Calut monastırı udin din xadimləri
Cengiz Duman
Araştırmacı-Yazar
Calut monastırı udin din xadimləri
Hz. Davud İsrail oğulları kıralı olan Saul’ün (Kur’an kıssasında Talut olarak geçmektedir) yanında silahşor olarak görev aldığı sıralarda tahminen 20 yaşlarında bir delikanlıdır.
Babasının sekiz çocuğundan en sonuncusu olan Davud; ailesinin sürülerini gütmekte olan bir çobandır. Yani Kral Talut’un yanına iyi bir silahşor olarak girdiğinde bile asıl işi çobanlık olan bir gençtir. Soylu bir aileden gelmemektedir, çok iyi bir eğitim almamıştır, dışarıdan bakıldığında vasıfsız ve hor görülebilecek konumdadır.
Nitekim Talut zamanındaki peygamber olan Samuel peygamber Davud’u kral olarak mesh ederek kutsamaya geldiğinde; Davud’un babası yedi oğlunu göstermiş ancak çobanlık yapan Davud’u hem çoban hem çok genç olması hasebiyle Samuel peygambere göstermeyi aklına bile getirmemişti. “(Samuel peygamber) Sonra (Davud’un babası) Yesse, “Oğullarının hepsi bunlar mı?” diye sordu. Yesse, “Bir de en küçüğü var” dedi, “Sürüyü güdüyor.”
İsrail oğullarının Filistinlilerle olan savaşı başlamadan önce savaş meydanına babasının isteği ile ağabeylerine bakmak için gelen Davud’un, ağabeyi tarafından aşağılanma cümleleri onun ne kadar değersiz, hor görülen bir konumda olduğunu göstermektedir. “Ağabeyi Eliav Davut’un adamlarla konuştuğunu duyunca öfkelendi. “Ne işin var burada?” dedi, “Çöldeki üç beş koyunu kime bıraktın?”
Babasının isteği üzerine savaş meydanına gelen Davud’un “Kenan” topraklarındaki putperest Filistinlilerin ünlü silahşoru Golyat’a (Kur’an’ı Kerim’deki Talut kıssasında ismi Calut olarak geçmektedir) meydan okuduğunda önce İsrail oğullarının askerleri sonra kral Talut onu önemsemez. “Davut, Saul’a (Talut), “Bu Filistinli yüzünden kimse yılmasın! Ben kulun gidip onunla dövüşeceğim!” dedi. Saul, “Sen bu Filistinliyle dövüşemezsin” dedi, “Çünkü daha gençsin, o ise gençliğinden beri savaşçıdır.”
Bütün hor ve basit görülmelere rağmen Davud’un kendine olan güveni ve bu iddialı konumuna gelmedeki, basit görülecek çabaları, hedeflerine ulaşmak için gayret gösterenler, azimle çabalayanlar için bir örneklik teşkil etmektedir . “Ama Davut, “Kulun babasının sürüsünü güder” diye karşılık verdi, “Bir aslan ya da ayı gelip sürüden bir kuzu kaçırınca, peşinden gidip ona saldırır, kuzuyu ağzından kurtarırım. Eğer aslan ya da ayı üzerime gelirse, boğazından tuttuğum gibi vurur öldürürüm. Kulun aslan da, ayı da öldürmüştür. Bu sünnetsiz Filistinli de onlar gibi olacak. Çünkü yaşayan Tanrı’nın ordusuna meydan okudu.Beni aslanın, ayının pençesinden kurtaran RAB, bu Filistinlinin elinden de kurtaracaktır.” Saul, “Öyleyse git, RAB seninle birlikte olsun” dedi.”
Hz. Davud’un, Kral Talut’a verdiği bu muhteşem cevapta; hem kendine güveni, hem çok iyi silahşorluğunun hazırlık aşamasının izahı ve hem de Allah adına onun dinini ikame etme gayretinin ipuçları bulunmaktadır.
Hz. Davud, putperest Calut’la savaşmadan önce savaşçı gücünün ve bu gücün dayanağını şöyle belirtmektedir. Hem iyi silahşordur hem Allah’a güvenmektedir hem bir inanç(Tevhid) uğruna savaşmaktadır. Yani hem tedbir hem tefekkür hem ideal hem de tevekkül hepsi bir arada bulunmaktadır.
Hz.Davud’un bu tedbir, tefekkür, ideal ve tevekkülüne karşılık aynı dine mensup İsrail oğullarının; putperest Filistinli Calut’u (Golyat) gördüklerinde onun zırhları, ünü ve savaş tekniğinin propagandası karşısında nasıl bir tavır aldıklarına bir bakın! “Gatlı Filistinli, Golyat (Talut) adındaki dövüşçü Filistin cephesinden ileri çıkarak daha önce yaptığı gibi meydan okudu. Davut bunu duydu. İsrailliler Golyat’ı görünce büyük korkuyla önünden kaçıştılar ve çok korktular.”
İmanın mertebeleri var mı derseniz işte size örneği! İmanı çok güçlü bir çoban ve üstelik çok genç yani tecrübesiz, üstelik Kral Talut hariç kimse ona ve onun putperest Calut’u yeneceğine inanmıyor. Arkasında ona dayanak olacak güçlü bir topluluk yok. Ama karşısında her türlü savaş donanımına sahip, çok güçlü bir savaşçı ve şöhreti yani propagandası ve onun haricinde arkasında rakibini alt edeceğine inanmış putperest Filistinliler ordusu olan Calut (Golyat)var.
Talut bu çetin şartlarda çaresiz kaldığından dolayı Davud’un savaşmasına razı olur. Onu meydana sürerken de kendi savaş giysileri ile onu techiz etme gayretine rağmen, Davud’un üzerine istemeden giydiği bu savaş giysileri de onun üstüne oturmaz. Çünkü o, silahşor savaşına uygun yetişmiş bir savaşçı değildir. O bir çobandır. ” Saul, “Öyleyse git, RAB seninle birlikte olsun” dedi. Sonra kendi giysilerini Davut’a verdi; başına tunç miğfer taktı, ona bir zırh giydirdi. Davut giysilerinin üzerine kılıcını kuşanıp yürümeye çalıştı. Çünkü bu giysilere alışık değildi. Saul’a, “Bunlarla yürüyemiyorum” dedi, “Çünkü alışık değilim.” Sonra giysileri üzerinden çıkardı.”
Silahşorlar savaş meydanına çıkmıştı. Meydanın bir cephesinde tam savaşçı donanımıyla putperest Calut diğer cephesinde elinde sapan ve beş adet taş olan Müslüman Davud…. Tam bir orantısız güç.
Calut’a bir bakın! Heybetine, teçhizatına, insanların ona güvenli bakışlarıyla manevi desteğine… “Filistin ordugâhından Gatlı Golyat (Talut) adında usta bir dövüşçü ortaya çıktı. Boyu altı arşın bir karıştı. Başına tunç miğfer takmış, pullu bir zırh kuşanmıştı. Tunç zırhın ağırlığı beş bin şekeldi. Baldırları zırhlarla korunmuştu. Omuzları arasında tunç bir pala asılıydı. Mızrağının sapı dokumacı tezgâhının sırığı gibiydi. Mızrağın demir başının ağırlığı altı yüz şekeldi. Golyat’ın önü sıra kocaman kalkanını taşıyan bir adam” yürüyordu.
Calut’un bu muazzam görünüşünün aksine, Davud’un üstünlük arz edecek bir durumu yoktu. Tamamen kendisi de görünüşü de bir çoban olan bir silahşor. “Değneğini alıp dereden beş çakıl taşı seçti. Bunları çoban dağarcığının cebine koyduktan sonra sapanını alıp Filistinli Golyat’a (Calut) doğru ilerledi.”
Karşısında ummadığı bir savaşçı profili bulan Calut, Hz. Davud’un bu çoban haliyle alay edip onu küçümseyerek kendi alıştığı ve düzenli silahşor taktiği ile savaşarak karşı karşıya gelmelerini teklif etti. Tabi bu tamamen tuzaktı. Güçler dengesi olarak orantısız bir güç dengesi vardı ve güçlü konumda olan Calut, Davud’un kendisi gibi onun istediği taktikle mücadele etmesini istiyordu.
İşte Hz. Davud’un, kendisine göre orantısız güç sahibi Calut karşısındaki üstün konumu bu aşamada başlamıştır. Hz. Davud kendine güvenmektedir, iyi de bir silahşordur, İman ettiği Allah da onun yanındadır ancak şartları kendi değerlendirerek, kendi istediği ortamda savaşmak ve rakibi Calut’un zayıf noktalarını tespit etmek zorundadır. Onu güçlü kılacak olan keyfiyet de budur.
Allah’ın takdiri ile ferasetle “Allah’ın Nuru”yla baktığı için istediği gerçekleşmiş ve Calut’un zayıf tarafını yakalamıştır. Elindeki silahı ona göre kullanacak ve onu tam zayıf yerinden vuracaktır. Yani silahını da hedefini de küçümsememektedir. Ancak iyi yere nişan almalı hedefi vurmalıdır ki üstün gelsin. İşte tedbir, tefekkür, ideal ve tevekkül’ün; Allah tarafından takdir edilen sonucu. “Elini dağarcığına sokup bir taş çıkardı, sapanla fırlattı. Taş Filistinlinin alnına çarpıp saplandı. Filistinli yüzükoyun yere düştü. Böylece Davut Filistinli Golyat’ı(Calut) sapan ve taşla yendi. Elinde kılıç olmaksızın onu yere serdi. Sonra koşup üzerine çıktı. Golyat’ın kılıcını tutup kınından çektiği gibi onu öldürdü ve başını kesti. Kahraman Golyat’ın öldüğünü gören Filistinliler kaçtılar.”
Not: Yazıda alıntılar yaptığımız kıssa sahneleri tamamen Tevrat’ın I. Samuel kitabındaki Davud kıssasından aktarılmıştır. Bu Tevrat kıssasının mücmel hali Kur’an’ı kerim’de Bakara suresi 247–252. ayetlerde zikredilmektedir. Kur’an’da, Davud ismi hariç diğer şahsiyetlerden bazıları değişik isimlerle zikredilmiştir. Bu farklılıkları parantez içi olarak yazımızda belirttik.
Cengiz Duman
Araştırmacı-Yazar
Calut monastırı
Calut monastırı — Oğuz rayonunun Calut kəndində yerləşən V–VI əsrlərə aid alban monastırıdır. Kompleksə zəngin bəzədilmiş böyük kilsə, kiçik qədim bazilika və köməkçi binaların xarabalıqları daxildir.
Calut monastırı
Qədim Calut bazilikası iri zal məbədidir. Məbədin qərb və cənub divarları qismən saxlansa da, şimal və şərq divarlarının çox az hissəsi salamat qalmış, daşları isə məbədin içinə tökülmüşdür. 1811-ci ildə kompleksə əlavə edilmiş Böyük kilsə isə dörd daxili sütuna malik, günbəzsiz, iri üçnefli bazilikadır.
Mündəricat
- 1 Kompleksə daxil olan tikililər
- 1.1 Qədim bazilika
- 1.2 Böyük bazilika
Kompleksə daxil olan tikililər
Monastır Oğuz rayonunun Calut kəndinin şimal-şərqində yerləşir. Kompleksə zəngin bəzədilmiş böyük kilsə, kiçik qədim bazilika və köməkçi binaların xarabalıqları daxildir.
Qədim bazilika
İsanın çarmıxa çəkilməsi
Müqəddəs MəryəmQədim Calut bazilikası iri zal məbədidir. Onun ibadət zalı 6×4.30 m, altar apsidası isə 3,65×1.75 m ölçüyə malikdir. [1] Məbədin qərb və cənub divarları (2–2.6 metr arası hündürlükdə) qismən saxlansa da, şimal və şərq divarlarının çox az hissəsi salamat qalmış, daşları isə məbədin içinə tökülmüşdür. Zal, tağ örtüyünə malik olmuşdur ki, bunu da xarabalıqda saxlanmış konstruksiya qalıqları sübut edir. [2]
Qədim bazilika maraqlı divar hörgüsünə malikdir. Binanın tikilməsi üçün əhəng daşı, çaydaşı, bişmiş kərpic və butbetondan istifadə edilmişdir. Sonuncu material ehtimal ki, məbəd ərazisində aparılmış çoxsaylı inşaat işləri nəticəsində əldə edilmişdir. [2] Qədim bazilika binasında son inşaat işləri kitabənin qeydinə əsasən 1211-ci ildə aparılmışdır. [2] Məbədi tədqiq etmiş G. Məmmədovanın fikrincə, qərb divarının hörgüsü ilkin variantda dövrümüzə çatmışdır. [2]
Məbədin divarları qalınlıq və hörgü texnikası baxımından Gavurqala bazilikasını xatırladır. Yeganə fərq fasad daşlarının bərabər ölçü və formalara malik olmamasıdır. Belə qarışıq hörgü fonunda giriş qapısı, bütöv daşdan yonulmuş çərçivələr üzərində quraşdırılmış yarımdairəvi arkası ilə kontrast yaradaraq seçilir. Qərb divarının kiçik pəncərəsi bütöv düzbucaqlı daş üzərində xaç formasında yonulmuşdur. Şərq divarında, altar hissədən də məbədə işıq daxil olurdu. Kənar divarlarda pəncərələr olsa da, onlar dövrümüzə çatmamışdır. [3]
G. Məmmədova qədim bazilikanın ilkin tikili formasını erkən orta əsrlərə aid edərək, məbədin V əsrdən gec olmayaraq inşa edildiyini bildirir. [3] Yerli əfsanəyə görə isə, məbədin əsası I əsrdə Müqəddəs Yelisey tərəfindən qoyulmuşdur. [3]
Böyük bazilika
Böyük bazilika 1811-ci ildə inşa edilmişdir. [2] Bu yeni kilsə dörd daxili sütuna malik, günbəzsiz, iri üçnefli bazilikadır.
Kilsə xadimləri
- Keşiş Xələt. Nicin Müqəddəs Yelisey Kilsəsi dini xadimi Avetik Ohancanyan Cotatiantsə təhsil vermişdir. [4]
İstinadlar
- Мамедова, Гюльчохра, Зодчество Кавказской Албании, Баку: Чашыоглу, 2004
- Мамедова, Гюльчохра, Христианское култовое зодчество Кавказской Албании эпохи раннего средневековья, Баку: Элм, 1985
Oktyabr 21, 2021
Ən son məqalələrXüsusi:map/12/40.5306/49.6857/az
Xüsusi:map/12/40.53333/45.66667/az
Xüsusi:map/12/40.53333/45.7/az
Xüsusi:map/12/40.55472/47.42722/az
Xüsusi:map/12/40.55917/47.63833/az
Xüsusi:map/12/40.55944/45.5425/az
Xüsusi:map/12/40.55/45.71667/az
Xüsusi:map/12/40.55194/50.08083/az
Xüsusi:map/12/40.56138889/46.14944389/az
Xüsusi:map/12/40.5613889/50.0048139/az
Ən çox oxunan
Belarus Konstitusiya Məhkəməsi
Belarus Milli Texniki Universiteti
Belarus etirazları (2020)
Belarus prezidentlərinin siyahısı
Belarus referendumu (1995)
calut, monastırı, oğuz, rayonunun, calut, kəndində, yerləşən, əsrlərə, alban, monastırıdır, kompleksə, zəngin, bəzədilmiş, böyük, kilsə, kiçik, qədim, bazilika, köməkçi, binaların, xarabalıqları, daxildir, ölkə, azərbaycanşəhər, oğuzyerləşir, calutaidiyyatı, a. Calut monastiri Oguz rayonunun Calut kendinde yerlesen V VI esrlere aid alban monastiridir Komplekse zengin bezedilmis boyuk kilse kicik qedim bazilika ve komekci binalarin xarabaliqlari daxildir Calut monastiriOlke AzerbaycanSeher OguzYerlesir CalutAidiyyati Alban Hevari KilsesiTikilme tarixi V VI esrlerAzerbaycandaki tarixi abidelerin milli qeydiyyatiIstinad nom 4941KateqoriyaMebedEhemiyyetiYerli ehemiyyetliCalut monastiriQedim Calut bazilikasi iri zal mebedidir Mebedin qerb ve cenub divarlari qismen saxlansa da simal ve serq divarlarinin cox az hissesi salamat qalmis daslari ise mebedin icine tokulmusdur 1811 ci ilde komplekse elave edilmis Boyuk kilse ise dord daxili sutuna malik gunbezsiz iri ucnefli bazilikadir Mundericat 1 Komplekse daxil olan tikililer 1 1 Qedim bazilika 1 2 Boyuk bazilika 2 Kilse xadimleri 3 Istinadlar 4 EdebiyyatKomplekse daxil olan tikililer RedakteMonastir Oguz rayonunun Calut kendinin simal serqinde yerlesir Komplekse zengin bezedilmis boyuk kilse kicik qedim bazilika ve komekci binalarin xarabaliqlari daxildir Qedim bazilika Redakte Isanin carmixa cekilmesi Muqeddes MeryemQedim Calut bazilikasi iri zal mebedidir Onun ibadet zali 6 4 30 m altar apsidasi ise 3 65 1 75 m olcuye malikdir 1 Mebedin qerb ve cenub divarlari 2 2 6 metr arasi hundurlukde qismen saxlansa da simal ve serq divarlarinin cox az hissesi salamat qalmis daslari ise mebedin icine tokulmusdur Zal tag ortuyune malik olmusdur ki bunu da xarabaliqda saxlanmis konstruksiya qaliqlari subut edir 2 Qedim bazilika maraqli divar horgusune malikdir Binanin tikilmesi ucun eheng dasi caydasi bismis kerpic ve butbetondan istifade edilmisdir Sonuncu material ehtimal ki mebed erazisinde aparilmis coxsayli insaat isleri neticesinde elde edilmisdir 2 Qedim bazilika binasinda son insaat isleri kitabenin qeydine esasen 1211 ci ilde aparilmisdir 2 Mebedi tedqiq etmis G Memmedovanin fikrince qerb divarinin horgusu ilkin variantda dovrumuze catmisdir 2 Mebedin divarlari qalinliq ve horgu texnikasi baximindan Gavurqala bazilikasini xatirladir Yegane ferq fasad daslarinin beraber olcu ve formalara malik olmamasidir Bele qarisiq horgu fonunda giris qapisi butov dasdan yonulmus cerciveler uzerinde qurasdirilmis yarimdairevi arkasi ile kontrast yaradaraq secilir Qerb divarinin kicik penceresi butov duzbucaqli das uzerinde xac formasinda yonulmusdur Serq divarinda altar hisseden de mebede isiq daxil olurdu Kenar divarlarda pencereler olsa da onlar dovrumuze catmamisdir 3 G Memmedova qedim bazilikanin ilkin tikili formasini erken orta esrlere aid ederek mebedin V esrden gec olmayaraq insa edildiyini bildirir 3 Yerli efsaneye gore ise mebedin esasi I esrde Muqeddes Yelisey terefinden qoyulmusdur 3 Boyuk bazilika Redakte Boyuk bazilika 1811 ci ilde insa edilmisdir 2 Bu yeni kilse dord daxili sutuna malik gunbezsiz iri ucnefli bazilikadir Kilse xadimleri RedakteKesis Xelet Nicin Muqeddes Yelisey Kilsesi dini xadimi Avetik Ohancanyan Cotatiantse tehsil vermisdir 4 Istinadlar Redakte Mamedova 1985 seh 55 1 2 3 4 5 Mamedova 2004 seh 39 1 2 3 Mamedova 2004 seh 40 Ermenistan Milli Arxivi fond 56 siyahi 12 dosye 531Edebiyyat RedakteMamedova Gyulchohra Zodchestvo Kavkazskoj Albanii Baku Chashyoglu 2004 Mamedova Gyulchohra Hristianskoe kultovoe zodchestvo Kavkazskoj Albanii epohi rannego srednevekovya Baku Elm 1985Menbe https az wikipedia org w index php title Calut monastiri amp oldid 6128085, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
Calut monastırı udin din xadimləri
Hinduizm “inəyə inanan hindlilərin dini” kimi tanınsa da, gerçək tam fərqlidir. Hindlilərin dini olduqca mürəkkəb və bir o qədər də maraqlıdır. İnək isə bu dində bir tanrı fiquru deyil.
Araşdırmaçılara görə, dünyanın ən qədim dinlərindən biri olan Hinduizm həm panteist, həm də politeist inancdır. Panteizmdə fərdiləşdirilmiş tanrı fiquru yoxdur, bütöv tanrıçılıq anlayışı mövcuddur. Hindlilərin inancında yalnız bir böyük güc – tanrı var və o, bütün kainatın hakimidir. Hinduizmdə yalnız bir tanrı – kainat, güc var, digər tanrı və ilahə fiqurları bu bütövlüyün bir hissəsidir. Bu tanrılar və ya ilahələr tək olan tanrıya çatmağın müxtəlif yollarından biridir. Yəni hindlilərin tanrıları, məsələn, Şiva və ya Qaneşa müsəlmanların Allah inancına bərabər deyil. İslamda 99 adı olan Allah hindlilərin Dxarma inancına daha uyğun gəlir.
Ən əsası, məşhur inamın əksinə olaraq, hindlilər inəklərə ibadət etmirlər. İnək yalnız müqəddəs heyvandır. Yəni hindlilər inəyə verdiyi nemətlərə görə təşəkkür edirlər.
Tanrıya aparan yol
Hinduizm ayinləri sevən dindir. Edilən hər bir davranış simvolikdir. Məsələn, tanrı və ya ilahələrə qurban məqsədilə məbədlərə yemək, içki və ya öz saçlarını kəsib qoymaq və s… Bu cür qurbanlar daha çox ehtiyacı olanlara verilir. Hindlilər heyvanlar və ya fiqurlara ibadət edən ibtidai düşüncəli insanlar deyil. Hindlilər arasında heyvanları tez-tez şərəfləndirmək ənənəsi var. Məsələn, Nepalda insanlarla dost olduqları üçün itlər üçün festivallar keçirilir.
Hindlilərə görə, hind olub-olmamağınızın əhəmiyyəti yoxdur. Çünki Hinduizmə görə, bütün yollar tanrıya aparır. Yəni istər xristian, istər müsəlman, istərsə də ateist olun – Karmadan azad deyilsiniz və son nəticədə Dxarma yolunda irəliləyəcəksiniz.
Hindlilərin inancında tanrı və ya tanrıçaların vəzifələri yalnız Tanrıya çatmaqdır. Məsələn, bir insan daxili çağırışına görə tanrıça Kali və ya Qaneşaya ibadət edir. Hinduizmdə hər bir tanrı və ya tanrıça fiquru əsl məqsədə çatmaq üçün gedilən yolda göstərdiyin münasibət, imtahan və ya dərslərin simvoludur. Özlərinin də dedikləri kimi, “Nə nifrət edən, nə də arzulayan – ziddiyyətlərin ikililiyindən azad olan, əsarətdən asanlıqla qurtulan əbədi təkdir”. Buna görə də, tanrılar və ya tanrıçaların nəyi simvollaşdırdığını başa düşmək vacibdir. Bu, insanın dağıdıcı tanrı Şivaya ibadət edərkən asılılıqlarından qurtulmasına, hikmət və qəzəb naminə özüylə üzləşməsinə bənzəyir.
Yeganə bütöv olan
Dxarma Şərq dillərində on fərqli mənaya sahib ola bilər. O, hindlilərin inancında “universal qanun”, “hökmdar”, “kainatın mənası”, “həqiqət”, “yeganə bütöv” və “gerçəkdə var olan” anlamındadır. Hindlilər onu belə təsvir edirlər: İstilik və işıq varsa, onun bir mənbəyi , yəni od var. Od Dxarmadır. Hindlilərə görə, bütün insanlar Dxarmaya sarı gedirlər.
Sonsuz axın
Karma “etmək” mənasını verən “kri” sözündən əmələ gəlib. “Hərəkət” deməkdir, kainatdakı sonsuz axındır. Karma “etdiyini tapacaqsan” mənasında işlənsə də, əslində kainatı əhatə edən bütün hərəkətlər və axındır. Yenə də bütün insanlar bu axına daxil edilir.
Karmanın, yəni əbədi axının məqsədi ruhu Dxarma yolunda bişirmək, öyrətmək, yetişdirmək və yüksəltməkdir. Yəni bu, təkcə o demək deyil ki, yaxşı işlər görsəniz, yaxşı şeylər tapacaqsınız. Hindlilərin Karması Buddizmin Karmasından bir qədər fərqlidir. Biri bu döngənin qırıla biləcəyinə inansa da, digəri bu döngənin onsuz da Dxarmaya çatmağın bir yolu olduğunu qəbul edərək təslim olur.
Hinduizmdə reinkarnasiya inancı var, bunu da hər kəs bilir. Amma Karma anlayışı məsələni bir qədər mürəkkəbləşdirir.
Hindlilər ilk dövrlərdə Kasta sistemini “hər kəsin cəmiyyətdəki vəzifəsi” şəklində qurmuşdu. Amma vaxt keçdikcə bu, “əvvəlki həyatınızda pis əməllər edərək Kasta sisteminin aşağı sinifində doğulmusunuz” düşüncəsinə çevrilib. Kastanın ən yuxarı pilləsində dayanmış insanlar inanırlar ki, bir neçə yaxşı həyat yaşayıblar və buna görə daha ali şüura sahibdirlər. Bu, təbii ki, hindlilər arasında qorxunc sosial ədalətsizliyə səbəb oldu.
Bu, əslində, insanın keçmiş həyatında pis işlər görməsi və ya pis karma gətirməsi ilə bağlı deyil, ümumiyyətlə, Hinduizmdə insanın dünyaya əylənmək üçün gəldiyinə dair heç bir fikir yoxdur. Hər bir ruh təmizlənməyə xidmət etməlidir. Buna görə də aşağı sinifdə doğulanlar, xidmət edəcəklər, təmizlənəcəklər və yaxşı karma ilə gələcək həyatlarına girəcəklər. Bu anlayışlar ilk dövrlərdə ortaya çıxanda məqsəd insanlar arasında ictimai nizam yaratmaq və onları xidmət etməyə, yardımlaşmağa və müdriklərə hörmət etməyə təşviq etməkdi.
Hinduizmdə cənnət və cəhənnəm yoxdur. Dxarma, hər bir ruhun çatmalı olduğu yerdir. Bu yoldan geri çəkilənlər cəzalandırılır.
Tanrılar və tanrıçalar
Hinduizmdə onlarla tanrı və tanrıça var. Bir çox tanrı və tanrıça haqda miflər müxtəlif variantlarda təqdim edilə bilər. Təəssüf ki, hansının doğru və ya orijinal olduğuna dair dəqiq məlumat yoxdur. Bunun səbəbi bir çox yazılı mənbənin məhv edilməsi, onların tarix və miflərinin qərblilər tərəfindən yenidən yazılması ilə bağlıdır.
Hinduizmdə üç əsas tanrı var: yaradan Brahma, qoruyucu Vişnu və dağıdıcı Şiva.
Brahma
Qızıl yumurta və ya lotos çiçəyindən çıxmış kimi oturur, dörd üzü var. Brahma bir məbədi olan tanrıdır. Haqqındakı əfsanələrə görə İbrahim peyğəmbərə bənzədilir və təktanrılı inanca işarə etdiyi düşünülür. Çünki Brahma hər şeyi, dünyanı yaradıb, amma özü də Vişnunun lotoslarından birindən çıxıb. Beləliklə, sonsuz bir döngə var.
Vişnu
Məşhur tanrı fiqurları olan Rama və Krişna Vişnunun avatarları, onun reinkarnasiyalarıdır. Vişnu kainatdakı tarazlığı qoruyur. Brahma tərəfindən yaradılıb, Şiva tərəfindən məhv edilib. Sonra yenidən doğulub. Bu da başqa bir sonsuz döngədir.
Şiva
Şiva güzəştsizdir, ruhların taleyini o müəyyən edir. Amma Şiva çevrilmənin ən vacib hissəsidir. O, həm də pislik və ya şərin qarşısını alır, onu məhv edir. Yenilənmə və ədaləti təmin edir. Şakti inancında, Şaktiyə uyğun olan əks qüvvəni, yəni həyat enerjisini simvollaşdırır. Yəni həm dağıdıcı, həm də yaradıcıdır. Eyni zamanda, “Şiva” sözü ibrani dilində “ölülərin arxasınca keçirilən yas mərasimi” deməkdir.
Kali
Tanrıça Kali ən qorxunc fiqurlardan biridir. Şivanın arvadı – şəri məhv edən və azadlığın qoruyucusu. Gözlərinədək qəzəblə dolu olan Kali əri Şivanı öldürən bir tanrıçadır. Boynuna taxdığı insan kəllələri müdrikliyini, belinə taxdığı qollar isə gücünü simvollaşdırır. Kali həm də dağıdıcı tanrıdır, eyni zamanda doğandır. Şivanın şaktisi həyat enerjisidir. Güzəştsizdir. Kali rəqs etməyə başlayanda yer titrəyir və bütün pisliklər yox olur. İnsanlar arasında ən çox hörmət edilən ilahədir. Çoxlu məbədləri var. Kali qəddar və qaniçən tanrıça, bəzən mülayim və sakit Parvatiyə çevrilir. Parvati bir çox formada ola bilər.
Şiva və Parvatinin gözəl körpəsi – Qaneşa
O, Hindistanın ən sevimli tanrısıdır. O qədər məşhurdur ki, buddistlər tərəfindən də qəbul edilib. Yolda bütün maneələri aradan qaldırdığına inanılan müdrik tanrıdır. Sevgi, bolluq, sevinc gətirir. Fil başı fəziləti və hikməti simvollaşdırır, əlindəki ip tanrıyla əlaqəsini simvolizə edir. Şişmiş mədəsi bütün ağrıları udduğunu və həzm etdiyini göstərir. Böyük qulaqları da bütün duaları eşidir. Anası Parvati də sevgi, məhəbbət və sədaqət tanrıçasıdır. Hinduizmdə ən sevimli iki fiqurdan biridir.
Tanrı və ilahə heykəllərinin anlamı
Bir hindli bu heykəllərdən meditasiya və dua edərkən diqqətinin yayınmaması üçün istifadə edir. Bir tanrı və ya tanrıçanı qəbul etmək, digərlərini görməzlikdən gəlmək demək deyil. Hindlilər inək əti yemirlər, amma qoyun, quzu, toyuq yeyə bilərlər, onlar vegetarian deyillər. Amma məzhəblərə görə fərqlənir, məsələn, Qaneşaya inananlar vegetariandır.
Müqəddəs qeydlər
Hinduizm dünyanın ən qədim dinlərindən biridir. Bəzi tədqiqatçılara görə isə, dünyanın ən qədim dinidir. Həm də ən çox inananı olan üçüncü dindir. Amma biblioqrafiyası bir qədər zədələnib. Üç vacib yazılı qeydi (vedalar) var.
Riqveda tanrılara müraciət olaraq yazılıb. Tanrıların xüsusiyyətlərini və güclərini təsvir edir.
Samaveda mahnıları və mantraları ehtiva edir.
Yajurveda dualardan ibarətdir.
Hinduizmin tək tanrıya, həqiqi bütövlüyə çatdığına işarə etdiyini deyən din xadimləri çoxdur. İctimai nizam yaradan bir din olsa da, bu həyat və dünyadan əllərini üzmüş “sadu” adlandırılan zahidləri də var.
Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.