çin loğman-
larının müəyyənləşdirdi-
yinə görə, insan bədə-
nində olan 365 əsas həs-
sas nöqtə ilə bağlıdır.
Qədim astroloqların
hesablamalarında isə
insan skeleti 360 sü-
mükdən ibarətdir ki, bu da
ilin günlərinə bərabərdir.
Hətta bəzi müsəlman tay-
falarında (qədim tyam-
larda) 60 illik təqvim sis-
temində ayrı-ayrı illər
Məhəmməd peyğəmbərin
bədən üzvləridir, eləcə də
ayın otuz günü Adəm
peyğəmbərin dişləridir,
üst çənəsi açıq Ay, alt çə-
nəsi isə tutqun Aydır.
Azərbaycan miflə-
rində də illər, fəsillər,
aylar və günlər insanla
əlaqələndirilir. Daha çox
qış, onun hissələri – böyük
və kiçik çillə şər qüvvələr
kimi təsvir edilir. Qış özü
isə qarı şəklində verilir.
Sonradan nağıl və das-
tanlarımızda özünə geniş
yer tapan Küpəgirən qarı,
Köpək qarı bu təsəv-
vürlərdən doğan proob-
razlardır.
İllərin dəyişməsi ilə
dünyanın müvafiq qay-
dada növbə ilə on iki
heyvanın belində sax-
lanılmasına həsr olunan
ənənəvi motivdə də za-
man vahidlərinin insanla
əlaqələndirilməsinə rast
gəlirik:
“Qabaxlar insannar
bilmirmiş ki, illəri necə
ədlandırsınnar. Navrız
bayramında bilicilər yı-
ğışıp çıxıllar gəzişə. De-
yillər ki, qəbağımıza hansı
heyvan çıxsa, o heyvanın
adını verəciyih bir ilə.
Bunların qabağına on
iki ədda heyvan çıxır. O
heyvannarın əddarıynan
on iki ilə ad verirlər. Özü
də il hənsi heyvanın
üstündə təhvil olsa in-
sannan o heyvanın xa-
siyyətində olur. Birincisi,
donquzunan tuşdaşmış-
dılar. Donquz ilində in-
sannan səlamat olallar.

İkincisi, sıçan ilidi. İn-
sannar sıçan kimi olallar,
hər şeyi gəmirip da-
ğıdallar.
Üçüncüsü, öküz ilidi.
İnsannar işlək olalar.
Dördüncüsü, pələng
ilidi. İnsannar pələh kimi
yırtıcı olallar. Beşincisi,
dovşan ilidi. İnsannar
dovşan kimi qorxax
olallar. Altıncısa, balıx
ilidi. İnsannar suda çox
hərəkət eləllər bı ildə.
Yeddincisi, ilan ilidi. Bı
ildə də insannar bir-
birrərin zəhərrər.
Səkincisi, at ilidi ki,
bında insannar dözümnü
olullar.
Doqquzuncu, qoyun
ilidi, bında insannar
həlim, mehriban olalar.
Onuncusu, meymun
ilidi. Bında insannar
meymun kimin oyunbaz
olallar.
On birincisi, quş ilidi.
İnsannar bı ildə həvada
uçallar.
On ikincisi, it ilidi ki,
bında da insannar it kimin
boğuşallar, mahərbə-zad
olar” .
Şərq Çin ulduz falına

görə 2009-cu il Öküz
ilidir. Öküzlər səbrli və
qaradinməz, təmkinli və
astagəl, nəzərə çarpmayan
və hövsələli, dəqiq və
səliqəlidir. Öküzün görkə-
mi bir qədər kəndli gör-
kəmi olsa da, o, orijinal
zəka sahibidir. Adamları
açıq söhbətə
çəkmək

10
istedadı vardır. Bu onun
üstünlüklərindən biridir..
Öküz seyrçidir. Bəlkə də,
məhz buna görə tənhalığı
sevir.
Zahiri sakitliyinə bax-
mayaraq tündməcazdır.
Təmkinlidir, lakin dəli-
sovdur. Hiddəti nadir hal-
larda üzə çıxsa da hid-
dətlənəndə
dəhşətlidir.
Ona müqavimət göstər-
məmək məsləhətdir. Təh-
lükəli ola bilər. Soyuq-
qanlı görkəminə baxma-
yaraq tərsdir və başlanmış
işin pozulmasına dözmür.
Kim yolunu kəssə, vay
onun halına. Rəisdir, rəh-
bərdir. Adətən qapalıdır,
lakin son dərəcə zəruri
olduqda bəlağətlə danışa
bilir.
Öküz onun ovqatını po-
za biləcək yenilikləri xoş-
lamır. Pikassonu, yeni ca-
zı, miniyubkaları və uzun
saçları ələ salanlardan
biridir, öz ailə üzvlərinin
və ya yaxın adamlarının
bunları qəbul etməsinə
yol verməz. Həyatında
ailə böyük rol oynayır.
Şərtiliklərin və ənənələrin
tərəfdarıdır. Öküz işlək-
dir,
əsil
əməkçidir,
ailəsinə firavanlıq gətirir.
Bir qayda olaraq öz
sənəti olduğuna və
sənətini işlətdiyinə görə
ailəyə xeyri çoxdur. Sər-
bəst peşə onun üçün daha
münasibdir. O, həm fiziki,
həm də intellektual
baxımdan çevikdir, yaxşı
rəhbər ola bilər. Kənd
təsərrüfatı sahəsində
xüsusilə istedadlıdır.
Ticarətdən və ictimai
münasibətlərdən başı çıx-
mır, bunlar onun üçün
çətindir. Səfərlərlə, səya-
hətlərlə bağlı peşə seçmək
məsləhətdir, səyahətlərə
və səfərlərdə o müva-
zinətini və səhhətini itirir.
Təəsüf ki, məhəbbət onun
üçün ancaq lütfkar bir
zarafatdır. O, incə, səda-
qətli, sevdalı ola bilər,
lakin heç vaxt romantik
olmayacaqdır. Həyata ma-
terialist münasibət onun
üçün bir çox qüssə və
kədərlərinin, o cümlədən
ailə həyatı ilə bağlı qüssə
və kədərlərin mənbəyidir.
Sonda qeyd edək ki,
qışda doğulmuş öküz da-
ha xoşbəxtdir: işi az
olacaqdır. Yayda doğul-
muş öküzün başı işdən
açılmayacaq, o il boyu
qan-tər içində işləməli
olacaqdır.