Press "Enter" to skip to content

F2 idarəetmə uçotu

1. İdarəetmə uçotunun mənası:
İdarəetmə uçotu termini “İdarəetmə” və “Mühasibat” iki sözdən ibarətdir. Mühasibat uçotunun idarəetmə aspektlərinin öyrənilməsidir. Qərar qəbul etmək üçün rəhbərliyin əlində bir vasitədir. İdarəetmə mühasibatlığının əhəmiyyəti, mühasibat uçotunu siyasətlərin hazırlanmasında və icrasına nəzarətdə rəhbərlik üçün faydalı olacaq şəkildə yenidən qurmaqdır.
İdarəetmə uçotu son mənşəlidir. Bu termin ilk dəfə 1950-ci ildə məhsuldarlıq məsələsində İngilis-Amerikan Şurasının himayəsi altında ABŞ-a səfər edən mühasiblər qrupu tərəfindən istifadə edilmişdir. Maliyyət uçotu terminologiyası, bu iş qrupunun ziyarətindən əvvəl “idarəetmə mühasibatlığı” sözünə istinad etməmişdir. Sıx rəqabətlər, geniş miqyaslı istehsal, texnologiyadakı dinamik inkişaflar və müasir işin çətinlikləri idarəetmə uçotunun inkişafına gətirib çıxardı – bir çox problemi həll etmək üçün.
“İdarəetmə uçotu, mühasibat məlumatlarının siyasət yaradılmasında və bir müəssisənin gündəlik fəaliyyətində rəhbərliyə kömək edəcək şəkildə təqdim edilməsidir”. İCMA – bu yaxınlarda terminologiyaya daxil edilmiş tərif.
İdarəetmə mühasibatlığı qərar qəbul etmək üçün əsas kimi istifadə etmək üçün rəhbərliyə məlumat verir.
J. Batty İdarəetmə Mühasibatını “xüsusi bilik və bacarıqla birlikdə rəhbərliyə mənfəəti artırmaq və ya zərərləri minimuma endirmək vəzifəsində kömək edən mühasibat metodlarını, sistemlərini və texnikalarını təsvir etmək üçün istifadə olunan termin” olaraq təyin edir. [1]
Battynin tərifi İdarəetmə Mühasibatını rəhbərliyin ehtiyaclarını ödəmək üçün hazırlanmış müxtəlif mühasibat sistemlərinin və metodlarının birləşməsi kimi təsvir edir. [1]

F2 idarəetmə uçotu

Beynəlxalq ictimai-siyasi, elmi nəzəri jurnal / Международный общественно-политический, научно-теоретический журнал / International socio-political, scientific-theoretical journal

15

İDARƏETMƏ UÇOTUNUN MAHİYYƏTİ, MƏQSƏDLƏRİ VƏ FUNKSİYALARI

Cavidan Babayev
Azərbaycan Dövlət İqtisad Universiteti, Beynəlxalq Magistratura və
Doktorantura Mərkəzi, magistrant

1. İdarəetmə uçotunun mənası:
İdarəetmə uçotu termini “İdarəetmə” və “Mühasibat” iki sözdən ibarətdir. Mühasibat uçotunun idarəetmə aspektlərinin öyrənilməsidir. Qərar qəbul etmək üçün rəhbərliyin əlində bir vasitədir. İdarəetmə mühasibatlığının əhəmiyyəti, mühasibat uçotunu siyasətlərin hazırlanmasında və icrasına nəzarətdə rəhbərlik üçün faydalı olacaq şəkildə yenidən qurmaqdır.
İdarəetmə uçotu son mənşəlidir. Bu termin ilk dəfə 1950-ci ildə məhsuldarlıq məsələsində İngilis-Amerikan Şurasının himayəsi altında ABŞ-a səfər edən mühasiblər qrupu tərəfindən istifadə edilmişdir. Maliyyət uçotu terminologiyası, bu iş qrupunun ziyarətindən əvvəl “idarəetmə mühasibatlığı” sözünə istinad etməmişdir. Sıx rəqabətlər, geniş miqyaslı istehsal, texnologiyadakı dinamik inkişaflar və müasir işin çətinlikləri idarəetmə uçotunun inkişafına gətirib çıxardı – bir çox problemi həll etmək üçün.
“İdarəetmə uçotu, mühasibat məlumatlarının siyasət yaradılmasında və bir müəssisənin gündəlik fəaliyyətində rəhbərliyə kömək edəcək şəkildə təqdim edilməsidir”. İCMA – bu yaxınlarda terminologiyaya daxil edilmiş tərif.
İdarəetmə mühasibatlığı qərar qəbul etmək üçün əsas kimi istifadə etmək üçün rəhbərliyə məlumat verir.
J. Batty İdarəetmə Mühasibatını “xüsusi bilik və bacarıqla birlikdə rəhbərliyə mənfəəti artırmaq və ya zərərləri minimuma endirmək vəzifəsində kömək edən mühasibat metodlarını, sistemlərini və texnikalarını təsvir etmək üçün istifadə olunan termin” olaraq təyin edir. [1]
Battynin tərifi İdarəetmə Mühasibatını rəhbərliyin ehtiyaclarını ödəmək üçün hazırlanmış müxtəlif mühasibat sistemlərinin və metodlarının birləşməsi kimi təsvir edir. [1]

2. İdarəetmə uçotunun mahiyyəti:
İdarəetmə Mühasibat uçotu sahəsindəki ən son sahə olmasına baxmayaraq, qismən bir Elm, bir qism də bir Sənət kimi qəbul edilə bilər. Mühasibat məlumatlarının “Kəmiyyət vermək və ümumiləşdirmək” və “Təfsir” sənətidir.
İdarəetmə Hesabları nəticələrini rəqəmlərlə göstərilən məlumatların toplanması, işlənməsi və obyektiv təhlili yolu ilə verir. Beləliklə, bu, “Tərəqqi və problemlərin obyektivləşdirilməsi və miqdarının müəyyənləşdirilməsindən” asılıdır. Bu baxımdan idarəetmə uçotu bir elm kimi qəbul edilə bilər. [6]
Bununla birlikdə, İdarəetmə Mühasibatı, təhlil nəticəsində çıxarılan məlumatların, çıxılmaların və nəticələrin təfsirində sübut edilən insan mühakiməsini, impulslarını, şıltaqlıqlarını və qərəzlərini də əhatə edir. ‘Verilənlərin mənasını çıxarmaqda’ subyektivlik qaçınılmazdır. Ayırmalar dəqiqliklə elmi ola bilməz. İdarəetmə mühasibinin fərdi qərarı şərh və çıxılmaları əhəmiyyətli dərəcədə təsir edə bilər. Bu baxımdan İdarəetmə Mühasibatı bir Sənət kimi qəbul edilə bilər.
Bütün digər sosial elmlər kimi İdarəetmə Mühasibatının qismən bir Elm, bir qismən də bir Sənət olduğunu söyləməklə nəticəyə gələ bilərik.

3. İdarəetmə uçotunun xüsusiyyətləri:
İdarəetmə uçotunun məqsədi maliyyə məlumatlarını qeyd etmək, təhlil etmək və rəhbərliyə təqdim etmək, iş əməliyyatlarının sistematik və effektiv planlaşdırılması və aparılmasında faydalı və köməkçi olacaqdır. [3]
İdarəetmə uçotunun əsas xüsusiyyətləri aşağıdakılardır:
3.1. Maliyyə məlumatlarının verilməsi:
İdarəetmə uçotunun əsas əhəmiyyəti rəhbərliyi maliyyə məlumatları ilə təmin etməkdir. Məlumat siyasətləri nəzərdən keçirmək və qərar qəbul etmək üçün müxtəlif idarəetmə səviyyələrinə uyğun bir şəkildə verilir.
3.2. Səbəb və Təsir Analizi:
Maliyyə uçotu yalnız P&L hesabı və Balans hesabatının təqdimatı ilə məhdudlaşır. İdarəetmə uçotu, orada olan fakt və rəqəmlərin səbəb və nəticələrini təhlil edir. Zərər varsa zərərlər araşdırılır. Mənfəət varsa, mənfəətə təsir edən dəyişən də analiz edilir. Bu maddələrin mənfəətə təsiri ilə əlaqədar müvafiq nəticələr çıxarmaq üçün mənfəət məbləği xərclər, satışlar, istifadə olunan kapital və s. İlə müqayisə olunur.
3.3. Xüsusi texnika və anlayışlardan istifadə:
İdarəetmə uçotu, mühasibat məlumatlarının rəhbərliyə daha faydalı və faydalı olması üçün standart xərcləmə, büdcə nəzarəti, marjinal xərcləmə, fond axını, pul axını, nisbət təhlili, məsuliyyət uçotu və s. kimi xüsusi metodlardan istifadə edir. Bu texnika və ya konsepsiyaların hər biri məlumatların təhlili və təfsiri, əməliyyatlar üzərində nəzarətin yaradılması və s.-də müəyyən məqsədlər üçün faydalı bir vasitədir.
3.4. Qərar vermə:
İdarəetmə uçotunun əsas məqsədi rəhbərliyə müxtəlif vacib qərarlar qəbul etmək üçün müvafiq məlumat verməkdir. Tarixi məlumatlar gələcək təsirlərin proqnozlaşdırıldığı, alternativlərin hazırlandığı və ən faydalı fəaliyyət istiqamətini seçmək üçün qərarlar qəbul etdiyi bir baza təmin edir.
3.5. Sabit Konvensiyalar yoxdur:
Maliyyə uçotu maliyyə hesablarının hazırlanmasında müxtəlif müəyyən prinsip və qaydalara malikdir. İdarəetmə uçotunun belə sabit qaydaları yoxdur. İdarəetmə mühasibatlığı tərəfindən tətbiq olunan alətlər və ya üsullar eynidir, lakin narahatlıqdan narahatlığa və vəziyyətdən vəziyyətə müxtəlif olan bu metodların tətbiqi.
Təhlil olunan məlumatların təfsiri istifadə edən şəxsdən asılıdır. Bir texnikanın tətbiqindən əldə edilən nəticələr idarəetmə hesabının zəkasına və təcrübəsinə bağlıdır. Məlumatların təqdimatı məsələnin tələblərindən asılıdır. Hər bir narahatlığın öz ehtiyaclarına uyğun texnika tətbiqi ilə əlaqəsi var.
3.6. Məqsədlərə nail olmaq:
İdarəetmə uçotu müəssisə məqsədlərinin reallaşmasında faydalıdır. Tarixi məlumatlara əsaslanaraq və gələcək dəyişiklikləri müəyyən­ləşdirmək üçün düzəlişlərlə hədəflər qoyulur. Həqiqi performans qeyd olunur. Faktiki ilə əvvəlcədən təyin olunmuş nəticələrin müqayisəsi aparılır. Aktualların əvvəlcədən təyin olunmuş nəticələrdən kənarlaşmaları varsa, düzəldici tədbirlər görülür və proqnozlaşdırılan məqsədlərə nail olunur. Bu, standart xərcləmə və büdcə nəzarəti idarəetmə uçotu metodlarının köməyi ilə mümkün olur.
3.7. Effektivliyin artırılması:
Mühasibat uçotunun məqsədi səmərəliliyi artırmaq üçün məlumat verməkdir. Şöbələrin və bölmələrin səmərəliliyi müəyyən bir dövr üçün hədəflərin və ya hədəflərin müəyyənləşdirilməsi ilə artırıla bilər. Həqiqi performans hədəflərlə müqayisə olunur. Müsbət sapmalar nəzərdən keçirilir. Səbəblərini müəyyənləşdirmək üçün mənfi sapmalar araşdırılır. Səbəblərlə mübarizə yolları və vasitələri təhlil edilir və hədəflərə nail olunur. Hədəflərin müəyyənləşdirilməsi və əldə olunması prosesi ümumi səmərəliliyin tədricən yaxşılaşmasına səbəb olur.
3.8. Proqnozlaşdırma:
İdarəetmə uçotu gələcəkdə tətbiq edilməsi üçün qərarların qəbul edilməsi ilə əlaqədardır. Bura gələcəyin proqnozlaşdırılması və proqnozlaşdırılması daxildir. Məqsədlərin planlaşdırılmasında və qoyulmasında faydalıdır.
3.9. Qərarlar deyil, məlumatların verilməsi:
İdarəetmə uçotu qərarlar deyil, maliyyə məlumatları verir. Odur ki, idarəetmə uçotunun idarəetmənin məlumatdan istifadə və effektiv qərarlar qəbul etmə səmərəliliyindən asılı olduğu deyilir.

4. İdarəetmə uçotunun məqsədləri və vəzifələri:
İdarəetmə uçotunun əsas məqsədi rəhbərliyə öz funksiyalarını səmərəli yerinə yetirməkdə kömək etməkdir. İdarəetmənin əsas funksiyaları planlaşdırma, təşkil etmə, istiqamətləndirmə və nəzarətdir. İdarəetmə uçotu bu funksiyaları səmərəli yerinə yetirməkdə rəhbərliyə kömək edir. [3]
4.1. Məlumatların təqdimatı:
Ənənəvi mənfəət və zərər hesabı və balans qərar qəbul etmək üçün analitik deyildir. İdarəetmə uçotu, müxtəlif üsullarla qərar qəbul etmə tələblərinə uyğun olaraq məlumatları dəyişdirir və yenidən təşkil edir.
4.2. Planlaşdırma və Proqnozlaşdırmaya Kömək:
İdarəetmə uçotu, büdcə nəzarəti və standart xərcləmə metodları vasitəsilə planlaşdırma prosesində rəhbərliyə kömək edir. Proqnozlaşdırma büdcələrin hazırlanmasında və standartların təyin edilməsində geniş istifadə olunur.
4.3. Təşkilatda kömək:
Təşkilatçılıq, firmadakı müxtəlif şəxslər arasında əlaqələrin qurulması ilə əlaqədardır. Buraya səlahiyyət həvaləsi və müəyyənləşdirmə məsuliyyəti daxildir. İdarəetmə uçotu, maliyyələşdirmə mərkəzləri, mənfəət mərkəzləri, məsuliyyət mərkəzləri, büdcə hazırlanması və s. təşkili yolu ilə təşkilatda rəhbərliyə kömək məqsədi daşıyır. AH bu fəaliyyətlər təsirli bir təşkilati çərçivə işinin qurulmasında faydalıdır.
4.4. Qərar vermə:
İdarəetmə uçotu effektiv qərar qəbul etmək və siyasət formalaşdırmaq üçün təhlil və şərh üçün müqayisəli məlumatlar verir.
4.5. Müxtəlif səviyyəli rəhbərliyə hesabat vermək:
İdarəetmə uçotunun əsas məqsədlərindən biri də rəhbərliyin təşkilatın müxtəlif bölmələrinin fəaliyyəti, planlarına riayət etməsi və tərəqqisi barədə məlumatlandırılmasıdır.
Üst rəhbərlik, plan siyasət və proqramlarının icrası ilə bağlı geri bildirişə ehtiyac duyur. Orta səviyyəli Rəhbərlik və hətta kiçik rəhbərlər, gündəlik əməliyyat qərarları üçün məlumatlara ehtiyac duyurlar. İdarəetmənin bütün səviyyələrinin ehtiyaclarını ödəmək üçün vaxtaşırı və tez-tez hesabatlar hazırlanır və vaxtında İdarəetmə Mühasibi tərəfindən göndərilir.
4.6. İdarəetmə Siyasətlərinin Kommuni­ka­si­yası:
İdarəetmə uçotu, rəhbərliyin siyasətini aşağıya doğru şəxsi həyata keçirmək üçün effektiv şəkildə çatdırır.
4.7. Effektiv nəzarət:
Standart maya dəyəri və büdcə nəzarəti idarəetmə uçotunun ayrılmaz hissəsidir. Bu üsul­lar hədəfləri müəyyənləşdirir, performansı qiymətləndirmək və sapmalara nəzarət etmək üçün mövcud standartları və büdcələri müqayisə edir.
4.8. Qeyri-maliyyə məlumatlarının daxil edilməsi:
İdarəetmə mühasibatlığı, effektiv və dəqiq qərarlar verməyə imkan verən alternativ fəaliyyət kurslarının inkişafı üçün həm maliyyə, həm də qeyri-maliyyə məlumatlarını nəzərə alır.
4.9. Koordinasiya:
Fərqli şöbələrin hədəfləri onlara çatdırılır və performansları zaman zaman rəhbərliyə bildirilir. Bu davamlı hesabat rəhbərliyə ümumi performansı yaxşılaşdırmaq üçün müxtəlif fəaliyyətlərin koordinasiyasında kömək edir.
4.10. İşçiləri motivasiya edən:
Büdcələr, standartlar və digər proqramçılar işçilər tərəfindən praktik olaraq həyata keçirilməlidir. İdarəetmə uçotunun əsas məqsədi büdcələr, standartlar və proqramçı şəklində hədəfləri işçilərin onlara çatmaq üçün həvəsli hiss etdiyi şəkildə təyin etməkdir. Bu, ümumiyyətlə hədəfləri praktik etmək və onlara çatmaq üçün uyğun pul və qeyri-pul təşviqləri təklif etməklə həyata keçirilir.

Nəticə
Mühasibat uçotunun tərkibində əsasən də idarəetmə uçotunda rəhbərliyin əsasən müdriyyət və əsaslanan idarəetmə əsaslı qərarları hazırlamaq və onları təhlil edərək qəbul etmək bacarıqlarına malik menecerin istifadəsi səbəbilə toplanılan, ölçülüb işlənən və lazımi istiqamətə yönləndirilən bütün hər növ uçot məlumatlarını özündə əhatə etməkdədir. Uçot siyasəti istehsaldan iqtisadi və hüquqi tərəfdən mövcud olan normativ aktlara əsaslanıb hazırlanır. Gəlir və xərclərin uçotu da bu sferaya aid edilir və onun təkmil formaya salınması, praktiki seqmen­tinin və nəzəri əsaslarının üzərində işlərin aparılması nəzərdə tutulur.

Ədəbiyyat siyahısı
1. J. Batty, Management Accountancy Hardcover, Macdonald & Evans Ltd; 3rd edition, December 1, 1969;
2. Q.G. Abbasov, İdarəetmə uçotunun təşkili prinsipləri. Bakı, “Elm”, 2006;
3. L.İ. Abdullayev, Maliyyə uçotu, Sumqayıt, 2017;
4. Guo Ping: Corporate Value Effective Management for Sustainable and Profitable Growth, Huawei Executive Office Speech No. 005, 2012;
5. И.М. Суслова, Управленческий учет в библиотеке: библиотечная статистика–современное состояние, проблемы, ИПО Профиздат, 2000;
6. A.H. Əliyeva, Mühasibat uçotu, Bakı, “Elm və təhsil”, 2016;
7. S.M. Səbzəliyev, V. Quliyev “İdarəetmə uçotu” Bakı, 2014.

Дж.Э. Бабаев
Магистрант: Азербайджанский Государственный Экономически Университет,
Международный Центр Магистратуры и Докторантуры (UNEC)

ПРИРОДА, ЗАДАЧИ И ФУНКЦИИ УПРАВЛЕНЧЕСКОГО УЧЕТА

Резюме
Бухгалтерский учет включает в себя все виды бухгалтерской информации, которая собирается, измеряется и направляется в правильном направлении, в основном с помощью менеджера, который имеет возможность готовить, анализировать и принимать управленческие решения на основе управления. Учетная политика основана на существующих экономических и правовых нормах. В это направление также входит учет доходов и расходов, который планируется усовершенствовать, проработать практический сегмент и теоретическую основу.

J.E. Babayev
Master student: Azerbaijan State
Economic University (UNEC),
İnternational Master and Doctoral Center

THE NATURE, OBJECTIVES
AND FUNCTIONS OF MANAGEMENT
ACCOUNTING

Summary
Accounting includes all types of accounting information that is collected, measured and directed in the right direction, mainly through the use of a manager who has the ability to prepare and analyze and make management-based management decisions. Accounting policy is based on existing economic and legal regulations. Income and expense accounting is also included in this area and it is planned to improve it, work on its practical segment and theoretical basis.

ACCA nədir?

ACCA (the Association of Chartered Certified Accountants)
İmtiyazlı Sertifikatlaşdırılmış Mühasiblərin Assosiyası peşəkar mühasiblərin qolobal təşkilatıdır. Bu təşkilat mühasibat, maliyyə və idarəetmə sahəsində uğurlu karyera qurmaq arzusunda olan insanlar üçün biznes yönümlü sertifikasiya proqramını təklif edir.

F1 – Biznes mühasibatlığı
ACCA F1 ACCA peşəkar kvalifikasiyanın ilk modulunun bir hissəsidir. F1 ilə siz biznes kontekstində mühasibatlığın fundamental prinsipləri və təşkilatın inkişaf sistemləri haqqında biliklər əldə edəcəsiniz

F2 – İdarəetmə uçotu
ACCA F2 ACCA peşəkar kvalifikasiyasının ilk modulunun bir hissəsidir. F2 planlaşdırma və qərar qəbul edilməsi prosesində əsas idarə məlumatlarının təmin edilməsini əhatə edir.
Əsas məqsəd planlaşdırma və qərar qəbu edilməsi işində təşkilata dəstək göstəriləsi üçün, əsas idarəetmə məlumatlarının təqdim edilməsinin öyrənilməsi və başa düşülməsidir.
Əhatə edilən mövzular:
– İdarəetmə məlumatlarının təbiəti, mənbələri və məqsədləri
– Maya dəyərinin hesablanması və uçotu metodları
– Büdcələmə
– Standart metodla maya dəyərinin hesablanması
– Keyfiyyətin ölçülməsi

F3 – Maliyyə uçotu (beynəlxalq)
ACCA F3 ACCA peşəkar kvalifikasiyasının ilk modulunun bir hissəsidir. F3 mühasibat uçotunun üsulları, anlayışlar və qaydalar haqqında girişdir.
Əsas məqsəd mühasibat uçotu, maliyyə hesabatlarının hazırlanması, o cümlədən, ikili mühasibat üsulları, konsepsiyalar, qaydalar üzrə anlayış yaratmaqdır.
Əhatə edilən mövzular:
– Maliyyə hesabatlarının məzmunu və məqsədi
– Maliyyə məlumatlarının keyfiyyət göstəriciləri
– Mühasibat uçotunun fundamental əsasları
– İkili qeydiyyat və mühasibatlıq sistemləri
– Sınaq balansının hazırlanması
– Maliyyə hesabatlarının hazırlanması
– Maliyyə hesabatlarının təhlili

F4 – Korporativ və biznes hüququ
Hüquq, mühasibat uçotu, vergi və biznesin müxtəlif sahələrinin əsasıdır. F4 sizə işləyən zaman lazım olacaq beynəlxalq hüquqi bazanı mənimsəməkdə yardım edəcək.
Əsas məqsəd hüquqi çərçivə haqqında ümumi məlumat vermək, biznes hüququ sahəsində spesifik biliklərin təmin edilməsidir.
Əhatə edilən mövzular:
– Hüquq sisteminin əsas elementləri
– Mülki hüquq
– Əmək hüququ
– Biznes təşkilatının formalaşması və konstitusiya
– Kapital və şirkətlərin maliyyələşməsi
– Şirkətlərin idarə edilməsi və tənzimlənməsi
– Böhran şəraitində şirkətlərin hüquqi nəticələri
– Biznes və idarəetmədə etik məsələlər

F5 – Fəaliyyətin keyfiyyətinin qiymətləndirilməsi
ACCA F5 sizi şirkətin fəaliyyətinin necə idarə edilməsi anlayışınızı imtahan edən bir moduldur. F5 idarəetmə uçotunun tədbiqi sahəsində bilik və bacarıqlarınızı inkişaf etdirir.
Məqsəd planlaşdırma, qərarvermə, fəaliyyətin qiymətləndirilməsi və nəzarət üçün idarəetmə uçotunun tədbiqinin kəmiyyət və keyfiyyət göstəricilərinin inkişaf etdirilməsidir.
Əhatə edilən mövzular:
– Mütəxəssislərin dəyəri və idarəetmə uçotu üsulları
– Qərarvermə üsulları
– Büdcələmə
– Maya dəyərinin standart metodu və variasiyaların təhlili
– Fəaliyyətin qiymətləndirilməsi və nəzarət

F6 – Vergilər (Birləşmiş krallıq)
ACCA F6 vergilərin əsas prinsiplərini əhatə edir. F6 sizin fiziki şəxslər, şirkətlər və şirkətlər qrupu üçün vergi sistemi sahəsində biliklərini möhkəmləndirir.

F7 – Maliyyə hesabatları (beynəlxalq)
ACCA F7 maliyyə hesabatlarını əhatə edir. F7 maliyyə hesabatlarının hazırlanması zamanı Maliyyə Hesabatlarının Bbeynəlxalq Standartlarının tədbiqi sahəsində biliklərinizin inkişaf etdirilməsinə imkan verəcəkdir. Məqsəd maliyyə hesabatlarının və təhlili zamanı beynəlxalq standartların tədbiqinin nəzəri əsaslarının öyrənilməsidir.

F8 – Audit və Sığorta (beynəlxalq)
ACCA F8 audit və sığortanı əhatə edir. Əsas məqsəd audit proseslərinin həyata keçirilməsi prosesində bilik və bacarıqlarınızın artırılmasıdır.

F9 – Maliyyə menecmenti
ACCA F9 maliyyə menecmentini əhatə edir. F9-ı tamamladığınız zaman siz, maliyyə menecerindən tələb olunacaq bütün bacarıqlara sahib olacaqsınız. Əsas məqsəd investisiya, maliyyələşmə, dividend siyasətinə dair qərarların qəbul edilməsində vacib biliklərin artırılmasıdır.

F2 idarəetmə uçotu

İdarəetmə uçotunun anlayışı

Idarəetmə uçotu istehsalat-kommersiya fəaliyyətinin planlaşdırılması və nəzarətin aparılması üçün menecerə lazım olan informasiyanın hazırlanması prosesini özündə birləşdirir. Idarəetmə uçotu idarəetmə prosesini uçot prosesilə əlaqələndirir . Idarəetmə uçotu – hər hansı bir obyektin idarə olunması üçün lazım olan məlumatların eyniləşdirilməsi, ölçülməsi, yığılması, sistemləşdirilməsi, təhlili, ayrılması, izahı və ötürülməsi deməkdir. Idarəetmə uçotunun sinonimi daxili uçotdur .

Uçot elmində idarəetmə və istehsalat uçotu anlayışları vardır.

Istehsalat uçotu sistemində hər şeydən əvvəl məsrəflərin sənədləşdirilməsi və qruplaşdırılması, əsas istehsal xərclərinin müəyyən edilməsi, tullantıların və əlavə məhsulların əsas istehsal hesabından silinməsi, hesabat dövrünün axırına qalan bitməmiş istehsal qalığınını ümumi qalıqdan çıxarılması baş verir. Bundan başqa istehsalat uçotu hər bir bölmənin istehsal etdiyi məhsulun, hər bir məmulat növünün, məmulat vahidinin, müəssisənin satılmış məhsullarının faktiki maya dəyərinin hesablanması üzrə əməliyyatları və məhsulun maya dəyəri haqqında hesabatın tərtib olunması üzrə əməliyyatları əhatə edir.

İstehsalat uçotunun məzmunu istehsala çəkilən xərclərin uçotu, nəzarətin təşkili və məhsulun maya dəyərinin kalkulyasiyası ilə məhdudlaşır.

Idarəetmə uçotu istehsalat uçotuna əsaslanaraq müxtəlif idarəetmə qərarları (operativ, taktiki və strateji) qəbul etmək üçün informasiya bazaları hazırlayır . O, operativ və taktiki qərarların qəbul edilməsində müəssisə rəhbərlərini zəruri informasiyalarla tam təmin edir. Strateji qərar qəbul etmək üçün isə uçot məlumatları ilə yanaşı xüsusi tədqiqat nəticəsində əldə edilən məlumatlardan da istifadə etmək zəruridir.

Beləliklə, idarəetmə uçotu müəssisənin idarədaxili idarə olunması sisteminin ayrılmaz hissəsi hesab edilir və istehsalat uçotundan onunla fərqlənir ki, burada əsas diqqət informasiyanın idarəetmə məqsədi üçün istifadə edilməsinə yönəldilir.

İdarəetmə uçotunun məqsədi

Idarəetmə uçotunun məqsədini konkret müəssisədə qəbul edilmiş qərarın təbiətinə tam uyğunlaşdırılmış və idarəetmə vasitəsi kimi istifadə edilən hesabat sisteminin təmin edilməsi təşkil edir. Qarşıya qoyulan məqsədə nail olmaq üçün idarəetmə uçotu sistemi planlaşma, uçot, təhlil, tənzimləmə və s. işlərdə istifadə olunur. Bütün bunlar formalaşdırılan məqsədlərin son nəticəsinin müəyyən edilməsinə yönəldilir.

Əgər maliyyə uçotu müəssisənin istehsalat fəaliyyətinin ümumi nəticəsinin (onun bütün bölmələri və hazırlanan məmulatın çeşidi üzrə) müəyyən olunmasını təmin edirsə, bu ümumi yekunu fəaliyyətin ayrı-ayrı bölmələri üzrə göstəricilərə (işlərin növlərinə, coğrafi zonaya, məmulata) ayırmaq üçün müvafiq məlumatlar tələb olunur ki, bunları da mahiyyət etibarilə idarəetmə uçotu verir .

İdarəetmə uçotunun vəzifələri

  • müəssisənin üzərinə götürdüyü bütün istehsal funksiyalarının yerinə yetirilməsini təmin edən xərcləri müəyyənləşdirir;
  • müəssisə balansının bir sıra tərkib hissələrini (məsələn, anbardakı hazır məmulat ehtiyatını, hazırlıq mərhələsində olan məmulatın miqdarı) hesablamaq üçün əsas yaradır;
  • müvafiq satış qiymətilə müqayisə etmək üçün məmulatların (malların) dəyərini hesablamaqla müəssisənin istehsalat fəaliyyətindən əldə edilən nəticəni təhlil edir;
  • cari xərc və gəlirləri proqnozlaşdırır (məsələn, məmulatın dəyərini və təsərrüfat büdcəsini əvvəlcədən hesablamaq yolu ilə);
  • proqnozlaşdırılan və həqiqi məlumatlar arasındakı kənarlaşmanı təhlil və təsdiq edir (məsələn, büdcə xərclərinə və onların icrasına nəzarət edir).

  1. Birinci istiqamət – məmulat və xidmətin dəyərinin hesablanması, həmçinin rentabelliyin təhlili;
  2. Ikinci istiqamət – müəssisənin məsul bölmələrinin yerinə yetirdiyi funksiyalarla əlaqədar maliyyə-təsərrüfat fəaliyyətinə idarəetmə nəzarəti;
  3. Üçüncü istiqamət – qərar qəbul etmək.


İDARƏETMƏ UÇOTU

Published in ! Без рубрики

Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.