Ekvatordaki Ülkeler

Azad İstehlakçılar Birliyinin sədri sonda bildirib ki, su resurslarına qənaət etmək üçün ciddi işlər davam etdirilməlidir. Belə ki, su israfının qarşısını almaq üçün su istifadəsindən sonra təmizlənib dövriyyəyə buraxılmalıdır. “Bakı şəhərində texniki su yoxdur və ona görə də su resursları daim çirkləndirilir və Xəzər dənizinə axıdılır. Bunun nəticəsində dəniz də çirkləndirilir. Bütün bunlar indi kiçik problemlər olaraq görülürsə, bir müddət sonra həmin problemlərin miqyası arta, fəlakətə çevrilə bilər”, deyə Eyyub Hüseynov bizə açıqlamasında qeyd edib.

Su qıtlığı: bəşəriyyət özü-özünü xilas etməlidir – ARAŞDIRMA

Məlum olduğu kimi, su qıtlığı suya olan tələbatın şirin su resursları tərəfindən qarşılanmaması anlamını daşıyır. Belə ki, su qıtlığı hər qitəyə təsir edir və keçən əsrdən sonra dünya nüfuzunun iki dəfə artması ilə bərabər su istifadəsinin artımı quraqlıqların çoxalmasına və bölgələrin susuz qalmasına səbəb olub. SİA-nın verdiyi məlumata görə, digər tərəfdən, daha bir faktor budur ki, sürətlə böyüyən şəhər və kəndlər su qaynaqları üzərində ağır təzyiq edərək su qıtlığını artırmaq ehtimallarını yüksəldir. Beynəlxalq təşkilatların hesabatlarına əsasən, 2025-ci ildən sonra qlobal şirin su çatışmazlığı problemi dünyanın bir sıra ölkələri üçün siyasi və sosial-iqtisadi təzyiq vasitəsinə çevriləcəkdir. Dünya üzrə statistik göstəricilərə nəzər yetirdikdə görünür ki, iqlim dəyişikliyinə görə, 2030-cu ilə qədər dünyada yaranacaq su qıtlığı 24 milyon ilə 700 milyon insanı yerindən edəcək. Dünyanın ən böyük yeraltı su sistemlərinin üçdə biri hazırda təhlükə altındadır. Qlobal əhalinin demək olar ki, yarısı ən azı bir ay potensial suqoruma sahələrində yaşayır və 2050-ci ildə 4.8-5.7 milyarda yüksələ bilər. Həmçinin, su qıtlığı təsirinə məruz qalan insanların 73% -nin Asiyada yaşadığı məlum olub.

Su qıtlığı problemini həll etmək üçün iqtisadi artımla, sudan istifadə arasındakı asılılığı aradan qaldırmaq mümkündür

Bu zaman sual yaranır: bəs su qıtlığının aradan qaldırılması üçün hansı vasitələrdən istifadə etmək olar? Yaxud, hansı ölkələr bu problemin həll olunması yönündə öz tətbiqlərini icra edirlər? Misal üçün, Polşada istifadə olunan suları, yaxud, işlənmiş, yararsız suları qablaşdırırlar. Qablaşdırılmış sular sonradan həm texniki məqsədlərə işlədilir, həm də müxtəlif sutəmizləyici qurğular vasitəsi ilə yenidən içməli suya çevrilir.

Ümumiyyətlə, aparılan araşdırmalardan o da məlum olub ki, su qıtlığı problemini həll etmək üçün iqtisadi artımla, sudan istifadə arasındakı asılılığı aradan qaldırmaq mümkündür.

Su qıtlığı yaşayan qitələrdən biri də Afrikadır. Belə ki, Afrika hətta su qıtlığı yaşayan qitələrin önündə dayanır. Statistik rəqəmlər də göstərir ki, Afrikada bir milyard insan keyfiyyətli su əldə edə bilmir. Bu isə səkkiz insandan birinin keyfiyyətli su, yaxud içməli su əldə edə bilməməsi deməkdir.

Bir çox beynəlxalq təşkilatlar, xüsusən də Birləşmiş Millətlər Təşkilatı su qıtlığı yaşanan bölgələrlə məşğul olur və problemlər üçün alınacaq tədbirlərlə əlaqədar qabaqlayıcı tədbirlər görür və həlli yollarını təklif edir. Hər il su qıtlığı mövzusunda təşkil edilən seminar və forumlarda, insanların məlumatlandırma məqsədi ilə internetdə xüsusi hazırlanmış saytlar yayımlanır. Həmçinin bəlli olub ki, Afrikada və Ekvatorda su probleminin olmasının səbəblərindən biri də bu bölgələrdə yağışların müntəzəm qaydada yağmamasıdır.

Alimlər hesab edirlər ki, iqtisadi artımla sudan istifadə arasındakı asılılığı aradan qaldırmaq olar.

BMT-nin statstikasına görə:

– Dünya nüfuzunun yarısı planetin ən quraq yerində məskunlaşıb.

– Dünyada hər saatbaşı 200 uşaq çirkli su probleminə görə hayatından məhrum olur.

– Hər il 3,41 milyon insan təmiz su, sanitariya və gigiyena ilə bağlı səbəblərə görə həyatını itirir.

– 783 milyon insan təmiz su, 2,5 milyard insan da məişət istifadəsi üçün nəzərdə tutulmuş su əldə edə bilmir.

– İldə 6-8 milyon insan su ilə bağlı xəstəliklərə görə həyatını itirir.

– Dünya nüfuzunun yarısından çoxu kəndlərdə yaşıyır, bu statistika hər keçən gün artmağa davam edir.

– Nüfuzun artması ilə bərabər 2030-cu ildə qida tələbatının 50 faizi, enerji ehtiyacının isə 60 faizinin artması gözlənilir. Bütün bunlar kənd təsərrüfat fəaliyyətinin sürətlənməsinə və su ilə yaşanan problemin artmasına səbəb olacağı öncədən görülür.

BDU-nun Hidrometeorologiya kafedrasının müdiri, professor Fərda İmanov: “Son hesablamalara görə Yer kürəsinin şirin su ehtiyatları təqribən 9-10 milyard nəfərin ehtiyaclarını ödəmək üçün yetərincədir”

Mövzu ilə bağlı SİA-ya münasibət bildirən BDU-nun Hidrometeorologiya kafedrasının müdiri, professor Fərda İmanov bildirib ki, 1970-ci illərdən başlanan qlobal istiləşmə təkzibolunmaz faktdır və bu, çoxsaylı müşahidə məlumatları ilə təsdiqlənir. Belə ki, hava və okean suyunun qlobal orta temperaturu artmış, qar və buzlaqların əriməsi sürətlənmiş, okeanın qlobal orta səviyyəsi qalxmışdır. “Sənayeləşmə dövrü başlanandan (1750-ci il) 2018-ci ilə kimi Yerin səthində qlobal orta temperatur 0.780C artmışdır və son 60 ildə istiləşmə daha da sürətlənmışdir”, deyən Fərda İmanov əlavə edib ki, okeanların səviyyəsi ildə 2-3 mm artır. O, 1970-ci ildən sonra quraq ərazilərin sahəsinin iki dəfə genişləndiyini də bildirib və əlavə edib ki, su ilə əlaqədar üç əsas problem vardır və bunların hər biri iqlim dəyişmələri şəraitində kəskinləşir:

– Suyun həddən artıq çox olması (daşqınlar, sellər, subasmalar). 1950-1980-ci illərlə müqayisədə 1996-2015-ci illərdə böyük daşqınların sayı 2, onların vurduğu iqtisadi ziyan isə 5 dəfə çoxalıb.

– Su çatışmazlığı (quraqlıq). 1970-ci ildən sonra quraq ərazilərin sahəsi iki dəfə genişlənmişdir.

– Suyun həddən artıq çirklənməsi.

Professor qeyd edib ki, atmosferə atılan parnik qazlarının miqdarı sabitləşsə belə, istiləşmə və okeanların səviyyəsinin qalxması ən azı 100 il ərzində davam edəcəkdir: “XXI əsr ərzində orta enliklərdə, o cümlədən bu enliklərdə yerləşən Azərbaycanda, yağıntıların illik miqdarının 20%-ə kimi azalması proqnozlaşdırılır. Qar örtüyünün sahəsi 9-17% azalacaqdır. Əksinə, şiddətli yağıntılar daha tez-tez müşahidə olunacaqdır.

Artıq 2050-ci ildə planetimizin hər 4 nəfərindən biri su çatışmazlığından əziyyət çəkən ölkədə yaşayacaq. Azərbaycanın da belə ölkələr sırasında olacağı proqnozlaşdırılır. Son hesablamalara görə Yer kürəsinin şirin su ehtiyatları təqribən 9-10 milyard nəfərin ehtiyaclarını ödəmək üçün yetərincədir. Demoqrafik proqnozlara görə təxminən 2070-ci ildə artıq əhalinin sayı bu rəqəmə çatacaqdır”.

Onun sözlərinə görə, gələcəkdə quraq ərazilərin su təchizatında iki mənbə – sudan təkrar istifadə və duzlu suların şirinləşdirilməsi böyük rol oynayacaqdır: “Lakin, nəzərə almaq lazımdır ki, duzlu suların şirinləşdirilməsinə böyük miqdarda enerji tələb olunur və bu, bahalı texnologiya hesab olunur. Mövcud su anbarlarının faydalı həcminin artırılması, yeni su anbarlarının inşası, suyun quraq ərazilərə nəql edilməsi də tövsiyə olunur”, Fərda İmanov bizə açıqlamasında vurğulayıb.

Eyyub Hüseynov: “Heç kəs suyu tam dərk edə bilmiyib ki, su necə bir sehrli materialdır”

Azad İstehlakçılar Birliyinin sədri Eyyub Hüseynov isə mövcud problemlə bağlı fikirlərini açıqlayarkən deyib ki, o, 4 il öncə Marseldə keçirilən və 25 min insanın çağırıldığı Dünya Su konqresində iştirak edib. Belə ki, həmin konqresdə iştirak edəndən sonra o, dünyada su ilə bağlı hansı problemlər olduğunu dərk edib: “Su Allahın yaratdığı ecazkar təbiətin möcüzəsidir və mən bir daha bunu həmin konqresdə anladım. Həmin zamandan sonra cəmiyyətdə mümkün qədər suya qənaət etməyi təbliğ edirəm”.

Onun sözlərinə görə, bütün maddələr istidə genişlənir lakin su, həm istidə həm də soyuqda genişlənir: “Suyun iyi, dadı, qoxusu yoxdur və eyni zamanda yer üzündə yeganə materealdır ki, heç vaxt onun miqdarı təbiətdə dəyişmir. İnsanlar onu sanki çirkləndirir. Lakin o, yenidən düşür yerə və ərşə qalxaraq, buxarlanaraq təmizlənir və bir daha insanlara qayıdır. Hec kəs suyu tam dərk edə bilmiyib ki, su necə bir sehrli matrealdır”.

“Suyun ecazkarlığı məni həmişə cəzb edir və 10 gün öncə mən Xaçmazda xüsusi icazə alaraq Şollar su mənbəyinə diqqət yetirdim”, deyə xatırladan Eyyub Hüseynov bildirib ki, şollar suyunun mənbəyi dağın altından çıxan almaza bənzəyir və bu da insanlara verilən İlahi nemətdir: “İnsan bədənin 85%-i sudur və deməli biz xəstəliklərimizin səbəbini də suda axtarmalıyıq. Düşünürəm ki, dünyada su qıtlığı problemi yaranarsa, Azərbaycandan da yan keçməyəcək. Təsəvvürünüzə gətirin ki, suya əlçatanlılıq olmayan, su qıtlığı yaşayan ölkələrin insanları nə qədər böyük əzablar çəkirlər. Dünya konqresinə qatılandan sonra “Azərsu” ASC-nin sutəmizləmə qurğularına baxmışam, dünyadakı təcrübə ilə müqayisə etmişəm. “Azərsu” normal qaydada suyu təmizləyir. Lakin onun keyfiyyəti ilə bağlı istehlakçılardan şikayətlər də gəlir. Bu isə infrastrukturun köhnəlməsi ilə bağlıdır. Düşünürəm ki, həmin sahədə də yenilənmələr aparılacaq və suyun təmiz təchizatı istiqamətində planlar reallaşdırılacaq. O ki, qaldı su ehtiyatlarının azalmasına, bəli dünyada bu proses gedir. Mən keçən il Özbəkistanda idim. O ərazilərdə Aral dənizinin quruması və bu quraqlığın önünü almaq üçün çox ciddi işlər aparılır. Təəssüflər olsun ki, Azərbaycanda su resurslarına diqqətlə yanaşmırlar və su resursları daim çirkləndirilir, suda olan flora-fauna diqqətdən kənarda qalır və bu sahədə də ciddi problemlər qalmaqdadır”.

Eyyub Hüseynov azad olunmuş Qarabağ torpaqlarındakı böyük su mənbələrinin mövcud olan bir sıra problemlərin aradan qaldırılmasına töhfə verəcəyini də istisna etməyib. “Qarabağda yeni su anbarının istifadəyə verilməsi Azərbaycan hökmətinin bu sahədə gördüyü işlərin başlanğıc nöqtəsidir və bu proses yaxın gələcəkdə müntəzəm xarakter alaraq, su probleminin, qıtlığının aradan qaldırılmasında mühüm rol oynayacaq”.

Azad İstehlakçılar Birliyinin sədri sonda bildirib ki, su resurslarına qənaət etmək üçün ciddi işlər davam etdirilməlidir. Belə ki, su israfının qarşısını almaq üçün su istifadəsindən sonra təmizlənib dövriyyəyə buraxılmalıdır. “Bakı şəhərində texniki su yoxdur və ona görə də su resursları daim çirkləndirilir və Xəzər dənizinə axıdılır. Bunun nəticəsində dəniz də çirkləndirilir. Bütün bunlar indi kiçik problemlər olaraq görülürsə, bir müddət sonra həmin problemlərin miqyası arta, fəlakətə çevrilə bilər”, deyə Eyyub Hüseynov bizə açıqlamasında qeyd edib.

Beləliklə, görünən budur ki, insan oğlu öz gələcəyinin qorunması, mühafizəsi üçün bir nömrəli olan həyat mənbəsi – suyu israf etməməli, su hövzələrinin artırılmasının qarşısını alan bəşəri problemlər yaradan amillərə əl atmamalıdır. Əks halda, insanlıq düşdüyü su böhranından çıxa bilmək ehtimallarını azaldacaq.

Qönçə Quliyeva

Ekvatordaki Ülkeler

Ekvator, Dünya yüzeyindeki, Dünya’nın iki kutbundan eşit olan ve böylece gezegeni Kuzey ve Güney Yarımküre’ye bölen hayalidir. Ekvatorun uzunluğu yaklaşık 40.075 km’dir ve hayali hattın% 78.7’si sudan, geri kalanı da karadan geçer.

Ekvator, 0 ° enlemi olarak tanımlanmıştır ve ülkelerin göreceli konumlarını belirtmek için kullanılan, Dünya’nın en önemli beş enlemleri arasındadır (diğer dördü Arktik Daire, Antarktika Daire, Yengeç Dönencesi ve Oğlak Dönencesi). ve gezegendeki diğer yerler.

Ekvatordaki Ülkeler

Equator, dünyanın 11 ülkesinin ülkesinden geçer. Ayrıca, ekvator iki ada ulusunun topraklarını geçiyor, ancak her ikisinde de bir iniş yapmıyor. Ekvator tarafından geçilen 11 ülke arasında São Tomé ve Príncipe, Gabon, Kongo Cumhuriyeti, Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Uganda, Kenya, Somali, Endonezya, Ekvador, Kolombiya ve Brezilya bulunmaktadır.

Ekvatorun geçtiği bazı önemli su özellikleri arasında Atlantik Okyanusu, Victoria Gölü, Hint Okyanusu, Karimata Boğazı, Makassar Boğazı, Tomini Körfezi, Molucca Denizi, Halmahera Denizi ve Pasifik Okyanusu bulunur.

Ekvatordaki Ülkelerin İklimi

Ekvatordaki ülkeler genellikle tropik yağmur ormanlarına veya ekvatoral iklime sahiptir. Farklı mevsimler genellikle yoktur. Bununla birlikte, bazı yerlerde, soğuk akıntılar kurak bir mevsim eşliğinde tropikal muson iklimlerini tetikler. Ekvator ülkelerinin ortalama sıcaklığı gün boyunca 30 ° C civarındadır. Yıllık ortalama yağış miktarı yılda 2500 ila 3, 500 mm arasında oldukça yüksektir.

Ekvatordaki En Yüksek Nokta

Ekvatordaki en yüksek nokta, Ekvator’daki 4.690 metre yükseklikte Volcán Cayambe’nin güney yamaçlarında yer almaktadır. Ekvatordaki karın yerde bulunabileceği tek yer burası.

Ekvador Adını Ekvator’dan Aldı

Ekvador, coğrafi bir özellikten sonra dünyanın tek ülkesi. Ülkenin resmi adı, İngilizce’de “Ekvator Cumhuriyeti” anlamına gelen República del Ecuador’dur.

Ekvatordaki Ülkeler Uzay Alanlarının İdeal Yerleridir

Dünya, Ekvator’da hafifçe yükselir ve bu hayali çizgi boyunca çapı kutuplardakinden yaklaşık 43 km daha yüksektir. Bu nedenle, bu özellik, Ekvator’daki ülkeleri veya hayali çizgiye yakın yerlerdeki alanları uzay araçları, yani uzay aracı fırlatma istasyonları için ideal yerler haline getirir. Daha hızlı dönüş hızı ve ilave hız, uzay araçlarının fırlatılması için gereken yakıtı azaltır.

Ekvatordaki Ülkeler

rütbe	Koordinatlar	Ülke, bölge veya deniz
1	0 ° 0′N 6 ° 31′E	São Tomé ve Príncipe
2	0 ° 0′N 9 ° 21′E	Gabon
3	0 ° 0′N 13 ° 56′E	Kongo Cumhuriyeti
4	0 ° 0′N 17 ° 46′E	Kongo Demokratik Cumhuriyeti
5	0 ° 0′N 29 ° 43′E	Uganda
6	0 ° 0′N 34 ° 0 ° E	Kenya
7	0 ° 0′N 41 ° 0 ° E	Somali
8	0 ° 0′N 98 ° 12′E, 0 ° 0′N 129 ° 20′E, 0 ° 0′N 127 ° 24′E, 0 ° 0′N 119 ° 40′E, 0 ° 0′N 109 ° 9’E	Endonezya
9	0 ° 0′N 80 ° 6′W	Ekvador
10	0 ° 0′N 75 ° 32′W	Kolombiya
11	0 ° 0′N 70 ° 3′W	Brezilya

Ekvatori uzunligi

Ko’pchiligimiz uchun so’z “ekvator” bizning ajratib chiziq bilan bog’liq dunyo ikkiga. ekvator nima: Shu munosabat bilan, u kishi so’ragan, deb emas, balki ajablanarli emas? Ekvator – aynan sayyoramizning aylanish o’qi perpendikulyar hisoblanadi va o’ng markazi orqali ishlaydi, bizning Yer samolyotda, sirtini kesgan bir o’ylab chiziq bo’ladi. Lotin so’z bilan “Aequator” deb tarjima “Ekvalayzer”. Bu yo’l – an’anaviy start ekvator 0 daraja arz teng hisoblash uchun.

ekvatori uzunligi qolgan chiziqlar (parallel) har doim uning uzunligi nisbatan kamroq bo’ladi, 40 075 676 km. uning liniyalari davomida doimiy kecha va kunduz teng. Bu ekvator ikki Hemispheres, Janubiy va Shimoliy ichiga sayyora ajratib turibdi. uning Zenit da ikki marta, bir yilda, kuz va bahorgi teng kunlik davomida, quyosh. bahoriy muvozanat 23 sentyabr kuni – mart 20-21 tushadi va kuzda. o’sha yili kun, quyosh bevosita yuqoridagi bo’lib, ob’ektlar soya joyi yo’q.

Uzunlik ekvator olimlar Yerning shar shaklida emas, va (qutblarida yassilangan soha) bir elips shaklida cho’zilgan qaramay, formula 2πR ko’ra hisoblab chiqilgan. Biroq, sayyoramizning radius vaqtincha sohasini radiusi uchun qabul qilingan. ekvatori yer uzunligi Yerni o’rab turgan eng uzun chiziq. An qiziqarli fakt 14 mamlakat kesib, deb.

Biz ko’chib bo’lsa , Grinvich meridianining sharqiy tomoniga, ekvator kabi Atlantika okeanida San Tome va Principe, Afrikada keyin Gabon, Kongo, Keniya, Uganda va Somali kabi davlatlarni kesib o’tadi. Hind okeani bo’ylab harakatlanuvchi, u Maldiv orollari va Indoneziya orqali o’tadi. Amerika Janubiy qit’ada joylashgan Ekvador, Kolumbiya va Braziliyada, – Tinch okeani, ekvator keyin AQSh, tegishli, Kiribati va Beyker oroli kesib o’tadi. Bu mamlakatlar sayyorada eng issiq bo’ladi.

buyuk matematik, geograf, shoir, balki bir astronom nafaqat edi qadimiy yunon olimi Eratosthenes hisoblab birinchi marta, uchun ekvatori uzunligi. quyosh nurlari quduq tubiga yetib davomida vaqtni o’lchash orqali, olim dunyo radiusi hisoblash va ekvatori nima uzunligini topish imkoniyatiga ega bo’ldi. Bu hisob-kitoblar taxminiy, ammo ular ancha aniq xayoliy chiziq uzunligini hisoblash uchun olimlar kelajak avlodlar uchun beriladi. Eratosthenes Kirensk 276 eramizdan avvalgi tug’ilgan va 194 eramizdan avvalgi vafot

Bu qadimiy dunyo buyuk olimlardan biri edi. U kirineyalik yunon shahrida tug’ilgan va III Euergetes King Ptolomey taklifiga binoan, Iskandariya kutubxonasi mas’ul edi. Bu buyuk olim dahshatli kambag’allikda ochlikdan vafot etdi, ammo ilm-fan uchun favqulodda yondashuv bilan bir ayyor tadqiqotchi sifatida tarixga kirdi. ekvatori uzunligi 39 690 km bo’lgan 252 minglab Eratosphen bosqichlarida, teng bo’ladi. matematik va jismoniy geografiya yaratuvchisi, Eratosthenes ko’plab sohalarda ulkan kashfiyotlar qilgan. Zamonaviy odam olim, hech asboblari bilan, faqat 386 kilometr xato bilan, ekvatori nima uzunligini hisoblab qanday tushunish juda qiyin.

keyinroq ko’plab olim va matematiklari, astronomlari va shuningdek, ekvatori uzunligini hisoblash uchun harakat qildi. Gollandiyalik Snell XVII asrda, duch kelgan to’siqlar nisbatan holda bu qiymatini hisoblash uchun taklif qildi. XVIII asrda bunday hisob-kitoblar jiddiy Fransiyadan olimlar ishtirok etmoqda. Ruslar ham ortda qoldirib emas va bizga ekvatori erning uzunligi nima aniqlash uchun ruxsat ilm-fan, hissa qo’shgan. direktori Pulkovo rasadxonasi V.Ya.Struve 1852 yil 1822 dan davrida daraja o’lchov o’tkazgan va 1941 yilda Sovet olimi va tuzuvchi FN Krasovsky bu mezon sifatida e’tirof etilgan, chunki, butun dunyoda zamonaviy olimlar qaytarmoq bo’lgan yer usti ellips uzunligini hisoblash mumkin edi.