Azrbaycan iqtisadiyyatı nın funksiyaları

Beləliklə, oktyabr ayında dərc olunan “Dünya iqtisadiyyatının inkişaf perspektivləri” icmalında BVF ekspertləri Azərbaycanın 2019-cu ili 2.7% böyümə ilə başa vuracağını proqnozlaşdırırlar. Ölkənin növbəti beş il üçün inkişaf perspektivlərinə gəldikdə, BVF ekspertləri hesab edirlər ki, 2020-ci ildə Azərbaycan iqtisadiyyatı 2,1%-ə qədər enəcək, 2024-cü ilə qədər ÜDM-nin artım səviyyəsi 2,4% olacaq.

Yaxın illərdə Azərbaycan iqtisadiyyatı necə inkişaf edəcək?

Hökumətin hesablamalarına və beynəlxalq ekspertlərin rəyinə görə, Azərbaycan 2019-cu ili sabit iqtisadi göstəricilərlə başa vuracaq, bu da 2020-ci ildə müsbət inkişaf ssenarisini proqnozlaşdırmağa əsas verir. Xüsusilə qeyri-neft sektorunun sabit dinamikası gələn il ümumi daxili məhsulun (ÜDM) təxminən 3%-ə qədər artacağını proqnozlaşdırmağa tam əsas verir.

Oktyabr ayının sonundan etibarən Milli Məclisdə gələn ilin dövlət büdcəsi layihəsinin müzakirəsi prosesi başlayıb və elan edilən göstəricilərə əsasən, bu ilin üç rübü ərzində ölkədə əsas makroiqtisadi göstəricilərə və iqtisadi sahələrə görə müsbət irəliləyiş əldə edilib. Xüsusilə ölkədə vergi və gömrük qanunvericiliyi və idarəetmə mexanizmlərinin optimallaşdırılması, sahibkarlığın dəstəklənməsi sahəsində həyata keçirilən genişmiqyaslı islahatlar vergi bazasının genişləndirərək, qeyri-neft sektoruna faydalı təsir göstərib.

Diqqət çəkən məqam odur ki, ilin əvvəlindən vergi sahəsində şəffaflığı təmin etmək, xüsusən də mal dövriyyəsindəki “qara” əməliyyatların qarşısını almaq üçün görülən tədbirlər ticarət sahəsinə çox yaxşı təsir göstərib. Beləliklə, qeyri-neft sektorunda dövriyyənin ən böyük dinamikası ticarətdə – 24,2% artım, o cümlədən, pərakəndə ticarətdə (36,2%) qeydə alınıb.

Öz növbəsində, son illərdə həyata keçirilən ixracın təşviqi siyasəti cari ilin üç rübü ərzində Azərbaycanın xarici ticarət dövriyyəsinin, demək olar ki, 14% artmasına şərait yaradıb. Hesabat dövründə 25.244 milyard dollardan çox ixrac-idxal əməliyyatları həyata keçirilib. Bu prosesdə Azərbaycanın əsas ticarət tərəfdaşları arasındakı müsbət dinamika, ilk növbədə kənd təsərrüfatı ixracının artması, karbamid gübrələri, polimer və qeyri-neft sektorunun digər məhsullarının tədarükü hesabına ticarətin artmasına öz töhfəsini verib.

Burada heç nə birmənalı deyil, mövcud göstəricilərin ilin sonuna kimi 3,2%-dən aşağı düşəcəyi istisna edilmir. Ancaq belə neqativ məzmunun artacağı təqdirdə keçənilki göstəricilərə əsasən böyük boşluq yaranacaq ki, bu da ÜDM-nin cəmi 1,4%-ni təşkil edir.

Burada bir məqamı da qeyd etmək yerinə düşər ki, bu il Azərbaycanda orta illik inflyasiya 3,8%-lik ilkin proqnoza qarşı 3,2% olmalıdır. Beləliklə, inflyasiya amilinin bütövlükdə manatın məzənnəsinin sabitliyi ilə (2017-ci ildən bu günə qədər 1 dollar üçün 1.7 AZN) milli iqtisadiyyatın sabitliyini təmin edən ÜDM-nin artım göstəricilərinə bir az təsir göstərdiyini iddia etmək olar.

Dolayı olaraq, 2019-cu ilin doqquz ayı ərzində təxminən 25 milyard 567 milyon manat təşkil edən Azərbaycanın icmal büdcəsinin gəlirlərinin artması da ölkə iqtisadiyyatının sabitliyini sübut edir.

Eyni zamanda, büdcə profisiti 7 milyard 603 milyon manatı və ya ÜDM-in 13 faizini ötüb, cari ilin proqnozlaşdırılan büdcə kəsirini nəzərə alsaq, bu göstərici diqqətəlayiqdir.

Ümumilikdə, bu ilin doqquz ayında qeyri-neft sektorunda artım tempi 3,6% təşkil edib. Müqayisə üçün bildirək ki, keçən ilin eyni dövründə bu göstərici builkinin yarısı qədər, yəni 1,8% olub.

İqtisadiyyatın ən vacib hissəsi olan və ölkənin əmək ehtiyatlarının təxminən 40%-nin toplandığı kənd təsərrüfatında artım 7%, qeyri-neft sənayesində isə 15%-ə çatıb. Neft sektorunun inkişaf dinamikası daha təvazökar olmasına baxmayaraq, 0.8% (keçən il 0.6%) artım müşahidə edildi ki, bu da birlikdə ÜDM-in təxminən 2.5% artımını təmin edə bilib.

Doqquz ay ərzində əldə olunan ÜDM göstəricilərini qorumağın mümkün olub-olmayacağı dekabrın sonunda bəlli olacaq. Bir sıra mütəxəssislər bu parametrin ilin sonuna qədər 2,3%-ə enəcəyini istisna etmirlər.

Gələcəkdə və sonrakı illərdə Azərbaycanın iqtisadi inkişafı üçün hansı perspektivlər var?

Azərbaycanın İqtisadiyyat və Maliyyə Nazirliklərinin bildirdiyinə görə, gələn il iqtisadi artım perspektivləri az deyil. 2020-ci ildə ÜDM artımının 3%-ə çatacağı gözlənilir. Bu böyük dərəcəli nikbinlik 2020-ci il büdcəsində dövlət investisiyalarının həcminin artması ilə əlaqədardır, bu göstəricinin proqnozlaşdırıldığından 1,3 milyard manat çox olacağı gözlənilir.

Böhrandan əvvəlki dövrün təcrübəsi göstərdi ki, investisiya komponentinin artımı həmişə qeyri-neft sektorunun inkişafına müsbət təsir göstərir və müvafiq olaraq inkişaf göstəriciləri gələn il 3,8% səviyyəsində proqnozlaşdırılır.

Bu və bir sıra digər amilləri nəzərə alaraq hökumətin verdiyi yeni proqnoza görə, sonrakı illərdə ÜDM-nin artım templəri dinamik şəkildə artacaq. Beləliklə, 2021-ci ildə bu göstərici 3,7%, 2022-ci ildə 3,1%, 2023-cü ildə 3,2% təşkil edəcək. Beləliklə, 2020-2023-cü illərdə ÜDM-nin orta illik artımı 3,25% olacaq.

Beynəlxalq Valyuta Fondunun (BVF) mütəxəssisləri Azərbaycanda ÜDM-in artımına bir qədər ehtiyatla yanaşırlar.

Beləliklə, oktyabr ayında dərc olunan “Dünya iqtisadiyyatının inkişaf perspektivləri” icmalında BVF ekspertləri Azərbaycanın 2019-cu ili 2.7% böyümə ilə başa vuracağını proqnozlaşdırırlar. Ölkənin növbəti beş il üçün inkişaf perspektivlərinə gəldikdə, BVF ekspertləri hesab edirlər ki, 2020-ci ildə Azərbaycan iqtisadiyyatı 2,1%-ə qədər enəcək, 2024-cü ilə qədər ÜDM-nin artım səviyyəsi 2,4% olacaq.

Bununla yanaşı, ekspertlər hesab edirlər ki, qeyri-neft sektorunu şaxələndirmək üçün genişmiqyaslı iqtisadi islahatların həyata keçirilməsi, sənaye və kənd təsərrüfatı ixracatının artımı növbəti illərdə Azərbaycanda iqtisadiyyatın inkişafını yüksək dinamizmlə irəli aparacaq və ölkənin 2-3 faizlik durğunluq həddini keçməsinə imkan verəcək.

ASCO-nun 17 gəmisi Volqa-Don kanalından keçidə icazə alıb

Rusiya Federasiyası hökuməti 2023-cü ilin naviqasiya dövründə “Azərbaycan Xəzər Dəniz Gəmiçiliyi” QSC-nin (ASCO) 17 gəmisinin Volqa-Don gəmiçilik kanalı vasitəsilə Rostov-Dona və əks istiqamətdə hərəkətinə icazə verib .

Ötən il 5 yerüstü piyada keçidi inşa edilib

AzerTAg.az

09.03.2023 [15:12]

2022-ci il ərzində 5 yerüstü piyada keçidi inşa edilib. Azərbaycan Avtomobil Yolları Dövlət Agentliyindən AZƏRTAC-a verilən məlumata görə, 2022-ci il ərzində Bakı-Şamaxı-Yevlax magistral avtomobil yolunun 14,9, 18,5, 25-ci kilometrdə .

Azərbaycan rusiyalıların daha çox səfər etdikləri ölkələr sırasındadır

AzerTAg.az

09.03.2023 [14:54]

Azərbaycan yaz aylarında rusiyalıların təyyarə ilə səfər etdikləri üç populyar ölkə sırasındadır. AZƏRTAC xəbər verir ki, bu, “tutu.ru” və “Alfasığorta” şirkətlərinin apardıqları tədqiqatın nəticələrindən məlum olub .

Son beş ildə 688 qadın sahibkara 54,2 milyon manat güzəştli kredit verilib

AzerTAg.az

09.03.2023 [14:24]

Son 5 il ərzində 688 qadın sahibkara 54,2 milyon manat güzəştli kredit verilib. Sahibkarlığın İnkişafı Fondundan AZƏRTAC-a bildirilib ki, bu kreditlər hesabına 1822 yeni iş yerinin yaradılması nəzərdə tutulub .

FED-in qərarları manatın məzənnəsinə necə təsir göstərəcək?

AzerTAg.az

09.03.2023 [14:22]

Federal Ehtiyatlar Sisteminin (FED) son açıqlamasından sonra dollar qlobal valyuta bazarlarda yenidən möhkəmlənib. Belə ki, FED uçot dərəcəsində gözləniləndən daha çox artımlara getmək niyyətindədir. AZƏRTAC xəbər verir ki, bu barədə iqtisadçı-ekspert Vüqar Bayramov deyib .

® Gənc İT mütəxəssisləri “Nar” şəbəkəsində təcrübə keçirlər

AzerTAg.az

09.03.2023 [14:09]

Azərbaycanın mobil rabitə sahəsində yerli kadrların yetişdirilməsi məqsədilə “Nar” İT ixtisası üzrə təhsil alan tələbələr üçün təcrübə proqramına başladı. Proqrama seçilən tələbələr “Nar”ın mobil rabitə şəbəkəsinə nəzarət edən peşəkar texniki heyətlə birgə çalışmaq .

Azərbaycan mürəkkəb geosiyasi vəziyyətlərdə optimal həll yolları təklif edən dövlət kimi tanınır

AzerTAg.az

09.03.2023 [13:32]

Azərbaycanın hazırkı qlobal siyasi münasibətlər sistemində mövqelərini möhkəmləndirməsi ölkəmizə olan diqqəti daha da artırır. Şübhəsizdir ki, Prezident İlham Əliyevin siyasi qətiyyəti və uzaqgörənliyi indi Mərkəzi Asiyadan Avropaya qədər hər kəsin marağına səbəb .

Mərkəzi Bank: Bugünkü hərracda tələb 17,6 milyon ABŞ dolları təşkil edib

AzerTAg.az

09.03.2023 [12:53]

Martın 9-da Mərkəzi Bankda növbəti valyuta hərracı keçirilib. Bankdan AZƏRTAC-a bildirilib ki, hərracda tələb 17,6 milyon ABŞ dolları təşkil edib və tam təmin olunub. Hərracda manatın ortaçəkili .

Ekspert: Qlobal Bakı Forumu regional və qlobal problemlərin həllində mühüm əhəmiyyət daşıyır

AzerTAg.az

09.03.2023 [12:45]

Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin himayəsi altında və Nizami Gəncəvi Beynəlxalq Mərkəzinin təşkilatçılığı ilə martın 9-da “Dünya bu gün: Çağırışlar və ümidlər” mövzusunda keçirilən X Qlobal Bakı Forumu regional və qlobal problemlərin müzakirəsi və həlli istiqamətində .

Rişi Sunak: Qara dənizdən keçən enerji kəməri layihəsi çox vacibdir

AzerTAg.az

09.03.2023 [12:44]

Bu gün Azərbaycanın yaşıl enerji istehsalı təşəbbüsü, Qara dənizdən keçən enerji kəməri layihəsi çox vacibdir. AZƏRTAC xəbər verir ki, bu fikirlər Böyük Britaniyanın Baş naziri Rişi Sunakın 10-cu Qlobal Bakı Forumuna ünvanlandığı məktubunda yer alıb .

Dövlət Statistika Komitəsi bütün informasiya sistemlərini “Hökumət buludu”na köçürüb

AzerTAg.az

09.03.2023 [12:13]

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin “Hökumət buludu”nun (G-cloud) yaradılması və “bulud” xidmətlərinin göstərilməsi sahəsində tədbirlər haqqında 2019-cu il 3 iyun tarixli Fərmanının icrası məqsədilə həyata keçirilən “Hökumət buludu”na Keçid Planına əsasən dövlət qurumları ilə işlər davam etdirilir .

Azərbaycan Dayanıqlı İnkişaf Məqsədlərinin icrası ilə bağlı növbəti hesabatı gələn il təqdim edəcək

AzerTAg.az

09.03.2023 [11:46]

Azərbaycan Dayanıqlı İnkişaf Məqsədlərinin icrası istiqamətində növbəti hesabatını gələn il təqdim edəcək. AZƏRTAC xəbər verir ki, bu barədə iqtisadiyyat nazirinin müavini Sahib Məmmədov deyib .

® ABB “Balakən” və “Oğuz” filiallarını yenilədi

AzerTAg.az

09.03.2023 [11:36]

ABB “Balakən” və “Oğuz” filiallarını da yeni konseptdə müştərilərin istifadəsinə verib. Bankın “Balakən” filialı Balakən şəhəri, Heydər Əliyev prospekti – 254 B ünvanında, “Oğuz” filialı isə Oğuz şəhəri Heydər Əliyev küçəsi – 98 ünvanında müştərilərə xidmət göstərir .

Ortamüddətli istiqrazların yerləşdirilməsi üzrə hərrac keçiriləcək

AzerTAg.az

09.03.2023 [11:26]

Martın 14-də Bakı Fond Birjasında (BFB) Maliyyə Nazirliyinin dövlət ortamüddətli istiqrazlarının yerləşdirilməsi üzrə hərrac keçiriləcək. BFB-dən AZƏRTAC-a bildirilib ki, kuponlu, ortamüddətli dövlət istiqrazlarının ümumi həcmi 40 milyon manat, nominal dəyəri 100 manat .

2011-2021-ci illərdə Azərbaycana 62,3 milyard manat investisiya yatırılıb

AzerTAg.az

09.03.2023 [11:17]

2011-2021-ci illərdə Azərbaycana 62,3 milyard manat məbləğində investisiya yatırılıb. AZƏRTAC xəbər verir ki, bu barədə iqtisadiyyat nazirinin müavini Sahib Məmmədov deyib .

Azərbaycan və Misir arasında iqtisadi əlaqələrin perspektivləri müzakirə edilib

AzerTAg.az

09.03.2023 [11:04]

Misirin planlaşdırma və iqtisadi inkişaf naziri Hala Əl-Səidin Azərbaycanın bu ölkədəki səfiri Elxan Poluxov ilə görüşündə iki ölkə arasında iqtisadi əlaqələrin perspektivləri müzakirə edilib. AZƏRTAC xəbər verir ki, nazir Hala Əl-Səid Misir Prezidenti Əbdülfəttah .

® “Kapital Bank”ın Mobil-POS xidmətinə yeni taksit funksiyası əlavə olundu

AzerTAg.az

09.03.2023 [10:59]

“Kapital Bank” ötən il Azərbaycanda ilk dəfə təqdim edilən Mobil-POS xidmətinə yeni funksiya əlavə edərək, onu daha rahat və çoxfunksiyalı edib. Belə ki, artıq sahibkarlar ölkədə ilk dəfə olaraq smartfonları vasitəsilə ödəniş qəbul edən zaman, məbləği 18 ayadək .

Mərkəzi Bank səhmdar cəmiyyətlərə xəbərdarlıq edib

AzerTAg.az

09.03.2023 [10:56]

Azərbaycan Mərkəzi Bankı (AMB) səhmdar cəmiyyətlərə xəbərdarlıq edib. AMB-dən AZƏRTAC-a bildirilib ki, qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş hallar istisna olmaqla, “Qiymətli kağızlar bazarı haqqında” Qanunun .

“Azeri Light” markalı neftin qiyməti ucuzlaşıb

AzerTAg.az

09.03.2023 [10:53]

Azərbaycan neftinin qiyməti ucuzlaşıb. AZƏRTAC xəbər verir ki, “Azeri Light” markalı neftin bir barelinin qiyməti 1,74 dollar azalaraq 84,73 dollar olub .