Fiziki və iqtisadi coğrafiyanm sahələri

Fiziki coğrafiya və insan coğrafiyası coğrafiyanın bir-birinə təsir edən qollarıdır, çünki fizika tərəfindən öyrənilən təbii amillər insana və onların fiziki mühiti ilə münasibətlərinə birbaşa təsir göstərir. Eyni şəkildə, insanlar yaşadıqları və ya ünsiyyət qurduqları fiziki məkanı çox təsir edə bilər.

Fiziki Coğrafiyanın mənası

Fiziki coğrafiya coğrafiyanın yer səthinin öyrənilməsinə, təhlilinə və başa düşülməsinə həsr olunmuş şöbəsi, nümunələri, prosesləri və təbii elementləri.

Bu mənada fiziki coğrafiya hər şeydən əvvəl kosmosa və təbii coğrafi məkanın elementlərinə diqqət yetirir relyef, torpaqlar, iqlim, bitki örtüyü və quru sular, digər aspektlərdə.

Fiziki coğrafiyadan fərqli köməkçi fənlər meydana çıxır:

İqlimşünaslıq, iqlim və hava tədqiqatına həsr edilmişdir.
Geomorfologiya, yerin səthinin relyefinə yönəlmişdir.
Hidrologiyadaxili suları öyrənməyi hədəfləyir.
Glaciology, buzlaqlar, buz örtükləri kimi qatı vəziyyətdə olan su hövzələrinin analizinə yönəldilmişdir, aysberqlər və böyük buz rəfləri və s.
Biogeoqrafiya, canlıların (heyvanların və bitkilərin) paylanması və onun içindəki proseslərin öyrənilməsinə həsr edilmişdir.
Pedologiya, torpağın tərkibini və təbiətini öyrənməyi hədəfləyir.
Sahil coğrafiyasısahil bölgələrinin dinamikasını və proseslərini öyrənən.
Oroqrafiya, dağ formasiyaları ilə məşğul olan.
Paleocoğrafiyaəvvəlki dövrlərin coğrafiyasını və zaman içindəki təkamülünü araşdırmağa həsr olunmuşdur.
Landşaft ekologiyası, mənzərələrin və transformasiyaedici agentlər olaraq insanlarla əlaqələrinin öyrənilməsindən məsuldur.

Həmçinin bax Relief.

Fiziki coğrafiya coğrafi məkanımızı bilməyimizə və ərazilərimizin ətraf mühitin nizamlanmasını müəyyənləşdirməyimizə, təbii risklərin qarşısını almağa və insan fəaliyyətinin ətraf mühitə təsirini azaltmağa kömək etdiyi üçün böyük əhəmiyyətə sahib bir təhsil fənidir.

Fiziki coğrafiya insan coğrafiyası və regional coğrafiya ilə yanaşı coğrafi biliklərin üç böyük sahəsindən biridir.

Coğrafiya da baxın.

Fiziki coğrafiya və insan coğrafiyası

Fiziki coğrafiya və insan coğrafiyası coğrafiyanın bir-birinə təsir edən qollarıdır, çünki fizika tərəfindən öyrənilən təbii amillər insana və onların fiziki mühiti ilə münasibətlərinə birbaşa təsir göstərir. Eyni şəkildə, insanlar yaşadıqları və ya ünsiyyət qurduqları fiziki məkanı çox təsir edə bilər.

İnsan coğrafiyasına da baxın.

Fiziki və iqtisadi coğrafiyanm sahələri

Coğrafiya – Yer kürəsinin təbiətini öyrənən elmlərdən biri-dir. Sözün hərfı mə’nası “Yeri təsvir etmək“ deməkdir. Yunancadan “qeo“- yer, “qrapho“- təsvir edirəm kimi tərcümə edilir. Fiziki və iqtisadi coğrafiya onun əsas sahələridir.

Fiziki coğrafiya – Yevin coğrafi tdbəqəsini, onun təvkibini, komponentlərini, onlar arasında olan əlaqələri, təbəqələrin inki-şaf tarixini və istiqamətlərini öyrənir.

Fiziki çoğrafiyanın aşağıdakı əsas saholəri vardır. Bütövlükdə coğrafi təbəqəni Üntunti fiziki coğrafiyada və ya Üntunti Yerşüıtasltqda öyrənirlər. Fiziki coğrafıyanın əsas sahələrindən biri olan Paleocoğrafiya Yerin təbəqə-lərinin geoloji inkişafının mərhələlərini, onların dəy’ışməsinin səbəblərini və inkişaf qanunlartnı öyrənməklə məşğul olur. Geontor-fologiya – Yer səthində olan relyef forma/arını, onların əmələ gəlməsi və dəyişməsini tədqiq edir. İqlinışünaslıq və Meteorologiya – iqlim göstəricilərinin paylanmasını, atmosferdə baş verən hadisələri və iqlimdən istifadə edilməsini öyrənir.

Coğrafi təbəqənin komponentləri arasındakı əlaqələri öyrənən elm sahəsi Landşaftşünaslıq adlanır. Okeanlarm hidroloji və fiziki-kimyəvi xassələrini Okeanologiya öyrənir. Fiziki coğrafiyanın Hidrologiya bölməsində Yerin quru sahəfərində yerləşən su obyefctlərini tədqiq edirlər. Torpaq coğrafiyası -torpaqların zonal paylanması xüsusiyyətlərini, onlardan istifadə olunması və qorunmasını öyrənməklə məşğuldur. Yerdə bitki və heyvanların yayılması və qorunması Biocoğrafiya elminın öyrəndiyi obyektlərdir. Toponomika coğrafi adların mənşəyini və yaranma tarixini öyrənir. Ətraf mühitin mühafizəsi elmi də flziki coğrafiyanın əsas bölmələri sırasına daxildir.

Iqtisadi və sosial coğrafiya – təbii şərait və ehtiyatlardan isti-fadə edilməsini, təsərrüfatın və əhalinin yerləşməsi prinsiplə-rini öyrənir. Iqtisadi coğrafiya terminini elmə 1760-cı ildə rus alimi M.V.Lomonosov gətirmişdir.

Onun ümumi, sahə və regional bölmələri vardır. Ümumi iqtisadi coğrafiya – elmin inkişaf tarixini, onun əsas anlayışlarını, nəzəri məsələlərini, siyasi coğrafiyanı və iqtisadi coğrafiyanın tədqiqat üsullarını öyrənir. Sa/ıə iqtisadi coprafiyası – əhalini və təsərrüfatın ayrı-ayrı sahələrinin coğrafiyasını öyrənir. Regional iqtisadi coğrafiyada dünyamn müxtəlif regionlarının ‘ıqtisadi coğrafiyası tədqiq olunur. Məs. Azərbaycanın iqtisadi və sosial coğrafiyası və ya ABŞ-ın iqtisadi coğrafiyası və s.
Coğrafıya elmləri sırasında kartoqrafiya və ya xəritəşünaslıq xüsusi yer tutur. O, fiziki və iqtisadi-coğrafi xəritələrin tərtibi və istifadə edilməsi yollarını öyrənir.

“Coğrafiya“ elmində mə’lumatlar onların sistemli təhlili, statistik, kar-toqrafik, tarixi materiallardan istifadə, qruplaşdırma, sistcmli yanaşma, baians, modelləşdirmə, müqayisəli təhlil, riyazi, çöi tədqiqat, sorğu aparıl-ması və s. üsullar (metodlar) ilə əldə edilir. Onlara elmin todqiqat metod/arı da deyilir.

Təbiətin dəyişməsi və qorunması, təbii sərvətlərdən istifadə edilməsi, istehsalm və əhalinin yerləşməsi, havanm öyrənil-məsi, naviqasiya işləri zamanı coğrafıya elmi insanlara kömək edir. Bu zaman coğrafıya elminin əldə etdiyi nəticələrdən isdi-fadə olunur.

Əzizağa Əhmədov

Fiziki və iqtisadi coğrafiyanm sahələri

Fiziki Coğrafiyanın mənası

Fiziki coğrafiya və insan coğrafiyası

Fiziki və iqtisadi coğrafiyanm sahələri

Похожие статьи

Related posts: