Biznes əlaqələrinin formaları. İşgüzar ünsiyyət dili. Biznes əlaqələrinin normaları

– danışma şəklində – yazılı və şifahi;

Sərbəst İşlər

Azərbaycan ədəbi dilinin funksional üslublarına aşağıdakı üslublar daxildir; bədii üslub, publisistik üslub, məişət üslubu, rəsmi — işgüzar üslub. Bu üslubların hər birinin özünəməxsus xüsusiyyətləri vardır. Tarixi inkişaf prosesində müəyyənləşmiş həmin xüsusiyyətlər bir üslubu başqa üslubdan fərqləndirir. Məsələn, bədii üslub obrazlılığı, bədii ifadə vasitələrinin bolluğu ilə seçildiyi kimi, elmi üslubun da əsas səciyyəvi xüsusiyyəti terminlərdən istifadəyə üstünlük verilməsidir. Bu üslublar bir — birindən nə qədər fərqlənsə də, onların hamısı ədəbi dilin üslublarıdır. Buna görə də bu üslubların hər biri ədəbi dilimizin fonetik, leksik və qrammatik nornıalarına tabe olur. Rəsmi-işgüzar üslub rəsmi işgüzar sənədlərin dilidir. Üslubda fikir müəyyən qəlibə düşmüş (standart) formalarda və olduqca yığcam şəkildə verilir. Üslubun əsas səciyyəvi xüsusiyyəti də elə budur. Rəsmi – işgüzar üslub hamı üçün eynidir, yəni standartdır. Burada obrazlı ifadələrə, fərdi nitq xüsusiyyətlərinə rast gəlinmir. Milli rəsmi-işgüzar üslub başqa funksional üslublara nisbətən gec formalaşmışdır. Bu üslubun lüğət tərkibi yığcam, sintaksisi məhduddur. Rəsmi-işgüzar üslubda bir sıra arxaik sözlər və köhnəlmiş sintaktik qəliblər uzun müddət qorunub saxlanılır. Rəsmi-işgüzar üslub 2 yerə ayrılır: a) rəsmi sənədlərin dili, b) işgüzar sənədlərin dili. Dövlət, hökumət təşkilatlarının tərtib etdiyi və rəsmi qaydada təsdiq olunan sənədlər (məsələn, Prezident fərmanları, hökumət sərəncamları, nazirlərin əmrləri, Konstitusiya və s.) rəsmi sənədlər sayılır. Rəsmi sənədlərin əsas xüsusiyyətləri bunlardır:

– dilin maksimum mükəmməlliyi; – fikrin tam aydınlığı; – fikrin (sözlərin) birmənalılığı; – fikrin hüquqi cəhətdən əsaslılığı (əsaslandırılması) – dil yığcamlığı Rəsmi sənədin əsas şərti (həcmindən asılı olmayaraq) dil yığcamlığıdır. Rəsmi sənədlər millətin dövlətçilik mədəniyyətini əks etdirir.
Buna görə də həmin sənədlərin mükəmməl tərtibinə xüsusi diqqət yetirilir. İşgüzar sənədlər isə ayrı-ayrı vətəndaşlara aid olur. Ərizə, tərcümeyi-hal, akt, xasiyyətnamə, elan, reklam və s.
işgüzar sənədlərdir. İşgüzar sənədlər hamı üçün eyni olan standart formalarda hazırlanır. Belə
sənədlər xüsusi dövlət əhəmiyyəti daşımır. Rəsmi-işgüzar üslubun şifahi forması olmur.

İşgüzar üslub başqa üslublardan birinci növbədə leksik xüsusiyyətləri ilə fərqlənir. Burada konkret sahələrə aid sözlər, terminlər işlədilir. İşgüzar üslubun leksik xüsusiyyətlərindən
danışarkən onu da qeyd etməliyik ki, bütövlükdə bu üslubda, eləcə də onun yarımüslublarında – sahələrində dilimizdə mövcud olan bəzi standartlar, ştamp şəkli almış ifadə və 3 formalar tez-tez işlədilir. Məsələn, qərar vermək, təqdim etmək, tələb etmək, imza etmək, təmin etmək, qəbul etmək, məruzə etmək, lehinə (əleyhinə) səs vermək, tədbir görmək, müzakirə etmək, irəli sürmək, həyata keçirmək, yerinə yetirmək, cəlb etmək, istifadə etmək, təltif etmək,təsis etmək,nəzərdə tutmaq, məsuliyyət daşımaq, qüvvəyə minmək, qüvvədən düşmək, qadağan etmək, nəzərinə çatdırmaq, xəbərdarlıq etmək və s. Bu qrup hazır ifadələrin işgüzar üslubda işlənilməsi sənədlərin dilinin aydın olmasını, asan başa düşülməsini bir növ təmin edir. Yeri gəlmişkən onu da qeyd edək ki, işgüzar üslubda müəyyən sabit söz birləşmələrindən (məsələn, tədbir görmək, qüvvəyə minmək, qüvvədən düşmək, məsuliyyət daşımaq və s.) savayı, frazeoloji birləşmələrdən, məcazlardan, bədii ifadə vasitələrindən, bədii müqayisələrdən, epitetlərdən, təkrarlardan, bir qayda olaraq, istifadə olunmur. Bu da onu bədii üslubdan fərqləndirən əsas amillərdən biridir.

İşgüzar üslubun qrammatik xüsusiyyətləri. İşgüzar üsluba aid mövcud yazılarda indiyə qədər, adətən, onun leksik və sintaktik xüsusiyyətlərindən bəhs olunmuşdur. Müşahidələr göstərir ki, ədəbi dilin başqa üslubları kimi, işgüzar üslubda da bəzi morfoloji xüsusiyyətlər bu üslubun
səciyyələnməsində və formalaşmasında az əhəmiyyət kəsb etmir. Morfoloji xüsusiyyətlər.
İşgüzar üslubda isimlərin və fellərin işlənilməsinin bəzi cəhətləri diqqəti cəlb edir. İdarə adları bildirən sadə və mürəkkəb isimlər, vəzifə adları bildirən ümumi isimlər, bu vəzifə (direktor, müəllim, rektor, hakim, professor, nazir, müşavir) və şəxs adlarının, soyadların tez-tez
işlənilməsinin vacibliyi işgüzar üslubun morfoloji əlamətlərindən biridir. İşgüzar üslubda şəxs adlarını göstərmək üçün mötərizələrdən istifadə olunur. Doğrudur, üslubi məqsəd və əlavə
izahlar üçün başqa üslublarda da mötərizə işlədilir. Lakin burada başqa üslublardan fərqli olaraq, konkret şəkildə məsul şəxslərin adı, soyadı, idarə və təşkilat adları göstərilir. İşgüzar üslubun qanunvericilik yarımüslubunda konkret isimlərin (əsasən cəm halında) işlənilməsi xüsusi məqsəd daşıyır.

Bununla belə, qanunvericilik aktlarının xarakterindən asılı olaraq, cəza , cinayət, icra, şikayət haqqında kodekslərdə «rəhbərlik», «plan», «yoxlama», «qərar», «üsul», «istehsalat»,
«müvəffəqiyyət» və s. mücərrəd isimlər də işlədilir. Bu qrup isimlərə mətnlərin giriş hissəsində və təsvir məqamlarında daha geniş yer verilir. Dəftərxana sənədlərində, bir sıra müqavilələrdə tək və cəm halda olan 4 konkret isimlərin işlənilməsi vacibdir. Vətəndaşlıq aktlarında, ayrı-ayrı sahə kodeks və əsasnamələrində mücərrəd isimlər tez-tez müşahidə edilir. Belə isimlərin bir qrupunu feli isimlər təşkil edir. İşgüzar üslubda -lar, -lər şəkilçisi ümumiləşdirmə məqsədilə və termin yaradıcılığı məqamlarında işlədilir. Bu ən çox diplomatik sənədlərin dilində, müqavilələrdə müşahidə edilir. «Tərəflər ümumi bir rəyə gələ bilmədilər» cümləsindən göründüyü kimi, hər hansı iki dövlət və yaxud iki dövlət nümayəndəsi nəzərdə tutulur. -lar, -lər şəkilçisi sifət-isim birləşmələrində işlənərək söz birləşməsi tərkibində ismin konkretləşməsinə xidmət edir: mülki münasibətlər, hüquqi münasibətlər, mülki hüquqlar, mülki işlər, əşyavi dəlillər, prosessual müddəalar və s. İşgüzar üslubun diplomatik yarımüslubunda düzəltmə isimlərin və eləcə də eyni sözün təkrarı ilə yaranan mürəkkəb isimlərin işlənilməsinə çox az təsadüf olunur. Müşahidələrdən də aydın olur ki, isimlərin işlənilməsində termin – söz birləşmələri, ismi-dominantlar da işgüzar üslubun səciyyələndirilməsində müəyyən rol oynayır və bunlar yarımüslubların əhatə etdiyi müxtəlif sənədlərin dilinə xasdır. Məsələn, diplomatik sənədlərin dilində işlənən nota, ultimatum, attaşe, iqamətgah, saziş, müqavilə, fəxri qaravul, cənab, zati-aliləri, ATƏM-in nümayəndələri, BMT nümayəndəsi və s. İşgüzar üslubun bəzi
janrlarında (qərarlarda, qanunlarda, fərmanlarda) ad və soyadlar bütöv yazılır (diplomatik sənədlərdə adlar bəzən ixtisar edilir) və vəzifələr hər bir adın qarşısında mütləq göstərilir. Məsələn, Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin sədri… Azərbaycan Respublikası Təhsil naziri və.s

Biznes əlaqələrinin formaları. İşgüzar ünsiyyət dili. Biznes əlaqələrinin normaları

Müasir sosial həyatda işgüzar ünsiyyət formaları olduqca müxtəlifdir. Biznesdə olduğu kimi, ticarət münasibətlərində də mülkiyyətin bəzi formaları və adi vətəndaşlar idarə olunur.

Biznes əlaqələri: müzakirə mövzusu

Müasir sosial və iqtisadi şərait vətəndaşların təşkilati və kommersiya fəaliyyətinə gətirib çıxardı. Bu həqiqət müxtəlif dil dilində iş sözlərinin öyrədilməsinin vacibliyini önə çəkir. Bu vəziyyətdə, biz dilbilim baxımından fərdlərin yetkinliyini yaxşılaşdırmağın vacibliyini danışırıq.

Rabitə bu sahədə bacarıq hər hansı bir halda (məsələn, elm, istehsal, sənət və ya ticarət) uğur və ya uğursuzluqla bağlıdır. İdarəetmə sahəsində işləyən insanlar (menecerlər, sahibkarlar, istehsalçıları) bu peşəkarlar üçün işgüzar ünsiyyət formaları onların peşəkarlığının mühüm tərkib hissəsidir.

Beləliklə, işgüzar ünsiyyət ictimai ünsiyyətin ən kütləvi növüdür. Bu, inzibati-hüquqi, ticarət, diplomatik və iqtisadi-hüquqi münasibətlər sahəsi ilə təmsil olunur.

Işgüzar danışıqların uğurla aparılması, sənədin mətnini tərtib etmək, iş axınını aparmaq qabiliyyəti – bu qərar qəbul edən şəxsin peşəkarlığının mühüm elementləri.

Beləliklə, aşağı səviyyəli nitq mədəniyyəti danışıqlar və görüşlərin effektivliyi ilə sıx bağlıdır. Bu baxımdan, tez-tez bu şəkildə tərtib edilmiş qanunların iflici onların həyata keçirilməsinə töhfə vermir.

Biznes əlaqələrinin xüsusiyyətləri

Təşəbbüskar amerikalılar işi tərəfdaşlarla danışmaq qabiliyyəti kimi qiymətləndirirlər.

Eyni zamanda, tərəfdaşlar, eyni zamanda, ayrı-ayrı iş adları, habelə adi insanlar ola bilər. İşgüzar ünsiyyət dili sosial tənzimləmə və iqtisadi maraqların qarşılıqlı etkileşimi üçün olduqca effektiv bir vasitədir. Çox vaxt fəaliyyət göstərən hər hansı sahədə müəyyən əlaqələrin hüquqi qeydiyyatı üçün insanlar işgüzar əlaqələrə gələ bilərlər. Belə hüquqi qeydiyyatın və qarşılıqlı əlaqənin ideal nəticəsi qarşılıqlı etimad və hörmət əsasında qurulan tərəfdaşlıq münasibətidir.

Bu konsepsiyanın digər bir xüsusiyyəti də tənzimləmədir. Başqa sözlə – müəyyən qaydalara və məhdudiyyətlərə tabe olmaq.

Biznes əlaqələrinin növləri və formaları

Bu qaydalar işgüzar ünsiyyətin müəyyən növləri və onların formaları, habelə qarşılıqlı fəaliyyət göstərən qurumlar qarşısında duran vəzifələrin, vəzifələrin və məqsədlərin dərəcəsi ilə müəyyən edilir. Bu işdə mühüm rol “danışma mədəniyyəti” və “işgüzar ünsiyyət” kimi anlayışların qarşılıqlı təsiridir. Bu vəziyyətdə qeydə alınan və protokol şəklində formalaşan və ünsiyyət zamanı ictimai davranış normaları , etiket və məhdudiyyətlər şəklində mövcud olan davranışların və sosial davranış normaları ola bilər.

Biznes əlaqələrinin əsas növləri

Aşağıdakı biznes rabitə formaları məlumdur:

– danışma şəklində – yazılı və şifahi;

– dinləyici və dinləyici arasında dialoqun istiqamətləndirilməsinə əsaslanan – monoloji və dialoq;

– iştirakçıların sayından asılı olaraq – ictimai və şəxsiyyətlərarası;

– aparatın olması və ya olmaması mövqeyindən – doğrudan və dolayı;

– Mütəxəssislərin mövqeyinə əsaslanaraq – əlaqə və uzaqdan.

İşgüzar kommunikasiyanın bu formaları işgüzar nitqin xüsusiyyətlərinin formalaşmasına kömək edir.

İşgüzar danışıqların əsas növləri

Ən çox yayılmışdır, yazılı və sözlü iş sözləri kimi iki formadır.

Biznes təbiətinin bu cür formaları rus dilinin sistematik fərqli növləridir. Yazılı biznes rəsmi ünsiyyət tərzidirsə, onda şifahi form hibrid tərzdə təhsildir.

Dialoq və monoloji formalarının işgüzar ünsiyyəti dilində bəzi fərqlər var. Beləliklə, monoloji işgüzar nitq danışmağına aid olsaydı, dialoqun dialoq forması – danışmağın sintaktik xüsusiyyətlərinə əks olunan söhbətə. Sonuncu iş nitqi, kişilərarası ünsiyyətə, birincisi, ictimai danışmağa aiddir .

Uzaqdan (poçt və ya faksla göndərmə, həmçinin telefon danışığı) dolayı ünsiyyətdir. Kontaktdakı əsas fərqi şifahi ünsiyyətdə müğənnilərin intonasiyasına artan diqqətin olmasıdır. Bu cür kommunikasiyanın xarakterik xüsusiyyətləri qısırlıq və tənzimləmə, informasiya daşıyıcısı kimi müxtəlif hərəkətlərdən istifadə etmək mümkünsüzdür.

Biznes Əlaqə Qurğuları

Söz və mədəniyyət mədəniyyəti, sözlü və yazılı ünsiyyətin janr növlərini olduqca uğurla istifadə edir. Eyni zamanda, yazılı forma sosial və hüquqi münasibətləri (müqavilələr, müqavilələr, sazişlər və digər əlaqəli sənədlər) müəyyən edən iş məktubları və digər sənədlər ilə təmsil olunur. İşgüzar ünsiyyət normalarının həyata keçirildiyi sözlü danışma, görüşlər, iş görüşləri və məsləhətləşmələrlə təmsil olunur. Görüşlər və görüşlər xüsusi bir protokol rabitəsi növüdür, burada monoloqların üstünlük təşkil etdiyi, heç bir yazılı təbiəti yoxdur. Həm də monoloji işgüzar danışıq sözlü və yazılı formalarda eyni vaxtda mövcud ola bilər.

İşgüzar əlaqələr sahələri

Müasir biznes kommunikasiya çərçivəsi əhəmiyyətli dərəcədə genişlənir. Beləliklə, onun tərkib hissəsi: reklam və sosial ünsiyyətdir. Eyni zamanda, hər hansı bir sahibkarın uğuru əlverişli bir təəssürat formalaşmasına kömək edəcək hər hansı tərəfdaşın marağını yaratmaqla əlverişli bir işıqda təqdim etmək qabiliyyətindən asılıdır.

Beləliklə, adi monoloji çıxışdan başqa, təqdimat şəklində hazırlanmış və oxunmaz nitqlərdən başqa, rəsmi görüşlərdə giriş nitqi, biznes əlaqələrində olduqca fəal iştirak edir. Burada həmçinin etiket mətnləri və təbrik məktubları da daxil edə bilərsiniz.

Похожие статьи

• Azərbaycan dili və ədəbiyyat testləri

  Azərbaycan dili və ədəbiyyat testləri Covid-19-un genetik kodunda gizli gen tapılıb. Amerika Təbiət Tarixi Muzeyinin bioinformatika mütəxəssisi Chase…

• Azərbaycan dili və nitq mədəniyyəti adil babayev

  Azərbaycan dili və nitq mədəniyyəti adil babayev Dilin üslubiyyatı dilin üslubu quruluşunu — yəni üslublar sistemini həm sinxron, həm də diaxron planda,…

• Azərbaycan dili toplu 2 hisse suallar

  G. Ahmedzade ♫ ♩ ♬ Elmin, texnikanın inkişafı ilə əlaqədar yaranan yeni anlayışların adlarını ifadə edən sözlər yeni sözlər, yaxud neologizmlər adlanır….

• Azərbaycan ədəbi dilinin üslubları

  Sərbəst İşlər Elmi üslub bədii üslub qədər kütləvi xarakter daşımır. Belə ki, bədii üslubda yazılan hər bir parçanı hamı oxuyanda və ya eşidəndə başa…

• Azərbaycan dili dim haciyev

  Azərbaycan dili və əlifbası Türk adını qədim dövrlərdən yaşadıb gətirən Turukki tay-fası olmuşdur. Turukkilər çox güclü birlik yaratmış və öz…