Ermənilərin Dağlıq Qarabağa köçməsi çar Rusiyasının məhsuludur Şərh

-Благодарю, господин Президент. Посещение Азербайджана для участия в Бакинском форуме, который является знаменательным событием, встреча с Вами вызывают у меня и моей делегации чувство большого удовлетворения. Это дополнительная возможность приехать и увидеться с Вами. Конечно, наследие Вашего отца вечно. Считаю, что то, что Вы делаете для Баку и всей страны, можно увидеть повсюду. Вчера я вышел в город, немного прогулялся и стал свидетелем того, что город восхитителен.

Президент Ильхам Алиев встретился с Президентом Албании Байрамом Бегаем (ФОТО/ВИДЕО)

БАКУ /Trend/ – 12 марта Президент Азербайджанской Республики Ильхам Алиев встретился с Президентом Республики Албания Байрамом Бегаем.

Как сообщает Trend, приветствуя Президента Албании, Президент Азербайджана Ильхам Алиев сказал:

-Здравствуйте, благодарю за то, что посетили нашу страну. Очень рад вновь видеть Вас. Вспоминаю нашу прошлогоднюю встречу в Тиране и еще раз благодарю за гостеприимство. Я остался очень доволен своим официальным визитом в Вашу страну и обсуждениями, проведенными с Вами, с премьер-министром.

Принятые нами решения по укреплению нашего сотрудничества действительно демонстрируют высокий уровень дружбы и братских отношений между нашими странами. Благодарю за то, что прибыли для участия в важном мероприятии, проводимом в рамках Х Глобального Бакинского форума, – специальной сессии, посвященной 100-летнему юбилею моего отца, Президента Гейдара Алиева. Большое спасибо.

Уверен, что Вы хорошо проведете время в ходе пребывания в Баку. Это очень хорошая возможность затронуть важные моменты нашего выгодного двустороннего сотрудничества.

Президент Албании Байрам Бегай сказал:

-Благодарю, господин Президент. Посещение Азербайджана для участия в Бакинском форуме, который является знаменательным событием, встреча с Вами вызывают у меня и моей делегации чувство большого удовлетворения. Это дополнительная возможность приехать и увидеться с Вами. Конечно, наследие Вашего отца вечно. Считаю, что то, что Вы делаете для Баку и всей страны, можно увидеть повсюду. Вчера я вышел в город, немного прогулялся и стал свидетелем того, что город восхитителен.

Президент Ильхам Алиев: Благодарю.

Президент Байрам Бегай: Конечно, как Вы упомянули, мы встречались в прошлом году, и я думаю, что наши страны являются дружественными. Мы должны работать над укреплением нашего двустороннего сотрудничества, в частности, в экономической и туристической сферах. У нас есть Трансадриатический трубопровод, и мы должны больше работать, чтобы газифицировать всю территорию страны.

Президент Ильхам Алиев: Так и есть.

Президент Байрам Бегай: Особенно сейчас, когда вопрос энергии очень важен. Газ тоже очень важен. Мы очень рады и нам повезло, что Вы взяли на себя такое обязательство и что мы завоевали Вашу дружбу.

Президент Ильхам Алиев: Благодарю.

На встрече было подчеркнуто, что Азербайджан и Албанию связывают дружеские и партнерские отношения, высоко оценены успешное сотрудничество и взаимная поддержка наших стран в рамках международных организаций.

В ходе беседы состоялся обмен мнениями о сотрудничестве в энергетической сфере, расширении торгово-экономических связей. Создание посольства Азербайджана в Албании, а также учреждение посольства Албании в Азербайджане были оценены как положительный шаг с точки зрения развития двусторонних отношений. Было отмечено, что взаимные визиты и контакты на высоком уровне будут продолжены и впредь.

“Ermənilərin Dağlıq Qarabağa köçməsi çar Rusiyasının məhsuludur” Şərh

“Dağlıq Qarabağ və digər işğal olunmuş regionlarımızın Rusiya-Azərbaycan regional əməkdaşlığına qoşulması üçün zəmin hazırlanmalıdır”. Bu fikirləri Siyasi İnnovasiya və Texnologiyalar Mərkəzinin direktoru, politoloq Mübariz Əhmədoğlu deyib.

Onun sözlərinə görə, Rusiya-Azərbaycan münasibətlərində aktivlik kifayət qədər ön plandadır və Vladimir Putinin qarşıdakı 6 illik prezidentliyi dövründə bütün MDB dövlətləri ilə xüsusilə Azərbaycanla Rusiya arasındakı münasibətlər yeni keyfiyyət mərhələsinə çatacaq: “Yenidən prezidentliyə başladığı dövrdə atdığı addımlar bunu deməyə əsas verir. İki ölkə arasında regional əməkdaşlıq kontekstindən elə məsələlər var ki, onların indiki dövrdə diqqətdən kənarda qalması Azərbaycanın maraqlarına ziddir və Azərbaycanın o maraqlarının Rusiya tərəfdən dərk edilməməsi nə zamansa Azərbaycan cəmiyyətinin müəyyən təbəqəsində Rusiya haqda neqativ fikirləri formalaşdırmaq üçün əsas yarada bilər.

Kənd təsərrüfatı istehsalı və iqtisadiyyatda orijinal imkanlara malik olan Azərbaycanın erməni işğalı altındakı regionlarının bu əməkdaşlığa qoşulmasının vaxtı çoxdan çatıb. Hətta Putin özü vaxtilə “Ağdam çaxırı” kəlməsini işlədib. Rusiyada brend kimi qəbul olunan “Ağdam çaxırının” vətəni erməni işğalı altındadır. V.Putin daxil olmaqla Rusiyanın bütün rəhbərliyi bilir ki, Azərbaycanın ətraf rayonlarının ümumiyyətlə ermənilərə heç bir zaman heç vaxt aidiyyəti olmayıb, heç zaman orada erməni yaşamayıb. Ermənilərin Dağlıq Qarabağa gəlmə tarixini hamı, o cümlədən Azərbaycan Rusiya arxivlərindən öyrənir. Ermənilərin Dağlıq Qarabağa köçməsi çar Rusiyasının məhsuludur. Rusiyanın regionlararası əməkdaşlıq adı altında Azərbaycanın regionlarının bir qrupunu diqqətdən kənarda saxlaması erməni separatizmini ruhlandıran məsələ kimi qəbul olunmalıdır. İndiki şəraitdə ən düzgün variant Rusiya-Azərbaycan arasındakı regionlararası əməkdaşlığa Dağlıq Qarabağ və Azərbaycanın digər işğal altında olan ərazilərinin qoşulması məsələsinə də münasibət bildirilməsidir. Nəticədə Azərbaycan-Rusiya regionlarası əməkdaşlığın onsuz da böyük olan potensialının reallaşması üçün əlavə resurslar yaranacaq. Bu isə öz növbəsində ümumilikdə Cənubi Qafqaz regionunda təhlükəsizliyin möhkəmlənməsinə şərait yarada bilər. Bu sahədə Rusiyanın əlində hədsiz çox geniş imkanlar var. Ermənistana Rusiyanın təsiri hədsiz böyükdür. Ermənistanın uçuruma yuvarlanması elə Rusiyanın özü üçün də problem yaradacaq. Ermənistanı uçuruma yuvarladan əsas səbəb isə onun Azərbaycan torpaqlarını işğal etməsidir. Beləliklə hissə-hissə Azərbaycan regionlarını Ermənistanın işğalı altından çıxarmaqla və yaxud işğalçılıqla bağlı Rusiya Ermənistana düzgün mesaj göndərməklə Ermənistanın da vəziyyətini yüngülləşdirmək olar.

Rusiya-Azərbaycan regionlararası əməkdaşlığın Dağlıq Qarabağı və Azərbaycanın digər işğal olunmuş ərazilərini əhatə etməsi həm Azərbaycan, həm Rusiya, həm də Ermənistan üçün faydalı məsələ kimi qəbul edilməlidir”. (SİA)

AzNews.az

Çar Rusiyasının köçürmə siyasəti

Ermənilərin Qafqazın avtoxton sakinləri olmaması ideyası artıq elmi dairələrin çoxu tərəfindən birmənalı qəbul edilir.

Antik dövrdən başlayaraq bu günə qədər bir sıra müəlliflər (Herodot, Strabon, İ.Şopen, S.Solovyov, Q.Kapantsyan, İ.M.Dyakonov, N. Adons, A.B.Totadze, Q.R.Marxuliya və başqaları) ermənilərin qeyri-Qafqaz mənşəli olmaları barədə fikirlər irəli sürüb, onların əcdadlarının Balkanlardan, konkret olaraq Frakiya və Fessaliyadan çıxdıqlarını bildiriblər. Tarixin müxtəlif vaxtlarında Cənubi Qafqaza, o cümlədən Azərbaycana köç edən ermənilər bu ərazilərdə məskunlaşıb və imkan düşdükcə yerli əhalini sıxışdırmağa başlayıblar.

Hələ XVIII əsrin əvvəllərində, I Pyotrun dövründə Rusiyanın Xəzər hövzəsində bəzi əraziləri ələ keçirməsindən ermənilər öz məqsədləri üçün istifadə etdilər. Rus hökumətinin razılığı və erməni kilsəsinin təşkilatçılığı ilə Xəzər dənizinin Azərbaycan sahillərindəki bəzi ərazilərə (Dərbənd, Bakı, Salyan və s.) on minlərlə erməni köçürüldü.

1828-ci ildə Şimali Azərbaycanın tamamilə Rusiya imperiyasının tərkibinə daxil edilməsindən sonra Arazdan cənubda yerləşən ərazilərdən (Xoy, Salmas, Maku, Urmiya və s.) ermənilərin sistemli şəkildə Naxçıvan, İrəvan və Qarabağ vilayətlərinə köçrülməsinə başlanıldı. Eyni zamanda, bu vilayətlərə ermənilər Osmanlı ərazisindən də köçürülürdü. Rus müəllifi S.Qlinka 1828-ci ildə cənubdan 40 min nəfər erməninin Naxçıvan, İrəvan və Qarabağa köçürüldüyünü bildirir (С. Глиника. Описание переселения армян Аддербиджанских в пределы России. М., 1831, 142 с.). O dövr müəlliflərindən A.S.Qriboyedov, N.İ.Şavrov, V.L.Veliçko və başqaları da Türkmənçay müqaviləsinin imzalanmasından sonrakı illərdə on minlərlə erməninin Şimali Azərbaycana köçrüldüyünü qeyd edirdilər. Bütün bunlar regionda demoqrafik vəziyyətin ildən-ilə ermənilərin xeyrinə dəyişməsinə səbəb olurdu. 1829-cu ildə Naxçıvan şəhərində 3641 nəfər azərbaycanlı yaşayırdısa, artıq 1829 nəfər erməni yaşayırdı. 1873-cü ildə Naxçıvan mahalında 20836 nəfər azərbaycanlı, 17468 erməni, Ordubad şəhərində 3131 nəfər azərbaycanlı, 360 nəfər erməni, Ordubad mahalında 9593 nəfər azərbaycanlı, 4864 nəfər erməni, Dərələyəz mahalında 18040 nəfər azərbaycanlı, 11477 nəfər erməni yaşayırdı (С.П.Зелинский. “Три магала: Нахичеванский, Ордубадский и Даралагезский. Географо-статистическое и сельскохозяйственное описание”. // “Сборник сведений о Кавказе”, т. VII, Тифлис, 1880, c. 248).

1880-ci ildə tərtib olunmuş statistik məlumatlara əsasən İrəvan quberniyasının İrəvan qəzasında azərbaycanlıların sayı 46426 nəfərə, ermənilərin sayı 29784 nəfərə bərabər idisə, Sürməli qəzasında azərbaycanlıların və ermənilərin sayı müvafiq olaraq 29800 və 18096, Şərur-Dərələyəz qəzasında isə 38776 və 12532 nəfərə bərabər idi. Yelizavetpol qəzasında 54932 nəfər azərbaycanlı, 19861 nəfər erməni, Nuxa şəhərində 17400 nəfər azərbaycanlı, 3501 nəfər erməni yaşayırdı. (“Сборник сведений о Кавказе”, т. VII, Тифлис, 1880, c. XVIII-XXIII).

Göründüyü kimi, rus hökumətinin on illərlə davam edən köçürmə, erməniləri himayə siyasətinə baxmayaraq, İrəvan və Yelizavetpol quberniyalarına daxil olan tarixi Azərbaycan torpaqlarında azərbaycanlılar ermənilərə münasibətdə XIX əsrin 80-ci illərinə qədər üstünlük təşkil edirdilər.

Aqil Şahmuradov, Tarix elmləri üzrə fəlsəfə doktoru