Xslərarası ünsiyyət: xüsusiyyətləri, maneələri, növləri, nümunələri

Nəhayət, mesajdakı maneələr ötürülən məlumatları birbaşa təsir edən maneələrdir. Şəxslərarası ünsiyyət halında, ümumiyyətlə danışıq ifadəsi ilə əlaqəlidirlər, lakin əvvəlki vəziyyətdə olduğu kimi, bədən dili kimi digər elementləri ilə də əlaqəli ola bilərlər.

Ünsiyyət qurmağın yolları

Bir gün tanıdığım biriylə bir masada üz-üzə oturub nahar edirdik. Yemək ərəfəsində elmdən, təhsildən, dünyada baş verən hadisələrdən danışırdıq. Hiss etdim ki, nədənsə aramıızda bir ikiləşmə, fikir ayrılığı var. Mən danışan kimi sözümü kəsir, yersiz və lazımsız məsləhətlər verir, özünü daha ağıllı və elmli göstərməyə çalışırdı. Danışığımız çox çəkmədi, hətta çox əsəbi bir vəziyyət yarandı, mən hədsiz gərginləşdim. Hövsələli biri olduğum üçün özümü toplaya bildim və söylədiyi hər şeyə başımı tərpətməklə reaksiya verməyə başladım.

Ayrıldıqdan sonra öz-özlüyümdə vəziyyəti qiymətləndirməyə çalışdım. Problem yaradan bəzi səhnələri gözümün önündə canlandırdım. Səhv deyilən hər şey açıq-aşkar ortada idi.

Bunlardan ən başlıcası qarşımdakının dinləmə bacarığı olmaması idi. Mən onun fikirlərini öyrənmək istəmədiyim mövzulara qarışırdı, mənim fikrimi öyrınmədən danışmağa davam edirdi. Əslində pis niyyətli biri deyildi, sadəcə olaraq ünsiyyət qurmağı bacarmayan, sözünün yerini bilməyən biri olduğu üçün aramızdakı münasibəti səhv bir yola yönəltmişdi. Mənim niyyətimsə onun tövsiyyələrini dinləmək, mövzuya doğru tərəfdən yanaşıb gözlədiyim məsləhəti almaq idi. Bunun olmadığını gördüyümdə mən də məcburən mövzudan uzaqlaşmağa başladım…
Əslində doğru münasibət qura bilmədikləri, qarşısındakını doğru anlamadıqları üçün insanları qınamaq asandır. Amma unutmamalıyıq ki, ünsiyyət fərdlər arasındadır, təkbaşına mümkün deyil. Əgər özünüz münasibət, ünsiyyət qurmaqda bacarıqlı deyilsinizsə, başqalarını bu yönümdən günahlandıra bilməzsiniz.
Ünsiyyət qurmaq üçün insanda hansı keyfiyyətlərin olması şərtdir?

Nə istədiyinizi aydın bir məqsədlə, söhbətə giriş etməklə başlamaq yaxşı olsa da, sizinlə ünsiyyət qurmağa çalışan adamın vermək istədiyi əhəmiyyətli mesajları qaçıra biləcəyinizi unutmayın. Cavabların müəyyən bir davranışla, müəyyən bir şəkildə verilməsini gözləməyin. Diqqət yetirin və eyni zamanda gözüaçıq olun. Qarşınızdakı adam sizi tənqid etsə, tənqid etməyi sevən insanlarla davranmağı öyrənin və tənqidə açıq olun. Bir çox insan tənqidə etmək məsələsində diribaşdır, amma nəticədə bir çox dəyərli tövsiyə və reaksiyadan məhrum qalırlar. Tənqidi şəxsi kimi qəbul etməyin. Tənqidinin özünə deyil, daşıdığı mesaja diqqət yetirin. Özünüzə bunları problem etməyin: “Bunu niyə soruşdu? Bundan nə kimi dərs çıxara bilərəm? Bunun mənim vəziyyətimlə əlaqəsi nədir?” Açıq bir zehin ilə axtarış etsəniz, daha çox cavab tapa bilərsiniz.
Çox eşitmişik bu ifadəni “sətiraltı məna”, danışıq zamanı bu məqama diqqət yetirmək lazımdır. Söhbət edən tərəflər arasında yanlış anlaşmalar (xüsusən əks cinsdən olanlar arasında) sətiraltı deyilənləri diqqətdən kənarda saxladıqda və bir-birlərini diqqətli dinləmədikdə baş verir.

Bu nüansı doğru şəkildə dəyərləndirmək üçün danışıqları diqqətlə dinləməli, fikrin yayınmasına yol verilməməlidir. Əl hərəkətlərinə, üzün mimikasına, danışıq tərzinə və sürətinə, səs tonuna diqqət vermək çox əhəmiyyətlidir. Danışan kəs ola bilsin ki, fikrini təkcə sözlə yox, emosiyalarla, hərəkətlə də bildirsin. Göstərilən bu mövzuda diqqətli olmaq sizi ünsiyyət yaratmaq üçün doğru yola yönəltmiş olacaqdır.
Söhbət zamanı ancaq müsbət enerjiyə köklənməniz lazımdır, səxavətli, şəfqətli, mehriban, mərd davranmaq işin xeyrinə olacaqdır. Heç romantik cəhətdən xəsis olan biri ilə ünsiyyət qurdunuzmu? Qurmamısınızsa, məndən demək, bu insanlar ancaq tənqid etməyi sevərlər, qarşısındakında qüsur axtararlar. Kiçik bir səhv tapıb bütün problemləri bu səhvin üstündə dolu kimi başınıza yağdırarlar. Belə bir insanla bir mühitdə olmaq sizə xoş gələ bilərmi? Cavabınız təbii ki, “Yox!” olacaq. O zaman siz bu xasiyyətdə olmağa çalışmayın, qarşınızdakına diqqətli olun, qayğı göstərin, xoşbəxtliyinə, sevincinə şərik olmağı bacarın. Lazım gəldiyində təsəlli olun, sözlərinizlə onu ovutmağa çalışın. Hətta yeri olmasa belə onu tərifləyin, ilham verin. Belə olanda insanlar sizinlə görüşmək üçün can atacaqlar, bilirsiniz niyə? Çünki sizinlə olmaq onları xoşbəxt edəcək deyə.
Uğurlu bir ünsiyyətə gedən yol, həm də qarşılıqlı hörmətdən keçir. Ünsiyyətdə olduğunuz şəxsin keçmişinə də, indisinə də hörmətlə yanaşmanız şərtdir. Lap bu adam sevmədiyiniz biri olsa belə, ünsiyyət yaradacaqsınızsa hörmət etməyiniz labüddür. Belə izah edək: bir insanın sizinlə danışarkən sizə hörmət etməməsi sizə necə təsir edər? Başqaları da belədir. Ən əsası isə hörmət etmədiyiniz birindən hörmət gözləmək də doğru deyildir axı.
Ünsiyyət zamanı qarşınızda dayanmış şəxsin gözlərinə baxaraq danışın ki, sizin onu duyduğunuzu hiss edə bilsin. Lazım deyil ki, gözlərinizi heç çəkmədən qalasınız, o sizə baxdıqca baxışlarınızın toqquşması kifayət edər. Hətta arada gözünüz gözündə ikən başınızı tərpətməklə də doğru olanı ifadə etməyə çalışın. Qoy sizi dinləyən hiss etsin ki, bu söhbətə ürəklə şərik olmusunuz, məcburən yox.

Vacib bir məqam olmayınca qarşınızdakının sözünü kəsməyə can atmayın. Hətta uzun danışmağı sevən biriylə həmsöhbətsinizsə belə, səbirlə söhbəti dinləməlisiniz. Bəzən sizə elə gələ bilər ki, həmin insanın nə deyəcəyini artıq təxmin etmisiniz, amma yanıla bilərsiniz deyə gözləməyiniz lazımdır. Belə bir müşahidə aparın, əgər ünsiyyət yaratdığınız şəxs hər dəfə sizin verdiyiniz suallara uzun-uzadı söhbətlə cavab verməyə çalışırsa, deməli, bu şəxsin fikirlərində bir qarışıqlıq var. Belə olduqda çalışmalısınız ki, daha dəqiq cavab alacağınız suallar verəsiniz.
Hər hansı bir hadisəyə fərz etmək yoluyla yanaşmaq çox asandır. Amma fərziyyələr çox zaman doğru çıxmaya da bilər. Çünki təbiətinə görə insanlar bir-birinə yaxın, vərdişlərinə görə isə bir-burindən uzaqdırlar. Demək ki, bir şəxsə yanaşmamız, digər şəxs üçün keçərli olmaya bilər. Yeni bir adamla ünsiyyət qurduğunuzda çalışın qarşınızdakını heç kimlə müqayisə etməyin. Şübhə etdiyiniz bir məqam olarsa, suallar verin və nəticəyə tələsib qərar çıxarmadan olub keçənləri öyrənməyə çalışın.

Ünsiyyətdə vacib şərtlərdən biri də qarşındakının əksini yaratmağı bacarmaqdır. Bura əl hərəkətləri, üz mimikaları, göz hərəkətləri, əzələ gərginliyi, nəfəs alma tərzi kimi hallar daxildir. Əks etmə bir ünsiyyətin açarı olmaqla yanaşı, həm də ünsiyyəti asanlaşdıran bir strateji mövqedir. Lakin bunu edərkən həddi aşmamaq, hər şeyi bir çərçivədə saxlamaq lazım olduğunu da gərək unutmayasınız. Əgər qarşınızdakı şəxs qamətli bir şəkildə oturmayıbsa, siz də belinizi bir qədər əyərək oturun. Və yaxud həmsöhbətiniz sizə baxaraq mehribancasına gülümsəyirsə, qarşılıq olaraq siz də ona gülümsəyin. Bu onu sizinlə danışmağa bir qədər də cəsarətləndirmiş olacaq. Necə deyərlər: İnsan var dərya kimidir, baş vurdunsa, çıxmaq çətindir; insan var ki, divar kimidir, qarşında durur və heç nəyi görə bilmirsən; insan var ki, şüşə kimidir – dünyanı sənə göstərməyə çalışır; insan var ki, ayna kimidir, səni özünə göstərməyə çalışır.

Nəhayət, bir ünsiyyət qurmaq istəyirsinizsə, ilk əvvəl səmimi olun. Xoş niyyətlə ünsiyyət yaratdığınızda və qarşınızdakı insana daha səmimi davrandığınızda heç bir işinizin tərs getməyəcəyinin şahidi olacaqsınız. Şəxsən mən biriylə danışdığım zaman qəlbimi fərah tutduğumda, hər zaman doğruya doğru gedərəm və bütün neqativ fikirləri özümdən uzaqlaşdıraram. Bunu qarşımdakı şəxslə daha asan dil tapmağın yolu kimi görürəm. Son olaraq, qoyun ürəyiniz sizə doğru yolu göstərsin, onun səsini dinləyin, səsini dinləyin, həm də səmimiyyətinizlə addımlayın, davamı siz gözləmədən özü gələcəkdir…

Şəxslərarası ünsiyyət: xüsusiyyətləri, maneələri, növləri, nümunələri

Theşəxsiyyətlərarası ünsiyyətİki və ya daha çox insanın bir-biri ilə məlumat, məna, duyğu və ya fikir mübadiləsi apardığı bir prosesdir. Bu mübadilə həm şifahi, həm də şifahi olaraq edilə bilər və ümumiyyətlə şəxsən həyata keçirilməli olduğu düşünülür.

Şəxslərarası ünsiyyət prosesi hər cür prosesləri və elementləri əhatə edir və yalnız deyilənlərlə məhdudlaşmır, həm də necə deyildiyi, məzmunu və çılpaq gözlə aşkarlanması o qədər də asan olmayan digər elementlərlə də əlaqəlidir. . Əslində, şəxsiyyətlərarası ünsiyyətin əksəriyyəti şifahi deyildir.

Əvvəlcə görünə biləcəyinin əksinə olaraq, insanlararası ünsiyyət, əlaqəli olanlar tərəfindən şüurlu bir məlumat mübadiləsi olmasa da, daim baş verən bir prosesdir. Mütəxəssislər başqa bir fərdin yanında olduğumuz anda onunla dolayı ünsiyyət qurmağa başladığımızı düşünürlər.

Şəxslərarası ünsiyyət prosesinə daxil olan elementlər arasında duruş, üz ifadəsi, hərəkətlər, səs tonu və proksemiya (həmsöhbətlər arasındakı məsafə) var. Bütün bu amillər sayəsində digər şəxsiyyət, şəxsiyyət, emosional vəziyyət və ya niyyətlər barədə nəticələr əldə edə bilərik.

Şəxslərarası ünsiyyətin xüsusiyyətləri

– Hər zaman olur

Şəxslərarası ünsiyyət haqqında başa düşülən ən vacib anlayışlardan biri budur ki, birdən çox fərd olduğu zaman bu proses baş verir. Həmsöhbət olanlardan heç biri baş verənlərdən xəbərdar olmasa belə, belədir.

İnsanlar son dərəcə sosial heyvanlardır. Beynimiz, ətrafımızdan bizə gələn bütün məlumatları digər insanlarla əlaqəli şəkildə şərh etmək üçün proqramlaşdırılmışdır ki, davranışlarını qabaqcadan göstərə bilərik və hər vəziyyətdə ən yaxşı hərəkət etməyi başa düşək.

– Güclü bir şifahi olmayan komponentə malikdir

Sosial psixologiya daxilində ənənəvi olaraq fərdlərarası ünsiyyətdə mübadilə olunan məlumatların 80-90% -i arasında qeyri-şifahi, jestlər, ifadələr, duruşlar və səs tonları vasitəsi ilə qəbul edildiyi düşünülürdü.

Bu rəqəmlər günümüzdə şübhə doğursa da, ən çox qəbul edilən nəzəriyyə, ünsiyyətin çoxunun danışma ilə əlaqəli olmadığına inanır.

Müasir neyro görüntüləmə işləri beynimizin böyük bir hissəsinin şifahi olmayan dildən, proksemikadan, səs tonundan və ya əyilmələrdən gələn məlumatların aşkarlanması və təfsirində ixtisaslaşdığını aşkarlamağa imkan verdi.

– Ənənəvi ünsiyyətin bütün elementlərini əhatə edir

Ünsiyyətin öyrənilməsində bu fenomen normal olaraq bir sıra əsas elementləri əhatə edir və bunlar olmadan birbaşa baş verə bilməz. Bu elementlər aşağıdakılardır:

– Mesaj. İstər könüllü istərsə də istər-istəməz ötürülən məlumatdır.

– Emitent. Mesajı ötürən şəxsdir.

– Alıcı. Emitent tərəfindən ötürülən məlumatları kim alır.

– Kanal. Kanal mesajın ötürüldüyü vasitədir. Şəxslərarası ünsiyyətdə normal olaraq kanal qəbuledicinin aşkar etdiyi görmə və eşitmə elementlərinə əlavə olaraq nitqdir.

– Kod. Söhbət mesajın ifadə olunduğu dildən gedir. Şəxslərarası ünsiyyət halında, danışıq dilləri kimi elementləri, həm də işarələri və digər oxşar elementləri əhatə edə bilər.

– Kontekst. Ünsiyyət həmişə müəyyən bir kontekstdə baş verir və bu, bütün digər elementləri təsir edir. Şəxslərarası ünsiyyət halında, ən vacib kontekst həmsöhbətlər arasındakı münasibət növüdür.

– Bütün iştirakçılar üzərində təsirlər yaradır

Şəxslərarası ünsiyyətin ən vacib xüsusiyyətlərindən biri, həm göndərən, həm də alıcı üzərində hər zaman təsir göstərməsidir. İnsanlar mövcud olduqları zaman digər fərdlərə cavab verməyə hazırdırlar və bu tip ünsiyyət duyğularımızı, düşüncələrimizi və davranış tərzimizi təsir edir.

Digər tərəfdən, şəxsiyyətlərarası ünsiyyətin təsiri qarşılıqlıdır, belə ki, göndərən alıcıya təsir göstərəcək və əksinə. Beləliklə, bu fenomen insan münasibətlərinin sütunlarından biridir və bizi emosional, bilişsel və fərdi səviyyədə ən çox təsir edənlərdən biridir.

Maneələr

Ünsiyyət elementləri arasında ən vaciblərindən biri bu müddətdə təhrif və ya maneələrin olmasıdır. Bu hadisələr əlaqəli tərəflər arasında məlumat ötürülməsinə mane olur və hətta bəzi hallarda prosesin aparılmasına mane ola bilər.

Şəxslərarası ünsiyyət mövcud olan ən mürəkkəb növlərdən biridir, buna görə də prosesi təsir edə biləcək bir çox fərqli maneə var. Onların əksəriyyəti kanal, kod və ya mesajın özü ilə əlaqədardır. Burada ən çox yayılmışlardan bəzilərini görəcəyik.

– Kanaldakı maneələr

Kanal baryerləri tez-tez mesajın düzgün ötürülməsini maneə törədən fiziki maneələrlə bağlıdır. Məsələn, şəxsiyyətlərarası ünsiyyətdə ətraf mühitin çox səs-küyünün olması, həmsöhbətin dediklərini eşitməyi, məlumatların bir hissəsinin itirilməsinə çox çətinləşdirə bilər.

Onlayn şəxsiyyətlərarası ünsiyyət halında, bir çox başqa növ kanal maneələri ola bilər. Ən çox yayılmış olanlardan biri, həmsöhbətlərin İnternet üzərindən əlaqə qurması və ya məlumatın ötürüldüyü tətbiqin çökməsi halında şəbəkə uğursuzluqlarına rast gəlirik.

– Koddakı maneələr

Koddakı maneələr məlumat ötürülməsini ən çox təsir edən maneələr arasındadır. Ən yaygın olanı, həmsöhbətlər tərəfindən fərqli dillərdən istifadə edilməsidir, çünki bir dili bölüşməmək iki nəfərin düzgün ünsiyyət qurması üçün daha mürəkkəbdir.

Bununla birlikdə, bu problem kodunuzda bir maneə rolunu oynaya biləcək yeganə problem deyil. Məsələn, bəzi insanlar digər şəxslərin cəsədini və ya emosional dilini oxumaqda ciddi çətinlik çəkə bilər, bu səbəbdən kodu həmsöhbətləri ilə bölüşmürlər və aldıqları məlumatların çoxunu itirirlər.

– Mesajdakı maneələr

Nəhayət, mesajdakı maneələr ötürülən məlumatları birbaşa təsir edən maneələrdir. Şəxslərarası ünsiyyət halında, ümumiyyətlə danışıq ifadəsi ilə əlaqəlidirlər, lakin əvvəlki vəziyyətdə olduğu kimi, bədən dili kimi digər elementləri ilə də əlaqəli ola bilərlər.

Şəxslərarası ünsiyyət növləri

Şəxslərarası ünsiyyət daxilində əsasən üç növ vardır: şifahi, sözsüz və virtual. Sonra hər birinin nədən ibarət olduğunu araşdıracağıq.

– Şifahi ünsiyyət

Şifahi ünsiyyət, danışıq və ya bəzən yazılı dil istifadə edərək məlumat ötürülməsindən ibarətdir. Onun vasitəsilə hər cür mesaj göndərilə bilər, baxmayaraq ki, əsas funksiyası bir neçə nəfər arasında təmiz məlumat ötürməkdir.

Normal bir rabitə kontekstində şifahi hissənin alıcı ilə göndərən arasında ötürülən bütün məlumatların yalnız təxminən% 7-ni təşkil etdiyi təxmin edilir. Ancaq buna baxmayaraq, cəmiyyətdə fəaliyyət göstərməyimizə imkan verən anlaşılan mesajlar yarada bilmək təməl bir elementdir.

– Sözsüz bağlanti

Sikkənin digər tərəfi sözsüz ünsiyyətdir. Buraya səs tonu, üz jestləri, bədən dili, proksemika və ya fiziki təmas kimi çox sayda fərqli element daxildir. Bir çox mütəxəssis, ünsiyyətin böyük əksəriyyətinin bu səviyyədə, tez-tez bilinçaltı olaraq meydana gəldiyinə inanır.

Şifahi olmayan ünsiyyət əsasən həmsöhbətin vəziyyəti və duyğuları haqqında məlumat ötürmək üçün istifadə olunur. Alıcı, bu tip ünsiyyətdən istifadə edərək davranışlarını şərh edə və proqnozlaşdıra bilər, demək olar ki, hər kontekstdə bunu çox faydalı edir.

– Virtual rabitə

Mövcud şəxsiyyətlərarası ünsiyyətin sonuncu növü virtualdır, yəni üz-üzə deyil, bir növ informasiya texnologiyasından istifadə edərək baş verir. Bəzi mütəxəssislər bu hadisənin bir hissəsi kimi təsnif edilə bilməyəcəyini düşünsələr də, həqiqət budur ki, bu məlumat mübadiləsi metodunu əsas vasitə kimi istifadə etmək getdikcə daha çox yayılmışdır.

Əhəmiyyət

İnsanlar son dərəcə sosial heyvanlardır. Bu səbəbdən kişilərarası ünsiyyət gündəlik həyatımızda ən vacib vasitələrdən biridir, xüsusən də danışma qabiliyyətini vurğulayır.

Şəxslərarası ünsiyyət sayəsində ətraf mühitə təsir göstərə bilərik, digər insanların davranışlarını proqnozlaşdırırıq və ətrafımızda baş verənləri anlayırıq. Bu səbəbdən zamanımızın böyük bir hissəsi bu alətin istifadəsinə və onunla işləmə mükəmməlliyinə həsr olunmuşdur.

Nümunələr

Daha əvvəl də gördüyümüz kimi, kişilerarası ünsiyyət bir çox fərqli şəkildə və bir çox fərqli səviyyədə meydana gəlir. Beləliklə, bir qrup içindəki söhbət bu fenomenə yaxşı bir nümunə ola bilər, eyni zamanda sadə bir baxış, mətn mesajı, hətta yaxın münasibətləri olan insanlar arasında bir qucaqlaşma və ya bir nəvaziş ola bilər.

İstinadlar

“Şəxslərarası ünsiyyət nədir?” ilə: Sizə lazım olan bacarıq. Alınan tarix: 08 Mart 2020 Sizə lazım olan bacarıqlardan: skillsyouneed.com.
“Şəxslərarası ünsiyyət” in: Businesstopia. 08 Mart 2020 tarixində Businesstopia: businesstopia.net saytından alındı.
“Şəxslərarası Ünsiyyət: Tərif, Əhəmiyyət və Mütləq Bacarıqları” ilə: Smarp. Alınan tarix: 08 Mart 2020, Smarp: blog.smarp.com.
“Şəxslərarası ünsiyyət” in: Ünsiyyət nəzəriyyəsi. 08 Mart 2020 tarixində Əlaqə Nəzəriyyəsi: communicationtheory.org saytından alındı.
Vikipediyada “Şəxslərarası ünsiyyət”. 08 Mart 2020 tarixində Vikipediyadan alındı: en.wikipedia.org.

Kompüter oyunları gələcəyimizi necə məhv edir?

Kompüter oyunlarının nə olduğunu hamı bilsə də, mahiyyəti və zərərlərini az adam ciddiyə alır. Mütəxəssislər kompüter oyunlarının heç də oyun olmadığını irəli sürür. Onların fikrincə, bildiyimiz oyun uşaqların təcrübə ilə öyrəndikləri, öz sərhədlərini çəkdikləri, qaydaları özləri təyin etdikləri və təbii öyrənmə mühiti yaratdıqları faydalı bir hərəkətdir.

Bu həm uşağı sevindirir, həm də onlarla ünsiyyət qurmaq üçün vacib bir fəaliyyətdir.

Ancaq kompüterdə, planşetdə, telefonda və ya onun törəmələrində oynanan video oyunları bütün bu müsbətlərdən kənardır. Əksinə, virtual mühitdə, başqalarının cızdığı sərhədlər daxilində həyata keçirilən faydasız bir hərəkətdir.

Qeyd edək ki, kompüter oyunları sadəcə uşaqların deyil, böyüklərin də problemidir. Oyunlara aludə olmuş yetkin fərd şəxsi, ailə, akademik, maliyyə və peşəkar sahələrdə problemlər yaşaya bilər. Bu aludəçilik hətta insanın tənhalığı və sosial əlaqələr baxımından qəribə olaraq xarakterizə edilə bilən davranışlarla nəticələnə bilər. Asılılığın dərəcəsi artdıqda, piylənmədən tutmuş yuxu pozğunluğuna qədər bir çox xəstəliklər də sağlamlığı təhdid edir.

Maraqlı bir fakta nəzər salaq. Qonşu Türkiyədə 2018-ci ildə kompüter oyunları üçün qeydiyyatdan keçənlərin sayı 30 milyona çatıb. Həmin ildə bu oyunlara xərclənən məbləğ 5 milyard lirəni keçib.

Ekspertlər isə xəbərdarlıq edirlər ki, bu həm ailə büdcəsinə, həm də ölkə iqtisadiyyatına ziyan vurur. Hətta çox uzun müddət kompüter oyunları oynamaq ölümlə nəticələnə bilir. Uşaqları intihara sürükləyən sözdə oyunlar var. İnternetdə qurulan dostluqlar uşaqları yanlış mühitlərə sürükləyə bilər. Bu mühitlərdə hətta dərmanlar da satıla bilər. Bizim ölkədə kompüter oyunları üçün nə qədər pul xərcləndiyinin statistikası olmasa da, internet-kafelər dolub-daşır. Həm böyüklər, həm uşaqlar təhlükəli oldu-olmadı oyun aludəçisinə çevrilə bilirlər.

Mövzu ilə bağlı Bizim.media-ya danışan İnformasiya Texnologiyaları İnstitutunun şöbə müdiri Rasim Mahmudov bildirib ki, internetdə şirnikləndirici oyunların qurbanı olmamaq üçün, ümumiyyətlə, bu cür oyunlardan uzaq durmaq vacibdir:

Bu, böyüklərə də aiddir, kiçiklərə də. Uşaqlara valideynləri, himayədarları nəzarət etməli, onları həmin oyunların neqativ nəticələri barədə xəbərdar etməlidirlər. Valideynlərin özlərini də maarifləndirmək lazımdır ki, özlərinə və uşaqlarına nəzarət edə bilsinlər. Ən sadə yolu budur. Bilməyənlər bilənlərdən soruşsunlar. Doğrudur, bu cür oyunlar lisenziyalı ola bilər. Amma bunu hər kəs müəyyən etmək iqtidarında deyil. Hətta lisenziyalı, saxta olmayan oyunlarda da udmaq şansı çox cüzi olur. Ona görə də belə oyunlara vaxt və pul sərf etməyi heç kimə məsləhət görmürəm”.

Şöbə müdiri onu da əlavə edib ki, indi satışda süzgəc funksiyasını yerinə yetirən müxtəlif proqramlar var:

“Antivirus proqramlarında da belə funksiyalar olur. Valideynlər bu cür texnoloji imkanlardan istifadə etməklə uşaqlarını qoruya bilərlər”.

Onu da qeyd edək ki, bu məsələdə yalnız ailələr tərəfindən görülən tədbirlər həmişə uğurlu olmaya bilər. Dövlət qurumları da bununla bağlı nəzarət addımları atmalıdır. Bir çox ölkələr bu istiqamətdə addımlar atıblar. Məsələn, bəlli bir saatlarda oynanmasına icazə verilə bilər. Bundan əlavə, Elm və Təhsil Nazirliyi fəal ola bilər.