Coğrafiya ensiklopediyası ii cild
COĞRAFİYA ENSİKLOPEDİYASI II Cild
2012
Coğrafiya ensiklopediyası ii cild
Elektron kataloq
- Klassik ədəbiyyat
- Xalq yaradıcılığı (folklor)
- Müasir ədəbiyyat
- Avropa ədəbiyyatı
- Şərq ölkələri ədəbiyyatı
- Amerika ədəbiyyatı
- Orfoqrafiya lüğətləri
- İzahlı lüğətlər
- Sahəvi lüğətlər
- Tərcümə lüğətləri
Azərbaycan ədəbiyyatının dünyada təbliği
Dünya ədəbiyyatının Azərbaycanda təbliği
- Erməni terror və quldur birləşmələrinin bəşəriyyətə qarşı cinayətləri ( XIX-XX əsrlər). Müxtəsər xronoloji Ensiklopediya
- “Fəlsəfə Elmləri Ensiklopediyası” Georq Hegel
- “Hər suala bir cavab” Ensiklopedik toplu – I cild
- “Məhəmməd Əmin Rəsulzadə ensiklopediyası” Nəsiman Yaqublu
- Ayna Uşaq Ensiklopediyası
- Azərbaycan Kitabxana Ensiklopediyası
- Azərbaycan Milli Ensiklopediyası
- Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası I cild
- Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası II cild
- Bakı tarixinin ensiklopediyası: Sara Aşurbəyli – 110 il
- Heyvanlar Aləminin Ensiklopediyası
- Kitabi-Dədə Qorqud Ensiklopediyası
- Melorasiya və Su Təsərrüfatı Ensiklopediya
- Muğam Ensiklopediyası
- Naxçivan Abidələri Ensiklopediyası
- Novruz Bayramı Ensiklopediyası
- Uşaq ensiklopediyası – Coğrafiya
- Uşaqlar Üçün Ensiklopediya. Ekologiya
- Üzeyir Hacıbəyov Ensiklopediyası
AZTM-in rəsmi səhifəsi
www.aztc.gov.az
www.afaqmesud.az
www.epiloq.az
www.aydinyol.az
www.xezerjurnali.az
© 2016. Azərbaycan Dövlət Tərcümə Mərkəzi. Bütün hüquqları qorunur.
Coğrafiya ensiklopediyası ii cild
EKVATORİAL QURŞAQ – ekvatorunhәr iki tәrәfindә 5–8° şm.e. ilә 4–11° c.e. arasında Yerin coğrafi qurşağı. Subekvatorial qurşaqlar arasındadır. Bәzi coğrafiyaşünaslar onu tropik qurşağa daxil edirlәr. E.q. radiasiya balansının böyüklüyü (ildә quru üzәrindә 70–80 kal/sm 2 vә daha çox, okean üzәrindә 120 kkal/sm 2 -ә qәdәr), temp-run daim yüksәk olması, illik yağıntının çoxluğu, biogeokimyәvi vә geomorfoloji proseslәrin intensivliyi ilә sәciyyәlәnir. Düzәnliklәrdә orta aylıq temp-r 24–28°C-dir. Yer üzәrindә әn az illlik temp-r amplitudu (2–3°) E.q.-dadır. Nisbi rütubәtlilik 80–95%-dir. Güclü konveksiya ilә әlaqәdar günortadan sonra müntәzәm yağışlar yağır (ildә 1500–3000 mm, dağların külәktutan yamaclarında 10000 mm-ә qәdәr). Yağıntılar, demәk olar ki, hәmişә vә hәr yerdә buxarlanmadan çox (ildә 1000–1500 mm) olduğundan izafi rütubәtlәnmә üçün şәrait yaranır. İqlim şәraiti ilә әlaqәdar E.q.-ın çayları çoxsululuğu vә su sәrfinin nisbәtәn az dәyişmәsi (hövzәsi digәr qurşaqlarda olan böyük çaylardan başqa) ilә fәrqlәnir. Geomorfoloji vә biogeokimyәvi proseslәrin son dәrәcә intensivliyi burada qalın aşınma qabığının yaranmasına sәbәb olmuşdur. Әsasәn, qırmızı-sarı ferrallitli (lateritli) torpaqlar yayılmışdır. Әrazi rütubәtli ekvatorial meşәlәrlә (hiley, selvas) örtülüdür. Çoxlu liana vә epifit var. Dәniz sahillәri manqr meşәlәridir. Kauçuklu bitkilәr, kakao ağacı, çörәkağacı vә s. çoxdur. Heyvanları meymunlar, yarımmeymunlar, bәzi qarışqayeyәnlәr, oxlu kirpi, әrincәklәr, uçan sincab, tapir, kәrgәdan, begemot, fil vә s.-dәn ibarәtdir.
E.q.-ın düzәnliklәri iki tәbii yarımzonaya ayrılır: h ә m i ş ә y a ş ı l r ü t u b ә t l i e k v a t o r i a l m e ş ә l ә r z o n a s ı vә qısa quraqlıq dövrü keçirәn ekvatorial meşәlәr zonas ı. Yuxarıda verilәn xarakteristika, әsasәn, birinci yarımzonaya aiddir. İkinci yarımzonada kontinental passatların tәsiri ilә qısa müddәtdә (2–3 ay) yağıntının azalması (30 mm-dәn az) dövrü müşahidә olunur. Quraqlıq dövründә temp-r artır (orta aylıq temp-r 29°C-yәdәk), nisbi rütubәt azalır (75%-dәk). Hәmişәyaşıl rütubәtli ekvatorial meşәlәr yarımzonasında meşә sәnayesi, balıqçılıq, ovçuluq vә ibtidai әkinçilik inkişaf etmişdir. Bu, Yer kürәsinin әn az mәnimsәnilmiş vә öyrәnilmiş (xüsusilә Cәnubi Amerikada) sahәlәrindәndir. E.q.-ın dağlarında yüksәkliyә görә temp-run azalması, yağıntının xarakterinin dәyişmәsi, külәyin sürәtinin artması vә s. ilә әlaqәdar 3000–3500 m– dәk yüksәklikdә tyerra kalyente, tyerra templada vә tyerra fria dağ hiley qurşaqları, bundan yuxarıda spesifik yüksәk dağlıq-ekvatorial qurşaq – paramo, 4300– 4800 m-dәn yuxarıda isә nival qurşaq yerlәşir.
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (Azərbaycan dilində) |
| Nəşriyyat: | “Azərbaycan Milli Ensiklopediyası” Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2007 |
| ISBN: | 978-9952-441-01-7 |
| Səhifələrin sayı: | 881 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, I CİLD |
| Nəşriyyat: | “Azərbaycan Milli Ensiklopediyası” Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2009 |
| ISBN: | 978-9952-441-02-4 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, II CİLD |
| Nəşriyyat: | “Azərbaycan Milli Ensiklopediyası” Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2010 |
| ISBN: | 978-9952-441-05-5 |
| Səhifələrin sayı: | 604 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, III CİLD |
| Nəşriyyat: | “Azərbaycan Milli Ensiklopediyası” Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2011 |
| ISBN: | 978-9952-441-07-9 |
| Səhifələrin sayı: | 604 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (rus dilində) |
| Nəşriyyat: | “Azərbaycan Milli Ensiklopediyası” Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2012 |
| ISBN: | 978-9952-441-01-7 |
| Səhifələrin sayı: | 881 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, IV CİLD |
| Nəşriyyat: | “Azərbaycan Milli Ensiklopediyası” Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2013 |
| ISBN: | 978-9952-441-03-1 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, V CİLD |
| Nəşriyyat: | “Azərbaycan Milli Ensiklopediyası” Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2014 |
| ISBN: | 978-9952-441-10-9 |
| Səhifələrin sayı: | 592 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, VI CİLD |
| Nəşriyyat: | “Azərbaycan Milli Ensiklopediyası” Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili | 2015 |
| ISBN: | 978-9952-441-11-6 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
DƏRMAN – CƏLİLOV
EKVATORİAL QURŞAQ
EKVATORİAL QURŞAQ – ekvatorunhәr iki tәrәfindә 5–8° şm.e. ilә 4–11° c.e. arasında Yerin coğrafi qurşağı. Subekvatorial qurşaqlar arasındadır. Bәzi coğrafiyaşünaslar onu tropik qurşağa daxil edirlәr. E.q. radiasiya balansının böyüklüyü (ildә quru üzәrindә 70–80 kal/sm 2 vә daha çox, okean üzәrindә 120 kkal/sm 2 -ә qәdәr), temp-run daim yüksәk olması, illik yağıntının çoxluğu, biogeokimyәvi vә geomorfoloji proseslәrin intensivliyi ilә sәciyyәlәnir. Düzәnliklәrdә orta aylıq temp-r 24–28°C-dir. Yer üzәrindә әn az illlik temp-r amplitudu (2–3°) E.q.-dadır. Nisbi rütubәtlilik 80–95%-dir. Güclü konveksiya ilә әlaqәdar günortadan sonra müntәzәm yağışlar yağır (ildә 1500–3000 mm, dağların külәktutan yamaclarında 10000 mm-ә qәdәr). Yağıntılar, demәk olar ki, hәmişә vә hәr yerdә buxarlanmadan çox (ildә 1000–1500 mm) olduğundan izafi rütubәtlәnmә üçün şәrait yaranır. İqlim şәraiti ilә әlaqәdar E.q.-ın çayları çoxsululuğu vә su sәrfinin nisbәtәn az dәyişmәsi (hövzәsi digәr qurşaqlarda olan böyük çaylardan başqa) ilә fәrqlәnir. Geomorfoloji vә biogeokimyәvi proseslәrin son dәrәcә intensivliyi burada qalın aşınma qabığının yaranmasına sәbәb olmuşdur. Әsasәn, qırmızı-sarı ferrallitli (lateritli) torpaqlar yayılmışdır. Әrazi rütubәtli ekvatorial meşәlәrlә (hiley, selvas) örtülüdür. Çoxlu liana vә epifit var. Dәniz sahillәri manqr meşәlәridir. Kauçuklu bitkilәr, kakao ağacı, çörәkağacı vә s. çoxdur. Heyvanları meymunlar, yarımmeymunlar, bәzi qarışqayeyәnlәr, oxlu kirpi, әrincәklәr, uçan sincab, tapir, kәrgәdan, begemot, fil vә s.-dәn ibarәtdir.
E.q.-ın düzәnliklәri iki tәbii yarımzonaya ayrılır: h ә m i ş ә y a ş ı l r ü t u b ә t l i e k v a t o r i a l m e ş ә l ә r z o n a s ı vә qısa quraqlıq dövrü keçirәn ekvatorial meşәlәr zonas ı. Yuxarıda verilәn xarakteristika, әsasәn, birinci yarımzonaya aiddir. İkinci yarımzonada kontinental passatların tәsiri ilә qısa müddәtdә (2–3 ay) yağıntının azalması (30 mm-dәn az) dövrü müşahidә olunur. Quraqlıq dövründә temp-r artır (orta aylıq temp-r 29°C-yәdәk), nisbi rütubәt azalır (75%-dәk). Hәmişәyaşıl rütubәtli ekvatorial meşәlәr yarımzonasında meşә sәnayesi, balıqçılıq, ovçuluq vә ibtidai әkinçilik inkişaf etmişdir. Bu, Yer kürәsinin әn az mәnimsәnilmiş vә öyrәnilmiş (xüsusilә Cәnubi Amerikada) sahәlәrindәndir. E.q.-ın dağlarında yüksәkliyә görә temp-run azalması, yağıntının xarakterinin dәyişmәsi, külәyin sürәtinin artması vә s. ilә әlaqәdar 3000–3500 m– dәk yüksәklikdә tyerra kalyente, tyerra templada vә tyerra fria dağ hiley qurşaqları, bundan yuxarıda spesifik yüksәk dağlıq-ekvatorial qurşaq – paramo, 4300– 4800 m-dәn yuxarıda isә nival qurşaq yerlәşir.
EKVATORİAL QURŞAQ
EKVATORİAL QURŞAQ – ekvatorunhәr iki tәrәfindә 5–8° şm.e. ilә 4–11° c.e. arasında Yerin coğrafi qurşağı. Subekvatorial qurşaqlar arasındadır. Bәzi coğrafiyaşünaslar onu tropik qurşağa daxil edirlәr. E.q. radiasiya balansının böyüklüyü (ildә quru üzәrindә 70–80 kal/sm 2 vә daha çox, okean üzәrindә 120 kkal/sm 2 -ә qәdәr), temp-run daim yüksәk olması, illik yağıntının çoxluğu, biogeokimyәvi vә geomorfoloji proseslәrin intensivliyi ilә sәciyyәlәnir. Düzәnliklәrdә orta aylıq temp-r 24–28°C-dir. Yer üzәrindә әn az illlik temp-r amplitudu (2–3°) E.q.-dadır. Nisbi rütubәtlilik 80–95%-dir. Güclü konveksiya ilә әlaqәdar günortadan sonra müntәzәm yağışlar yağır (ildә 1500–3000 mm, dağların külәktutan yamaclarında 10000 mm-ә qәdәr). Yağıntılar, demәk olar ki, hәmişә vә hәr yerdә buxarlanmadan çox (ildә 1000–1500 mm) olduğundan izafi rütubәtlәnmә üçün şәrait yaranır. İqlim şәraiti ilә әlaqәdar E.q.-ın çayları çoxsululuğu vә su sәrfinin nisbәtәn az dәyişmәsi (hövzәsi digәr qurşaqlarda olan böyük çaylardan başqa) ilә fәrqlәnir. Geomorfoloji vә biogeokimyәvi proseslәrin son dәrәcә intensivliyi burada qalın aşınma qabığının yaranmasına sәbәb olmuşdur. Әsasәn, qırmızı-sarı ferrallitli (lateritli) torpaqlar yayılmışdır. Әrazi rütubәtli ekvatorial meşәlәrlә (hiley, selvas) örtülüdür. Çoxlu liana vә epifit var. Dәniz sahillәri manqr meşәlәridir. Kauçuklu bitkilәr, kakao ağacı, çörәkağacı vә s. çoxdur. Heyvanları meymunlar, yarımmeymunlar, bәzi qarışqayeyәnlәr, oxlu kirpi, әrincәklәr, uçan sincab, tapir, kәrgәdan, begemot, fil vә s.-dәn ibarәtdir.
E.q.-ın düzәnliklәri iki tәbii yarımzonaya ayrılır: h ә m i ş ә y a ş ı l r ü t u b ә t l i e k v a t o r i a l m e ş ә l ә r z o n a s ı vә qısa quraqlıq dövrü keçirәn ekvatorial meşәlәr zonas ı. Yuxarıda verilәn xarakteristika, әsasәn, birinci yarımzonaya aiddir. İkinci yarımzonada kontinental passatların tәsiri ilә qısa müddәtdә (2–3 ay) yağıntının azalması (30 mm-dәn az) dövrü müşahidә olunur. Quraqlıq dövründә temp-r artır (orta aylıq temp-r 29°C-yәdәk), nisbi rütubәt azalır (75%-dәk). Hәmişәyaşıl rütubәtli ekvatorial meşәlәr yarımzonasında meşә sәnayesi, balıqçılıq, ovçuluq vә ibtidai әkinçilik inkişaf etmişdir. Bu, Yer kürәsinin әn az mәnimsәnilmiş vә öyrәnilmiş (xüsusilә Cәnubi Amerikada) sahәlәrindәndir. E.q.-ın dağlarında yüksәkliyә görә temp-run azalması, yağıntının xarakterinin dәyişmәsi, külәyin sürәtinin artması vә s. ilә әlaqәdar 3000–3500 m– dәk yüksәklikdә tyerra kalyente, tyerra templada vә tyerra fria dağ hiley qurşaqları, bundan yuxarıda spesifik yüksәk dağlıq-ekvatorial qurşaq – paramo, 4300– 4800 m-dәn yuxarıda isә nival qurşaq yerlәşir.
Coğrafiya ensiklopediyası ii cild
13 Mart 2023, Bazar ertəsi
COĞRAFİYA ENSİKLOPEDİYASI II Cild
2012
Oxuculara təqdim edilən “Coğrafiya ensiklopediyası”nın ikinci cildində dünyanın ayrı-ayrı regionları və burada yerləşən ölkələr geniş şəkildə təhlil edilir. Burada ölkələr haqqında tarixi-coğrafi, fiziki və iqtisadi-coğrafi məlumatlar verilir, problemlər, onların həlli yolları təhlil olunur. Dünyanın əksər regionlarında bir neçə əsr davam edən azadlıq mübarizəsi nəticəsində çoxlu müstəqil dövlətlər yaranmışdır və siyasi xəritə böyük dəyişikliklərə məruz qalmışdır. Bununla yanaşı, hələ də müstəmləkələr, asılı ərazilər qalmaqda davam edir. Kitabda müstəqil dövlətlərlə yanaşı müstəmləkələr və asılı ərazilər haqqında da geniş məlumatlar tapmaq olar.
Sonda Azərbaycan Respublikasının fiziki və iqtisadi coğrafiyası geniş təhlil olunur, inzibati rayonlar kartoqrafik məlumatlarla birlikdə verilir. Son vaxtlarda Azərbaycanın siyasi-inzibati quruluşunda, iqtisadi və mədəni həyatında baş verən dəyişikliklər burada geniş şəkildə öz əksini tapmışdır. İnanırıq ki, təqdim edilən vəsait oxucuların marağına səbəb olacaq və onları maraqlandıran sualların cavabını kitabın səhifələrində tapa biləcəklər.
Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.