Elmi tədqiqat: anlayışı, mərhələləri, əhəmiyyəti, nümunələri

3- orta: hipotezi təsdiqləmək üçün istifadə olunan metodlar məcmusudur.

hərbi mühəndis ekologiyası

Dərs vəsaiti Heydər Əliyev adına Azərbaycan Ali Hərbi Məktəbində “Ekologiya” fənninin tədrisində istifadə etmək üçün, “Ekologiya” fənni üzrə tərtib olunan tədris proqramı əsasında yazılmışdır. Dərs vəsaiti Azərbaycanın müasir dövründə təhsil sistemində yeni ekoloji texnologiyaların tətbiqi və onlardan səmərəli istifadənin təşkili problemləri nəzərə alınaraq yazılmışdır. Dərslik giriş hissəsi, 7 fəsil və ədəbiyyat hissəsindən ibarətdir. Dərs vəsaitindən hərbi mühəndis ixtisası üzrə bakalavr pilləsinin kursantları istifadə edə bilərlər. Bundan əlavə, dərslikdən ali və peşə ixtisas təhsil müəssisələrinin professor-müəllim heyəti, tələbələr, ümumtəhsil məktəblərinin müəllim və şagirdləri istifadə edə bilərlər.

Related Papers

A pilot project was undertaken during kharif 2012 at Belaguthi village of Honnali taluk in Davanagere district, Karnataka state, India to study the spatial variability of nutrient in maize fields and to recommend nutrients for maize crop based on STCR approach. Georeferenced one hundred and forty two soil samples were drawn from fields of 88 farmers. Results of soil analysis revealed that the soils were acidic to neutral in reaction (5.13.-6.99), majority of soil samples (98 per cent) were low in available nitrogen, low to high (low: 13%, medium: 40%, high: 46% area) with respect to phosphorus and medium to high (medium: 75%, high: 23% area) in potassium status. Nutrient recommendation generated by adopting STCR approach revealedthat an addition of 50:30: 15 kg ofNPK ha-1 is required to match the crop need to achieve the target yield of 50 q/ha over state recommendation for maize crop (100:50:25 kg NPK ha-1). Maize fields receiving fertilizers in accordance with the site specificity have achieved largest yield (46.82 q/ha) followed by application of recommended fertilizers (39.72 q/ha).

Download Free PDF View PDF

Elmi tədqiqat: anlayışı, mərhələləri, əhəmiyyəti, nümunələri

The elmi araşdırma Bu, dünya və kainatla əlaqəli və etibarlı biliklərin əldə edilməsinin mümkün olduğu bir müddətdir. Bu bilik elmi metod adlanan sistematik bir metodun tətbiqi ilə əldə edilir.

Qeyd etmək vacibdir ki, elmi metod əldə edilən nəticələrdə şəxsi, sosial və ya əsassız təsirləri minimuma endirməyə imkan verir. Bu şəkildə bizi əhatə edən dünyanın fenomenlərini obyektiv öyrənmək mümkündür.

Eynilə, elmi metodun da əldə edilən biliklərin təkrarlanabilirliyinə və doğruluğuna zəmanət verən bir sıra mərhələlərdən ibarət olduğunu qeyd etmək lazımdır.

Elmi tədqiqatın əsas xüsusiyyətlərindən biri orijinallıqdır; Bu, xüsusən elmi işlərin məruz qaldığı qiymətləndirmə prosesləri tərəfindən istifadə olunan metodologiya sayəsində əldə edilir.

Əlavə olaraq, elmi araşdırma obyektiv olmalı və tədqiqat nəticəsində yaradılan məlumatların toplanması üçün alətlər təsdiqlənməlidir, çünki bu etibarlılıq yaradır və effektiv hesabatlar yaradır.

Nəticələr tercihen ədədi formada ifadə olunmalıdır, çünki bu, başa düşülən bir şəkildə statistik müqayisə etməyə imkan verir. Bu nəticələr istintaqın aparıldığı şərtlər daxilində təsdiqlənməlidir.

Konsepsiya

Elmi tədqiqat, hər hansı bir məlumat sahəsində yeni məlumatlar, faktlar və ya əlaqələr təmin etmək olan düşüncə və tənqid prosesindən ibarətdir. Buna elmi metoddan istifadə etməklə nail olunur.

Vəziyyətləri və ya araşdırılan müəyyən elementləri aşaraq ümumi prinsiplərə işarə edir. Bunun üçün seçmə zamanı ciddi bir seçmə texnikası və tədqiqat obyekti ilə əlaqədar olaraq müəyyən sayda nümunə tələb olunur.

Elmi araşdırma mərhələləri

Elmi araşdırma aşağıdakı mərhələlərdən bəzilərini və ya hamısını əhatə edə bilər: müşahidə, problemin müəyyənləşdirilməsi, araşdırma (planlaşdırma, sübutların qiymətləndirilməsi), hipotezin formalaşdırılması, təcrübə (fərziyyə testi), qiymətləndirmə və təhlil.

Bununla birlikdə, elmi tədqiqat mərhələlərini təyin etməzdən əvvəl həyata keçirilən ümumi hədəfi nəzərə almaq vacibdir, çünki bu, izləniləcək xüsusi hədəfləri və bu hədəflərə çatmaq üçün seçilən metodları müəyyənləşdirir.

Müşahidə

Elmi araşdırmada ilk addım bir fenomenin, hadisənin və ya problemin müşahidəsidir. Fenomenin kəşfi ümumiyyətlə hadisənin təbii prosesindəki dəyişikliklər səbəbindən ortaya çıxır.

Problem

Fenomenlərin və ya dəyişikliklərin müşahidəsi bir sualın formalaşmasına səbəb olur: niyə? və ya Necə? Bu problemin formalaşdırılmasını təşkil edir. Digər tərəfdən, problem, araşdırılacaq fenomenin yeri, vaxtı və müəyyən əsas xüsusiyyətləri baxımından mükəmməl bir şəkildə ayrılmalıdır.

Eynilə, tədqiqatçı tədqiqat mövzusunun araşdırıcı, təsviri və ya eksperimental olduğunu aydınlaşdırmalıdır. Bu məqamlar etibarlılıq və əldə edilmiş nəticələrin əldə edə biləcəyi inam dərəcəsinə dair bir görüşə sahib olmaq üçün həlledicidir.

Ayrılma ilə yanaşı, iş əsaslandırılmalı, yəni tədqiqatçı tədqiqatın əhatə dairəsini və ehtimal olunan töhfələrini göstərməlidir.

Hipotez

Problemdəki strukturlaşdırılmış suala cavab vermək üçün fərziyyə tərtib edilmişdir. Bu, müşahidədən dəqiq və mükəmməl hazırlanmış bir nəticədir. Hipotez tədqiqat mövzusunun diqqətlə xarakterizə edilməsindən asılıdır.

Bu mərhələdəki tədqiqatçı tədqiqat obyekti ilə bağlı mövcud ədəbiyyata müraciət etməlidir. Məlumat axtarışının indeksli jurnallarda dərc olunmuş elmi əsərlərdə aparılması üstünlük təşkil edir.

Birincisi, hipotez tədqiqat obyekti haqqında mövcud biliklərə uyğun bir bəyanat quraraq hazırlanır. Sonra yeni müşahidə olunan fenomenə mümkün bir cavab təsbit edilir.

İlkin fərziyyə uğursuz olarsa, birincinin uğursuzluqlarını nəzərə alan ikinci bir sistem qurulur. Ümumiyyətlə, müəyyən bir müddətdə bir fenomeni izah edə bilməyən fərziyyələr (texnologiyaların inkişafı ilə) doğrudur.

Hipotezi inkişaf etdirmək üçün iki dəyişən qurulur: asılı və müstəqil. Asılı olan dəyişənin dəyərləri tədqiqatçı tərəfindən manipulyasiya edildikdə reaksiyaya səbəb olan müstəqil dəyişənlə nə edirsə şərtlənir.

Təcrübə

Hipotezi qurduqdan sonra yoxlanılır. Bunun üçün hər mərhələyə adekvat nəzarət edərək çox diqqətlə hazırlanmış təcrübələr qurulur. Bu proses hər hansı digər tədqiqatçı tərəfindən təkrarlanmağa imkan verən diqqətlə sənədləşdirilmişdir.

Bu şəkildə təcrübə hipotezi yoxlamaq və ya atmaq üçün hazırlanmışdır. Elmi intizamdan asılı olaraq təcrübələr laboratoriyada, çöldə, lövhədə və ya kompüterdə aparılır.

Metodoloji müalicə bundan asılı olduğu üçün aparılacaq tədqiqat və ya tədqiqat növünü nəzərə almaq lazımdır. Əhali tədqiqatlarında bu həlledicidir; Məsələn, tədqiq olunan populyasiyaların yaşı, mədəniyyətləri, adətləri və ya qidalanma vəziyyəti müəyyənləşdirilməlidir.

Qiymətləndirmə və təhlil

Yanlış nəticələrin qarşısını almaq üçün əldə edilmiş bütün nəticələr və dəlillər təhlil edilməlidir. Bunun üçün bu gün bir sıra statistik paketlərin mövcudluğu ilə asanlaşdırılan keyfiyyət və kəmiyyət riyazi analizlərindən istifadə olunur.

Elmi tədqiqatlarda ən vacib proses nəticələrin qiymətləndirilməsidir. Bu qiymətləndirmə elmi qruplar tərəfindən obyektiv şəkildə aparılır və nəticələri vacib bir ciddilik və etibarlılıqla təmin edir.

Daha sonra nəticələr konfranslarda, elmi iclaslarda təqdimatlarla ictimaiyyətə açıqlanır və ya indeksli jurnallarda dərc olunur. Bütün elmi tədqiqatların modifikasiyaya məruz qaldığını nəzərə almaq vacibdir.

Əhəmiyyət

Elmi tədqiqatların əhəmiyyəti ondan ibarətdir ki, bu, reallıqla daha sıx əlaqə yaratmağa imkan verir. Buna görə məqsəd insanlıq və təbiət biliklərini inkişaf etdirməkdir.

Bundan əlavə, elmi araşdırmalar sayəsində bəşəriyyəti əziyyət çəkən mühüm xəstəliklərin öhdəsindən gəlindi və insanın yaşayış şərtləri yaxşılaşdırıldı.

Elementlər

Elmi tədqiqatlarda dörd element müəyyən edilmişdir:

1- Mövzu: tədqiqatı inkişaf etdirəndir. Buna görə fenomeni şübhə altına alan və fərziyyəni inkişaf etdirən tədqiqatçıdır.

2- Nesne: araşdırılan, yəni tədqiqatçıda suala səbəb olan fenomendir.

3- orta: hipotezi təsdiqləmək üçün istifadə olunan metodlar məcmusudur.

4- Son: istintaqın son məqsədi; nəyin arxasınca gedir, problemin cavabı ortaya qoyuldu.

Elmi tədqiqat nə üçündür?

Elmi araşdırmalar olmasa, bəşəriyyət bu gün dünya və kainat prosesləri haqqında əldə etdiyimiz biliklərə çatmazdı. Tədqiqatçı təbiəti (maraq və israr) istifadə olunan metodologiya ilə birlikdə bu mövzuda böyük addımlar atmağa imkan verdi.

Fərdi olaraq tədqiqat tələbə və mütəxəssis üçün vacibdir. Bir peşənin öyrənilməsinin bütün mərhələlərində müşahidə, sual və problemlərin formalaşdırılması, sualları cavablandırmaq üçün bir sxem dizaynı və nəticələrin qiymətləndirilməsi istifadə olunur.

Buna görə, bütün tədqiqat növləri üçün daxili dünya ilə və bizi əhatə edənlərlə təmas və qarşılıqlı əlaqələr qurmağımızı təmin edən bir müddət və dəqiq hədəflər var. Sonda, biliklərin davamlı təkamül dövründə yeni nəzəriyyələr formalaşdırılır və ya mövcud olanlar dəyişdirilir.

Vəelmi araşdırmaların nümunələri

Rotavirus peyvəndi

Bu minilliyin uşaq əhalisinin sağlamlığına böyük təsir göstərən elmi araşdırmalarından biri də rotavirus peyvəndinin inkişafı idi. Bu virus kəskin uşaqlıq ishalının əsas səbəbi kimi tanınır və bu yaş qrupunda ölümün vacib səbəbidir.

Təsirli və təhlükəsiz bir peyvəndi inkişaf etdirmək xəstəliyə nəzarətin təmin edilməsi üçün vacib idi. Tədqiqatçılar, bir neçə müvəffəqiyyətli mərhələni əhatə edən bir müddətdən sonra bir insanın zəifləmiş rotavirus peyvəndinin effektivliyini və effektivliyini qura bildilər.

Tədqiqata 11 Latın Amerikası ölkəsindən və Finlandiyadan 63.225 uşaq daxil olub. Gastroenterit epizodlarının şiddəti standartlaşdırılmış tərəzi ilə qiymətləndirilmişdir. Bundan əlavə, tətbiq olunan peyvəndin effektivliyi ciddi şəkildə qiymətləndirildi və məlumatların təhlili üçün statistik paketlərdən istifadə edildi.

Tədqiqatçılar peyvəndin uşaqları şiddətli rotavirus qastroenteritdən qoruya bildiyini müəyyən edə bildilər. Nəticə olaraq, bu peyvənd bütün səbəb olan qastroenteriti əhəmiyyətli dərəcədə azaltdı və əhəmiyyətli bir yan təsir müşahidə edilmədi.

Bu gün aşı dünyanın bir çox ölkəsində uşaqlıq peyvənd proqramlarına daxil edilmişdir.

Penisilin kəşfi

Alexander Fleming (1881-1995) tərəfindən penisilinin kəşfi elmi metodun tətbiqinin ən təmsilçi nümunələrindən biridir. Əsər 1929-cu ildə nəşr olundu və müvəffəqiyyəti müstəntiqin müşahidə qabiliyyəti ilə müəyyən edildi.

Fleming, suşlarla işləyən bir mikrobioloq idi Staphylococus aureus. Kulturasiya lövhələrini bakteriyalarla aşıladı və suşların böyüməsini qiymətləndirmək üçün vaxtaşırı onları müşahidə etdi. Lakin, müşahidə edildikdə, mədəniyyət plakaları havaya məruz qaldı.

Bu müddətdə lövhələrdən biri adlı göbələk ilə çirkləndi Penicilliun notatum, lakin Fleming göbələk ətrafındakı aşılanmış suşların böyümədiyini müşahidə etdi. Tədqiqatçı elmi metod sualını verdi: göbələk ətrafındakı bakteriyaların suşlarının böyüməsinə nə mane olur?

Yaxşı qurulmuş bir təcrübə prosedurundan sonra Fleming, göbələyin sonradan penisilin adlanan bakteriyolitik maddə istehsal etdiyini təyin edə bildi.

Maraq mövzuları

İstinadlar

1. Wilson, K., Rigakos, B. (2016). Elmi Proses Akış Cədvəlinin Qiymətləndirilməsi (SPFA): Multidisipliner Tələbə Əhalisində Elmi Prosesin Anlaşma və Görünüşündə Dəyişikliklərin Qiymətləndirilməsi Metodu. 20 dekabr tarixində əldə edildi: ncbi.nlm.nih.gov
2. Voit E. (2019). Perspektiv: Elmi metodun ölçüləri. 20 dekabr tarixində əldə edildi: ncbi.nlm.nih.gov
3. Blystone, R., Blodgett, K. (2006). Elmi metod.21 dekabr tarixində əldə edildi: ncbi.nlm.nih.gov
4. Elmin təbiəti və elmi metod. 22 dekabr tarixində əldə edildi: gorg
5. Elmi araşdırma. 22 dekabr tarixində alındı, tədqiqat-elmi
6. Elmi araşdırma. 20 dekabr tarixində monografias.com saytından alındı