Dərs vəsaiti kimi təsdiq edilmişdir

Tənəffüs
müntəzəm,
qamət isə
düz
tutulmalı

Bədən tərbiyəsi və idman tarixi e.acalov ş.əzizov o.əkbərov bakı-2007

(+994 12) 493 30 77

• Fəlsəfə
• Tarix
• Azərbaycan tarixi
• Sosiologiya
• Etnoqrafiya
• İqtisadiyyat
• Dövlət və hüquq
• Siyasət. Siyasi elmlər
• Elm və təhsil

• Mədəniyyət
• Kitabxana işi
• Psixologiya
• Dilçilik
• Ədəbiyyatşünaslıq
• Folklor
• Bədii ədəbiyyat
• İncəsənət
• Kütləvi informasiya vasitələri

Bədən tərbiyəsi və idman hərəkatının idarə edilməsi

Abunə

Lokal şəbəkədə oxucuların istifadəsinə “Rusiya Federasiyasının Qanunvericilik Bazası” təqdim olunur.

Lokal şəbəkədə oxucuların istifadəsinə bütün elm sahələri üzrə 5 000 e-kitabdan ibarət elektron kitabxana – Elektron Kitabxana Sistemi İPR Books təqdim olunur.

Polpred.com Medianin İcmalı. Hər gün minlərlə xəbərlər, Rus dilində tam mətn, son 15 ilin informasiya agentliklərinin və işgüzar nəşrlərin ən yaxşı milyon mövzusu.

Bannerlər

Əlaqə

Ünvan: AZ1005, Azərbaycan Respublikası, Bakı şəhəri,
Nizami küçəsi 58

Tel.: (+99412) 596-26-13

İş vaxtı:
Bazar ertəsi – Cumə: 9:00-18:00
Fasilə: 13:00-14:00
İstirahət günləri: Şənbə, Bazar

Copyright © 2013 Prezident Kitabxanası. Bütün hüquqlar qorunur.
Məlumatlardan istifadə zamanı istinad vacibdir.

Dərs vəsaiti kimi təsdiq edilmişdir

Mövzu: 1. Dayaqlı oturuşda irəli mayallaq aşmaq; 2. Tullanmalar; 3. «Çağırış oyunu».
Vəzifələr : 1. İrəli mayallaq aşmağın və hoppanmaların öyrənilməsi;
2. «Çağırış» oyununun təşkili və keçirilməsi.
Keçirildiyi yer: İdman zalı.
Təchizat: Gimnastika döşəkləri, təbaşir, top.

Dərsin
hissələri
Dərsin məzmunu Dozalaşdırma Metodik
göstəriş
1
2
3
4
Hazırlıq
hissə 8–
10 dəq.

Düzülmə, sayma,raport, dərsin
mövzu və vəzifələrini elan etmək.
Sağa-sola dönmələr. Müxtəlif növ
yerişlər, asta və orta tempdə qaçış.
Qaçışdan sonra yerişə keçmək.
Ümuminkişafetdirici hərəkətlər.

1.Çıxış vəziyyəti: əsas duruş. 1
sayda qollar irəlidə. 2 sayda qolları
yuxarı qaldırmaq (əllər açıq,
ovuclar bir-birinə baxır). 3 sayda
qollar yanlarda. 4 sayda əsas
duruş.

Yeriş və
qaçışlar 2-3
dəq. davam
etməli.

Hərəkətlərin
düzgün
icrasına
diqqət
yetirməli.

Hərəkət 3-4
dəfə icra
olunur.

Gövdənin,ba
şın, qolların
düzgün
olmasına
diqqət
yetirmək.

2. Ç.V.-Əsas duruş. 1-2 sayda qollar
yanlardan yuxarı qaldırılır (ovuclar bir-
birinə baxır); 3-4 sayda qollar əvvəlki
vəziyyətə gətirilir.

Hərəkət 4-5
dəfə təkrar
olunmalı

Qamətin,
əllərin
düzgün
tutulmasına
diqqət
yetirmək

3. Ç.V. – əllər boyun arxasında,
ayaqlar çiyin bərabərində. 1-2 sayda
gövdəni sağa, 3-4 sayda isə sola
əyməli.

Hərəkət 4-5
dəfə təkrar
olunur.

Qamətin
düzgün
tutulmasına
diqqət
yetirmək

4. Ç.V.- əsas duruş, əllər beldə. 1
sayda gövdəni sağa döndərməli. 2
sayda əvvəlki vəziyyətə qayıtmalı. 3-4
sayda hərəkəti sol tərəfə etməklə
təkrar etməli.

Hərəkət 3-4
dəfə təkrar
olunmalı

Sinə
irəli, baş,
gövdə düz
saxlanılmalı

5. Ç.V. – ayaqlar çiyin bərabərində,
qollar yanlarda. 1-2 sayda qıçı dizdən
bükməklə sola irəli əyilməli. 3-4 sayda
isə hərəkəti sağa əyilməklə etməli.

Hərəkət 3-4
dəfə təkrar
olunur.

Başı düz
saxlamalı,
tənəffüs
müntəzəm
edilməli.

6. Ç.V.- sağ ayaq irəlidə. 1-2 sayda iplə
növbə ilə əvvəlcə sağ, sonra isə 3-4
sayda sol ayaq üstündə hoppanmalı.
Yerində addımlamalı. 4 addım
pəncələr, 3 addım isə dabanüstə
yeriş.

Hərəkət hər
iki ayaq
üstündə 4-5
dəfə icra
olunur.

Tənəffüs
müntəzəm,
qamət isə
düz
tutulmalı

310

Əsas hissə
–25-30
dəq.

I. Dayaqlı
oturuşdan
irəli mayallaq
aşmaq
a) dayaqlı oturmaq qaydasını öyrətmək;
b) əllərin döşək üzərinə qoyulması və
ona istinad edilməsini öyrətmək;
v) aşma və
yuvarlanmanı öyrətmək.

Hərəkəti bir
neçə dəfə
təkrar
etmək.

Aşma,
yuvarlanma
kürəklər
üzərində
edilməli
(başa,
boyuna isə
istinad
olunmamalı)

2. Tullanmalar
a) hərəkətin
əhəmiyyəti
haqqında məlumat;
b) sağ və sol ayaq üzərində irəliyə
tullanmanı öyrətmək.
v) dönərək
hoppanmaları öyrətmək.

Hərəkəti 2-3
dəfə təkrar
etməli.

3. «Çağırış» oyunu.
a) oyunun
əhəmiyyəti haqqında məlumat;
b) oyunun gedişini izah etmək;
v) oyunun
qaydalarını izah
etmək;
q) oyunda qalib gəlmə şərtlərini
izah etmək;
e) oyunun təşkili və keçirilməsi.

Oyunu 2-3
dəfə təkrar
etmək.

Oyunun
gedişi
Qaydaları
aydın bir
şəkildə izah
olunmalı,
qalib
komandaları
ədalətli
olaraq
müəyyən
etməli.

Tamamla
yıcı hissə
– 3-5
dəqiqə.

Bədəni sakitləşdirici hərəkətlər
a) pəncələr, dabanlar, ayaqların
daxili və kənar hissəsi üstündə
yerişlər;
b) qolların müxtəlif
vəziyyətlərində yerişlər;
v) asta qaçış, qaçışdan yerişə
keçmək;
q) tənəffüs hərəkətləri;
d) ev tapşırıqları və
qiymətləndirmə.

Hərəkətlər
2-3
dəq. davam
etməli.

Tənəffüs
hərəkətləri
müntəzəm
və
düzgün icra
olunmalıdır.

Tərtib edən sinif müəllimi:
Qardaşəliyeva Aytən Kərim qızı
(soyadı, adı, atasının adı)

311

İSTİFADƏ OLUNMUŞ ƏDƏBİYYAT

Azərbaycan dilində
1.

Azərbaycan Respublikası Prezidenti H.Əliyevin Azərbaycan Milli Olimpiya Komitəsinin
yaranmasının onillik yubileyi haqqındı sərəncamı. Bakı şəhəri, 12 dekabr, 2000-ci il.
2.

Heydər Əliyev və Azərbaycanda Olimpiya hərəkatı layihənin rəhbəri:İlham Əliyev, müəlliflər:
Ç.Hüseynzadə, C.Rəhimov. Bakı, 2002-ci il.
3.

İ.Əliyev Azərbaycanda Olimpiya hərəkatı. Bakı,2002-ci il.
4.

Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası.Bakı.1998-ci il.
5.

Azərbaycan Respublikasının Təhsil haqqında Qanunu. Bakı. «Öyrətmən» nəşriyyatı. 1993-cü il.
6.

Təhsil haqqında Azərbaycan Respublikasının Qanunu. «Azərbaycan müəllimi» qəzeti, 7 sentiyabr,
2009-cu il.
7.

Bədən tərbiyəsi və idman haqqında Azərbaycan Respublikasının Qanunu. «Olimpiya dünyası»
qəzeti, 7 sentiyabr, 2009-cu il.
8.

Səkkizillik və Orta məktəb proqramları. Bədən tərbiyəsi (I-XI siniflər üçün) tərtibçilər-Quliyev
B.S., Nəsrullayev M.Ə. Bakı, 1981-cı il.
9.

Orta ümumtəhsil məktəblərinin V-XI sinifləri üçün bədən tərbiyəsi proqramları. Bakı, 1996-cı il.
10.

İbtidai sinif müəlliminin stolüstü kitabı. (Buraxılışa məsul Professor Y.Kərimov), Bakı, 2001-ci il.
11.

Kazımov N.M., Haşimov Ə.Ş. Pedaqoqika. Bakı «Maarif» nəşriyyatı, 1996-ci il.
12.

Kazımov N.M. Məktəb pedaqoqikası. Bakı, «Çaşıoğlu» nəşriyyatı, 2002-ci il.
13.

Əhmədov B.A.Rzayev A.Q. Pedaqogikadan mühazirə konspektləri. Bakı, «Maarif» nəşriyyatı,
1983-cü il.
14.

Talıbov Y.R., Ağayev Ə.A. və b. Pedaqoqika. Bakı. «Maarif» nəşriyyatı, 1993-cü il.
15.

Əhmədov H. XIX əsr Azərbaycan məktəbi. Bakı «Maarif» nəşriyyatı, 1985-ci il.
16.

Paşayev Ə.X., Rüstəmov F.A.Pedaqoqika. Bakı, «Çaşıoğlu» nəşriyyatı, 2002-ci il.
17.

Acalov E, Əzizova Ş, Əkbərov V. Bədən tərbiyəsi və idmanın tarixi (Ali məktəblər üçün dərs
vəsaiti), “Müəllim”nəşr, B,2007-ci il.
18.

Abiyev A.Q. Quliyev D.K. Helsinkidən başlayan yol. “Adiloğlu” nəşr, B, 2002-ci il.
19.

Quliyev G.B.Çağırışaqədər dövrdə gənclərin güləş üzrə məşğələlərinin təşkili. B., 2005-ci il.
20.

Musayev İ.B.Fiziki tərbiyənin əsasları. B,, 1991
21.

Qurbanov H.H. Əsgərov A.Y., Ramazanov.Ə.X. Bədən tərbiyəsi nəzəriyyəsi və metodikası. B.,
“Avrora” nəşr, 2006
22.

Quliyev B.S. İbtidai siniflərdə bədən tərbiyəsi. B., “Maarif” nəşr, 1974-cü il.
23.

Quliyev B.S. İbtidai siniflərdə bədən tərbiyəsi dərsləri. B. “Maarif”nəşr, 1977-ci il.
24.

Quliyev B.S.Acalov E.F., Məmmədov H.N., Nəsrullayev M.Ə. Bədən tərbiyəsinin tədrisi
təcrübəsi. B., “Maarif” nəşr., 1978-ci il.
25.

Quliyev B.S., Acalov E.F., Nəsrullayev M.Ə. Ümumtəhsil məktəblərində bədən tərbiyəsi
tədrisinin təkmilləşdirilməsi yolları. B, “Maarif” nəşr, 1982-ci il.
26.

Quliyev B.S., Bədən tərbiyəsinin şərh və göstərmə metodları. Bax: Təlim metodlarının
təkmilləşdirilməsinin nəzəri və praktik məsələləri. B., “Maarif”nəşr, 1981-ci il.
27.

Quliyev B.S. Fiziki tərbiyə dərsinin səmərəliliyini yüksəltməyin bəzi şərtləri. Bax: Azərbaycan
Dövlət Pedaqoji Universitetinin professor-müəllim heyətinin 82-ci elmi konfransının materialları.
III buraxılış, s.298-299, B, ADPU-2002-ci il.
28.

Quliyev B.S. Tələbələrin orta məktəbin I-VIII siniflərində bədən tərbiyəsi və kütləvi idman
işlərinin təşkilinə hazırlanması məsələləri. B, ADPU-nəşr, 1994-cü il.
29.

Nəsrullayev M.Ə.Məktəblilərin fiziki tərbiyəsi. Dərs vəsaiti. B, 2003-cü il.
30.

Hüseynov Ə.H. Təbii və fiziki amillərin sağlamlığa təsiri. B., “Uşaqgəncnəşr”, 1959-cu il.
31.

Nərimanov B.Ə,,Əlyeva S.Ə.,Nərimanov E.Ə.İdman gimnastikası. B., “Müəllim” nəşr, 2004-cü il.
32.

Babayev Ə.A, Əliyev S.Q. Bədən tərbiyəsində həkim nəzarəti və idman travmatizmi. B. “Maarif”
nəşr, 1965-ci il.
33.

Ağayev H.H., Hüseynov S.S.Azərbaycan uşaq mütəhərrik oyunları. B., “Maarif” nəşr, 1989-cu il.

Rəsulov R.Y, Baxşəliyev R.M. İbtidai siniflərdə mütəhərrik oyunlar. B., 1985-ci il.
35.

Abbasov T.T. İdman və mütəhərrik oyunlar. B., “Maarif” nəşr, 1987-ci il.
36.

Aslanov İ.Ə.Ümumtəhsil məktəblərində bədən tərbiyəsi. “Maarif”nəşr, 1976-cı il.
37.

Əbdürəhmanov S.H. İdman üzgüçülüyü. B, 1999-cu il.
38.

Qasımov H.İ., Cəfərov Q.T. İdman təbabəti, müalicə bədən tərbiyəsi, massaj. B., “Mütərəcim”,
2002-ci il.
39.

Həsənov M. Günüuzadılmış məktəbdə, qruplarda təlim-tərbiyə işləri. B, “Maarif”nəşr, 1976-cı il.
40.

İsmayılov A. Günüuzadılmış qruplarda tərbiyə işinin məzmunu. B., “Maarif” nəşr, 1975-ci il.
41.

Baxşəliyev R.Fiziki və hərbi-tətbiqi təlimlərin fizioloji əsasları. Bakı.1977-ci il.
42.

Qurbanov X.Acalov E. Bədən tərbiyəsi və idmanın ümumi tarixi. Bakı, «3 saylı Bakı mətbəəsi»
ASC, 2007-ci il.
43.

Salmanova N.B. «Vətənin müdafiəsinə hazıram kompleksi» Bakı, 2004-cü il.

Rus dilində

44.

Fiziçeskaə kulğtura v şkole. Metodika urokov I-III klassax.Pod.red.Q.P.Boqdanova.M.,izd.
«Prosvehenie», 1971 q.
45.

B.M.Kaçaşkin. metodika fiziçeskoqo vospitaniə. M, izd. «Prosvehenie», 1979 q.
46.

Qimnastika i metodika prepodavaniə. Pod obh. ped. B.M.Smolevskoqo.M.,izd.«Fizkulğtura i
sport», 1987q.
47.

Plavanie. Pod obh. red. N.İ.Bulqakovoy. M. izd. «Fizkulğtura sport», 1984 q.
48.

L.V.Bıleeva., İ.M.Korotkova. podijnıe iqrı. M., izd. «Fizkulğtura i sport», 1982 q.
49.

E.R.Vilğkin, T.M.Kaneveü. Orqanizaüiə rabotı po massovoy fiziçeskoy kulğture i sportu. M., izd.
«Fizkulğtura i sport», 1985 q.
50.

Fiziçeskoe vospitanie v qruppax şkolax prodlennoqo dnə. Posobie podqotovleno: T.A.Tretilovoy,
P.E.Burakom i dr., M. izd. «Prosvehenie», 1979 q.
51.

A.R.Laptev, A.A.Minx. Qiqiena fiziçeskoy kulğturı i sporta. M., izd. «Fizkulğtura i sport», 1979
q.
52.

Fiziçeskie vospitanie uçahixsə podqotovitelğnoy mediüinskoy qruppı. Pod red. L.İ.Kuznetüovoy.
M. izd. «Prosvehenie», 1970 q.

313
РЕЗЮМЕ

Учебное пособие «Основы теоретических, методических и практических работ по
физическому воспитанию» создаётся впервые для студентов педагогических факультетов, по
специальности «Методика и педагогика начального образования».
В учебном пособии говорится о зарождении и развитии физической культуры и спорта с
древнейших времен и до наших ‘дней, а также об участии и успехах азербайджанских спортсменов
на Олимпийских играх.
В книге освещаются основы системы физического воспитания в Азербайджане и понятия в
этой сфере, а также сущности цели, задачи и средства физического воспитания в начальных
классах. Рассказывается о научно-теоретических основах обучения физического воспитания и о
его принципах и современных методах обучения, анализируется и обобщаются содержание, цели
учебных программ и планы XIX -XX века и современности.
В пособим излагаются особенности, цели, задачи, типы, структуры, части и формы
организации и методы преподавания на уроках по физической культуре в младших классах,
даются рекомендации по их планированию. Раскрываются содержание основ знаний, правила
первой медицинской помощи в процессе физического воспитания, обратив основное внимание на
методику преподавания гимнастики, национальным танцам, атлетике, кроссу и подвиженые игры.
В книге отражаются основы организации и проведение оздоровительных мероприятий,
упражнений для двигательного режима учащихся, физического воспитания в малокомплектных
школах и специальных медицинских группах. А также излагается методика организации и
проводение внеклассных и внешкольных работ физического воспитания, физического воспитания
в семьях, совместные работы в школах, родителей и общественности по физическому воспитанию.

314
SUMMARY

Text book “Basis of theoretical, methodical and practical work on physical training” is written
for the first time for the students of the pedagogical faculty on specialty. Method and pedagogies in the
primary education.
Here is described on creation and development of physical training and sport since the ancient
time up to our present time and the same the participation and successes of Azerbaijani sportsmen in
Olympic games.

Document Outline

• IX.4. Ailədə uşaqların bədən tərbiyəsi dəqiqəsi