Azərbaycan Gürcüstanla iqtisadi-ticari əlaqələri müzakirə etdi

Dəmir yolu nəqliyyatı Azərbaycanda yük daşımaları həcminə görə 1-ci yer tutur. Yük daşımanın 70%-i, sərnişin daşımanın 30%-i dəmir yolunun payına düşür. Azərbaycanda ilk dəmir yolu 1878-79-cu illərdə Bakı və Balaxanı arasında çəkilib. Azərbaycan neftini Dünya bazarına çıxarmaq üçün 1879-cu ildə Bakı-Tbilisi dəmir yolu xətti çəkilməyə başladı və 1883-cü ildə istifadəyə verildi. 1900-cu ildə Bakı-Dərbənd dəmir yolu çəkildi. 1908-ci ildə Tiflis-Yerevan-Uluxanlı-Noraşen-Culfa. 1941-ci ildə Ələt-Culfa yolu istifadəyə verildi. Sonralar Ələt-Culfa yolu üzərindəki Osmanlı stansiyasından Astaraya çəkilən dəmir yolu Azərbaycanın Cənub rayonlarının iqtisadiyyatında mühüm rol oynayır.
Sonralar Yevlax-Mingəçevir; Yevlax-Ağdam-Xankəndi; Yevlax-Balakən dəmir yol xətləri istifadəyə verilib. Azərbaycandakı dəmir yollarının uzunluğu 2008 km-dir ki, bunun da 1111 km-i elektrikləşib. Keçmiş SSRI-də ilk elektrikləşdirilmiş dəmir yolu xətti 1926-ci ildə çəkilmiş Bakı-Sabunçu yolu olub.
Azərbaycan dəmir yolunun daha çox yük daşıyan hissəsi Bakı-Dərbənd sahəsidir. Dəmir yolu vasitəsi ilə əsasən neft tikinti materialları, filiz, qara və əlvan metallar, maşın və avadanlıq, ərzaq daşınır. Hazırda Bakı-Tbilisi-Poti və Batumi istiqamətində daha çox yük daşınır.
Azərbaycanın Abşeron, Aran və Gəncə-Qazax zonasında dəmir yolu xətləri daha sıxdır.

Azərbaycan iqtisadi artımda Gürcüstan və Ermənistandan geri qalacaq: Hansı tələyə düşmüşük?

Proqnoza görə, 2023-cü ildə bu regionda ən zəif iqtisadi artım Azərbaycanda olacaq – cəmi 2,5%. Həmin dövrdə Gürcüstanda 5%, Ermənistanda isə 4% iqtisadi artım gözlənilir. Vəziyyət 2024-cü ildə də davam edəcək və regionda ən aşağı iqtisadi artım Azərbaycanda olacaq – cəmi 2,7%. Avropa Yenidənqurma və İnkişaf Bankının proqnozu nə qədər realdı?

Mövzu ilə bağlı Publika.az-danışan iqtisadçı Rəşad Həsənov bildirib ki, Azərbaycan son 10 ildə “orta gəlir” tələsinə düşüb.

“Bunu resurs üzərində qurulmuş iqtisadiyyatın uğursuz sonluğu da hesab etmək olar. Qeyd etdiyim zaman kəsiyində ölkəmizin iqtisadiyyatı çox kiçik, orta hesabla 1-1,2 % ətrafında böyüyüb. Bu, Azərbayaycan kimi gənc və bazar iqtisadiyyatına yeni girmiş ölkə üçün olduqca aşağı göstəricidir. Xüsusilə 2006-2008-ci illərdə böyük artım dinamikası neftin hasilatından qaynaqlandı və müəyyən mənada iqtisadiyyatın baza hissəsi böyüdü. Sonrakı illərdə Azərbaycanın müvafiq imkanları, resursları, iqtisadiyyatın şaxələnməsi, əlavə dəyər yaratma qabiliyyəti geniş olan sahələrə yüksək investisiyaların qoyulması kimi, o cümlədən insan kapitalının inkişafı bu sahədə inavasiyanın tətbiqi sahələrinə yönələ bilmədi”,- o diqqətə çatdırıb.

R.Həsənovun sözlərinə görə, kiçilmə indiki şərtlər daxilində daha çox resurs iqtisadiyyatında müşahidə olunur:

“Nəticə etibarilə 2023-cü il üçün artıq birinci ayın statistikası açıqlandı və göründüyü kimi iqtisadiyyatda 1.5 % kiçilmə qeydə alındı. Bu, daha çox resurs iqtisadiyyatında müşahidə olunur, çünki həmin sahədə 4.5 %-dən artıq geriləmə var. Qeyri-resurs iqtisadiyyatı isə bugünkü artım tempi ilə müvafiq kiçilməni kompensasiya edə bilmir. Ən azından ilk ayın nəticələri bunu göstərir, çünki qeyri-neft iqtisadiyyatında 2.5% böyümə qeydə alınıb. Bu tendensiya, təbii ki, ilin növbəti aylarında müəyyən qədər dəyişəcək.Xüsusən də, qeyri-neft sənayesində müəyyən artımlar neft sahəsində kiçilmənin qismən toparlanması, iqtisadiyyatı pozitiv məcraya gətirib çıxaracaq. Amma bu, dəyişim adambaşına artım göstəricilirədində də özünü daha ciddi şəkildə əks etdirəcək”.

İqtisadçı hesab edir ki, hökumətin bu günə qədər davam etdirdiyi iqtisadi-siyasətin fundamental əsaslarını dəyişməyə meyilli olmaması burada qaynaqlanan əsas problem kimi özünü göstərir: “Problem dövlət proqramlarında, o cümlədən 2023-2026-cı illər sosial iqtisadi strategiyasında da görünür. Status-kvonun davam etməsi Azərbaycan iqtisadiyyatının böyümə prossesini çətinləşdirir. Ümid edirəm ki, növbəti illərdə daha rasional qərarların qəbul edilməsi ilə bağlı mövqe görəcəyik”.

Ayşən Rəhim

Azərbaycan Gürcüstanla iqtisadi-ticari əlaqələri müzakirə etdi

BAKU.WS “Report”a istinadən xəbər verir ki, bu barədə Gürcüstanın hökumət administrasiyanın mətbuat xidmətindən bildirilib.

Görüşdə Gürcüstan və Azərbaycan arasında strateji tərəfdaşlıq və ikitərəfli əməkdaşlığın dərinləşdirilməsi məsələləri müzakirə olunub.

Tərəflər nəqliyyat və infrastruktur sahələrində əməkdaşlığın inkişafına diqqət yönəldiblər. Qeyd olunub ki, Gürcüstan hökumətinin prioritetlərindən biri ölkənin tranzit funksiyasının gücləndirilməsi və regional logistik habın yaradılmasıdır.

Görüşdə regional əhəmiyyətli infrastruktur layihələrə də toxunulub, Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu, Gürcüstan dəmir yollarının modernləşdirilməsi və Şərq-Qərb avtomagistralının inşası layihələrinin müzakirəsi aparılıb.

İki ölkə arasında ticari əlaqələr məsələsi ətrafında da fikir mübadiləsi aparılıb. Vurğulanıb ki, Azərbaycan son illər Gürcüstanın ən iri ticari tərəfdaşlarının ilk beşliyinə daxildir.

Görüşdə Azərbaycanın Gürcüstandakı səfiri Faiq Quliyev, Gürcüstanın iqtisadiyyat və dayanıqlı inkişaf naziri Levan Davitaşvili, “Gürcüstan dəmir yolları” SC-nin Baş direktoru David Peradze iştirak ediblər.

Azərbaycanda nəqliyyat və iqtisadi əlaqələr

Azərbaycanda müasir nəqliyyatın bütün sahələri mövcuddur. Bura dəmir yolu, su, avtomobil, hava və boru-kəməri nəqliyyatları daxildir. Nəqliyyat kompleksi yük və sərnişin daşımalarında böyük rol oynayır. Yüklər bütün nəqliyyat növləri ilə, sərnişin daşımaları isə dəmir yolu, su, hava və avtomobil nəqliyyatı vasitəsi ilə həyata keçirilir. Azərbaycanda çay nəqliyyatının rolu çox azdır. Kür çayının mənsəbindən Yevlax şəhərinə qədər kiçik çay gəmiləri yerli əhəmiyyətli yüklər daşıyır.
Uzaq məsafələrə daşınan yüklər və sərnişinlər dəmir, dəniz və hava yolu ilə; orta və qısa məsafələrə isə avtomobil nəqliyyatı ilə aparılır. Yolların kəsişdiyi yerlərdə nəqliyyat qovşaqları yaranır. Nəqliyyat qovşağı avtomobil və s. nəqliyyat vasitələrinin bir yoldan o birisinə keçməsi üçün xüsusi keçidi olan bir və ya bir neçə səviyyəli yolların birləşmə yerinə deyilir. Yolların bir-birinə nisbətən tutduğu vəziyyətdən asılı olaraq 3 növ nəqliyyat qovşağı (kəsişən, qovuşan, şaxələnən) mövcuddur. Azərbaycanın ən iri nəqliyyat qovşaqları -Bakı, Gəncə, Yevlax və Şirvandır (Əli-Bayramlı).

Dəmir yolu nəqliyyatı Azərbaycanda yük daşımaları həcminə görə 1-ci yer tutur. Yük daşımanın 70%-i, sərnişin daşımanın 30%-i dəmir yolunun payına düşür. Azərbaycanda ilk dəmir yolu 1878-79-cu illərdə Bakı və Balaxanı arasında çəkilib. Azərbaycan neftini Dünya bazarına çıxarmaq üçün 1879-cu ildə Bakı-Tbilisi dəmir yolu xətti çəkilməyə başladı və 1883-cü ildə istifadəyə verildi. 1900-cu ildə Bakı-Dərbənd dəmir yolu çəkildi. 1908-ci ildə Tiflis-Yerevan-Uluxanlı-Noraşen-Culfa. 1941-ci ildə Ələt-Culfa yolu istifadəyə verildi. Sonralar Ələt-Culfa yolu üzərindəki Osmanlı stansiyasından Astaraya çəkilən dəmir yolu Azərbaycanın Cənub rayonlarının iqtisadiyyatında mühüm rol oynayır.
Sonralar Yevlax-Mingəçevir; Yevlax-Ağdam-Xankəndi; Yevlax-Balakən dəmir yol xətləri istifadəyə verilib. Azərbaycandakı dəmir yollarının uzunluğu 2008 km-dir ki, bunun da 1111 km-i elektrikləşib. Keçmiş SSRI-də ilk elektrikləşdirilmiş dəmir yolu xətti 1926-ci ildə çəkilmiş Bakı-Sabunçu yolu olub.
Azərbaycan dəmir yolunun daha çox yük daşıyan hissəsi Bakı-Dərbənd sahəsidir. Dəmir yolu vasitəsi ilə əsasən neft tikinti materialları, filiz, qara və əlvan metallar, maşın və avadanlıq, ərzaq daşınır. Hazırda Bakı-Tbilisi-Poti və Batumi istiqamətində daha çox yük daşınır.
Azərbaycanın Abşeron, Aran və Gəncə-Qazax zonasında dəmir yolu xətləri daha sıxdır.

Su nəqliyyatı ən ucuz nəqliyyat növüdür. Azərbaycanın bütün dəniz yollarının başladığı Bakı – Xəzərin ən iri limanıdır. Bakıdan Həştərxana, Maxaçqalaya, Mərkəzi Asiyaya, Iranın Ənzəli limanına üzmək olar. Azərbaycan Xəzər dənizi → Volqa çayı → Volqa – Don kanalı → Don çayı → Azov dənizi vasitəsi ilə dünya okeanına çıxa bilər. Azərbaycan gəmiləri Volqa-Don kanalından başqa Volqa-Baltik və Baltik-Ağ dəniz kanalları ilə də dünya okeanına çıxa bilər.
Bakı-Türkmənbaşı, Bakı-Aktau və Bakı-Bekdaş arasında işləyən dəmiryol bərə keçidi 11 saata iki sahil arasında əlaqə yaradır. Xəzərdə tankerlər vasitəsi ilə neft də daşınır. Qışda Xəzərin şimalı donduğundan Bakı-Həştərxan yolunda hərəkət kəsilir. Bu zaman bu xətt üzrə işləyən gəmilərin çoxu Qara və Aralıq dənizlərində yerləşən limanlara yük daşımaqla Azərbaycan büdcəsinə xeyli valyuta gətirirlər.

Ən gənc nəqliyyat sahəsi olan avtomobil nəqliyyatı ilə əsasən tez xarab olan k/t məhsulları, cihaz və avadanlıq, sərnişin daşınır. Azərbaycanın ümumi avtomobil yollarının uzunluğu 27 min km-dir.
Azərbaycanın ən mühüm avtomobil yollarından biri Bakı-Qazax yoludur. O Azərbaycanın şərq və qərbini birləşdirməklə yanaşı bir neçə qola ayrılır. Məsələn: Yevlax-Laçın və Yevlax-Balakən. Bakıdan cənuba (Astaraya qədər) və şimala (Dərbəndə qədər) avtomobil yolları çəkilib. Avtomobil yolları dağlıq rayonlarda, məsələn Talış, Qobustan, Acınohur-Ceyrançöldə daha seyrək; Abşeron və Aranda isə daha sıxdır. Bakı-Tbilisi və Bakı-Rostov avtomobil yolları beynəlxalq əhəmiyyətlidirlər.

Hava nəqliyyatı daha sürətli olduğundan sərnişin, poçt və tez xarab olan məhsullar daşınmasında istifadə olunur. Bu nəqliyyat növündən həmçinin ucqar rayonların əhalisinə təcili tibbi yardım göstərilməsində və k/t ziyanvericilərinə qarşı mübarizə üçün istifadə olunur.
Azərbaycanın ən iri hava limanları Bakı, Gəncə, Naxçıvanda; həmçinin Yevlax, Şəki, Lənkəran və s. şəhərlərdə tikilib. Mühasirə (blokada) şəraiti və başqa nəqliyyat növlərinin məhdudlaşması ilə əlaqədar son illər Bakı-Naxçıvan marşrutu ilə uçan təyyarələrin sayı kəskin artmışdır.

Boru nəqliyyatı Azərbaycanın ən qədim və inkişaf etmiş sahələrindəndir. Ilk kəmər 1878-ci ildə Balaxanı ilə Qara şəhərdəki neftayırma zavodu arasında çəkilib. 1907-ci ildə Bakı-Batumi neft kəməri çəkilib. Azərbaycandan xaricdə Bakı-Tbilisi-Ceyhan, Bakı-Novorossiysk və Bakı-Supsa neft kəmərləri çəkilib. Boru kəmər şəbəkəsi Azərbaycanın Abşeron, Aran və Quba-Xaçmaz bölgüsündə daha sıxdır.
Gələcəkdə Qazaxstan və Türkmənistan qazının Xəzərin dibi ilə Azərbaycana daşınması planlaşdırılıb.
Azərbaycan Avropa və Asiya arasında körpü rolu oynayaraq bu regionlara daşınan yüklərə görə xeyli gəlir əldə edir. Gələcəkdə tikilməsi nəzərdə tutulan Avrasiya (Transqafqaz) nəqliyyat yolu Abşeron, Aran və Gəncə-Qazax zonalarının ərazisindən keçəcək və Azərbaycanın büdcəsinə xeyli gəlir gətirəcək.

Daxili iqtisadi əlaqələr Azərbaycanın k/t rayonlarından Bakı, Sumqayıt, Gəncə, Mingəçevir və s. iri şəhərlərinə ərzaq və digər k/t məhsulları, xammal gətirir. Iri sənaye şəhərlərimiz isə öz növbəsində kənd rayonlarına sənaye məhsulları göndərir.

Xarici iqtisadi əlaqələr. XX-ci əsrin əvvəllərində Azərbaycan Dünya bazarına balıq, kürü, neft və ipək çıxarırdı. Hazırda Azərbaycan dünyanın çox ölkəsi ilə ticarət edir. Son dövrdə Azərbaycanın Iran, Türkiyə, Böyük Britaniya və Qərbi Avropanın digər ölkələri, ABŞ ilə iqtisadi əlaqələri genişlənmişdir.
Azərbaycan xarici ölkələrə neft, neft məhsulları və avadanlıqlar, pambıq lifi, tütün, spirtli içkilər (şərab), soyuducu və kondisionerlər, əlvan metallar və kimya məhsulları göndərir, əvəzində isə ərzaq məhsulları (yağ, un, şəkər, taxıl, sitrus meyvələr), avtomobil və sənaye avadanlıqları, metal və meşə materialları, yüngül sənaye malları (parça, paltar, ayaqqabı), mineral gübrə və məişət əşyaları alır.
Azərbaycan gələcəkdə xammal əvəzinə daha çox hazır sənaye məhsulları ixrac etməyi planlaşdırır.

Azərbaycan Gürcüstanla iqtisadi-ticari əlaqələri müzakirə etdi

Azərbaycan iqtisadi artımda Gürcüstan və Ermənistandan geri qalacaq: Hansı tələyə düşmüşük?

Azərbaycan Gürcüstanla iqtisadi-ticari əlaqələri müzakirə etdi

Azərbaycanda nəqliyyat və iqtisadi əlaqələr

Похожие статьи

Related posts: