Azerbaycan Hakkında Coğrafi Bilgiler

Ülkenin genelinde yarı nemli bir iklim hüküm sürer. En fazla yağış GD kısımda gerçekleşir. Yükseltinin fazla olduğu sahalarda ise Karasal İklim ön plana çıkar.

Azərbaycanin fiziki-coğrafi rayonları

Hər bir ölkə coğrafi xüsusiyyətlərinə görə bir-birindən fərqlənən, yaxud oxşar ərazilərdən ibarətdir. Bu ərazilər iqlimin, relyefin, geoloji quruluşun, təbii landşaftların oxşarlığına görə qruplaşdırılır və xüsusi ərazi vahidlərinə – rayonlara ayrılır. Bu, fiziki-coğrafi rayonlaşdırma adlanır. Rayonlaşdırma aşağıdakı vahidlər üzrə aparılır: ölkə, vilayət, yarımvilayət, rayon. Bu bölgü vahidləri siyasi-inzibati bölgü ilə əlaqəsi olmayan və müəyyən təbii sərhədlər daxilində yerləşən ərazilərdir.

Azərbaycanın ərazisi 2 fiziki-coğrafi ölkənin – Qafqaz və Ön Asiya ölkələrinin daxilində yerləşir. Bu fiziki-coğrafi ölkələr daxilində 5 fiziki-coğrafi vilayət ayrılır: Böyük Qafqaz, Kiçik Qafqaz, Kür dağarası çökəkliyi, Lənkəran (Qafqaz ölkəsi) və Orta Araz (Ön Asiya ölkəsi). Vilayətlər (Orta Araz və Lənkərandan başqa) yarımvilayətlərə bölünür. Vilayət və yarımvilayətlərin daxilində isə 19 fiziki-coğrafi rayon ayrılır.

Böyük Qafqaz fiziki-coğrafi vilayəti
Samur-Şabran rayonu
Qonaqkənd rayonu
Zaqatala-Lahıc rayonu
Şamaxı rayonu rayonu
Qobustan-Abşeron rayonu
Kür dağarası çökəkliyi fiziki-coğrafi vilayəti
Qanıx-Əyriçay rayonu
Acınohur-Ceyrançöl rayonu
Qazax-Qarabağ rayonu
Küdrü-Şirvan rayonu
Arazboyu rayonu
Kür-Araz (Mərkəzi Aran) rayonu
Kiçik Qafqaz fiziki-coğrafi vilayəti
Gəncə rayonu
Qarabağ dağları rayonu
Qarabağ vulkanik yaylası rayonu
Həkəri rayonu
Lənkəran fiziki-coğrafi vilayəti
Lənkəran rayonu
Talış rayonu
Orta Araz fiziki-coğrafi vilayəti
Şərur-Ordubad rayonu
Günnüt-Qapıcıq rayonu

Yazar : Səbinə İsmayılova

• ← Azərbaycanın iqtisadi-coğrafi rayonlaşması
• Etnik özünüdərk və etnik identikliyin xüsusiyyətləri →

Azerbaycan Hakkında Coğrafi Bilgiler

1-Azerbaycan’ın Coğrafi Konumu ve Genel Özellikleri

Azerbaycan, K ’de Rusya ve Gürcistan; G’de İran; D ’da Hazar Denizi ve B’da Ermenistan ile çevrili bir GD Kafkasya ülkesidir. Kafkas devletleri içerisinde yüzölçümü (86.600 km²) en büyük olan devlettir. Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti (5500 km²) ve Dağlık Karabağ (4400 km²) da Azerbaycan sınırları içerisinde kalır.

Ülke toprakları yaklaşık olarak K-G yönünde 400 k m, B -D yönünde ise 500 km genişliğindedir.

Azerbaycan’ın nüfusu yaklaşık 9.5 milyondur. Başkenti Bakü’dür.

1991 yılında SSCB’nin yıkılması ile bağımsız bir devlet haline gelmiştir.

2-Azerbaycan’ın Fiziki Coğrafya Özellikleri

Azerbaycan, yer şekilleri açısından 3 bölümde incelenebilir.

1) Büyük Kafkas Dağları:

Ülkenin K D’sunu Büyük Kafkas Dağları’nın D uzantısı kapsar. Bu dağlar üzerinde K’de Rusya sınırında yer alan Bazardüzü Dağı (4480 m), ülkenin en yüksek noktasını oluşturur.

Bunu da Okuyabilirsin.
Tundra Toprağı Nedir? Oluşumları ve Özellikleri

2) Küçük Kafkas Dağları:

Ülkenin GB’sını kapsar. Ayrıca ülkenin GD’sunda İran sınırında Taliş Dağları yer almaktadır.

3) Kura – Aras Düzlüğü:

KD’da Büyük Kafkas Dağları ile G’da Küçük Kafkas Dağları arasında yer alan bu düzlük, Kura ve Aras nehirlerinin alüvyonları ile oluşmuştur.
GD’da yer alan Hazar Gölü’ne doğru genişleyen üçgen şekilli bir düzlüktür. Ülkenin G’inde Lenkeran Ovası bulunmaktadır.

Ülkenin önemli akarsuları; ülkeyi KB – GD yönünde kat eden Kura (en uzunu) ile İran sınırını çizerek GD’da Kura ile birleşen Aras’tır. Kura nehri üzerinde K’de Mingeçivir Barajı (605 km) yer almaktadır.

Ülkenin önemli gölleri ise Kura ve Aras nehirlerinin birleşim yerini B’sında yer alan Ağgöl ve Sarısu Gölü (en genişi, 67 km²)’dür.

Bunu da Okuyabilirsin.
Azerbaycan Bayrağının Anlamı ve Tarihi

Ülkenin genelinde yarı nemli bir iklim hüküm sürer. En fazla yağış GD kısımda gerçekleşir. Yükseltinin fazla olduğu sahalarda ise Karasal İklim ön plana çıkar.

Ülke topraklarının yaklaşık % 11’i ormanlar ile kaplıdır.

3-Azerbaycan’ın Beşeri Coğrafya Özellikleri

Nüfusun yaklaşık % 90’ını Azerbaycan Türkleri oluşturmaktadır. Diğer önemli etnik grup Ermeniler, Ruslar ve Dağıstanlılardır.

Ülke nüfusunun çoğunluğu Kura – Aras Düzlüğü’nün D’sundaki Apşeron
Yarımadası’nda toplanmıştır.

En büyük kentleri; Bakü, Sumgait, Astara, Akdam, Şuşa, Mingeçevir ve Lenkeran’dır.

Nüfusun yaklaşık % 55’i kentlerde yaşamaktadır. Azerilerin Azerbaycan dışında Rusya ( Dağıstan), Gürcistan ( Borçalı), Ermenistan ( İrevan, Zengesur), Türkiye (Erzurum – Kars yöresi) ve İran (Güney Azerbaycan) da yaygın olduğu bilinmektedir.