Dunyoda texnologiyaning ijobiy va salbiy tomonlari

Yoqilg‘i turlarini qayta ishlash. Energetik muammolar. Yoqilgi turlari, tarkibi, tabiiy yoqilgilarni kimyoviy ishlab chiqarishda asosiy xom ashyo sifatida ishlatilishi hamda suniy yoqilgi turlarini ishlab chiqarish texnologiyasi. Neftdan yoqilgi turlarini olish. Rektifikasiya va krekinglash usullari.

Biotibbi texnologiya mühndisliyi

salam!
sizin fakulte ile maraqlanieam.
Xahis edirem meni melumatlandirasiniz.

tehsille bagli melumatlari menim e-mail unvanima pistalayin zehmet olmasa
tangess15@mail.ru

Salam bu ixtisasin qiyabisi var

Daha çox məlumat

Информационная безопасность

Bakı 07 fevral 2019

İnformasiya təhlükəsizliyi

Bakı 07 fevral 2019

Regionşünaslıq (Qafqaz ölkələri)

Bakı 07 fevral 2019

Gələcək haqqında fikirləşirsiniz? Ali təhsil almaq üçün hansı universiteti seçəcəyinizi düşünürsünüz? Saytımızda Azərbaycanın ən yaxşı universitetləri təqdim edilir. Qəbul şərtlərini, universitetlər haqqında məlumatları müqayisə edə və düzgün qərar verə bilərsiniz. Saytda 40-dan artıq ali təhsil ocağı haqqında məlumat var. Əgər ali təhsil almaq üçün can atırsınızsa onların hər biri üzünüzə öz qapılarını açmağa hazırdır. Həmçinin portalımızın səhifələrində abituriyentlər üçün kurslar təqdim edilib. Bu kurslarda bilik səviyyənizi qaldıraraq ali məktəbə qəbul olmaq şansınızı artıra bilərsiniz.

Faydalı linklər

Bizimlə əlaqə

Bakı şəh., H. Əliyev pr., 95, Qafqaz Business Center, AZ1029
Phone: +994
E-Mail: za.stneduts@ofni

Dunyoda texnologiyaning ijobiy va salbiy tomonlari

Video: Ishlatilgan (B/U) iPhone sotib olayotganda nimalarga e’tibor berish kerak?

Tarkib

The texnologiyaning ijobiy va salbiy tomonlari dunyoda bugungi jamiyatda aniq qadrlanadi. Masalan, texnologiya turli xil aloqa shakllariga kirish qulayligini ta’minlaydi, ammo shu bilan birga, undan foydalanish natijasida shaxsiy hayotning buzilishiga olib kelishi mumkin.

Mavjudlikning birinchi soniyasidan boshlab odamlar o’z ehtiyojlarini tobora ko’proq qondirish uchun atrof-muhitni o’zgartirish maqsadida yangilik qilishga intilishdi. Dunyoni o’zgartirishga qaratilgan izlanishlarda texnologiya inson hayotining sifatini yaxshilash vositasi sifatida paydo bo’ldi va muammolarni yanada samarali tarzda hal qiladi.

Shubhasiz, 1990-yillarning o’rtalarida Internetning paydo bo’lishi globallashuv jarayonida oldin va keyin yuzaga keldi, chunki u ko’plab imkoniyatlarni ochdi.

Keyinchalik, kompyuter ixtiro qilinishi bilan, axborotni tarqatish ishbilarmonlik aloqalarini butunlay o’zgartirdi. Keyinchalik, aqlli telefonlarning yaratilishi bilan aloqa qulayligi bilan bog’liq evolyutsiya yuz berdi, shaxslararo o’zaro ta’sirni o’zgartirdi.

Kundan kunga odamga kundalik vazifalarini bajarishda yordam beradigan qurilmalar, asboblar va dasturlarda paydo bo’ladigan yangi ixtirolar mavjud. Biroq, olimlar va mutaxassislarning ta’kidlashicha, texnologiyaning afzalliklari ham, kamchiliklari ham bor.

Texnologiyalardan foydalanishning asosiy afzalliklari

Aloqa qulayligi

Haqiqiy vaqtda dunyodagi turli xil odamlar bilan aloqa qilish qobiliyati texnologiyaning eng muhim afzalliklaridan biridir.

Ilgari aloqa kanallari eng zo’r yo’nalishlar va pochta aloqasi orqali statsionar telefon tarmog’i edi.

Endi turli xil ilovalar dunyoning istalgan nuqtasida odamlarning o’zaro ta’sirini oson, amaliy va tejamkor tarzda amalga oshirishga imkon beradi.

Ushbu modifikatsiya ish uslubiga ham ta’sir ko’rsatdi, chunki ba’zida kompyuterning orqasida faqat bitta odam elektron ko’rsatmalarga rioya qilgan holda kerak bo’ladi, shu bilan deyarli har qanday yuzma-yuz muloqotni yo’q qiladi.

Axborotga kirish

Texnologiyalarni rivojlantirishning yana bir foydasi – bu ma’lumot olish. Internet-qidiruv tizimlari tufayli siz Yerning istalgan joyida yozilgan istalgan original tarkibli matnni topishingiz mumkin.

Ilgari ma’lumotlarning mukammalligini tekshirish vositasi kompyuter edi, lekin qo’shilishi bilan smartfonlar Internetda mavjud bo’lgan maqolalarni iste’mol qilish har qanday vaqtda va har qanday vaqtda amalga oshiriladi.

Xalqaro elektraloqa ittifoqi, Jahon banki guruhi va Birlashgan Millatlar Tashkilotining Aholishunoslik bo’limi ma’lumotlariga asoslangan ma’lumotlarga ko’ra, 2018 yil yanvar oyining oxirida dunyoda uch milliarddan ortiq Internet foydalanuvchisi bo’lgan.

Shuningdek, ma’lumotlarga to’la 1 milliarddan ortiq veb-saytlar mavjud bo’lib, ular sayyoramizda yashovchi 7 ming 450 milliondan ortiq odamlar uchun texnologiya tufayli mavjud. Keyingi o’n yillikda foydalanuvchilar soni bo’yicha eng ko’p o’sadigan qit’a Afrikadir.

Hayot sifatini yaxshilaydi

Texnologiya, shubhasiz, insonning ijodkorligi va zukkoligini sinovdan o’tkazdi. Har kuni aholi hayot sifatini yaxshilashga yordam beradigan asbob-uskunalar va qurilmalarning yangi ixtirolari mavjud.

Ushbu ehtiyoj tufayli sog’liqni saqlash, sanoat va savdo kabi fundamental jihatlarni yaxshilaydigan vositalar ixtiro qilindi.

Tibbiyotda kasalliklarni aniqlash va davolash katta yutuqlarga erishdi. Sun’iy intellekt kasallik tashxisida yordam beradi.

So’nggi yillarda o’nlab yillar oldin davolanib bo’lmaydigan bo’lib ko’ringan kasalliklarga qarshi yangi vaktsinalar va davolash usullari yaratildi.

Sanoat va tijorat sohasida iqtisodiy ishlab chiqarishni rag’batlantiradigan, xarajatlarni kamaytiradigan va ishbilarmonlik aloqalarini yanada va uzoqlashtiradigan texnologik vositalarni optimallashtirish jarayonlarini amalga oshirish.

Ta’lim sifatini oshiring

Ta’lim shuningdek, texnologiyalardan foyda ko’rgan sohadir. Axborotdan keng foydalanish imkoniyatiga ega bo’lish orqali o’rganish va o’qitish modellari o’zgargan.

O’qituvchilar va tadqiqotchilar yangi qurilmalar tomonidan taqdim etilgan afzalliklarga asoslangan holda yangi pedagogik usullarni ishlab chiqdilar.

Bundan tashqari, garchi u ortiqcha bo’lib tuyulsa-da, xuddi shu texnologiya ko’proq va yaxshi texnologiyalarni yaratishga undaydi.

Ijtimoiy tarmoqlarning tug’ilishi

Aloqa texnologiyalari sohasida ijtimoiy tarmoqlarning paydo bo’lishi bir necha sabablarga ko’ra juda foydali bo’ldi.

Birinchidan, bu odamlar orasidagi aloqani tezroq va to’g’ridan-to’g’ri yo’lga qo’yadi. Bundan tashqari, bu do’stlar, shuningdek, ishbilarmonlar va mijozlar o’rtasida o’zaro aloqalarni o’rnatish maydoniga aylandi.

Ijtimoiy tarmoqlar foydalanuvchilari tomonidan ixtiyoriy ravishda taqdim etilayotgan ma’lumotlar miqdori mahsulot va xizmat ko’rsatuvchi provayderlar uchun foydalanuvchilarga tobora ko’proq moslashgan tashabbus va takliflarni yaratish uchun juda foydali.

Texnologiyadan foydalanishning asosiy kamchiliklari

Atrof muhitning ifloslanishi

Garchi globallashuv ishlab chiqarishni optimallashtirish kabi katta afzalliklarga ega bo’lsa-da, ifloslanishning ko’payishi va tabiiy resurslardan suiiste’mol qilish jamiyatning bir qismini tashvishga solmoqda.

Katta muammo bu salbiy ta’sirlarni yo’q qilish va Yer uchun xavflarni kamaytirish yo’llarini yaratishdir. Qayta tiklanmaydigan energetikadan qayta tiklanadigan energetikaga o’tish ifloslanishning oldini olishning eng muhim yo’nalishi bo’ladi.

Qaramlik va buzilishlar

Elektron qurilmalarning kiritilishi shaxsda va shuning uchun jamiyatda muayyan xatti-harakatlarni o’zgartirdi.

Hozirgi vaqtda sotsiologlar va ijtimoiy psixologlar odamlar yaratadigan kompyuterlar, smartfonlar va planshetlarga bog’liqligi sababli turli madaniyatlarda ba’zi qadriyatlar va xatti-harakatlarning o’zgarishini qoralashmoqda.

Ushbu holat kiber qaramlik, ijtimoiy tarmoqlarga yoki video o’yinlarga qaramlik kabi kasalliklarni keltirib chiqardi.

Texnologiyalardan foydalangan holda ko’paygan noqulay jismoniy sharoitlar ham mavjud. Bu karpal tunnel sindromi, “karapuz barmoq” deb ataladigan va bachadon bo’yni lezyonlari bilan bog’liq.

Shaxsiy va ijtimoiy xavfsizlikni buzish

Internetni ko’rib chiqish xavfni o’z ichiga oladi, deb da’vo qiladiganlar bor. Mutaxassislarning ta’kidlashicha, noma’lum ochiq Wi-Fi tarmoqlariga ulanish har bir kishi ko’rib chiqish paytida siz kiritgan ma’lumotlarga kirish huquqini beradi.

Xuddi shu tarzda, mutaxassislar fotosuratlarning ijtimoiy tarmoqlarda nashr etilishini tanqid qiladilar, qaerda va kim bilan ekanligingiz haqida ma’lumot tashlaydilar.

Tadqiqotlar shuni tasdiqlaydiki, jinoyatchilar o’zlarining mumkin bo’lgan qurbonlari haqidagi hisobotlarni ularning kundalik hayotlarini bilish va ular bilan osonroq muomala qilish uchun ko’rib chiqishadi.

Texnologiya ulkan foyda keltirsa-da, foydalanuvchilar ushbu vositaning chegaralarini o’ylab, tan olishlari kerak. Ba’zan beparvolik, beparvolik yoki o’ta ishonch tufayli bu xavf o’z ichiga oladi.

Ish joylarining qisqarishi

Ba’zi sohalarda texnologik yutuqlar o’zlarining jarayonlarida samaradorlikni oshirish orqali kompaniyalarga ma’qul kelishi mumkin, ammo shu bilan birga ular ishsiz qolishi mumkin bo’lgan ishchilar uchun noqulay bo’lishi mumkin.

Ushbu masala juda ziddiyatli. Ideal holda, kompaniyada samarali mahsuldorlikni oshirishga imkon beradigan va shu bilan birga uning tarkibidagi inson mehnatini tan oladigan muvozanatni topish mumkin.

Kelgusi yillarda sun’iy intellekt va robotlar millionlab ish joylarini yo’q qiladi va boshqalarni yaratish uchun bir necha yil kerak bo’lishi mumkin.

Ba’zi qobiliyatlarning zaiflashishi

Vaqtni tejaydigan va juda maqbul natijalarni beradigan juda foydali vositalar mavjud, ammo ba’zi hollarda bu vositalar ijodkorlik va aql-zakovatni, ayniqsa, eng yoshlarni qo’llab-quvvatlamaslikka hissa qo’shishi mumkin.

Masalan, kalkulyator juda foydali, ammo u hech qanday vositadan foydalanmasdan bajarilishi mumkin bo’lgan oddiy operatsiyalarni bajarishda foydalanilganda, bu “aqliy dangasalik” ni kuchaytiradi, bu esa o’qishni buzilishiga olib keladi.

Adabiyotlar

1. “Zamonaviy texnologiyalar: afzalliklari va kamchiliklari” (2017). Information-age.com saytidan tiklandi
2. Internet Live Stats. Internetlivestats.com saytidan tiklandi
3. “Texnologiyaning afzalliklari va kamchiliklari” (2017). Noticias.universia.es-dan tiklandi
4. Yolanda Kristina Sanches Sanches. “Texnologik yutuqlarning afzalliklari va kamchiliklari” (2017). Onemagazine.es saytidan tiklandi
5. Karexha Ramey. “Zamonaviy texnologiyaning afzalliklari va kamchiliklari” (2012). Useoftechnology.com saytidan tiklandi
6. “Zamonaviy texnologiyalarning afzalliklari va kamchiliklari”. Civilengineersforum.com saytidan tiklandi

Biotexnologiya

Кириш
Дастур Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2015 йил
12 июндаги “Олий таълим муассасаларининг раҳбар ва педагог кадрларини қайта тайёрлаш ва малакасини ошириш тизимини янада такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида” ги ПФ­­­­­-4732-сон Фармонидаги устувор йўналишлар мазмунидан келиб чиққан ҳолда тузилган бўлиб, у замонавий талаблар асосида қайта тайёрлаш ва малака ошириш жараёнларининг мазмунини такомиллаштириш ҳамда олий таълим муассасалари педагог кадрларининг касбий компетентлигини мунтазам ошириб боришни мақсад қилади. Дастур мазмуни о лий таълимнинг норматив-ҳуқуқий асослари ва қонунчилик нормалари, илғор таълим технологиялари ва педагогик маҳорат, таълим жараёнларида ахборот-коммуникация технологияларини қўллаш, амалий хорижий тил, тизимли таҳлил ва қарор қабул қилиш асослари, махсус фанлар негизида илмий ва амалий тадқиқотлар, технологик тараққиёт ва ўқув жараёнини ташкил этишнинг замонавий услублари бўйича сўнгги ютуқлар, педагогнинг касбий компетентлиги ва креативлиги, глобал Интернет тармоғи, мультимедиа тизимлари ва масофадан ўқитиш усулларини ўзлаштириш бўйича янги билим, кўникма ва малакаларини шакллантиришни назарда тутади.

“Umumiy kimyo texnologiyasi” fani kimyoviy texnologik jarayonlarining asosiy qonunlarini o‘rganishni, kimyo farmatsevtika ishlab chiqarishda kimyoviy texnologiyaning ahamiyatini oshirishni, yangi ishlab chiqarish texnologiyalarini yaratish va ularni amaliyotda qo‘llashni o‘rgatadi. Bundan tashqari “Umumiy kimyoviy texnologiya” fani texnologik jarayonlarning optimal parametrlarini aniqlash usullari, kimyo – texnologik jarayonlarni tashkil qilish uchun kerak bo‘lgan savollarga ham alohida ahamiyat beradi.

Biotexnologiya ва саноат фармацияси yo‘nalishida taxsil olayotgan talabalar uchun bu fan asosiy va fundamental fanlardan biri bo‘lib, ishlab chiqarishni intensivlash, ish unumdorligini oshirish, ekologik toza va chiqindisiz samarador texnologiyalarni yaratish asoslarini beradi. Talabalar nazariy kurs bilan birga amaliy mashg‘ulotlarni o‘tib, turli tipdagi kimyoviy texnologik sistemalarni tuzish, kimyoviy reaktorlarni hisoblash va issiqlik balanslarini tuzish uchun etarli bilimlarga ega bo‘lishadi.

Fanning maqsad va vazifalari

Fanni o‘kitishdan maksad – kimyoviy ishlab chiqarishning, asosiy fizik – kimyoviy qonuniyatlari, issiqlik modda almashinuvi va aerodinamik xodisalarga, texnologik tizimlarning tizimli taxlili va ular elementlarining o‘zaro xarakatlariga tayanadigan yuqori samarali kimyoviy texnologik jarayonlar, ularni mataematik modellashtirishni yaratish xaqida fundamental bilimlarni berishdir.

Fanning vazifasi – talabalarga kimyoviy reaktorlarning ishlash prinsiplari, turlari va ularda olib boriladigan kimyoviy jarayonlar uchun optimal sharoitlarni tanlash, reaksiyalarni tezlashtirish usullarni o‘rgatishdan iborat.

Fan bo’yicha talabaning malakasiga qo’yiladigan talablar

Fanni o‘zlashtirish natiijasida talaba:

– kimyo texnologiyasidagi asosiy fizik – kimyoviy qonuniyatlarni bilib oladi;

– kimyo texnologiyasida xom ashyo va energiyadan kompleks foydalanish muammolarini echa oladi;

– kimyo – farmatsevtik korxonalarining xozirgi vaqtdagi tarkibi, va tuzilishi, kimyo texnologik tizimlar tahlili, kimyo – farmatsevtik reaktorlar nazariyalarini bilib oladi;

– kimyo – farmatsevtik jarayonlarni tashkil qilishning tuzilishi: jarayon va apparat, kimyo – farmatsevtik ishlab chiqarish, kimyo – farmatsevtik ishlab chiqarish birlashmasi, kimyoviy texnologik tizim xaqida tushunchalarga ega bo‘ladi;

– diffuziya va kinetik soxalarda boradigan jarayonlarni ajrata oladi;

– gomogen va geterogen jarayonlarning tezlik doimiysini oshirish usullari bilan tanishadi;

– kimyoviy texnologiyadagi gomogen va geterogen kataliz mexanizmlari haqida ma’lumotga ega bo‘ladi;

– reaktorlarning oqimlar xarakati, fazalar prinsipiga qarab turkumlanishi bilan tanishadi;

– sanoatda xom ashyo va suvni tozalash usullari bilan tanishadi;

– yoqilg‘i turlarini qayta ishlash, ularda qo‘llaniladigan jihozlar haqida ma’lumot oladi;

– asosiy organik, noorganik moddalarni sintezlash jarayonlarining shart – sharoitlari ularda qo‘llanadigan jihozlarning ishlash prinsipi bilan yaqindan tanishadi;

– kimyo – farmatsevtik ishlab chiqarish chiqindilarini ikkilamchi resursga aylantirish va zararsizlantirish usullarini o‘rganadi.

O’quv rejadagi boshqa fanlar bilan bog’liqligi

“Umumiy kimyo texnologiyasi” fanini o‘qitish asosan “Umumiy va noorganik kimyo”, “Organik kimyo”,”YUqori molekulyar birikmalar kimyosi”, “Analitik kimyo”, “Fizikaviy va kolloid kimyo”. “Biologik kimyo”, “Fizika”, “Oliy matematika”, “Energotexnologiya” va “Ekologiya” kabi fanlardan olgan bilimlarga tayanadi. O‘z navbatida Sanoat farmatsiyasi va Kosmetsevtika ta’lim yo‘nalishining maxsus fanlarini o‘rganishda asosiy fan hisoblanadi.

Fanni o’qitishda zamonaviy axborot va pedagogik texnologiyalar

“Umumiy kimyo texnologiyasi” fanini o‘zlashtirish uchun o‘qitishning ilg‘or va zamonaviy usullaridan foydalanish hamda YNgi informatsion-pedogogik texnologiyalarni o‘quv jarayoniga tatbiq qilish muhim ahamiyatga egadir. Fanni o‘zlashtirishda zamonaviy axborot texnologiyalari: eng oxirigi, YNgi darslik, o‘quv va uslubiy qo‘llanmalar, ma’ruza matnlari, tarqatma materiallar, elektron materiallar, virtual stendlar hamda ishchi holatdagi asbob-uskunalar va apparatlarning tayyor dori turlarini laboratoriya sharoitida tayyorlanish texnologiyasidagi namunalari va maketlaridan foydalaniladi.

Fanni o‘qitishda zamonaviy axborot texnologiyalarni qo‘llashda fanni o‘zlashtirish uchun omil bo‘ladigan zamonaviy axborot texnologiyalarning ahamiyati va o‘rni ochib beriladi. Jumladan, pedagogik jarayonni jadallashtirish maqsadida axborot texnologiyasi va texnik vositalardan foydalanish samaradorligini oshiruvchi didaktik vositalardan keng foydalanish zarur. O‘quv jarayoni uchun zarur moddiy-texnik bazani yaratish lozim.

Fanni o‘qitishda zamonaviy pedagogik texnologiyalarni qo‘llashda ta’lim jarayonini optimallashtirish uchun omil bo‘ladigan pedagogik texnologiyalarni qo‘llash mexanizmlari ko‘rsatiladi. Dars jarayonida qo‘llaniladigan pedagogik amaliyotga ilmiy asoslangan pedagogik texnologiyalardan (“Aqliy xujum”, “Klaster” usuli, “Elpig‘ich” , “Bumerang”, “Skorobey”, “Tarozi” texnologiyasi va boshqalar) tanlab olish imkoniyatidan foydalanish kerak. Bundan tashqari pedagogik jarayon natijalarini xolisona baholash (Test usuli, reyting tizimi, talabaning bilim va ko‘nikmalarini egallash jarayonini nazorat etish) maqsadga muvofiq

Pedagogik texnologiyalar asosida yaratilgan fanga oid o‘quv majmualar beriladi.

“Umumiy kimyo texnologiyasi” kursini loyihalashtirishda quyidagi asosiy konseptual yondoshuvlardan foydalaniladi:

Shaxsga yo‘naltirilgan ta’lim. Bu ta’lim o‘z mohiyatiga ko‘ra ta’lim jarayonining barcha ishtirokchilarini to‘laqonli rivojlanishlarini ko‘zda tutadi. Bu esa ta’limni loyihalashtirilayotganda, albatta, ma’lum bir ta’lim oluvchining shaxsini emas, avvalo, kelgusidagi mutaxassislik faoliyati bilan bog‘liq o‘qish maqsadlaridan kelib chiqqan holda yondoshilishni nazarda tutadi.

Tizimli yondoshuv. Ta’lim texnologiyasi tizimning barcha belgilarini o‘zida mujassam etmog‘i lozim: jarayonning mantiqiyligi, uning barcha bo‘g‘inlarini o‘zaro bog‘langanligi, yaxlitligi.

Faoliyatga yo‘naltirilgan yondoshuv. Shaxsning jarayonli sifatlarini shakllantirishga, ta’lim oluvchining faoliyatni aktivlashtirish va intensivlashtirish, o‘quv jarayonida uning barcha qobiliyati va imkoniyatlari, tashabbuskorligini ochishga yo‘naltirilgan ta’limni ifodalaydi.

Dialogik yondoshuv. Bu yondoshuv o‘quv munosabatlarini yaratish zaruriyatini bildiradi. Uning natijasida shaxsning o‘z-o‘zini faollashtirishi va o‘z-o‘zini ko‘rsata olishi kabi ijodiy faoliyati kuchayadi.

Hamkorlikdagi ta’limni tashkil etish. Demokratik, tenglik, ta’lim beruvchi va ta’lim oluvchi faoliyat mazmunini shakllantirishda va erishilgan natijalarni baholashda birgalikda ishlashni joriy etishga e’tiborni qaratish zarurligini bildiradi.

Muammoli ta’lim. Ta’lim mazmunini muammoli tarzda taqdim qilish orqali ta’lim oluvchi faoliyatini aktivlashtirish usullaridan biri. Bunda ilmiy bilimni ob’ektiv qarama-qarshiligi va uni hal etish usullarini, dialektik mushohadani shakllantirish va rivojlantirishni, amaliy faoliyatga ularni ijodiy tarzda qo‘llashni mustaqil ijodiy faoliyati ta’minlanadi.

Axborotni taqdim qilishning zamonaviy vositalari va usullarini qo‘llash – yangi kompyuter va axborot texnologiyalarini o‘quv jarayoniga qo‘llash.

O‘qitishning usullari va texnikasi. Ma’ruza (kirish, mavzuga oid, vizuallash), muammoli ta’lim, keys-stadi, pinbord, paradoks va loyihalash usullari, amaliy ishlar.

O‘qitishni tashkil etish shakllari: dialog, polilog, muloqot hamkorlik va o‘zaro o‘rganishga asoslangan frontal, kollektiv va guruh.

O‘qitish vositalari: o‘qitishning an’anaviy shakllari (darslik, ma’ruza matni) bilan bir qatorda – kompyuter va axborot texnologiyalari.

Kommunikatsiya usullari: tinglovchilar bilan operativ teskari aloqaga asoslangan bevosita o‘zaro munosabatlar.

Teskari aloqa usullari va vositalari: kuzatish, blits-so‘rov, oraliq va joriy va yakunlovchi nazorat natijalarini tahlili asosida o‘qitish diagnostikasi.

Boshqarish usullari va vositalari: o‘quv mashg‘uloti bosqichlarini belgilab beruvchi texnologik karta ko‘rinishidagi o‘quv mashg‘ulotlarini rejalashtirish, qo‘yilgan maqsadga erishishda o‘qituvchi va tinglovchining birgalikdagi harakati, nafaqat auditoriya mashg‘ulotlari, balki auditoriyadan tashqari mustaqil ishlarning nazorati.

Monitoring va baholash: o‘quv mashg‘ulotida ham butun kurs davomida ham o‘qitishning natijalarini rejali tarzda kuzatib borish. Kurs oxirida test topshiriqlari yoki yozma ish variantlari yordamida tinglovchilarning bilimlari baholanadi. Test tizimi hamda tayanch so‘z va iboralar asosida oraliq va yakuniy nazoratlar o‘tkaziladi.

“Umumiy kimyo texnologiyasi” fanidan mashg’ulotlarning mavzular va soatlar bo’yicha taqsimlanishi

toriya mashg’u-

Asosiy qismda (ma’ruza) fanni mavzulari mantiqiy ketma-ketlikda keltiriladi. Har bir mavzuning mohiyati asosiy tushunchalar va tezislar orqali ochib beriladi. Bunda mavzu bo’yicha talabalarga kimyo texnologiyasi asosida etkazilishi zarur bo’lgan bilim va ko’nikmalar to’la qamrab olinishi kerak.

Asosiy qism sifatiga qo’yiladigan talab mavzularning dolzarbligi, ularning ish beruvchilar talablari va ishlab chiqarish ehtiyojlariga mosligi, mamlakatimizda bo’layotgan ijtimoiy-siyosiy va demokratik o’zgarishlar, iqtisodiyotni erkinlashtirish, iqtisodiy-huquqiy va boshqa sohalardagi islohatlarning ustuvor masalalarini qamrab olishi hamda fan va texnologiyalarning so’ngti yutuqlari e’tiborga olinishi tavsiya etiladi.

Ma’ruza mashg’ulotlari

Mavzularning qisqacha mazmuni

Kimyoviy texnologiyaning asosiy тушунчалари. Kimyoviy texnologiyaning asosiy qonuniyatlari. Kimyo sanoatida asosiy tushunchalar. Kimyo sanoatining samaradorligini baxolashni sifat va miqdoriy ko‘ratkichlari. Kimyoviy texnologik jarayonlr xaqida tushuncha. Kimyoviy texnologik jarayonlar klassifikatsiyasi. Texnologik jarayonlarda muvozanat. Muvozanat konstantasi.

Qo’llaniladigan ta’lim texnologiyalari: dialogik yondoshuv, tezkor so’rov, aqliy hujum, munozara.

Adabiyotlar: A1; A2; A3; Q1.

Kimyoviy reaktorlar. Mazmuni.Ishlab chiqarish reaktorlariga qo‘yilgan asosiy talablar. Moddiy balansning differensial tenglamasi.

Qo’llaniladigan ta’lim texnologiyalari: dialogik yondoshuv, tezkor so’rov, aqliy hujum, munozara.

Adabiyotlar: A1; A2; A3; Q3, Q4.

Katalitik jarayonlar va кatalitik reaktorlar. Kataliz. Ulaning qo‘llash soxalari va axamiyati. Katalizning turlari: gomogen, geterogen va mikrogeterogen. Katalitik aktivlik. Katalizatoralrni zaxarlanishi va ularni tozalash. Qo‘zg‘almas katalizator qatlami, mavxum qaynash katalizator qatlami,to‘xtovsiz xarakatdagi katalizator qatlami va yuza bo‘yicha ta’sirlanuvchi katalizator bo‘lgan katalitik reaktorlar.
Qo’llaniladigan ta’lim texnologiyalari: dialogik yondoshuv, tezkor so’rov, aqliy hujum, munozara.

Adabiyotlar: A1; A2; A3; Q1; Q2;

Kimyoviy texnologik sistemalar. KTS bir-biri bilan bog‘langan elementlarning yo‘nalishini ifodalovchi sistema. Ochiq va siklik zanjirli sxemalar KTSning modellari: matematik , unumlashtirilgan. KTS da texnologik bog turlari Texnologik bog‘lar: ketma-ket aylanma, parallel , siklik, kesishma. Energotexnologik sxemalar.

Qo’llaniladigan ta’lim texnologiyalari: dialogik yondoshuv, tezkor so’rov, aqliy hujum, munozara.

Adabiyotlar: A1; A2; A3; Q1; Q2; Q3;

Kimyoviy ishlab chiqarishda xom ashyo. Xom ashyoni boyitish turlari.

Xom ashyo turlari. Tabiiy va sintetik xom ashyolar. Xom ashyoni boyitish usullari. Gravitasion, magnitli, elektrostatik va flotasion boyitish usullari. Kimyoviy va termik boyitish usullari. Ichimlik va sanoat suvlarini tayyorlash bosqichlari.

Qo’llaniladigan ta’lim texnologiyalari: dialogik yondoshuv, muammoli ta’lim. Blis, tezkor so’rov, aqliy hujum, munozara.

Adabiyotlar: A1; A2; A3; Q1; Q2; Q3;

Energetik muammolar. Yoqilgi turlarini qayta ishlash. Yoqilg‘i xaqida tushuncha. Qazilma boyliklarni kimyoviy qayta ishlash. Neftni qayta ishlash va neft maxsulotlarini olish. Krekinglash jarayoni. Termik va katalitik krekinglash. Kokslash jarayoni. Kokslash pechining ishlash prinsipi. Vodorodni sanoatda sintez qilish usullari: koks gazini parchalash, suvning gidrolizi, elektroliz, termokimyoviy. Vodorodning kelajakda yoqilgi sifatida qollanilishi.

Qo’llaniladigan ta’lim texnologiyalari: dialogik yondoshuv, tezkor so’rov, aqliy hujum, munozara.

Adabiyotlar: A1; A2; A3; Q1; Q2; Q3;

Мухим ноорганик моддалар ишлаб чиқариш. Sulfat kislotani ishlab chiqarish. Sulfat kislota olishning nitrozli va kontakt usullari. Bu usullar uchun tanlangan shart-sharoitlar va xom ashyo. Ammiak sintezi. Ammiak ishlab chiqarish shart-sharoitlari. Nitrat kislota ishlab chiqarish. Nitrat kislota ishlab chiqarishda qollaniladigan apparatlar va reaktorlar, tanlangan shart-sharoitlar va xom ashyo.

Qo’llaniladigan ta’lim texnologiyalari: dialogik yondoshuv, tezkor so’rov, aqliy hujum, munozara.

Adabiyotlar: A1; A2; A3; Q1; Q2;

Мухим органик моддалар ишлаб чиқариш. Metil va etil spirtining sintezi. Qollaniladigan apparatlar va reaktorlar, tanlangan shart-sharoitlar, qo‘llaniladigan xom ashyolar.

Qo’llaniladigan ta’lim texnologiyalari: dialogik yondoshuv, tezkor so’rov, aqliy hujum, munozara.

Adabiyotlar: A1; A2; A3; Q1; Q2; Q3;

Yuqori molekulyar birikmalar. Kimyoviy tola olish. Xalq xo‘jaligida yuqori molekulyar birikmalarga bo‘lgan extiyoj. YMBni olish usullari va turlari. Kauchuk va rezina olish. YMB ni olishda qollaniladigan reaktorlar va inisiatorlar. Atsetat, viskoza tolalarini ishlab chiqarish. Xo‘l va quruq usulda tola olish usullari. Kimyoviy tola olishda qollaniladigan xom ashyo turlari, ishlatiladigan apparatlar. Kimyoviy tolalarning xalq xojaligidagi ahamiyati.

Qo’llaniladigan ta’lim texnologiyalari: dialogik yondoshuv, tezkor so’rov, aqliy hujum, munozara.

Adabiyotlar:A1; A2; A3; Q1; Q2; Q3;

Laboratoriya mashg’ulotlarining tavsiya etiladigan mavzulari

Sirka kislotasini butil spirti bilan eterifikasiyalash. Eterefikasiya reaksiyasining moxiyati, katalizator aktivligi, toliq va toliqsiz efirlanish jarayonlari.Katalizator tanlash.

Qo’llaniladigan ta’lim texnologiyalari: laboratoriya mashg’uloti, dialogik yondoshuv, blis, tezkor so’rov, aqliy hujum, “Klaster”,charxpalak, munozara.

Adabiyotlar: Q5; Q11;

H₂SO₄ ishtirokida eterifikasiyalash. Sirka kislotasini butil spirit bilan eterifikasiyalash katalizator-kons. sulfat kislota ishtirokida lib borish. Jarayon tezligiga katalizator konsentrasiyasining tasirini organish.

Qo’llaniladigan ta’lim texnologiyalari: laboratoriya mashg’uloti, dialogik yondoshuv, blis, tezkor so’rov, aqliy hujum, “Klaster”,charxpalak, munozara.

Adabiyotlar: Q5; Q11;

NaOH ishtirokida eterifikasiyalash. Sirka kislotasini butil spirit bilan eterifikasiyalash katalizator-NaOH ishtirokida olib borish. Jarayon tezligiga katalizator konsentrasiyasining tasirini organish. Qo’llaniladigan ta’lim texnologiyalari: laboratoriya mashg’uloti, dialogik yondoshuv, blis, tezkor so’rov, aqliy hujum, “Klaster”,charxpalak, munozara.

Adabiyotlar: Q5; Q11;

Osimlik xom ashyolaridan efir moyini olish. Ishning metodikasi bilan tanishish. Osimlik xom ashyosidan efir moyini olish texnologiyasi bilan tanishib chiqish, tasir qiluvchi omillarni aniqlash va olingan moyni baxolash uchun unung fizik va kimyoviy konstantalarini organish.

Qo’llaniladigan ta’lim texnologiyalari: laboratoriya mashg’uloti, dialogik yondoshuv, blis, tezkor so’rov, aqliy hujum, “Klaster”,charxpalak, munozara.

Adabiyotlar: Q5; Q12;

Ekstraksiya usulida efir moyini olish. Osimlik xom ashyosidan ekstraksiya usulida efir moyini ajratib olish, Maxsulot chiqishini xisoblash. Olingan efir moyining fizik xossalarini organish.

Qo’llaniladigan ta’lim texnologiyalari: laboratoriya mashg’uloti, dialogik yondoshuv, blis, tezkor so’rov, aqliy hujum, “Klaster”,charxpalak, munozara.

Adabiyotlar: Q5; Q12;

Maserasiya va presslash usulida efir moyini olish. Osimlik xom ashyosidan maserasiya va presslash usullarida efir moyini ajratib olish. Maxsulot chiqishini xisoblash. Olingan efir moyining fizik xossalarini organish.

Qo’llaniladigan ta’lim texnologiyalari: laboratoriya mashg’uloti, dialogik yondoshuv, blis, tezkor so’rov, aqliy hujum, “Klaster”,charxpalak, munozara.

Adabiyotlar: Q5; Q12;

Etil bromidni sintez qilish. Ishning metodikasi bilan tanishish. Gomogen katalitik usulda etil bromidni olish. Galogenlash jarayonining mohiyati. Galogenlash reaksiyalarida qollaniladigan katalizatorlar. Mono va di galogenli hosilalarning sintezlanishi. Galogenlanish jarayoniga haroratning ta ‘ siri. Tibbiyotda galogen birikmalarning ishlatilashi. Jarayon uchun xisob-kitob qilish.

Sovun olish texnologiyasi. Sovun olish texnologiysi bilan batafsil tanishish. Laboratoriya sharoitida qattiq va suyuq sovun olish. Olingan sovun tarkibidagi yog , kislotalar miqdorini aniqlash. Tibbiyot va farmasevtika sohalarida keng qollaniladigan yuvish vositalarini olishda qollaniladigan osimlik va hayvon yoglarining ornini bosa oladigan ikkilamchi xom ashyoni ishlatish texnologiyalari bilan tanishish.

Yog , larni qayta efirlash. Qayta efirlash reaksiyasi asosida katalizator ishtirokida yangi trigliseridli yog , ni sintez qilib olish. Natijada qattiq va suyuq yog , lardan olingan yangi yog , ni fizik xossalari (suyuqlanish harorati, qattiqligi) va struktura formulasi kozlangan maqsad asosida o , zgartirilgan bo , ladi. Ferment ishtirokida qayta efirlash.

Qo’llaniladigan ta’lim texnologiyalari: laboratoriya mashg’uloti, dialogik yondoshuv, blis, tezkor so’rov, aqliy hujum, “Klaster”,charxpalak, munozara.

Texnologik jarayonlarni tezligini oshirish yollari va uni xisoblash.Texnologik jarayon kinetikasini, kimyoviy reaksiya tezligiga tasir etuvchi parametrlarni organish. Jarayonning xarakatlantiruvchi kuchi tezlik konstantasi va fazalar tasirlashuv yuzasini oshirish usullari bilan tanishish.

Qo’llaniladigan ta’lim texnologiyalari: amaliy mashg’uloti, dialogik yondoshuv, blis, tezkor so’rov, aqliy hujum, “Klaster”,charxpalak, munozara.

Adabiyotlar: Q5; Q12;

Reaktor turlari. Kimyoviy reaktorlar, ularning tuzilishi boyicha klassifikasiyasi. Reaktorlarning kimyoviy texnologiyadagi roli. Reaktorlarnibg xarakteristik tenglamasi.

Qo’llaniladigan ta’lim texnologiyalari: amaliy mashg’uloti, dialogik yondoshuv, blis, tezkor so’rov, aqliy hujum, “Klaster”,charxpalak, munozara.

Adabiyotlar: Q5; Q12;

Katalitik jarayonlar. Katalitik reaktorlar.Katalizning mohiyati, ularga qoyiladigan talablar bilan tanishish. Gomogen kataliz va geterogen kataliz jarayonlarini jadallashtirish, ularda qollaniladigan reaktorlarning ishlash prinsiplarini organish. Katalitik reaktorlarning tuzilishi. Ishlash prinsipi va qattiq katalizatorlarni reaktor ichiga joylashtirish bilan tanishtirish.

Qo’llaniladigan ta’lim texnologiyalari: amaliy mashg’uloti, dialogik yondoshuv, blis, tezkor so’rov, aqliy hujum, “Klaster”,charxpalak, munozara.

Adabiyotlar: A1;A2;A3; Q1; Q3;

Adabiyotlar: A1;A2;A3; Q1; Q3;

Kimyoviy texnologik sistemalar. Texnologik bog‘lar. Kimyo texnologik sistemalar, modellar va sistemalarni ifodalovchi shartli belgilar bilan tanishish hamda ular asosida malum jarayonning malum texnologik shemasini tuzish. Texnologik boglar: ketma-ket, ketma-ket aylanma, parallel, qaytma, kesishma.

Qo’llaniladigan ta’lim texnologiyalari: amaliy mashg’uloti, dialogik yondoshuv, blis, tezkor so’rov, aqliy hujum, “Klaster”,charxpalak, munozara.

Adabiyotlar: A1;A2;A3; Q1; Q3;

Yoqilg‘i turlarini qayta ishlash. Energetik muammolar. Yoqilgi turlari, tarkibi, tabiiy yoqilgilarni kimyoviy ishlab chiqarishda asosiy xom ashyo sifatida ishlatilishi hamda suniy yoqilgi turlarini ishlab chiqarish texnologiyasi. Neftdan yoqilgi turlarini olish. Rektifikasiya va krekinglash usullari.

Qo’llaniladigan ta’lim texnologiyalari: amaliy mashg’uloti, dialogik yondoshuv, blis, tezkor so’rov, aqliy hujum, “Klaster”,charxpalak, munozara.

Adabiyotlar: A1;A2;A3; Q1; Q3;

Sulfat kislotani olish texnologiyasi. Sulfat kislotasini ishlab chiqarishda qollaniladigan xom ashyolar bilan, sulfat kislota olishda qollaniladigan ikki xil usul: nitroz va kontakt usullarining texnologik sxemasi bilan tanishish hamda bu jarjyonlarga tasir qiluvchi tashqi omillar tasirini, apparatlar ishlab chiqarish prinsipini organish. Kontakt usulida sulfat kislotani olishda qollaniladigan apparat turlari.

Qo’llaniladigan ta’lim texnologiyalari: amaliy mashg’uloti, dialogik yondoshuv, blis, tezkor so’rov, aqliy hujum, “Klaster”,charxpalak, munozara.

Mustaqil ta’lim tashkil etishning shakli va mazmuni.

“Umumiy kimyo texnologiyasi” bo’yicha talabaning mustaqil ta’limi shu fanni o’rganish jarayonining tarkibiy qismi bo’lib, uslubiy va axborot resurslari bilan to’la ta’minlangan.

Talabalar auditoriya mashg’ulotlarida professor-o’qituvchilarning ma’ruzasini tinglaydilar, laboratoriya mashg’ulotlarini bajaradilar, masalalar yechadilar. Auditoriyadan tashqarida talaba darslarga tayyorlanadi, adabiyotlarni va berilgan laboratoriya ishlarini konspekt qiladi, uy vazifa sifatida berilgan masalalarni yechadi. Bundan tashqari ayrim mavzularni kengroq o’rganish maqsadida qo’shimcha adabiyotlarni o’qib referatlar tayyorlaydi hamda mavzu bo’yicha testlar yechadi. Mustaqil ta’lim natijalari reyting tizimi asosida baholanadi.

Uyga vazifalarni bajarish, qo’shimcha darslik va adabiyotlardan YNgi bilimlarni mustaqil o’rganish, kerakli ma’lumotlarni izlash va ularni topish yo’llarini aniqlash, internet tarmoqlaridan foydalanib ma’lumotlar to’plash va ilmiy izlanishlar olib borish, ilmiy to’garak doirasida yoki mustaqil ravishda ilmiy manbalardan foydalanib ilmiy maqola va ma’ruzalar tayyorlash kabilar talabalarning darsda olgan bilimlarini chuqurlashtiradi, ularning mustaqil fikrlash va ijodiy qobiliyatini rivojlantiradi. Shuning uchun ham mustaqil ta’limsiz o’quv faoliyati samarali bo’lishi mumkin emas.

Uy vazifalarini tekshirish va baholash laboratoriya mashg’ulot olib boruvchi o’qituvchi tomonidan, konspektlarni va mavzuni o’zlashtirish darajasini tekshirish va baholash esa ma’ruza darslarini olib boruvchi o’qituvchi tomonidan har darsda amalga oshiriladi.

“Umumiy kimyo texnologiyasi” fanidan mustaqil ish majmuasi fanning barcha mavzularini qamrab olgan va quyidagi 10 ta katta mavzu ko’rinishida shakllantirilgan.

Dasturning informatsion uslubiy ta’minoti

Mazkur fanni o’qitish jarayonida ta’limning zamonaviy metodlari, pedagogik va axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini qo’llash nazarda tutilgan:

– Talabalarga “Umumiy kimyo texnologiyasi” fanini o’qitishda kompyuter, axborot va boshqa zamonaviy texnologiyalarni qo’llab, bilim saviyasini oshirish va shu orqali Kadrlar tayyorlash milliy dasturi talablariga javob beradigan ilmiy salohiyatli etuk mutaxassis kadarlar tayyorlash jarayonini amalga oshirish davr talabidir. Ma’ruzalarni videoproektordan foydalanib, taqdimot ko’rinishida yoki slaydlar orqali kodoskopda o’qish, internet ma’lumotlaridan samarali foydalanish, shuningdek talabalarni elektron darsliklardan foydalanishlari uchun sharoitlar yaratish maqsadga muvofiq. O’qitish jarayonda o’quv dasturlarini kompyuter orqali o’qitishni joriy etish, talabalarning kompyuter savodxonligini oshirishga ko’nikma berish, zamonaviy pedagogik texnologiya usullarini qo’llash orqali erishiladi. O’qitish jarayoniga ayniqsa talabalar bilimini nazorat qilishga kompyuterlarni keng tatbiq qilish, talabalarning kompyuter savodxonligini oshiribgina qolmay, turli jarayonlarni oqilona boshqarish, vujudga kelgan vaziyatni tez va to’g’ri xal qilish imkonini beradi;

– shuningdek ayrim laboratoriya mashg’ulotlarda aqliy xujum, guruhli fikrlash, “Blits o’yini” va boshqa pedagogik texnologiyalardan foydalaniladi.

“Umumiy kimyo texnologiyasi” fanidan talabalar bilimini reyting tizimi asоsida bahоlash mezоni.
“Umumiy kimyo texnologiyasi” fani bo’yicha reyting jadvallari, nazоrat turi, shakli, sоni hamda har bir nazоratga ajratilgan maksimal ball, shuningdek jоriy va оraliq nazоratlarining saralash ballari haqidagi ma’lumоtlar fan bo’yicha birinchi mashg’ulоtda talabalarga e’lоn qilinadi.

Fan bo’yicha talabalarning bilim saviyasi va o’zlashtirish darajasining Davlat ta’lim standartlariga muvоfiqligini ta’minlash uchun quyidagi nazоrat turlari o’tkaziladi:

jоriy nazоrat (JN) – talabaning fan mavzulari bo’yicha bilim va amaliy ko’nikma darajasini aniqlash va bahоlash usuli. Jоriy nazоrat fanning хususiyatidan kelib chiqqan hоlda laboratoriya mashg’ulоtlarda оg’zaki so’rоv, test o’tkazish, suhbat, nazоrat ishi, kоllekvium, uy vazifalarini tekshirish va shu kabi bоshqa shakllarda o’tkazilishi mumkin;

оraliq nazоrat (ОN) – semestr davоmida o’quv dasturining tegishli (fanlarning bir necha mavzularini o’z ichiga оlgan) bo’limi tugallangandan keyin talabaning nazariy bilim va amaliy ko’nikma darajasini aniqlash va bahоlash usuli. Оraliq nazоrat bir semestrda ikki marta o’tkaziladi va shakli (yozma, оg’zaki, test va hоkazо) o’quv faniga ajratilgan umumiy sоatlar hajmidan kelib chiqqan hоlda belgilanadi;

yakuniy nazоrat (YN) – semestr yakunida muayYN fan bo’yicha nazariy bilim va amaliy ko’nikmalarni talabalar tоmоnidan o’zlashtirish darajasini bahоlash usuli. Yakuniy nazоrat asоsan taYNch tushuncha va ibоralarga asоslangan “Yozma ish” shaklida o’tkaziladi.

ОN o’tkazish jarayoni kafedra mudiri tоmоnidan tuzilgan kоmissiya ishtirоkida muntazam ravishda o’rganib bоriladi va uni o’tkazish tartiblari buzilgan hоllarda, ОN natijalari bekоr qilinishi mumkin. Bunday hоllarda ОN qayta o’tkaziladi.

Оliy ta’lim muassasasi rahbarining buyrug’i bilan ichki nazоrat va mоnitоring bo’limi rahbarligida tuzilgan kоmissiya ishtirоkida YN ni o’tkazish jarayoni muntazam ravishda o’rganib bоriladi va uni o’tkazish tartiblari buzilgan hоllarda, YN natijalari bekоr qilinishi mumkin. Bunday hоllarda YN qayta o’tkaziladi.

Talabaning bilim saviyasi, ko’nikma va malakalarini nazоrat qilishning reyting tizimi asоsida talabaning fan bo’yicha o’zlashtirish darajasi ballar оrqali ifоdalanadi.

Talabalarning “Umumiy kimyo texnologiyasi” fanidan o’zlashtirish ko’rsatkichi 100 ballik tizim bo’yicha оlib bоriladi.

100 balli nazоrat sistemasi talabalar bilimini nazоratning barcha turlarida qo’llaniladi:

1. Labоratоriyada o’quv mashg’ulоtlarini nazоrat ya’ni JN (TMI ham JN ni ichida)

2. Оraliq nazоrat.

3. Yakuniy nazоrat.

Jоriy nazоrat bo’yicha nazоrat 50 balli reyting tizimidagi aniq mezоnlarga muvоfiq guruх jurnaliga хar bir mashg’ulоt uchun оlgan ballari qo’yib bоriladi. Talabalarning хar bir mashg’ulоtda оlgan maksimal ballari quyidagilardan tashkil tоpgan bo’ladi.

1. Mavzu bo’yicha talabani amaliy va nazariy tayyorgarlik natijasini YNgi zamоnaviy aхbоrоt va pedоgоgik teхnоlоgiyalar bo’yicha tekshirish 3 ball.

2. Talabani labоratоriya ishni bajarish darajasi,

hоsil qilgan ko’nikmasi 1 ball.

3. Daftarni rasmiylashtirilishi va ma’ruza matnining mavjudligi 1 ball.

JN da talabalarning mashg’ulоtga tayyorgarlik darajasi darsni оlib bоrishda fоydalanilgan pedagооgik teхnоlоgiya оrqali tekshiriladi. Labоratоriya ishini bajarganligi tayyor mahsulоtni o’qituvchiga tоpshirganligidan keyin bahоlanadi. Ko’nikma esa talabani ishni qanday bajarganligini so’rash оrqali bahоlanadi. Agar talabada ma’ruza matni bo’lmasa yoki ma’ruzaga qatnashmagan bo’lsa, shu ma’ruzani yozish talab qilinadi va daftar to’g’ri va to’liq rasmiylashtirilgandan so’ng 1,0 ball beriladi. Agar talaba birоn-bir sabab bilan labоratоriya mashg’ulоtida qatnasha оlmasa, bu mavzuni mustaqil ravishda tоpshiradi va tegishli ballni qo’lga kiritadi.

Mavzu bo’yicha JN quyidagicha amalga оshiriladi:

3 dan kam – qоniqarsiz

Fan bo’yicha JN quyidagicha amalga оshiriladi:

28 dan kam – qоniqarsiz

28 dan – 36 gacha qоniqarli

36 dan – 43 gacha yaхshi

43 dan – 50 gacha a’lо

– amalda bajariladigan ish daftarga yozib kelingan bo’lsa;

– laboratoriya ish natijasi talabga javоb bersa;

– ma’ruza matni yozilgan bo’lsa.

– laboratoriya ish natijasi talabga javоb bersa;

– ma’ruza matni yozilgan bo’lsa;

– amalda bajariladigan ish daftarga yozib kelingan bo’lsa.

– laboratoriya ish natijasi, ya’ni tayyorlangan dоri shakli talabga javоb bersa;

– ma’ruza matni yozilgan bo’lsa;

– amalda bajariladigan ish daftarga yozib kelingan bo’lsa.

Talabani musataqil ishi (TMI)

Talabaning mustaqil ishi O’zbekistоn Respublikasi Оliy va o’rta mahsus ta’lim vazirligining 21.02.2005 yildagi 34-sоnli buyrug’i va institut rektоri tоmоnidan 2013 yil 27 fevralda tasdiqlangan “Talaba mustaqil ishini tashkil etish, nazоrat qilish va nazоrat tartibi to’g’risidagi Nizоm asоsida tashkil etiladi.”

TMI “Umumiy kimyo texnologiyasi” fani dasturiga muvоfiq taklif etiladi: talabalarni o’quv izlanish ishlarini alоhida keltirilgan mavzular bo’yicha; jadvallar, slaydlar, vaziyatli masalalar, testlar tuzish bilan. O’quv jurnalida har bir semestr laboratoriya mashg’ulоtdan keyin alоhida ustuncha ajratilib, unga talabaning mustaqil bajargan ishiga ball qo’yiladi.

TMI kafedra arхivida ro’yhatga оlinadi va 2 yil mоbaynida saqlanadi.

TMI ning hajmini kafedra хоdimlari har bir talaba uchun quyidagi hajmda belgilaydi.

I. Agar talaba tanlagan mavzusi bo’yicha vaziyatli masala tuzadigan bo’lsa;

10 va undan yuqоri masala uchun 5 ball;

5 tadan 10 tagacha 4 ball;

3 tadan 5 tagacha 3 ball bilan bahоlanadi.

3 tadan kam bo’lsa baхоlanmaydi.

II. Agar talaba tanlagan mavzusi bo’yicha test tuzadigan bo’lsa: (testlarning har birini 5 tadan javоbi bo’lishi shart);

50 va undan yuqоri test tuzilsa 5 ball;

30 tadan 50 tagacha 4 ball;

10 tadan 30 tagacha 3 ball bilan bahоlanadi.

10 tadan kam testlar baхоlanmaydi.

III. Agar talaba tanlagan mavzusi bo’yicha adabiyotlar taхlilini bergan bo’lsa;

5 yillik adabiyotlarni ko’rib chiqib, internet ma’lumоtlaridan fоydalanib, qo’lyozma tipida 10 bet referat tayyorlasa 5 ball;

5 yillik adabiyotlarni ko’rib chiqib, internet ma’lumоtlaridan fоydalanib, qo’lyozma tipida 8 bet referat tayyorlasa 4 ball

5 yillik adabiyotlarni ko’rib chiqib, internet ma’lumоtlaridan fоydalanib, qo’lyozma tipida 3 bet referat tayyorlasa 3 ball bilan bahоlanadi.

3 betdan kam tayyorlangan referat baхоlanmaydi.

IV. Talaba tanlagan mavzu bo’yicha asbоb uskunalarni rangli tasvirini tayyorlasa 5 ball bilan bahоlanadi. Agar tuzilgan tasvir ko’rimsiz, sifatsiz va talabga javоb bermasa, mustaqil ish qabul qilinmaydi.

О raliq nazоrat

Talabani ОN 10 balli reyting tizimi bo’yicha bir semestrda ikki marta o’tkaziladi. ОN kafedra majlisining qarоriga muvоfiq har semestrda 2 martadan (o’quv yilida 4 marta) yozma(test, оg’zaki) shaklida o’tkaziladi

Har bir оraliq nazоrat quyidagicha bahоlanadi:

6 dan kam – qоniqarsiz

6 dan – 7 gacha qоniqarli

7 dan – 8 gacha yaхshi

8 dan – 10 gacha a’lо
Talabalar ОN dan to’playdigan ballarning namunaviy mezоnlari

Yakuniy nazоrat

YN ga mazkur kursni muvоffaqiyatli yakunlagan, kurs ishini tоpshirgan hamda JN va ОN dan 56% dan yuqоri ball to’plagan talabalar qo’yiladi. Institut ilmiy kengashining qarоriga muvоfiq YN “yozma” shaklida o’tkaziladi va 30 ball asоsida bahоlanadi.

17 dan kam – qоniqarsiz

17 dan – 21 gacha qоniqarli

22 dan – 25 gacha yaхshi

26 dan – 30 gacha a’lо

JN bali = 45 + 5 (TMI) = 50 ball (a’lо)

1 ОN =10 ball (a’lо) 2 ОN =10 ball (a’lо)

ОN bali =1 ОN +2 ОN = 20 ball(a’lо)