Azerbaycan tarixi xronologiya

Bakı Fəhlə Konfransı təşkilatının bərpası

Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti – Tarixi hadisələrin xronologiyası

1813 – Rusiya İmperiyası ilə İran arasında Gülüstan sülh müqaviləsi imzalanır. İndiki Dağıstan, şərqi Gürcüstan, Azərbaycan Respublikasının böyük hissəsi və Şimali Ermənistanın bir qismi Rusiya İmperiyasına təslim edilir.

1828 – Rusiya İmperiyası ilə İran arasında Türkmənçay sülh müqaviləsi imzalanır. Bu sənəd Rusiyanın Cənubi Qafqazda mövcudiyyətini möhkəmləndirir. İndiki Ermənistan, Azərbaycan Respublikasının cənub bölgələri, Naxçıvan, İqdır vilayəti (indi Türkiyənin tərkibindədir) Rusiyaya təslim edilir.

1870 – Bakıda neft sənayesi ətrafında neft bumu və sürətli iqtisadi inkişafa start verilir. Yerli iş adamları ilə yanaşı, Nobel qardaşları və Rothschild-lər kimi xarici investorlar Bakıya gələrək burada neft quyuları qazır, neftemalı zavodları tikir, limanlar inşa edir və dəmir yolları çəkirlər.

1904 – Azərbaycan ziyalı-demokratları müsəlman dünyasında ilk sosial-demokratik təşkilat olan “Hümmət” partiyasını yaradırlar. Partiyanı təsis edənlər arasında Məşədi Əzizbəyov, Əjdər Məlikov, Əsədulla Axundov və Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin də adları var. “Hümmət” formal olaraq Rusiya Sosial-Demokrat Fəhlə partiyasının Bakı Komitəsinin şöbəsi kimi yaransa da, əslində müstəqil fəaliyyət göstərib.

1905 – Birinci Rusiya İnqilabı nəticəsində Rusiya İmperiyasında konstitusiyalı monarxiya üsul-idarəsi təsbit olunur. Məhəmməd Əmin Rəsulzadə inqilabda fəal şəkildə iştirak edir. Əlimərdan bəy Topçubaşov, İsmayil xan Ziyadxanov kimi Bakı və Yelizavetpol quberniyalarının müsəlman nümayəndələri İmperiyanın qanunvericilik orqanı olan Dumada qısa müddətə də olsa, təcrübə qazandılar.

1905-1911 – İranda Məşrutə İnqilabı və İranın ilk parlamenti – Məclisinin – təsis edilməsi.

1908 – Gənc Türklər (Konstitusiya) İnqilabı Osmanlı İmperiyasında konstitusiyalı monarxiya üsul-idarəsi təsbit edir.

1911 – Məhəmməd Əmin Rəsulzadə və başqaları Müsavat Partiyasını təsis edirlər.

1913 – Məhəmməd Əmin Rəsulzadə İran və Türkiyədə dörd illik siyasi mühacirətdən sonra Rusiyaya qayıdır.

İyul, 1914 – Birinci Dünya müharibəsi başlayır.

1917

Mart, 1917 – fevral İnqilabı Rusiyada monarxiyaya və Romanovlar sülaləsinin 300 illik hökmranlığına son qoyur.

Rusiya respublika elan edilir, ölkəni Müvəqqəti Hökümət idarə edir.

Mart, 1917 – Nəsib bəy Yusifbəyli və digər siyasətçilər Gəncə şəhərində Türk Ədəmi-Mərkəziyyət partiyası təsis edirlər.

15-20 aprel, 1917 – Bakıda Qafqaz müsəlmanlarının Birinci Qurultayı keçirilir. Qurultayda eləcə də Müsavat və federalist partiyalarının müvafiq qaydada birləşməsinin bünövrəsi qoyulur.

İyun, 1917 – “Müsavat” və “Türk Ədəmi-Mərkəziyyət” partiyaları birləşərək fəaliyyətlərini “Türk Ədəmi-Mərkəziyyət firqəsi-Müsavat” partiyası kimi davam etdirirlər.

Oktyabr, 1917 – Rusiyada Oktyabr İnqilabı: Leninin Bolşevik partiyası Müvəqqəti Höküməti devirərək hakimiyyəti ələ alır. Bolşeviklər Sovet İttifaqının yaranmasına gətirib çıxaran dəyişiklərə başlayırlar.

Oktyabr, 1917 – Bakıda Türk Ədəmi-Mərkəziyyət Müsavat partiyasının ilk qurultayı toplaşır.

Noyabr, 1917 – Cənubi Qafqaz da daxil, Rusiyada Müəssislər Məclisinə seçki keçirilir. Cənubi Qafqazın müsəlman əhalisinin səs verdiyi partiyalar arasında Müsavat partiyası 616,000 səslə birincilik qazanır.

Noyabr, 1917 – Tbilisidə müstəqil Zaqafqaziyanın ilk höküməti kimi Zaqafqaziya Komissarlığı (Zavkom) yaradılır.

Dekabr, 1917 – Rusiya ilə Osmanlı nümayəndə heyəti arasında Qafqaz cəbhəsində hərbi münaqişəni bitirmək məqsədilə Erzincan Barışığı imzalanır.

1918

18-19 yanvar, 1918 – Rusiya tarixində ilk dəfə olaraq demokratik yolla seçilmiş təmsilçilik orqanı – Müəssislər Məclisi toplanır. Bolşevikllər toplantının səhərisi günü Məclisin işini qapadırlar, Müəssislər Məclisi buraxılır və ləğv olunur. Cənubi Qafqaz təmsilçilərinin əksəriyyəti toplantının açılışına özünü çatdıra bilmir.

Yanvar, 1918 – Müəssislər Məclisinin ləğv olunması ilə Rusiyada Bolşeviklərlə onların opponentləri arasında Vətəndaş Müharibəsi başlayır. Dörd il çəkən Vətəndaş müharibəsi Rusiyaya ağır zərbə vurur.

Yanvar, 1918 – Tbilisidə Zaqafqaziya Kommissarlığı Azərbaycan, Ermənistan və Gürcüstandan Rusiya Müəssislər Məclisinə seçilmiş nümayəndələrdən Seym təşkil edir.

Yanvar – fevral, 1918 – Bolşeviklərin üstünlük təşkil etdiyi Bakı Soveti şəhər üzərində nəzarəti ələ keçirir.

Mart, 1918 – Martın 3-də Almaniya, Avstriya-Macarıstan, Bolqarıstan, Osmanlı dövlətləri ilə Bolşevik Rusiyası arasında Brest-Litovsk müqaviləsi imzalanır. Bu sənədlə Rusiyanın Birinci Dünya Müharibəsində iştirakına son qoyulur. Osmanlı İmperiyası Batum, Qars və Ərdahanı geri alır. Osmanlı Ordusu şərq istiqamətində irəliləməyə başlayır.

Mart, 1918 – Bakıda erməni silahlı dəstələri müsəlman əhalisinə qarşı qətliam törədir. Daşnakların köməyilə Bolşeviklər şəhəri avqusta qədər idarə edərək Bakı quberniyasını da nəzarət altına alırlar.

Aprel, 1918 – Seym Zaqafqaziya Demokratik Federativ Respublikasının təsis olunduğunu elan edir.

28 may 1918 – Qafqaz Seyminin müsəlman nümayəndələri Milli Şura təsis edərək Azərbaycanın müstəqilliyini elan edirlər. Baş nazir F. Xoyskinin ilk kabinetinin üzvləri təyin olunur. Nuru Paşa Gəncəyə gəlir.

4 iyun 1918 – Azərbaycan və Osmanlı hökumətləri arasında dostluq və sülh sazişi imzalanır. Osmanlı qüvvələri Gəncəyə daxil olur. Qafqaz islam Ordusunun təşkilinə start verilir.

16 iyun 1918 – Azərbaycan hökuməti və Milli Şura Tbilisidən Gəncəyə köçür. Səhərisi gün Milli Şura buraxılır və qanunvericilik səlahiyyəti müvəqqəti olaraq hökumətə verilir. Xoyskinin ikinci kabineti formalaşdırılır.

27 iyun 1918 – Qafqaz İslam Ordusu şərqə doğru irəliləməyə başlayır və Göyçayda Bakı Soveti qoşunlarını məğlub edir. Həmin gün türk dili (Azərbaycan dili) yeni dövlətin rəsmi dili elan olunur.

10 iyul 1918 – Qafqaz İslam Ordusu şərq istiqamətində daha dərinə irəliləyərək Kürdəmir və Şamaxını Bakı Sovetinin qüvvələrindən azad edir.

31 iyul 1918 – Hərbi məğlubiyyətlər Bolşeviklərin rəhbərlik etdiyi Bakı Sovetinin hakimiyyətinə son qoyur. Yerdə qalan digər siyasi qüvvələr Britaniyanın dəstəyilə Bakıda Sentrokaspi Diktaturası elan edir və İranda general Dunsterville-in komandanlığı altında olan Britaniya qüvvələrini Bakıya dəvət edir.

4 avqust 1918 – Britaniya qüvvələri Bakıya girir. Britaniya zabitləri şəhəri yaxınlaşmaqda olan Qafqaz İslam Ordusundan müdafiə etmək üçün yerli erməni və rus könüllülərini silahlandırır və onlara təlim keçir.

15 sentyabr 1918 – Qafqaz İslam Ordusu Bakını azad edir. Britaniya qüvvələrinin evakuasiyası.
17 sentyabr 1918 – Azərbaycan höküməti Gəncədən Bakıya köçür.

30 oktyabr 1918 – Osmanlı İmperiyası ilə Müttəfiqlər arasında Mudros sülh müqaviləsi imzalanır. Bununla da Osmanlı hərbiyyəsinin Birinci Dünya Müharibəsində iştirakı sona çatır.

Noyabr, 1918 – Birinci Dünya Müharibəsi başa çatır.
16 noyabr 1918 – Azərbaycan Milli Şurasının iclası keçirilir.
17 noyabr 1918 – Bakıya general Tomson-un başçılıq etdiyi Britaniya qüvvələri gəlir.
7 dekabr 1918 – Azərbaycan Respublikasının parlamentinin təntənəli açılışı keçirilir.

26 dekabr 1918 – Baş nazir Xoyskinin sayca 3-cü kabineti təşkil edilir. Gürcüstanla Azərbaycan arasında tranzit daşımalar barədə saziş imzalanır.

1919

14 aprel 1919 – Nəsib bəy Yusifbəyli respublikanın 4-cü Nazirlər Kabinetini təşkil edir.

28 may 1919 – Paris Sülh Konfransında Azərbaycan nümayəndələrinin ABŞ prezidenti Wilson ilə görüşü keçirilir.

16 iyun 1919 – Azərbaycan ilə Gürcüstan arasında hərbi müdafiə aktı imzalanır.

6 avqust 1919 – General Tomson-un Xəzər Hərbi Donanmasının Denikinin könüllülər ordusuna verilməsi barədə sərəncam imzalanır.

24 avqust 1919 – Britaniya qüvvələri Bakıdan evakuasiya olunur. Azərbaycanın Dövlət Bankı təsis olunur.

1 sentyabr 1919 – Baku Dövlət Universiteti təsis olunur.

23 noyabr 1919 – Tbilisidə Azərbaycan və Ermənistan tərəfləri arasında baş verən bütün münaqişələrə son qoyulması və sərhəd məsələsinin sülh yolu ilə həll edilməsini nəzərdə tutan müqavilə imzalanır.

2-11 dekabr 1919 – Türk Ədəmi-Mərkəziyyət Müsavat partiyasının 2-ci qurultayı Bakıda toplanır.
22 dekabr 1919 – Nəsib bəy Yusifbəyli sayca 5-ci höküməti təsis edir.

1920

2 yanvar 1920 – Sovet Rusiyası Denikinə qarşı birgə mübarizə aparmaq təklifi haqqında Azərbaycan Cümhuriyyətinə birinci dəfə nota verir.

11 yanvar 1920 – Azərbaycanın müstəqilliyi Paris Sülh Konfransında Antanta Ali Şurası tərəfindən de-fakto tanınır.

14 yanvar 1920 – F. Xoyski Rusiyanın Denikinlə mübarizəsinin onun daxili işi olması haqqında Çiçerinə cavab notası verir.

23 yanvar 1920 – Çiçerin Azərbaycan hökumətini Sovet Rusiyasının Denikinə qarşı mübarizəsindən imtina etməkdə ittiham edən ikinci notasını göndərir.

20 mart 1920 – Azərbaycan-İran müqaviləsi bağlanır; Bu müqaviləyə əsasən, Azərbaycan İran tərəfindən de-yure tanınır.

23 mart 1920 – Azərbaycan və Gürcüstan arasında ticarət müqaviləsi imzalanır.

15 aprel 1920 – Xoyski Çiçerinə Rusiya qoşun hissələrinin Azərbaycan sərhədlərində cəmləşməsi ilə bağlı Azərbaycan dövlətinin narahatlığını ifadə edən nota göndərir.

27 aprel 1920 – XI Qızıl Ordu Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti ərazisinə daxil olur.

28 aprel 1920 – Azərbaycan Cümhuriyyətinin parlamenti Azərbaycan İnqilab Komitəsinin hakimiyyəti ona təhvil verməsi haqqında ultimatumunu qəbul edir.

Azerbaycan tarixi xronologiya

1917, 27 fevral

Rusiyada Fevral demokratik inqilabının baş verməsi

1917, 3 mart

Yelizavetpolda Türk Ədəmi-Mərkəziyyət Partiyasının təşkili

1917, 3 mart

Cənubi Qafqazda mülki hakimiyyətin yeni yaradılmış Xüsusi Zaqafqaziya Komitəsinə – OZAKOM-a verilməsi

1917, 5 mart

Bakı şəhəri ictimai təşkilatlarının İcraiyyə Komitəsinin təşkili

1917, 6 mart 7-nə keçən gecə

Bakı əsgər, fəhlə və zabit deputatları Sovetlərinin təşkili

1917, 9mart

Müvəqqəti hökumət tərəfindən Qafqaz canişinliyinin ləğvi və Xüsusi Zaqafqaziya Komitəsinin təşkili

1917, 10 mart

RSDFP-nin Birləşmiş Müvəqqəti Komitəsinin təşkili

1917, 27 mart

Müsəlman ictimai təşkilatları Şurası və onun Müvəqqəti Komitəsinin təşkili

1917, 15-20 aprel

Bakıda Qafqaz müsəlmanları qurultayının keçirilməsi

1917, 1-8 may

Moskvada I Ümumrusiya müsəlman qurultayının keçirilməsi

1917, 20 iyun

“Müsavat” və “Türk Ədəmi-Mərkəziyyət” Partiyalarının Türk Ədəmi-Mərkəziyyət “Müsavat” Partiyası adı altında birləşməsi

1917, 22 oktyabr

Bakı fəhlə və hərbi deputatları Sovetinə seçkilər keçirilməsi

1917, 25-31 oktyabr

Türk Ədəmi-Mərkəziyyət “Müsavat” partiyasının I qurultayı

1917, 25 oktyabr

Petroqradda bolşevik çevrilişinin baş verməsi

1917, 27 oktyabr

Bakı fəhlə və əsgər deputatları Sovetinin hakimiyyət məsələsinə həsr edilmiş fövqəladə iclası

1917, 31 oktyabr

Bakı fəhlə və hərbi deputatları Sovetinin yeganə qanunverici, inqilabi və yerli orqan elan edilməsi

1917, 2 noyabr

Bolşeviklərin Bakı Soveti İcraiyyə Komitəsi rəhbərliyini ələ keçirmələri

1917, 15 noyabr

Zaqafqaziya Komissarlığının təşkili

1917, 22 noyabr

Bakı şəhəri ictimai təşkilatlarının İcraiyyə Komitəsinin ləğv edilməsi

1917, 26 noyabr

Azərbaycanda və bütün Cənubi Qafqazda Ümumrusiya Müəssislər Məclisinə seçkilər keçirilməsi

1917, 5 dekabr

Osmanlı ordusu ilə Qafqaz cəbhəsi komandanlığı arasında Ərzincanda barışıq imzalanması

1917, 12-13 dekabr

Bakı fəhlə və hərbi deputatları Sovetinə seçkilərin keçirilməsi

1917, 17 dekabr

Zaqafqaziya Komissarlığı tərəfindən “Torpaq haqqında dekretin qəbulu

1917, 18 dekabr

V. İ. Lenin tərəfindən Stepan Şaumyanın Qafqazın Fövqəladə komissarı təyin edilməsi

1918, yanvar

“Rusiyada müsəlmanlıq” partiyası ilə Gəncədəki “İttihad cəmiyyəti”nin qovuşması nəticəsində vahid “İttihadi-İslam Rusiyada müsəlmanlıq” Partiyası yaradılması

1918, 5 yanvar

Ümumrusiya Müəssislər Məclisinin dağıdılması

1918, 7-9 yanvar

Qafqaz cəbhəsindən çıxarılan Rusiya ordusu hissələri ilə Zaqafqaziya hərbi hissələri arasında Şamxor ( Şəmkir) və Dəllər stansiyasında toqquşma

1918, 23 fevral

Zaqafqaziya Seyminin açılması, Gegeçkorinin başçılığı ilə Zaqafqaziya hökumətinin təşkili

1918, 7 mart

Zaqafqaziya Seymi tərəfindən aqrar qanunun qəbulu

1918, 14-20 mart

Zaqafqaziya Seymi və Türkiyə arasında Trabzon konfransının keçirilməsi

1918, mart-aprel

Bolşevik-daşnak qüvvələri tərəfindən azərbaycanlıların soyqırımı

1918, martın ortaları

Cavad qəzası, Astara nahiyəsində azərbaycanlıların soyqırımı

1918, 27-29 mart

Şamaxı qəzasında azərbaycanlıların soyqırımı

1918, 30 mart –
1 aprel

Bakı şəhərində azərbaycanlıların soyqırımı

1918, 10 aprel

Bakı Soveti qoşunlarının Qotsinskinin dəstəsini Xırdalanda məğlub etməsi

1918, 13 aprel

Zaqafqaziya Seymi tərəfindən Türkiyəyə müharibə elan edilməsi

1918, 22 aprel

Zaqafqaziya Seymi tərəfindən Zaqafqaziya müstəqilliyinin elan edilməsi

1918, 25 aprel

Bakı Soveti Xalq Komissarları Şurasının təşkili

1918, 26 aprel

Zaqafqaziya Seymi tərəfindən Çxenkelinin başçılığı ilə yeni Zaqafqaziya hökumətinin təsdiqi

1918, 30 aprel

Bakı şəhər Dumasının İnqilabi Müdafiə Komitəsi tərəfindən ləğvi

1918, 1 may

Qubanın Bakı Soveti qoşunları tərəfindən tutulması

1918, 11 may

Batum sülh konfransı

1918, 26 may

Bakı qəzası kənd deputatları sovetlərinin qurultayı

1918, 26 may

Zaqafqaziya Seyminin son iclası

1918, 27 may

Azərbaycan Milli Şurasının təşkili

1918, 28 may

Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin elan edilməsi Azərbaycanın istiqlaliyyəti haqqında Aktın (Əqdnamə) qəbul edilməsi

1918, 28 may –
17 iyun

Fətəli xan Xoyskinin başçılığı altında I hökumət kabinetinin fəaliyyət dövrü

1918 ,4 iyun

Batumda Azərbaycan və Osmanlı hökumətləri arasında Sülh və Dostluq müqaviləsinin imzalanması

1918, 5 iyun

Türk ordusunun Yelizavetpola (Gəncəyə) daxil olması

1918, 16 iyun

Azərbaycan Cümhuriyyəti Milli Şurasının və hökumətinin Tiflisdən Gəncəyə köçməsi

1918, 17 iyun

Milli Şuranın buraxılması

1918, 17 iyun-
7 dekabr

Fətəli xan Xoyskinin başçılığı altında II hökumət kabinetinin fəaliyyət dövrü

1918, 23 iyun

Azərbaycanda hərbi vəziyyətin elan edilməsi

1918, 26 iyun

Müsəlman korpusunun Azərbaycan korpusuna çevrilməsi haqqında Azərbaycan hökumətinin qərar qəbul etməsi. Azərbaycan Milli Ordusunun yaradılması

1918, 26 iyun

Zaqatala quberniyasının yaradılması

1918, 27 iyun

Qafqaz İslam Ordusunun Göyçay yaxınlığında Bakı Soveti qoşunları üzərində qələbəsi

1918, 27 iyun

Azərbaycan (türk) dilinin Azərbaycan Cümhuriyyətinin dövlət dili elan edilməsi

1918, 10 iyul

Qafqaz İslam Ordusunun Kürdəmir və Şamaxını azad etməsi

1918, 11 iyul

Azərbaycan hökumətinin ümumi səfərbərlik haqqında qərar qəbul etməsi

1918, 25 iyul

Bakı Soveti tərəfindən ingilislərin Bakıya dəvət edilməsi haqqında qərarın qəbul edilməsi

1918, 30 iyul

Çar Rusiyasının istilası zamanı Yelizavetpol adlandırılmış Gəncə şəhərinin tarixi adının bərpa edilməsi

1918, 31 iyul

Bakı Xalq Komissarları Şurasının süqutu

1918, 1 avqust

Sentrokaspi Diktaturası və Fəhlə, Əsgər Deputatları Sovetinin Müvəqqəti İcraiyyə Komitəsinin birgə hökumətinin təşkili

1918, 4 avqust

İlk ingilis qoşun dəstəsinin Bakıya gəlməsi

1918, 28 avqust

Azərbaycan dilinin tədris edilməsi haqqında Nazirlər Şurasının qərarı

1918, 4 sentyabr

İngilis qoşunlarının Bakını tərk etməsi

1918, 15 sentyabr

Qafqaz İslam Ordusunun Bakı şəhərini azad etməsi

1918, 17 sentyabr

Azərbaycanhökumətinin Bakıda fəaliyyətə başlaması

1918, 5 oktyabr

Azərbaycan hökumətinin neft sənayesinin dövlətsizləşdirilməsi haqqında qərarı

1918, 18 oktyabr

Bakı şəhərində “Türk Ocağı” cəmiyyətinin yaranması

1918, 30 oktyabr

Türkiyə və Antanta ölkələri arasında Mudros sülh müqaviləsinin imzalanması

1918, 1 noyabr

Hərbi Nazirliyin təsis edilməsi

1918, 9 noyabr

Azərbaycan Cümhuriyyətinin Dövlət Bayrağı haqqında qanunun qəbul edilməsi

1918, 16 noyabr

Azərbaycan Milli Şurasının bərpası; Qori seminariyasının Azərbaycan bölməsinin Qazaxa köçürülməsi

1918, 17 noyabr

Cənubi Qafqazda müttəfiq qoşunlarının baş komandanı general Tomsonun başçılıq etdiyi ingilis qoşunlarının Mudros müqaviləsinə əsasən Azərbaycana daxil olması

1918, 20 noyabr

Azərbaycan Cümhuriyyəti Parlamenti haqqında qanunun qəbulu

1918, 29 noyabr

Xəzər donanması ticarət gəmilərinin ingilis komandanlığının ixtiyarına keçməsi. “İngilis dəniz nəqliyyatı”nın yaranması

1918, 7 dekabr

Azərbaycan Cümhuriyyəti Parlamentinin açılışı

1918, 15 dekabr

Bakı Fəhlə Konfransı təşkilatının bərpası

1918, 24-26 dekabr

Bakı Fəhlə Konfransının başçılığı ilə ümumi tətil keçirilməsi

1918, 26 dekabr

Fətəlim xan Xoyskinin başçılığı ilə III hökumət kabinetinin təşkili; Gürcüstan və Azərbaycan arasında tranzit müqaviləsinin bağlanması

1918, 28 dekabr

Azərbaycan Cümhuriyyəti hökumətinin tanınması haqqında Bakı general-qubernatoru Tomsonun deklarasiyası

1919, 15 yanvar

Qarabağ general-qubernatorluğunun yaradılması; Azərbaycan Cümhuriyyəti Silahlı Qüvvələri Baş Qərargahının təşkili

1919, 4 fevral

Parlamentin aqrar komissiyasının təşkili

1919, 6 fevral

“İttihad”ın lideri Qara bəy Qarabəyovun hökumətə etimadsızlıq votumu ilə çıxışı

1919, 25 fevral

Fətəli xan Xoyskinin III hökumət kabinetinin istefası

1919, 19 mart

Fəhlə məsələsi üzrə xüsusi müşavirə haqqında qanunun parlament tərəfindən təsdiqi

1919, 5 aprel

Hərbi Nazirliyin Bakıya köçürülməsi

1919, 14 aprel

Azərbaycan Cümhuriyyəti Parlamentinin Nəsib bəy Yusifbəyli başda olmaqla IV hökumət kabinetini təsdiq etməsi

1919, 24 aprel

Cənubi Qafqazda müttəfiq qoşunlarının baş komandanı general Tomsonun general Şatervortla əvəz edilməsi

1919, 6-13 may

Bakı Fəhlə Konfransının keçirdiyi ümumi tətil

1919, 28 may

Azərbaycan nümayəndə heyətinin Paris Sülh Konfransında ABŞ prezidenti Vudro Vilsonla görüşü

1919, 29 may

Cənubi Qafqaz respublikalarının Tiflis konfransının keçirilməsi

1919, 31 may

Arbitraj orqanının yaradılması haqqında hökumətin qərar qəbul etməsi

1919, 11 iyun

Hökumətin Dövlət Müdafiə Komitəsinin təşkili haqqında qərar qəbul etməsi

1919, 11 iyun

Cənubi Qafqaz Respublikaları ilə Könüllü Ordu arasında demarkasiya xəttinin müəyyən edilməsi

1919, 11 iyun

Dövlət Müdafiə Komitəsi tərəfindən Azərbaycan Cümhuriyyəti ərazisində hərbi vəziyyət elan edilməsi

1919, 13 iyun

Paris Sülh Konfransında Kolçakın Rusiya ərazisində ali hakimiyyətinin tanınması haqqında sənədin qəbul edilməsi. Azərbaycan, Gürcüstan, Şimali Qafqaz, Belorusiya, Ukrayna, Estoniya və Latviya nümayəndələrinin buna etiraz etməsi

1919, 13 iyun

İngilislərə qarşı Bakıda nümayişlərin keçirilməsi

1919, 16 iyun

Azərbaycan-Gürcüstan arasında hərbi müdafiə Aktının imzalanması

1919, 27 iyun

Ərazi bütövlüyünü birgə qorumaq haqqında Azərbaycan-Gürcüstan müqaviləsini Parlamentin təsdiq etməsi

1919, 6 avqust

General Tomsonun Xəzər hərbi donanmasını Denikinin Könüllülər ordusuna vermək barədə sərəncam imzalaması

1919, 11 avqust

Cümhuriyyət Parlamentinin Azərbaycan vətəndaşlığı haqqında qanunu qəbul etməsi

1919, 19 avqust

İngiltərə-İran müqaviləsinə görə, İranın Azərbaycana olan ərazi iddialarından əl çəkdiyini bəyan etməsi

1919, 24 avqust

İngilislərin Bakını tərk etməyə başlamaları

1919, 28 avqust

Azərbaycan Dövlət Bankının yaradılması haqqında qanun qəbul edilməsi

1919, 1 sentyabr

Bakı Dövlət Universitetinin açılması haqqında qanun qəbul edilməsi

1919, 13 sentyabr

Baş nazir Nəsib bəy Yusifbəylinin IV hökumətin sədri vəzifəsindən istefası

1919, 25 sentyabr

Qazax qəzası kəndlilərinin I qurultayının açılışı

1919, 23 oktyabr

Müttəfiqlər ordusu Ali Baş komandanı Vilyam Haskelin “Naxçıvan general-qubernatorluğu yaradılması və Edmund D.Deklinin ona general-qubernator təyin edilməsi haqqında” əmr verməsi

1919, 25 oktyabr

Azərbaycan Dövlət Bankının açılışı

1919, 23 noyabr

Tiflisdə Azərbaycan və Ermənistan tərəfləri arasında baş verən bütün münaqişələrə son qoyulmasını və sərhəd məsələsinin sülh yolu ilə həll edilməsini nəzərdə tutan müqavilənin imzalanması

1919, 2-11 dekabr

Türk Ədəmi-Mərkəziyyət “Müsavat” Partiyasının II qurultayı

1919, 22 dekabr

Parlamentin Nəsib bəy Yusifbəylinin başçılığı ilə V hökumət kabineti tərkibini təsdiq etməsi

1920, 2 yanvar

Sovet Rusiyasının Denikinə qarşı birgə mübarizə aparmaq təklifi haqqında Azərbaycan Cümhuriyyətinə birinci dəfə nota verməsi

1920, 11 yanvar

Azərbaycanın müstəqilliyini Paris Sülh Konfransında Antanta Ali Şurasının de-fakto tanıması

1920, 14 yanvar

Fətəli xan Xoyskinin Rusiyanın Denikinlə mübarizəsinin onun daxili işi olması haqqında Q. Çiçerinə cavab notası verməsi

1920, yanvar

Paris Sülh Konfransının Azərbaycan Cümhuriyyətinə kömək göstərilməsi haqqında qərar qəbul etməsi

1920, 23 yanvar

Azərbaycan hökumətinə ikinci notanın verilməsi

1920, 11-12 fevral

Fətəli xan Xoyskinin Q. Çiçerinə Azərbaycanın suverenliyinin tanınması haqqında cavab notası

1920, 18 fevral

M. Hacınskinin daxili işlər naziri vəzifəsindən istefa verməsi

1920, 20 mart

Azərbaycan-İran müqaviləsinin bağlanması. Bu müqaviləyə əsasən Azərbaycanın İran tərəfindən de-yure tanınması

1920, 23 mart

Əkin və əkinçilik naziri Əhməd Cövdət Pepinovun istefa verməsi

1920, 23 mart

Azərbaycan və Gürcüstan arasında ticarət müqaviləsinin imzalanması

1920, 9 aprel

Poçt və teleqraf naziri sosialist C. Hacınskinin istefa verməsi

1920, 15 aprel

A. Qardaşovun “Əhrar” Partiyasının hökumət kabinetindən çıxması; Fətəli xan Xoyskinin Q. Çiçerinə Rusiya qoşun hissələrinin Azərbaycan sərhədlərində cəmləşməsi ilə bağlı Azərbaycan dövlətinin narahatlığını ifadə edən notası

1920, 27 aprel

XI Qızıl Ordunun Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti ərazisinə daxil olması

1920, 27 aprel

Azərbaycan Cümhuriyyəti Parlamenti tərəfindən Azərbaycan İnqilab Komitəsinin hakimiyyəti ona təhvil verməsi haqqında ultimatumunu qəbul etməsi

1920, 28 aprel

Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin süqutu. Sovet hakimiyyətinin qurulması

Mənbə: Azərbaycan tarixi. Yeddi cilddə. V cild (1900-1920-ci illər). Bakı, “Elm”, 2008, səh.604-610.