Ekzüperi və “Balaca Şahzadə”: 12 maraqlı, çox bilinməyən fakt, qısa məzmun, seçilmiş cümlələr

1. задыхаться (испытывать стеснение в дыхании от недостатка воздуха; терять возможность свободно дышать по какой-л. причине). Neft qoxusundan nəfəsi tıxanmaq задыхаться от запаха нефти

balaca

1) маленький, небольшой; 2) малыш, малолетний, меньшой. Balacanı göndər çay alsın пошли малыша купить чай; 3) незначительный; ничтожный. Burada balaca bir iş var тут имеется незначительное, ничтожное дело.

прил. крошечные, малюсенькие. Balaca-balaca uşaqlar крошечные дети
нареч. понемногу, мало-помалу
1) понемногу, мало-помалу, помаленьку; 2) крошечные, малюсенькие.

1)один; 2) какой-то; 3) некоторый. Yanıma bir adam gəlmişdi ко мне приходил какой-то человек; bir kitab ver дай какую-либо книгу; bir ağız один раз; разочек; немного; barı bir ağız oxuyun спойте хотя бы одну какую-либо песню; bir ağızdan в один голос, все вместе, хором, единодушно, единогласно; bir az 1) немного, немножечко, чуточку; недолго; 2) недолго, некоторое время; bir azdan скоро, вскоре, в скором времени, немного спустя; bir ayaq один раз, один конец, один рейс; bir aləm очень много, множество, уйма; bir anbar очень много; bir balaca немного, малость; məni bir balaca gözlə на секунду подожди меня; mənə bir balaca soyuq dəyib я слегка простужен; bir baş раз; один раз; bir belə столько; столь (мало, много); bir vaxt некогда, когда-то, когда-нибудь; bir vaxt onlara gedəcəyəm когда-нибудь к ним пойду; bir qarın tox, bir qarın ac полуголодный; bir qədər 1) некоторое количество; 2) некоторое время; bir qırıq кусочек, немножечко; bir qismi некоторые, некоторая часть; bir qulağından alıb, o biri qulağından çıxarmaq не обращать внимания на чьи-либо слова, распоряжения, советы, поручения; пропустить их мимо ушей; bir damcı немного, капелька; bir daha 1) еще, еше раз; 2) больше (в смысле, в другой раз не повторится); bir də 1) еще, еще раз; 2) в другой раз; больше; 3) кроме того; да притом; к тому же; вдобавок; 4) вдруг. Bir də gördün qapı açıldı вдруг двери распахнулись; bir zad что-либо, что-нибудь; bir yol один раз, однажды, как-то раз; bir kəs 1) кто-нибудь; 2) никто; bir nəfər некий, некто, кто-то, какой-то, какой-ни будь; bir neçə несколько; bir növ см. bir təhər; bir para, bir paraları некоторые, иные, другие; bir sayaq как-нибудь, кое-как, каким-то образом; bir sıra целый ряд; bir təhər 1) как-нибудь, кое-как; 2) какой-то странный, своеобразный; bir tikə кусочек; bir ucdan 1) с одного конца, по порядку, подряд; 2) непрерывно; беспристанно, все время; то и дело; bir xırda см. bir qırıq; bir havada вровень; bir çox 1) много, многие, целый ряд; 2) долгий, длинный, продолжительный; bir çoxları многие; bir cür какой-то своеобразный; bir şey что-либо, что-нибудь, нечто, что-то.

см. balaca-balaca.
но, сомнение, загвоздка. Burada bir balaca əmma var есть маленькое но.

числ. колич. один (обозн. цифру, число 1; количество). Səkkizdən bir çıxmaq из восьми вычесть один, bir ev один дом

в знач. мест. один, кто-то, некий. Deputatlardan biri один из депутатов, biri sizi soruşur кто-то вас спрашивает

1. одинаковый, равный. Bir ölçüdə одинакового размера, bir həcmdə одинакового объёма, bir boyda одинакового роста

2. единый (общий, объединённый). Bir məqsəd единая цель, bir sırada в едином строю
сущ. единица:
1. цифра, изображающая число 1
2. пед. самая низкая школьная отметка. Bir almaq получить единицу
нареч. вместе. Bir işləmək работать вместе, bir nahar etmək обедать вместе
уси лит. част.

1. так. Bir qaçırdı ki так бежал, что; bir qışqırırdı ki … так кричал, что …, bir külək əsirdi ki … так дул ветер, что …

2. такой. Gözəl bir mənzərə такой красивый вид, maraqlı bir kitab такая интересная книга; soyuq bir hava такая холодная погода

3. с формой повел. накл. А ну-ка! Bir qaç görüm! а ну-ка бегом! bir dur! ну-ка встань! bir yaxın gəl! ну-ка подойди

4. только. Bir mən getdim только я пошёл; bir mən deyiləm не только я

◊ bir ağız (oxu, de) один раз, разочек (спой, скажи); bir ağızdan в один голос, все сразу, хором; bir adamın toyuğuna kiş deməz и мухи не обидит, bir addım da geri çəkilməmək не отступать ни на шаг, ни шагу назад; bir addım da gözündən qoymamaq ни на шаг не отпускать кого; не спускать глаз с кого; bir addım belə onsuz atmamaq шагу не сделать без него; bir addımlığında (olmaq) в одном шаге от чего-л. (быть, находиться); bir az немного, немножечко, чуточку; bir az aralı поодаль; bir az əvvəl недавно, некоторое время тому назад; bir az o yanda неподалёку; bir az keçməmiş вскоре; bir azdan sonra вскоре, через некоторое время, немного погодя; bir ayaq sənin, bir ayaq mənim медленно двигаться; bir ayağı burada, o biri orada одна нога здесь, другая – там; bir ayağı gorda olmaq стоять одной ногой в гробу, в могиле; bir ayağına baxmaq, bir başına мерить взглядом кого-л. с ног до головы; bir aləm очень много; bir ambar очень много чего-л.; bir an одно мгновение, один миг; bir anda в один миг; bir anlıq, bir anlığa на одну секунду; на одно мгновение; bir arıq dana naxırın adını batırır одна паршивая овца портит всё стадо; bir baş uca головой (на голову) выше кого; bir başqası: 1. кто-л. другой; 2. кто-то; bir balaca: 1. слегка; 2. немного; 3. самая малость; bir başına, bir dizinə döymək кусать себе локти, bir bezin qırağıdırlar одним миром мазаны, одного поля ягоды; два сапога пара; bir belə столько (мало или много); bir bərabərdə: 1. одинаково; наравне со всеми; 2. на одном уровне; bir biçimdə: 1. на одно лицо, на один покрой; 2. рост в рост; bir böyrü üstə на одном боку (долго лежать); bir burum (qaynatmaq) один раз (вскипятить); bir bu qalmışdı этого ещё не хаватало; bir buna bax на него смотри; скажи на милость, вот те на; birini bilirsən, yüzünü bilmirsən очень многого не знаешь; bir vaxt: 1. когда-то, одно время, некогда; 2. когда-нибудь; bir vinti çatmır винтика не хватает, bir qayda olaraq как правило; bir qaydada одинаково; bir qarın çörəyə möhtac olmaq нуждаться в куске хлеба; bir qarın одна порция, на один прием (пищи); bir qarın tox, bir qarın ac: 1. полуголодный; 2. впроголодь; bir qədər немного; bir qədər sonra немного погодя, несколько позже; bir qəpiyə dəyməz гроша медного не стоит; bir qəpiksiz без единой копейки; bir qulağına girir, o biri qulağından çıxır в одно ухо входит, в другое выходит; bir quran söz demək (danışmaq) наговорить с три короба; bir qurtum один глоток; bir qucaq охапка, целая охапка; bir damcı капельку; bir damın altında yaşamaq жить под одной крышей; bir daha: 1. ещё, ещё раз; 2. лишний раз; 3. снова и снова; bir daş altdan, bir daş üstdən шито-крыто; bir də ещё, ещё раз; bir də ki: 1. кроме того; 2. к тому же; bir də gördün вдруг, ни с того ни с сего, bir dəqiqə одну минуту; bir dəqiqə belə ни на минуту; bir dənədir единственный в своем роде; bir dəri bir sümük кожа да кости; bir dildə danışmaq kimlə найти общий язык с кем; bir dəfəyə в (за) один раз; bir dikili ağacı da yoxdur ни кола, ни двора; bir dırnağına belə dəyməz мизинчика чьего не стоит; bir dünya см. bir aləm; bir əl (oynamaq, çalmaq və s.) один раз (сыграть, спеть и т.п. ); bir əldə iki qarpız tutmaq гоняться за двумя зайцами; bir əli yağda, bir əli balda как сыр в масле, в достатке; bir əli, bir başı qalmaq остаться одиноким; bir zaman когда-то; biri iki görmək двоиться в глазах; bir insan kimi как человек; bir içim su kimi очень легко, очень просто, как выпить глоток воды; bir yandan с одной стороны; bir yaşda (olmaq) (быть) одних лет с кем; bir yerdə qərar tutmamaq не находить (себе) места; bir yerdə вместе, рядом; bir yol: 1. один раз; 2. однажды, как-то раз; bir yuvanın quşlarıdırlar kimlə kim одного поля ягоды кто с кем; bir kəs: 1. кто-нибудь, кто-то; 2. никто; bir köynək ət tökmək сгорать от стыда; bir köynək tər tökmək умываться потом; bir köynəkdə qoymaq лишить всего, оставить в одной рубашке; bir köynəkdə qalmaq остаться в одной рубашке, лишиться всего; bir könüldən min könülə vurulmaq kimə безумно влюбиться в кого; bir gözlə baxmaq (hamıya) (ко всем) относиться, подходить одинаково; bir gör ha подумать только; bir məna görməmək nədə не находить никакого смысла в чём; bir növ своего рода; bir nöqtəyə vurmaq бить в одну точку; bir nəfər некий, некто, кто-то, кто-нибудь; bir neçə несколько; bir neçə vaxtdan sonra через некоторое время; bir neçə sözlə в нескольких словах; bir nəfəsə одним духом, одним махом; bir para adamlar некоторые, иные, другие; bir parça çörək кусок хлеба; bir oxla iki quş vurmaq, bir güllə ilə iki dovşan ovlamaq убить одним выстрелом двух зайцев; bir oturum(d)a в (за) один присест; bir saatlıq xəlifə калиф на час; bir sayaq: 1. как-нибудь, кое-как; 2. каким-то образом; bir səviyyədə olmaq kimlə быть на равной ноге, быть на одном уровне с кем; bir səslə единогласно, в один голос; bir sıra целый ряд, bir sözlə одним словом; bir sözün üstündə durmaq стоять на одном и том же, твердить одно и то же; bir sözünü iki eləməmək не возражать, не перечить; bir stəkan çaya (çağırmaq, getmək) на чашку чая (приглашать, звать, идти); bir tikə çörəkdən ötrü из-за куска хлеба; bir tikə çörəyini əlindən almaq kimin отбирать, отобрать кусок хлеба у кого; bir tikə çörəyi olmaq иметь кусок хлеба; bir tük qədər belə ни на волос; bir tükcə saymamaq kimi в медный грош не ставить кого; bir tükünə də dəyməmək и волоска не тронуть у кого; bir təhər: 1. как-нибудь; 2. кое-как; 3. своеобразный; bir xəmirdən yoğrulublar из одного теста; bir havada на одном уровне; bir halda ki раз так, если на то пошло; bir çimdik nə щепоть, чуточку чего; bir çöp də ни одной соломинки; bir ucdan: 1. подряд; 2. непрерывно, беспрестанно, беспрерывно, всё время, то и дело; bir udum su kimi раз плюнуть; bir çürük qoza dəyməz выеденного яйца не стоит что; bir çoxları многие; bir cəbhədən hərəkət etmək единым фронтом (действовать, ступать); bir cərgə длинный ряд чего; bir cür своеобразный; bir cüt alma kimi как две капли воды; bir şey: 1. одно. Bir şeyi başa düşə bilmirəm одного не могу понять; 2. что-нибудь. Bir şey çıxır? получается что-нибудь?

нареч. здесь, тут, на этом месте. Çoxdan burada işləyirsiniz? вы давно здесь работаете?
◊ burada bir balaca əmma var тут есть маленькое “но”

1) в значительной степени, мере; немало. Çox danışmaq много говорить, çox eşitmək много наслышаться о ком-л. о чём-л., çox oxumaq много читать, çox işləmək много работать

2) больше, чем нужно, чем следует, чем хотелось бы кому-л. Çox bilmək много знать

3) в сочет. со сравнительной степенью прилагательных означает: намного, значительно, гораздо. O, özünün kurs yoldaşlarından çox qabiliyyatli idi он был намного способнее своих сокурсников, çox kiçik (balaca) nədən намного меньше чего

2. очень (весьма, чрезвычайно, в сильной степени); в сочет. с наречиями и прилагательными: крайне; -ейш-, -айш (указывают на предельную степень качества, действия): çox ağıllı очень умный (умнейший), çox güclü очень сильный (сильнейший), çox maraqlı очень интересный (интереснейший); çox az очень мало, çox sürətlə очень быстро, çox yaxşı очень хорошо

3. слишком (сверх меры, чересчур). Çox əsəbi olduğuna görə будучи слишком нервным, çox gec слишком поздно

4. долго (в течение длительного времени). Çox gözləmək долго ждать, çox dözmək долго терпеть, çox dilə tutmaq долго уговаривать, tələbə məsələ üzərində çox çalışdı, lakin onu həll edə bilmədi студент долго решал задачу, но так и не решил её

в знач. числ.

1) неопределённо большое количество кого-л., чего-л. Orada çox adam var idi там было много народу, biz çox idik, onlar az нас было много, а их мало, bu gün məktəbdə iş çox idi сегодня в школе было много работы

2) больше, чем нужно, чем следует, чем хотелось бы. Çox (pul) istəsən, verməyəcəyəm если много запросишь (денег), не дам

2. многие (значительные по количеству – о ряде однородных единиц, предметов). Çox alimlər многие учёные, çox bitkilər многие растения, dünyanın çox ölkələri ilə iqtisadi əlaqələrimiz var у нас есть экономические связи со многими странами мира, Respublikamızın çox rayonlarında pambıq becərilir во многих районах нашей Республики выращивается хлопок, çox alimlər bu mövzunu tədqiq etmişlər многие учёные исследовали эту тему; çoxu (çoxusu) многие (неопределённо большое число кого-л., чего-л.). Tədqiqatçıların çoxusu (tədqiqatçılardın çoxu) многие из исследователей, uşaqların (uşaqlardan) çoxu (çoxusu) многие из детей, yazıçının əsərlərindən çoxu (çoxusu) многие из произведений писателя

предик. çoxdur много. İşimiz çoxdur у нас много работы (дел), paltoya bu qədər pul vermək çoxdur заплатить за пальто столько денег – много; ən çoxu (uzaq başı) много (не больше, чем). Hər maşında üç və ya ən çoxu dörd adam əyləşmişdi в каждой машине сидели по три, много по четыре человека; çox şey многое (значительное количество явлений, предметов, обстоятельств, отношений и т.п. ). Bu müddət ərzində biz çox şey etdik за это время мы сделали многое, çox şeyə nail olmaq многого добиться, çox şeyi dəyişmək многое изменить (переменить); çox şeyi başa düşməmək многого не понять, çox şeyi anlamaq (özü üçün aydınlaşdırmaq) многое уяснить, çox şeyi unutmaq многое забыть, çox şey itirmək многое потерять, çox şey gözləmək kimdən, nədən многого ожидать от кого, от чего; çox şeydən imtina etmək от многого отказаться; çox keçmədən (çox keçmədi ki) немного спустя (погодя); вскоре; çox keçməz скоро, вскоре; пройдет немного времени и … Çox keçməz, hər şey öz yerini alar (hər hey düzələr) скоро все станет на свои места (всё уладится); çox gəlmək:

1) оказаться лишним (излишним)
2) оказаться больше, ч ем нужно (о количестве или числе чего-л.)
3) kimə оказаться не по силам, быть не под силу кому
4) быть, становиться, стать невыносимым, невмоготу, в тягость кому; çox görmək
1) находить, считать, счесть ненужным (излишним, чрезмерным)
2) жалеть, пожалеть что для кого, скупиться на что для кого

3) многое пережить (испытать, претерпеть, перенести), настрадаться, хлебнуть много горя; много (многое) видеть на своём веку

4) лишить кого-л., кого-л. что-л., отнять у кого-л. кого-л. что-л. (обычно единственного, единственное). Onu da mənə çox gördülər и этого (т. е. единственного) лишили меня, отняли последнее (что имел); çox oldu перешел границы дозволенного; зашел слишком далеко в чём-л.; bir çox много, многие; большое количество кого-л., чего-л. Bir çox ölkələrdə nümayiş etdirilmişdir nə было продемонстрировано во многих странах что; daha çox гораздо более (больше), значительно больше, ещё больше. Bu məsələ məni hər şeydən çox narahat edir этот вопрос беспокоит меня больше всего; ən çox самое большее; от силы; больше всего (всех); чаще всего, в большинстве случаев; çox vaxt (çox zaman) часто, больше времени. O, dərslərə çox vaxt (tez-tez) gecikir он часто опаздывает на занятия (на уроки)

◊ çox yaşa! спасибо! дай бог тебе долгих лет жизни! да продлит Аллах тебе жизнь! Allaha çox şükür слава Богу! (благодарение); nə az, nə çox ни мало, ни много; ни больше ни меньше (именно столько, ровно столько); çox deyib az eşitmək о человеке, на слова которого никакого внимания не обращают, которого не слушают(-ся); özü barəsində çox yüksək fikirdə olmaq много мнить о себе (быть очень высокого мнения о себе); o vaxtdan bəri çox sular axıb много (немало) воды утекло с тех пор (с того времени); çox bilən çox da çəkər кто больше знает, тот больше страдает; çox bilirsən az danış знаешь много – говори мало (больше знай, да меньше болтай); çox danışan çox da yanılar кто часто говорит, тот чаще ошибается (лишнее слово – лишний промах); çox yaşayan çox bilməz, çox gəzən çox bilər не тот много знает, кто много (долго) живёт, а тот, кто много путешествует; çox yaşayan çox da görər кто живёт дольше, тот видит больше; çox yemək adamı az yeməkdən də qoyar кто не довольствуется малым (склонен иметь больше), тот лишится и того (обычно об очень жадном, алчном, ненасытном человеке); çox oxuyan çox bilər кто много читает, тот много знает; çox əcəb, çox da pakizə прекрасно (отлично, очень хорошо – выражает восхищение, удовлетворение чём-л.)

1) узкая полоска по долевому краю ткани, отличающаяся выработкой. Parçanın haşiyəsi кромка ткани; divar kağızının haşiyəsi кромка обоев

2) продольный край. Yolun haşiyəsi кромка дороги

2. кайма, каёмка (полоса по краю какого-л. предмета, ткани, отличающаяся цветом, узором, материалом). Süfrənin haşiyəsi кайма скатерти

3. кант (узкая полоска ткани, вшитая по швам и краям одежды)

4. рант (узкая полоска кожи, соединяющая снаружи верх обуви с подошвой). Çəkmələrin haşiyəsi ранты сапог

5. оторочка (узкая полоска ткани или меха, нашитая по краю одежды или меха). Xəz haşiyə меховая оторочка

6. рама (четырехугольное, овальное или иной формы скрепление из брусьев, планок для вставки, обрамления чего-л.). Qara haşiyə черная рама, taxta haşiyə деревянная рама

7. рамка (графическое обрамление какого-л. текста, рисунка и т.п. ). Şəkli haşiyəyə almaq брать в рамку фотографию

8. бордюр (полоса, которой окаймляют края чего-л.). Divarın haşiyəsi бордюр стены
9. обвод (линия, кайма, полоса, идущая вокруг чего-л.)
10. плинтус (планка, закрывающая щель между стеной и полом)
11. строит. наличник (накладная планка, прибиваемая вокруг двери). Qapı haşiyələri наличники дверей

12. обычно мн. ч. поля (узкая полоса по краю листа в книге, рукописи и т.п. , оставляемая свободной от текста). Səhifənin haşiyəsi поля страницы, dəftərdə haşiyə çəkmək провести поля в тетради

13. дорожка, расстилаемая вдоль стен и по краям ковров
14. примечание (замечание к тексту, сделанное на полях)

15. перен. отступление (уклонение от темы речи, беседы для выражения каких-л. чувств). Üzr istəyirəm, bir balaca haşiyə çıxacağam прошу прощения, сделаю небольшое отступление

сущ. уменьш.
1. зверёк (небольшой зверь). Xəzdərili heyvancıq (balaca heyvan) пушной зверёк
2. зверёнок (детеныш зверя; звереныш)
1. маленький:

1) небольшой, незначительный по величине, по размерам. Kiçik otaq маленькая комната, kiçik həyət маленький двор, kiçik zavod маленький завод, kiçik məktub маленькое письмо

2) небольшой по количеству, немногочисленный, малочисленный. Kiçik dəstə маленький отряд, kiçik ailə маленькая семья, kiçik kollektiv маленький коллектив

3) малолетний. Kiçik (balaca) uşaqlar маленькие дети

4) перен. незначительный, небольшой, не имеющий существенного значения. Kiçik bir xahiş маленькая просьба, kiçik hədiyyə маленький подарок

1) небольшой по территории, площади, величине, размеру, объему, количеству и т.п. Kiçik ölçü малый размер, kiçik ölkələr малые страны, kiçik xalqlar малые народы, kiçik salon малый зал, kiçik müəssisə малое предприятие, kiçik qan dövranı анат. малый круг кровообращения, kiçik su dövranı гидро геол. малый круговорот воды

2) незначительный по количеству единиц. Kiçik məbləğ малая сумма, kiçik itkilər малые потери

3) в составе некоторых названий и собственных имен. Kiçik Asiya Малая Азия, Kiçik Qafqaz Малый Кавказ, астр. Kiçik ayı bürcü Малая Медведица

4) только в краткой форме: мал, мала, мало, малы (меньшего, чем нужно, размера). Palto kiçikdir kimə пальто мало к ому, ayaqqabı kiçikdir ботинки малы

1) более молодой по возрасту сравнительно с кем-л., самый молодой по возрасту среди кого-л. Kiçik qardaş младший брат, kiçik oğul младший сын, kiçik uşaq младший ребенок

2) низкий в сравнении с более старшим по званию, должности, служебному положению. Kiçik elmi işçi младший научный сотрудник, kiçik leytenant младший лейтенант

3) начальный, низший. Kiçik siniflər младшие классы, kiçik məktəb yaşı младший школьный возраст

в знач. сущ. младший, младшая. Böyüklə böyükdür kiçiklə kiçik со старшими как старший, с младшими как младший

◊ kiçik mötərizə круглая скобка (скобка в виде дужек), kiçik hərf маленькая, строчная (не прописная, не большая) буква, kiçik tennis малый (настольный) теннис, kiçik çillə последние 20 дней во втором месяце зимы, kiçikdən böyüyə qədər от мала до велика, стар и млад; kiçik bir əmma маленькое “но”

1

1) сооружение для перехода, переезда через реку, овраг, железнодорожный путь и т.п. Ağac körpü деревянный мост, asma körpü висячий мост, açılan körpü разводной мост, biryollu körpü однопутный мост, qalxan körpü подъемный мост, daş körpü каменный мост, dəmir yol körpüsü железнодорожный мост, kanat körpü канатный мост, beton körpü бетонный мост, panton körpü пантонный мост, tağtavanlı körpü сводчатый мост, körpü tikmək строить мост, piyadalar körpüsü пешеходный мост, körpünün tağları своды моста, körpünün döşəməsi настил моста, körpüdən keçmək перейти через мост

2) строит. помост, настил из досок и бревен. Körpünün üstündə durmaq стоять на мосту

3) спорт. прием в борьбе: вытянутое изогнутое положение тела, обращенного грудью вверх и опирающегося на пол ступнями и ладонями или головой. Körpüdə saxlama удержание на мосту, körpüdən çıxma уход с моста

4) тех. часть шасси автомашины, трактора, расположенная над осями и связанная с колесами

5) тех. специальная планка, на которой укрепляется ряд искусственных зубов. Körpü qayırtdırmaq заказать мост

6) перен. то, что соединяет что-л., служит посредствующим звеном между кем-л., чем-л. Körpü rolunu oynamaq kimin, nəyin arasında играть роль моста между кем, чем

2. пристань (специально оборудованное место, сооружение для причаливания, стоянки судов). Qayıq körpüyə yan aldı лодка причалила к пристани

1. мостовой. Körpü dayağı мостовая опора, körpü düzləndiricisi мостовой выпрямитель

2. пристанный, пристанский. Körpü gözətçisi пристанный сторож, körpü anbarı пристанский склад; körpü mütəhəssisi мостовик, balaca körpü мостик, körpü özülü тех. бык (массивная промежуточная опора моста или гидротехнического сооружения)

2
сущ. бляха (металлическая пластинка, являющаяся пряжкой, застежкой)

1) лишаться свежести; увядать, увянуть; засыхать, засохнуть (о растениях). Yarpaqlar solur листья вянут, güllər soldu цветы увяли

2) перен. лишаться сил, бодрости, здоровья; увядать, увянуть (о человеке). O günbəgün solurdu с каждым днем он вял

3) перен. утрачивать бодрость духа, энергию. Qüssədən solmaq вянуть от тоски, dərddən gül kimi solmaq вянуть от горя как цветок

2. увядать, увянуть:
2) перен. утратить свежесть молодости. Onun balaca yanaqları artıq solmuşdu её щечки уже увяли

3) перен. утратить яркость, силу, поблёкнуть. Mənim gəncliyim qürbətdə soldu моя молодость увяла на чужбине, onun gözəlliyi çoxdan solmuşdu её красота (прелесть) давно увяла

3. блёкнуть, поблёкнуть:
1) лишиться свежести, зачахнуть

2) утратить яркость окраски, тускнеть, потускнеть. Ulduzlar səhərə yaxın solmuşdu к утру звёзды поблёкли

4. выцветать, выцвести, линять, вылинять (потерять первоначальный цвет, яркость окраски). Paltarının rəngi solub выцвела окраска её платья

1. задыхаться (испытывать стеснение в дыхании от недостатка воздуха; терять возможность свободно дышать по какой-л. причине). Neft qoxusundan nəfəsi tıxanmaq задыхаться от запаха нефти

2. завязнуть (застрять, попав во что-л. топкое). Palçığa tıxanmaq завязнуть в грязи

3. набиваться, набиться (скопиться во множестве внутри чего-л., заполнить собой до тесноты), быть набитым. Hamı balaca otağa tıxanıb все набились в маленькую комнату

4. запихиваться, быть запиханным, впихиваться, быть впихнутым, засовываться, быть засунутым. Şeylər çamadana tıxanıb вещи запиханы в чемодан; sandıq ağzına qədər tıxanıb сундук запихан доверху

5. затыкаться, быть заткнутым. Deşiklərə əski tıxanıb щели заткнуты тряпкой

6. закупориваться, закупориться, быть закупоренным. Butulkanın ağzı tıxacla tıxanıb бутылка закупорена пробкой, arteriya tıxanıb мед. артерия закупорилась, bağırsaqları tıxanıb kimin закупорился кишечник у кого

сущ. соха (примитивное земледельческое пахотное орудие). Torpağı xışla əkmək пахать землю сохой; мед. xış sümüyü сошник (вертикальная перегородка, разделяющая полость носа на две части); xışın ağzı сошник сохи

прил. сошный (производимый сохой). Xış şumu сошная пахота; balaca xış сошка

◊ birisi xışla, yeddisi qaşıqla один с сошкой, семеро с ложкой (поговорка: один работает – семеро едят)

См. также в других словарях:

• Balaca — Saltar a navegación, búsqueda Balaca Balaca (Gua La Ka): Palabra con etimología en las etnias caribes en Colombia define cintas y adornos que se ponían los indios en la cabeza. Balca es un americanismo que designa objetos o prendas personales… … Wikipedia Español
• balaca — (De bala). f. Col. Diadema o cinta para sujetar el pelo … Diccionario de la lengua española
• balaca — sif. 1. Həcmcə, boyca, ölçücə kiçik, xırda (böyük müqabili). Balaca barmaq. Balaca bina. Balaca otaq. Balaca qutu. Balaca adam. Balaca ağac. – Məcid indi torpaq payını almış və özünə balaca təsərrüfat düzəltmiş bir kəndli idi. B. T.. Məhəccər… … Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
• Balaca — Taxobox name = Balaca regnum = Animalia phylum = Arthropoda classis = Insecta ordo = Lepidoptera familia = Arctiidae genus = Balaca Balaca is a genus of moth in the family Arctiidae.References* [http://www.nhm.ac.uk/jdsml/research… … Wikipedia
• Balaca Həmyə — Infobox Settlement name =Balaca Həmyə settlement type=Municipality native name = pushpin pushpin mapsize =300 subdivision type = Country subdivision name = flag|Azerbaijan subdivision type1 = Rayon subdivision name1 =Siazan leader title = leader… … Wikipedia
• balaca — ► sustantivo femenino América Central, Ecuador Fanfarronada, baladronada, ostentación de las cualidades, reales o ficticias de una persona. * * * balaca (Hispam.) f. Fanfarronada. * * * balaca. (De bala). f. Col. Diadema o cinta para sujetar el… … Enciclopedia Universal
• balaca — >>>>SINÓNIMOS Y ANTÓNIMOS:>>balaca>>▍ s.f.>>esp. mer.>>(para el pelo)> ＝ diadema … Diccionario de uso del español actual con sinónimos y antónimos
• Baláca Panzió — (Веспрем,Венгрия) Категория отеля: Адрес: 8200 Веспрем, Baláca sor 21., Венгрия … Каталог отелей
• balaca — diadema … Colombianismos
• Jose Balaca — (1800 1869)was a Spanish painter born in Cartagena. He attended the School of Painting in Madrid in 1836. Balaca then established himself in Lisbon, Portugal as a portrait painter and producer of miniatures, receiving commissions from the royal… … Wikipedia
• José Balaca — y Carrión[1] (Cartagena, 1800 Madrid, 19 de noviembre de 1869) fue un pintor y miniaturista español. Contenido 1 Biografía 2 Obras … Wikipedia Español

Ekzüperi və “Balaca Şahzadə”: 12 maraqlı, çox bilinməyən fakt, qısa məzmun, seçilmiş cümlələr

Bu günə qədər oxumuş olduğum ən emosional (“duyğusal”) əsər sizə qəribə görünsə də Qabriel Qarsiya Markesin özünün ən dəyərli əsəri hesab etdiyi “Polkovnikə məkub yoxdur” povesti idi. Artıq deyil… O pillənin yeni sahibi ilə sizi tanış edirəm… Çox kiçik, əslində isə çox böyük alleqorik novella ilə…

“Balaca Şahzadə”

Balaca Şahzadənin mənə görə ən gözəl şəkli… Dayanmadan sual verən o ağıllı uşaq budur.

Açığını deyim ki, kiçik yaşlarımda oxusam da, sanki unutmuşdum. Kitabı yenidən oxumağıma çox dəyər verdiyim bir hocamla idarəetmə fəlsəfəsi haqqında müzakirə edərkən “Bu kitabı oxumusan?” sualı səbəb oldu. Anladım ki, kitab sadəcə bir uşaq novellası deyil.

Əsərin məzmunu

Kitabda Balaca Şahzadənin gözü ilə böyüklərin, yetkin insanların həyatı, düşüncələri, həyat fəlsəfələri, sevgi mövzularına toxunulur. Kitabda qarşılaşılan personajlara uyğun olaraq oxuyucuya dərin mənası olan fəlsəfi mesajlar verilir.

Balaca Şahzadə bir planetdə yaşayır. Onun yaşadığı planeti – B612 – kəşf edənin bir türk astronavt olduğu yazılır. Bu türk astronavt da Osmanlı geyimi geyindiyi üçün elm aləmi tərəfindən qəbul edilmir. Sonradan Türkiyədə geyim tərzi məcburi olaraq dəyişdirilir və bu alim də bu səbəblə qəbul edilir. Kitabda Ekzüperi Atatürkü geyim inqilabı (Şapka Devrimi) və digər səbəblərdən diktator adlandırır.

Əsər Balaca Şahzadənin Böyük Səhrada (Sahara) pilotla rastlaşması ilə başlayır. Pilot qəzaya uğramış təyyarəsini təmir etməyə çalışır. Pilotla danışır, dayanmadan suallar verərək öyrənmək istəyir. Beləcə dostlaşırlar.

Mənə görə əsərin ən maraqlı qismi Balaca Şahzadənin öz planetini tərk edib, sıra ilə 6 fərqli planeti gəzməsi oldu. Hər planetdə böyüklərin, yetişkin insanların bir tipi təhlil olunur. Misal üçün, sərxoş çox ümidsiz, məyusdur, uğursuzluqlarını unutmaq üçün dayanmadan içir. İncəsənət adamı çox özündən razıdır. Kral sadəcə hökm etmək istəyir, tam bir diktatordur, və sair. Ən sonda bizim planetə – Yerə gəlir. Bura daha fərqlidir, burada insanlar bir-birlərinə geyimlərinə, görünüşlərinə görə dəyər verir. Yəni bura da heç də ideal bir yer deyil. Bu kiçik uşağın tənqid etdiyi insanlar arasında mən özümü görürəm, düşünrəm ki, hamı özünü bu böyüklər arasında görə bilər. Təbii ki, özümüzü mühakimə edə bilsək.

Bütün bu planetləri gəzməkdə Balaca Şahzadənin məqsədi öz çiçəyinə daha yaxşı necə davrana, qulluq edə biləcəyini öyrənməkdir. Hamısından çox məyus olaraq ayrılır. Kitabın sonlarına doğru pilot təyyarəsini təmir edir və ölkəsinə qayıdır, Balaca Şahzadə də öz planetinə.

Əsərdəki xarakterlər:

• Pilot: Təyyarəsi Böyük Səhraya qəza enişi etmiş və onu təmir etməyə çalışan insan.
• Balaca Şahzadə: Öz planetində tək yaşayan, fərqli planetləri gəzən, bir çiçəyi olan uşaq.
• Kral: Hər şeyə hökm etdiyini düşünən, tam bir diktator xarakteri.
• İş adamı: Ancaq rəqəmlər, hesablarla məşğul olan, işinin başından ayrılmayan şəxs.
• Qarovulçu: Öz planetində fənəri gecə yandırıb, səhər söndürən, sadəcə qanuna tabe olan insan.
• Coğrafiyaçı: Masasından ayrılmayan və sadəcə digərlərinin etdiyi kəşfləri qeyd etməklə məşğul olan insan.
• İncəsənət adamı: Bir planetdə qarşılaşılan özünü bəyənmiş, digərlərini saymayan insan.
• Satıcı: İnsanlara zaman qazanmaq üçün susuzluğu yatıran dərman satır.
• Sərxoş: Utandığı şeyləri, uğursuzluqlarını unutmaq üçün içən insan.
• Dəmir yolu işçisi: Qatarları gah sağa, gah sola göndərən insan.
• Digər xarakterlər: İlan, çiçək, tülkü, güllər.

Ekzüperi və onun “Balaca Şahzadə”si ilə bağlı çox bilinməyən 12 məlumat:

1. “Balaca Şahzadə” (“Le Petit Prince”) Antuan de Sent-Ekzüperinin ölümündən bir il əvvəl (1943) nəşr olunmuşdur. Maraqlıdır ki, əslində hərbi pilot olan Ekzüperi əsərdəki kimi 1935-ci ildə Afrikadakı Böyük Səhraya təyyarəsi ilə qəza edərək düşmüş və sağ qalmışdı.
2. İkinci Dünya Müharibəsində Marsel (Fransa) yaxınlığında Ezüperinin təyyarəsi vurulur və dənizə düşür. Təyyarənin qalıqları bir də 2000-ci ildə tapılır. Onun təyyarəsini vuran alman pilot 2009-cu ildə Ekzüperinin təyyarəsini vurduğunu etiraf edir və deyir ki, əgər pilotun kim olduğunu bilsəydim atəş açmazdım.
3. 2000-ci ildə Ekzüperinin doğulduğu Lion şəhərindəki hava limanına onun adı verilmişdir.
4. Razılaşmamaq da olar, amma bəzi mənbələrdə “Balaca Şahzadə” tərz və yanaşma olaraq Herman Hessenin “Siddhartha”, Paulo Koelyonun “Kimyagər” və Riçard Baxın “Qağayı Conatan Livinqston” əsərləri ilə müqayisə edilir.
5. “Balaca Şahzadə” dünyada 250-dən çox dil və ləhcəyə tərcümə edilib ki, bu da fantastik bir göstəricidir.
6. Dünyada 4 müqaddəs dini kitab və Marksın “Kapital”ından sonra ən çox satılan kitablardan biri hesab edilir. Hər il təxminən 2 milyon ədəd satılır. Bu günə qədər təxminən 150 milyon civarında satıldığı bilinir.
7. Kitabdakı bütün şəkillər Ekzüperi tərəfindən şəxsən çəkilib.
8. Kitab əvvəl 1000 səhifə olub, daha sonra Ekzüperi tərəfindən qısaldılaraq 70-80 səhifəlik bir hal alıb. Ekzüperi özü də deyir ki, mükəmməl yazı bir şey daha əlavə edilə bilməyəcək deyil, çıxarılacaq başqa bir hissəsi olmayan yazıdır.
9. Yaponiyada Balaca Şahzadə adında bir muzey, Cənubi Koreyada isə eyni ad və mövzulu bir kənd var.
10. Ayın bir asteroidi məhz Balaca Şahzadənin adını daşıyır.
11. Əsər çox kiçik olsa, uşaq hekayəsi kimi görünəsə də, əslində dərin və fəlsəfi məna daşımaqdadır. Eyni zamanda “hər uğurlu kişinin arxasında bir qadın var” fikri burada da özünü təsdiq edir. Belə ki, Ekzüperiyə bütün dünyada məşhurluq gətirən bu əsərini yazmağa da həyat yoldaşı Kansuela ilham mənbəyi olub.
12. Düşünün ki, bu əsər və şəxsiyyət fransızlar üçün nə dərəcədə dəyərlidir ki, Ekzüperi və Balaca Şahzadənin şəkilləri Fransada 50 Franklıq əskinazların üzərindədir. Sol yuxarı küncdə fil udmuş ilanın şəkli də var. ��

“Balaca Şahzadə” əsərindəki ən gözəl ve emosional cümlələr.

• Böyüklər bir şeyi tək başına anlamırlar, onlara hər şeyi izah etmək də çox cansıxıcı bir şeydir.
• “İnsanlar haradadır?” deyərək sükutu pozdu Balaca Şahzadə. “Səhrada insan özünü yalnız hiss edir.” “İnsanların arasında da yalnız ola bilir insan” dedi ilan.
• Həqiqəti gözlər görə bilməz. İnsan ürəyi ilə anlamağa çalışmalıdır.
• Sənin gülünün digərlərindən daha dəyərli olmasının səbəbi sənin ona daha çox vaxt ayırmağındır.
• İnsanın özünü mühakimə etməsi başqalarını mühakimə etməsindən daha çətindir. Özünü mühakimə edə bilən insan əsl müdrik insandır.
• Bir gün günün batmasını düz 43 dəfə izlədim. Günün batmasını izləmək daha çox üzgün və dərdli olduğumuz zaman xoşumuza gəlir.
• Özünü bəyənən insanlar tərifdən başqa heç nə eşitmirlər. Onların gözündə digər insanlar sadəcə bir “heyvan”dır.
• Tülkü: İnsanların artıq heç bir şeyi anlamağa zamanları yoxdur. Onlar buna görə də hər şeyi satın alır. Amma dost satan satıcı yoxdur, buna görə də insanlar dostsuz qalıb. Əgər sənə bir dost lazımdırsa, məni sahiblən.
• Sən günortadan sonra saat dörddə gələcəksənsə, mən saat üçdən etibarən sevinməyə başlayacağam.
• İnsanlar olduqları yerdən əsla məmnun qalmazlar.
• Balaca Şahzadə: Mənim bir çiçəyim var. Coğrafiyaçı: Biz çiçəkləri qeydiyyata almırıq. Balaca Şahzadə: Niyə axı? Axı o çox gözəldir. Coğrafiyaçı: Çiçəklər gəldi gedərdi. Balaca Şahzadə: Gəldi gedər nə deməkdir axı?

Son olaraq Sizinlə bir karikatura paylaşmaq istəyirəm. ��

Tövsiyə olunan bəzi yazılar:

• İş axtaranların CV hazırlayarkən diqqət etməli olduğu 12 məqam
• Stefan Sveyq ilə “Şahmat” oynamaq üçün 8 səbəb
• İşə qəbul zamanı Maksimus effekti
• İnsan Resursları (HR) üzrə magistratura üçün dünyanın ən yaxşı universitetləri
• Azərbaycan HR-larının iş məmnuniyyəti ilə bağlı anket araşdırmasının nəticələri
• Zlatan İbrahimoviç HR rolunda
• İnsan Resurslarının 3 ənənəvi və 3 müasir rolu
• Sən “döyərsən”, yoxsa CV-in ?

İstifadə edilmiş mənbələr:

• Antoine de Saint-Exupéry (Wikipedia)
• The Little Prince (Wikipedia)
• Küçük Prens-Antoine de Saint Exupery
• Küçük Prens Hakkında Pek Bilinmeyen 10 Şey

İstifadə edilmiş şəkillər başqa mənbədən götürülüb.

A.S.Ekzüperi – “Balaca Şəhzadə” əsəri ilə tanışlıq və qısa məzmunu

Fransız pilot və yazar, Antuan de Sent-Ekzüperi tərəfindən Nyu-Yorkda – bir otel otağında qələmə alınan “Balaca Şəhzadə” ( fr. Le Petit Prince), nəşr edildiyi vaxtdan bu günə kimi milyonlarla insanın qəlbini fəth etməyə davam edib. Balaca Şəhzadənin yaşadıqlarını başa düşür, kədərlərinə kədərlənir, dediklərinə haqq veririk. Planetdəki bir çiçəklə mübahisə etdiyi üçün biraz uzaqlaşmağa qərar verən, səyahəti zamanı Dünyanı da ziyarət edən Balaca Şəhzadə, Səhra Çölündə bir pilotla qarşılaşır. Olub bitənləri də bizə məhz bu pilot nağıl edir. ”Balaca Şəhzadə kimdir?”, ”Niyə davamlı olaraq suallar verər?”, ”Çiçəyi ilə niyə mübahisə etmişdir?”, ”Getdiyi digər planetlərdə kimlərlə qarşılaşmışdır və nələri öyrənmişdir?” kimi suallarınıza əsərin məzmununu oxuyaraq qismən də olsa cavab tapa bilərsiniz. Bu hekayəni oxuyarkən, Balaca Şəhzadənin yaşadıqlarını və öyrəndikləri vasitəsi ilə həyatımıza yenidən göz gəzdirib, həyatı dərk etməkdə necə də böyüdüyümüzü başa düşürük. Balaca Şəhzadənin dediyi kimi; Böyüklərə həmişə hər şeyin açıqlamasını vermək gərəkir. Janr olaraq uşaq ədəbiyyatı hesab olunsa da, bu əsər hər dövrdə istər böyük, istərsə də kiçik oxucu auditoriyasını təsiri altına almağı bacarmış, həqiqətiləri anlamaqda onlara köməkçi olmuşdur.

Təkidlə uşaq kitabları ilə eyni bir rəfə qoyulsa da, hər insanın həyatının fərqli dövrlərində mütləq oxuması vacib olan bir kitabdır. Əsərin müəllifi fransız Antuan de Sent-Ekzüperi, İkinci Dünya Müharibəsində təyyarəsi vurularkən həlak olmuşdur. Yazıçı bu əsəri İkinci Dünya Müharibəsinin davam etdiyi bir dövrdə yazmışdır.

Balaca Şəhzadə : Əsər, Səhra Çölünə düşən bir pilotun Balaca Şəhzadə ilə qarşılaşması ilə başlayır. Balaca Şəhzadənin öz planetindən ayrılaraq gəzib-gördüyü altı planetdəki tipik həyat şəraitlərinin müqayisəsi aparılır.

Kitabı başa düşmək çox asandır. İnsanların hamısı uşaqlıq anlarından kiçik parçalar daşıyır. B612 planetindən gəlib, bizə dünyanın əslində necə bir yer olduğunu başa salan bu sevimli dost, əminəm hər oxucuya fərqli hisslər bəxş etmişdir. Məsələn böyüklərə. Böyüklərin uşaqları anlaması mövzusunda, nə qədər bacarıqsız olduğunu anlamağımıza köməkçi olur bu əsər. ”Böyüklər heçnəyi özləri başa düşə bilməzlər. Onlara davamlı olaraq hər şeyi başa salmaq da uşaqlar üçün çox yorucudur.” cümlələrinin açıqlamasını vermək üçün əlavə sözə ehtiyac yoxdur məncə.

“. gözəlsiniz, amma boşsunuz deyə əlavə etdi. Kimsə sizin üçün canını fəda etməz. Buradan keçən hər hansı bir yolçu, mənim gülümün sizə bənzədiyini hesab etsə belə, o təkcə sizin topunuzdan daha önəmlidir. Çünki, küləklərdən qoruduğum odur, kəpənək olsun deyə buraxdığım bir neçə tırtıllar istisna, bütün tırtılları onun üçün öldürdüm. Çiçəklənməsinə, hətta susmasına belə qulaq verdiyim odur. Çünki o, mənim gülümdür..”

“. eyni saatda gəlməyin daha yaxşı olar” dedi tülkü. ”Məsələn sən günortadan sonar dörtdə gələcəksənsə, mən saat üçdə xoşbəxt olmağa başlayaram. Xoşbəxtliyim hər dəqiqə artar. Saat dörtdə artıq sevincdən və maraqdan dəli olaram..”

“Bir ulduzda yaşayan bir çiçəyi sevsəniz, gecələri ulduzlara baxmaq xoş olar və gecələr göy üzünə baxarsınız. Hər şeyin çox kiçik olduğu planetimi sizə göstərə bilmərəm. Bəlkə belə daha yaxşıdır. Ulduzum sizin üçün hər hansı bir ulduz olsun. Beləcə səmadaki bütün ulduzlara baxmağı sevəcəksiniz..”