KİTAB ADASI

C.London 1893-cü ildə Yaponiya sahillərinə və

Dünyaya həqiqəti çatdırmaq istəyən tənha insan Cek London

metodik vəsait / tərt. ed. T.Hacıyeva; red. və bur. məs.

Z.Dadaşova; F.Köçərli adına Respublika Uşaq Kitabxanası.

Tərtibçidən:

Bu vəsait görkəmli Amerika yazıçısı Cek Londonun

140 illik yubileyi münasibətilə F.Köçərli adına Respublika

Uşaq Kitabxanası tərəfindən hazırlanmışdır.

Cek London çox maraqlı, macəra dolu həyat sürmüş,

şəxsiyyəti və əsərləri ilə bu gün də geniş oxucu kütləsi

tərəfindən sevilən bir yazıçıdır. O, hələ dünyaya

gəlməmişdən taleyinə qalmaqallı məşhurluq yazılmışdı.

Belə ki, 1875-ci ilin iyununda San-Fransisko sakinləri

qəzetdə belə bir məlumat oxudular: “hamilə gənc qadın odlu

silahdan gicgahına atəş açaraq intihara cəhd etmişdir”. Buna

səbəb isə uşağın atasının hələ dünyaya gəlməmiş körpəni

məhv etmək tələbi idi. Bu qalmaqalın qəhrəmanları gələcək

yazıçının anası və atası Flora Uellman və astroloq professor

Çeni idilər. Lakin xoşbəxtlikdən bu hadisə faciə ilə

nəticələnmir, balaca Cek dünyaya gəlir. Atası isə ömrünün

sonuna qədər Cekin atası olduğunu qəbul etmir. London

soyadını isə ona atalığı Con London verir.

başlamışdır. Onun yaradıcılığının erkən dövrlərində qələmə

aldığı əsərləri (“Şimal Odisseyası”, “Cənub dənizlərinin

nağılları”) təbiətə sevgi ilə, macəraçı romantika ilə diqqəti

cəlb edir. Onun həmin dövrlərdə yazdığı əsərlərinin

qəhrəmanları şəhərdən uzaqda yaşayan enerjili, dostluğa

sadiq insanlardır. Onun bir şox əsərlərində (“Bəyaz Diş”,

“Əcdadların harayı”, “Maykl, Cerrinin qardaşı”) heyvanlar

dərin bilgi və sevgi ilə təsvir olunur.

C.London siyasi görüşlərinə görə bir sosialist idi. O,

həqiqi azadlığa qovuşmağın yolunu ictimai ədalətsizliyə

qarşı mübarizədə görürdü. Yazıçı 1907-ci ildə qələmə aldığı

“Dəmir daban” əsərində bu fikirlərini inkişaf etdirmişdir.

200-dən çox hekayə, 20 roman və 3 pyesin müəllifi

olan Cek Londonun yaradıcılığı orijinallığı, zəngin

təxəyyülü, gözlənilməz gedişləri və cəsarəti ilə seçilir. Çox

qısa, cəmi qırx il ömür sürsə də, yazıçı və onun insan

iradəsinin sarsılmazlığını, insanın məğlubedilməzliyini,

cəsarətini tərənnüm edən əsərləri hər zaman insanlarda

maraq doğurmaqdadır. Bu əsərlər heç şübhəsiz ki, gələcək

nəsillərin də sevərək oxuyacağı əsərlər olmaqda davam

Bu vəsaitin yazılmasında məqsəd dahi yazıçının 140

illiyi münasibətilə məktəbli və yeniyetmələrdə, gənclərdə

onun haqqında olan məlumatı genişləndirmək,

mədəniyyət müəssisələrində keçiriləcək tədbirlərə köməklik

Həyatı və yaradıcılığı

Görkəmli Amerika yazıçısı, ictimai xadim, əsasən

macəra romanları və hekayələrinin müəllifi kimi şöhrət

tapmış Cek London (Con Qriffit Çeyni) 12 yanvar 1876-cı

ildə San-Fransiskoda anadan olmuşdur. Onun anası Flora

Vellman musiqi müəllimi, atası Vilyam Çeyni astroloq

olmuşdur. Lakin V.Çeyni ömrünün sonuna kimi Cekin atası

olduğunu qəbul etməmişdir. 1876-cı ildə Flora Vellman

Vətəndaş müharibəsi veteranı olan Con London adlı şəxslə

ailə qurur. C.London gələcəyin yazıçısını oğulluğa götürür

və ona öz adını və soyadını verir (Cek Con adının

qısaldılmış formasıdır). Həmin illərdə ABŞ-da güclü iqtisadi

böhran yaşanırdı, minlərlə insan öz iş yerlərini itirirdi. Cekin

ailəsi daim ehtiyac içərisində yaşayırdı, tez-tez yaşayış

yerini dəyişməyə məcbur idi. Nəhayət, Londonlar ailəsi

məskunlaşırlar və balaca Cek burada ibtidai sinifi başa vura

Cek London erkən yaşda əmək fəaliyyətinə

başlamışdır. O, təhsilini davam etdirməklə yanaşı, qəzet

satır, parkda pivə pavilyonlarında xadimə işləyir. On dörd

yaşında məktəbi bitirən Cek London konserv fabrikinə fəhlə

işinə qəbul olur. Lakin burada iş ağır olduğundan Cek

tezliklə işdən çıxır və müstəqil şəkildə balıq, ilbiz tutmaqla

məşğul olur. “Balıqçı gözətçisinin hekayələri” yazıçının

həyatının bu dövrünə həsr olunmuşdur.

C.London 1893-cü ildə Yaponiya sahillərinə və

Berinq dənizinə üzən sənaye gəmisinə matros düzəlir. Bu

səfər yazıçıya çoxlu təəssürat qazandırır və bu təəssüratlar

onun bir çox hekayə və romanlarının əsasını təşkil edir

(“Dəniz qurdu” və s.). Dənizçilikdən sonra Cek London bir

müddət fabrikdə, daha sonra camaşırxanada ütüləyici,

yanğınsöndürən işləyir (“Martin İden” əsəri bu illərdə

Yazıçının “Yaponiya sahillərində tayfun” adlı ilk

oçerki 12 noyabr 1893-cü ildə San-Fransisko qəzetlərindən

birində nəşr olunur. Onun ilk dəfə mükafata layiq görülən

bu oçerki ədəbi karyerasının da əsasını qoyur.

1894-cü ildə Vaşinqtonda işsizlərin yürüşündə iştirak

edən C.London həbs olunur və bir ay həbsxanada qalır.

Fiziki əməklə həyatda nəyəsə nail olmağın mümkünsüz

olması qənaətinə gələn C.London yazıçı olmaq gərarına

gəlir. Yürüş zamanı o, ilk dəfə sosialist ideyaları ilə tanış

olur. Bu ideyalar ona çox böyük təsir göstərir. 1895-ci ildə

Amerika Sosialist Əmək partiyasına daxil olan C.London

1900-cü ildən Amerika Sosialist Partiyasının üzvü olur.

Lakin 1914-cü ildə partiyadan xaric olur.

Bütün bu macəralardan sonra evə qayıdan Cek

təhsilini davam etdirməyə qərar verir. Lakin təhsilin

tempindən narazı olduğundan məktəbi tərk edir və özü

müstəqil şəkildə universitetə hazırlaşır. İmtahanları uğurla

verən C.London Kaliforniya universitetinə daxil olur, amma

təhsilini davam etdirməyə maddi vəsaiti olmadığından

üçüncü semestrdən universiteti tərk edir.

1897-ci ildə əksər insanlar kimi “qızıl qızdırması”nın

təsirinə məruz qalan C.London Alyaskaya gedir. O, burada

qızıl tapmasa da, gələcək yaradıcılığı üçün çoxlu personajlar

qazanır. Şimal qışının bütün çətinliklərini dadmış Cek 1898-

ci ildə San-Fransiskoya qayıdır. Alyaskadan qayıtdıqdan

sonra, 23 yaşında ciddi ədəbi yaradıcılıqla məşğul olmağa

başlayan C.Londonun ilk şimal hekayələri toplusu “Canavar

oğlu” 1900-cü ildə çapdan çıxır. Bu kitabın ardınca

yazıçının yeni kitabları işıq üzü görür: “Atalarının Tanrısı”

(1901), “Şaxtanın övladları” (1902), “İnsana inam” (1904),

“Ay üzlü” (1906), “İtirilmiş üz” (1910) hekayə topluları,

“Qarlar qızı” (1902), “Dəniz canavarı” (1904) hekayə

topluları və yazıçıya böyük şöhrət gətirmiş “Martin İden”

(1909) romanı. Yazıçı çox məhsuldar, gündə 15-17 saat

işləyirdi. O, özünün çox da uzun olmayan yazıçılıq həyatı

boyunca 40 kitab ərsəyə gətirmişdi.

Cek Londonun yaradıcılıq metodu əsasən onun

insanı çətin həyati vəziyyətlərdə, taleyin sınadığı anlarda

göstərmək cəhdindən ibarətdir. Onun əsərlərində şəraitin

realist təsviri romantika və macəra ruhu ilə uzlaşır.

C.London öz üslubunu “insana və onun arzularına inamla

dolu ilhamlı realizm” adlandırırdı. Onun əsərləri üçün

xüsusi, özünəməxsus poetik dil səciyyəvidir. Yazıçı

R.Stivenson və R.Kiplinqi özünün ədəbi müəllimləri hesab

edirdi. Onun həyat fəlsəfəsinin formalaşmasına isə

Ç.Darvin, K.Marks, F.Engels, müəyyən

dərəcədə F.Nitsşe böyük təsir göstərmişlər.

1907-ci ildə yazıçı “Snark” gəmisi ilə dünya

səyahətinə çıxır. Bu səyahət 7 il müddətinə nəzərdə

tutulmuşdu. Lakin yazıçının xəstəliyi səbəbindən 1909-cu

ildə səyahət yarıda kəsilir. Səyahət müddətində “Snarkın

səyahəti”, “Cənub dənizlərinin hekayələri”, “Günəşin oğlu”

kitabları üçün zəngin material toplayır. Yazdığı əsərlər Cek

Londona böyük sərvət qazandırır. Onun bir kitab üçün

qonorarı 50 min dollara çatırdı, bu isə o dövr üçün çox

böyük məbləğ idi.

C.Londonun çoxcəhətli istedadı onun elmi-fantastik

hekayələr yazmasında da özünü göstərir. “Qoliaf”, “Bütün

dünyanın düşməni”, “Al-qırmızı taun”, “Dünya gənc olan

zaman” və digər əsərlər üslub orijinallığı, təxəyyül

zənginliyi, gözlənilməz gedişləri ilə seçilir.

1905-ci ildə ranço satın alan C.London kənd

təsərrüfatı ilə məşğul olmağa başlayır. Lakin bu iş sonda

onun çoxlu borca girməsinə səbəb olur.

Yazıçı ömrünün son illərində yaradıcılıq böhranı

keçirir, buna görə o hətta alkoqoldan hədsiz istifadə etməyə

Cek London 22 noyabr 1916-cı ildə vəfat edir. O,

böyrək xəstəliyindən əziyyət çəkirdi və ağrılarıının

sakitləşməsi üçün ona yazılmış morfidən zəhərlənərək

ölmüşdür. Lakin intihar versiyası da geniş yayılmışdır.

Cek Londonun əsərlərinin motivləri əsasında çoxlu

sayda filmlər çəkilmişdir. Ümumilikdə onun əsərlərinin

yüzdən çox ekran nümunəsi mövcuddur.

Görkəmli şəxsiyyətlər Cek London

Mən Cek Londonda sakit gücü, möhkəm və aydın ağılı,

məğrur cəsarəti sevirəm.

Leonid Andreyev

Mən Cek London nəsrinin əsas məziyyətini aydınlığında,

vəhşi və özünəməxsus poeziyasında, ifadə gözəlliyində və

xüsusi, özünəməxsus cəlbediciliyində görürəm.

Aleksandr Kuprin

O – iradənin yaradıcı gücünü yaxşı görən, dərindən hiss

edən və iradəli insanları təsvir etməyi bacaran yazıçıdır.

KİTAB ADASI

Kitab yalnız həyat kitabdan daha maraqlı olanda bağlanır…

Etiket: cek london əsərləri

“Meksikalı” Cek London

Hekayələr silsiləsindən Cek London və onun Meksikalısı. Çox qəribədir…
Yazı pozu işindən zəhlən gedə, hətta bu işin nə qədər iyrənc olduğunu sözlə belə ifadə edə bilməyəsən, yalnız bunu müəyyən bir pul müqabilində edəsən və sonda bu cür yaxşı əsərlər yaradasan…
Çoxlarımız Cek Londonun əsərlərində insan hisslərinin, yaşantılarının nə qədər gözəl təsvir olunduğunun şahidiyik, amma düzü mən bilmirdim ki, yazıçı bu işi yalnız yaxşı pul aldığı üçün edir. Oxumağa davam et →

“Həyat eşqi” Cek London

Onlar iki dost idilər…
Dostunu yarı yolda tək qoyub gedən Bill və həyat eşqi ilə sonuna qədər mübarizə aparan adını bilmədiyimiz ÜMİDLİ qəhrəman.
Cek Londonun yaradıcılığı ilə ilk tanışlığım “Martin İden” əsəri ilə olmuşdu. Hadisələrin təsvirinin canlılığı, gözəl ifadə vasitələri, həyatın ən ağrılı səhnələrinin çox ustalıqla canlandırıldığı bu əsəri çox bəyənmişdim. İkinci dəfəki tanışlığım isə “Həyat Eşqi” hekayəsi ilə oldu. Bəzən düşünürəm ki, Hekayə insana Romandan daha çox zövq verə bilər. Elə “Həyat Eşqi” də mənə bu zövqü yaşatdı. Oxumağa davam et →

Cek London – “Yol” əsəri ilə tanışlıq və məzmunu

Cek Londonun müəllifi olduğu bu əsərin orginal adı “Yol” (“The Road”) olsa da məna meyarına görə dilimizin və türk dilinin bəzi mənbələrinə “Aclar Ordusu” və ya “Dəmiryolu Avaraları” adı altında da tərcümə olunmuşdur. ”Yol” əsəri Cek Londonun xatirələrindən ibarət olan və dəqiq olaraq bioqrafik olduğu bilinən üç əsərindən biridir. 40 illik həyatında həyəcan və macəralar əksik olmayan müəllif, əsərdə uzun bir müddət aralarında yer alan dilənçi və avara “ordusu”-ndan bəhs edir. 1800-ci illərin sonunda yaşanılan böhran və, işsizliyin Amerikada yaratdığı ac insanlar daima hərəkət halındadır. Dilənən, qapıları yumruqlayan və yemək istəyən və ya oğurluq edərək çapıb-talayan insanlardır bunlar. London da, Vaşinqtona doğru axan bu “aclar ordusu”-nun içərisində yollarda səfil, amma, macərası bol bir həyat sürmüşdür.

General Kellinin ordusuna qoşulmaq arzusunda olan iki min avara, Vaşinqtona çatmaq üçün qatarlara pulsuz və gizli olaraq minirlər, dilənir və oğruluq edərək, avara bir həyat sürər, bu hədəflərinə çatmağı planlaşadırırlar. Vaşinqtona getməyin başqa bir səbəbi də 1 Mayda toplanaraq iş və əmək tələb etmək və içərisində olduqları bu səfalətdən qurtulmaqdır. Cek Londonun sosialist bir partiyayaya üzv olması hər kəsə məlumdur və bu əsərində də sosializmdən söz açmaqla öz siyasi görüşünü açıq aşkar büruzə vermişdir.

Səhifələri bir-bir oxuduqca, ölkəni başdan ayağa gəzən ekspress qatarlarında son dərəcə çətin şərait altında qaçaq olaraq səyahət etməyin incəliklərini və təhlükələrini, qatar məmurlarının qaçaqları tapıb qatardan atmaq istəməsi, ancaq qarşı tərəfin tutulmamaq üçün necə qaçdı tutdu oyunu oynadıqlarının şahidi oluruq. Polislər tərəfindən tutulduqdan və sadəcə bir neçə saniyə ilə mühakimə edildikdən sonra sorğusuz-sualsız həbsə atılmağın verdiyi inciklik və təəssüf hissini oxuyaraq hiss edir və orada işləyən iyerarxik vəziyyətə ayaq uydurmağın həyati vacibliyini öyrənmiş oluruq. Daha sonra, iki min nəfərdən ibarət olan “ aclar ordusu” ilə birlikdə kəndlərdə dilənib, xalqın onsuz da az olan yeməyinə ortaq oluruq. Bütün bu baş verənlər ilə yanaşı, kitaba ustaca əlavə edilmiş macəra və maraqlı hadisələrə də rast gəlmək mümkündür.

Əsərdə ən çox düşündürən hissələrdən birini sizlərlə paylaşmaq istəyirəm: “Yeməyə bir şeylər tapmaq üçün yoxsullara yaxınlaşmağa məcbur idim. Kasıblar, ac bir avaranın sonuncu və müraciət üçün yeganə ümididir. Onlara hər zaman inanmaq olar. Ac bir qonağı heç vaxt geri çevirməzlər. Böyük evlərdən yemək istəməyim hər zaman rədd edilmişdi və həmişə qırıq pəncərələri əskilərlə doldurulan balaca daxmalarda, işləməkdən üzləri çökmüş analardan yemək aldım. Onlar özlərinə lazım olanı vermirlər çünki əllərində artığı yoxdur. Çünki xeyirxahlıq, siz də ən az it qədər ac ikən onunla sümüyü paylaşmaqdır.” Görünür London burada bizə mesaj göndərir: Kim kimin həqiqi dostudur? Kimlərlə yola çıxılmaq lazımdır? Kimləri yıxmaq üçün kimlərlə birləşmək lazımdır? Görünür, hətta bu gün də düşünməyə layiq olan bir mövzu var: Yoxsulların birliyi.

Cek London – “Yol” əsərinin Türk dilində EPUB formatında elektron versiyasını oxumaq istəyənlər aşağıdakı e-keçiddən yükləyə bilər