Facebookda özünüzü necə qorumalısınız

– Yox. Böyük təşkilatıq da, hər şeydən məlumatımız var.

nese-oyren.blogspot.com

Ən çox soruşulan suallar arasında facebook profili necə sındırmaq olar sualı gəlir.. Öncəliklə qeyd edimki facebook kimi mütəxisisləri olan bir sistemdə şifrə qırmaq o qədər də asan məsələ deyil. Buna görə internetdə yayılan programlara falan o qədərdə inanmayın. və yaxudda bu facebookun özündə dünən kömpüterdən istifadə etməyi öyrənən uşaqların pul ilə şifrə qırma iddialarına inanmayın. Sora aldadıldıqdan sonra arxasınca söyməyə də dəyməz.. Səhv səndədəki belə şeylərə görə pul xərcləyirsən ) Hər nəysə kim nə edir necə edir özü üçün edir. İndi mən sizə facebookda profili necə qırmaq olar onu başa salacam. Ancaq bir şey deyim
sizə bizim bu öyrədəcəyimiz üsulla ümumiyyətlə tanımadığınız bir insanın profili heç cür qıra bilməssiniz. Qırmaq istədiyiniz profilin sahibi haqqında yetərli məlumatınız olmalıdır birdə həmin profildə gizli sual aktiv olmalıdır. Ama həmin o profilin yiyəsi ayıq tərpənib təhlükəsizlik ayarların səhvsiz və təhlükəsiz nizamlıya bilibsə siz bu sevdadan vaz keçin. )) Qısaca biz sizə yalnız tanıdığınız profili və təhlükəsizlik ayarlarında adi səhvlər buraxan istifadəçilərin profili qırmağı öyrədəcəyik )

Mən facebookdan türk dilində istifadə etdiyimə görə misal kimi elə türk dilində göstərəcəm. ilk öncə facebookun ana səhifəsindən “Şifreni mi unuttun ? ” bölməsinə daxil olursuz

Açılan pəncərədə profilin istifadəçi adın (istifadəçi adı hər hansi profilin linkində com/ -dan sonra gələn sözdür. Məsələn facebook.com/nese.oyren profilində nese.oyren burda istifadəçi adıdır.) ya emailin yada birbaşa profilin linkin yazaraq axtarış verə bilərsiniz.

Mən öz profilim üzrə axtarış edəcəm. Açılan pəncərdə öz istifadəçi adımı yazaraq ara butonuna basıram və qarşıma aşağıdakı pəncərə açılır. Burda mail və nömrəm ip ucları formasında göstərilir. əgər davam butonuna klik etsək nömrə və ya mailə təsdiqlənmə kodu gedəcək. Buna görə biz burda ” bunlara artık erişim yokmu ?” butonunu klik edərək davam edirik

sizin qarşınıza aşağıdakı şəkildə pəncərə açılacaq. Burda siz özünüzə məxsus bir mail və heç bir facebook profilində istifadə olunmyan bir mail yazaraq davam edirsiz

və bundan sonrası sizin profilin yiyəsi haqqında bilginizə və ya profilin yiyəsinin buraxdığı səhvə bağlı. qarşınıza belə bir pəncərə çıxacaq. Burda sizdən gizli sualınızın cavabı soruşulur

əgər siz həmin profilin gizli sualın tapa bildinizsə profili demək olarki parolunu sındırmış oldunuz. və bir çoxları bu sahədə demək olarki səhvlik edərək özləri haqqında düzgün məlumatlar yazıblar. Məsələn annen hangi sehirde dogdu, 8 yasinadek hangi sokakda yasadin, birinci sinif ogretmeninin adi neydi tipli suallara düzgün cavab qoyaraq öz profillərini təhlükəsiz etmək əvəzinə əksinə bir azda təhlükəli ediblər. və ən pisidə odurki sonradan gizli sualı ayarlardan dəyişdirmək olmur. Facebookda Gizli sualı başqa üsulla dəyişmək olurki onu növbəti mövzuların birində izah edəcəm. indi isə bu mövzudan uzaqlaşmadan davam edək. tutqaki siz gizli suala düzgün cavab verdiniz. bundan sonarkı açılacaq pəncərədə siz yeni şifrə yazmalısınız

Yeni şıfrəni yazaraq davam edirsiniz.

Bundan sonra sizin yuxarıda yazdığınız mailə yoxlama məktubu göndəriləcək. mailinizə daxil olaraq həmin yoxlama linkinə klik edirsiniz və 24 saat gözlədikdən sonra profil tam olaraq sizin əlinizdə olur. Əlbəttəki həmin profilin yiyəsi bu 24 saat ərzində qabaqlayıcı tədbirlər görməsə )) Bu bir az şans işidi həmdə ) Uğurlar ) ümid edirik bu işi pis niyyətlə istifadə etməssiniz

Facebookda özünüzü necə qorumalısınız

Məşhur sosial platforma olan Facebook-da özünüzü qorumaq asan məsələ deyil, lakin hesab parametrlərinizi düzgün konfiqurasiya etməklə sizi və məlumatlarınızı təhlükəsiz saxlamaq mümkün deyil. Facebook daim dəyişdiyindən və çox vaxt istifadəçilərin xəbəri olmadığından, bəzi məxfilik parametrləriniz düşündüyünüz qədər təhlükəsiz olmaya bilər. Bu səbəbdən, Facebook parametrlərinizi hər ay və ya daha çox yoxlamaq və yeniləmək həmişə tövsiyə olunur.

addım

Hissə 1/2: Məxfilik və Təhlükəsizlik Parametrlərinin Yenilənməsi

Məqaləni yükləyin

1. Facebook hesabınıza daxil olun. Məxfilik və təhlükəsizlik parametrlərinizi redaktə etmək və yeniləmək üçün siz Facebook istifadəçi hesabınıza daxil olmalısınız.

• Səhifənin yuxarı sağ küncündə aşağı oxu klikləyin. Açılan menyu görünür. Hesabınızın parametrləri səhifəsinə baxmaq üçün “Parametrlər” üzərinə klikləyin.

• Təhlükəsizlik parametrlərinə baxmaq üçün sol paneldən “Təhlükəsizlik” sekmesine klikləyin, məs. “Giriş siqnalları”, “Giriş təsdiqləri”, “Kod generatoru”, “Tətbiq parolları”, “Etibarlı kontaktlar”, “Brauzerləriniz və proqramlarınız” və “Daxil olduğunuz yer”.
• Yuxarıdakı “Giriş Siqnalları”nın yanındakı “Düzəliş” linkinə klikləyin. İstifadəçi hesabınız üçün bu təhlükəsizlik parametrlərini seçmək və aktivləşdirmək üçün “E-poçt” və “Mətn Mesajları” sahələrinin yanındakı radio düymələrinə klikləyin. Hesabınız hər hansı yeni cihaz və ya brauzer vasitəsilə daxil olduqdan sonra siz Facebook bildirişi, e-poçt və ya mətn mesajı vasitəsilə “Daxil ol” mesajı alacaqsınız. Əgər siz deyilsinizsə, istifadəçi hesabınızı icazəsiz girişdən qorumaq üçün dərhal addımlar ata bilərsiniz.
• Yeni brauzer və ya cihazdan istifadə edərək hər dəfə daxil olanda hesabınız üçün təhlükəsizlik kodu təyin etmək üçün “Giriş Doğrulamaları”nın yanındakı “Düzəliş” linkinə klikləyin. Əgər siz və ya başqası hesabınıza daxil olmağa çalışarkən bu halla qarşılaşırsınızsa, qeydiyyatdan keçmiş telefon nömrənizə təhlükəsizlik kodu göndəriləcək. Hesabınıza daxil olmaq üçün bu kodu düzgün daxil etməlisiniz. Onu aktivləşdirmək üçün seçimin yanındakı onay qutusunu seçin və görünən dialoq qutusunda Facebook-un təklif etdiyi təhlükəsizlik kodunu təyin edin.
• “Brauzerləriniz və proqramlarınız” və “Daxil olduğunuz yer”in yanındakı “Düzəliş et” bağlantılarına klikləməklə brauzerlərinizi və giriş məlumatlarınızı diqqətlə nəzərdən keçirin. Bu menyularda siz Facebook hesabınızın daxil olduğu cihazları, nə vaxt və harada daxil olduğunu yoxlaya bilərsiniz. Bunu mütəmadi olaraq yoxlamaqla, hesabınıza icazəsiz giriş barədə xəbərdarlıq edə bilərsiniz. İstəsəniz, “Sil” düyməsini klikləməklə, buradakı tarix siyahısından bütün məlumatları silə bilərsiniz.

• “Mənim əşyalarımı kim görə bilər?”-nin yanındakı “Redaktə et” linkinə klikləyin. yuxarıda, sonra açılan menyunu açmaq üçün aşağıda “İctimai” üzərinə klikləyin.Facebook vasitəsilə paylaşdıqlarınızı kimin görə biləcəyini təyin etmək üçün üstünlük verdiyiniz auditoriya növünü seçin – “İctimai”, “Dostlar” və ya “Əlavə Seçimlər”. “Daha çox seçimlər” üzərinə klikləyin və məxfiliyi “Yalnız mən” olaraq təyin edin ki, yalnız siz öz yazılarınızı görə biləsiniz və ya paylaşdıqlarınızı görə bilən xüsusi istifadəçiləri seçmək üçün “Fərdi”. Siz həmçinin “Əvvəlki yazıları məhdudlaşdır” üzərinə klikləyərək onu aktivləşdirərək köhnə yazılarınızı məhdudlaşdıra bilərsiniz.
• “Mənimlə kim əlaqə saxlaya bilər?” altındakı Redaktə et linkinə klikləyin. dostluq sorğunuzu və məxfilik mesajınızı təyin etmək üçün. Açılan menyudan kimdən dostluq sorğusu almaq istədiyinizi göstərin. Facebook-da hər kəsdən dostluq sorğularını qəbul etmək üçün “Hamı”nı seçin, lakin dostluq sorğularının qəbulunu yalnız dostlarınızın dostları ilə məhdudlaşdırmaq istəyirsinizsə, onu parametrlərdən seçin.
• Eyni zamanda “Mənimlə kim əlaqə saxlaya bilər?” menyusunda mesaj parametrlərinizi təyin etmək üçün “Ciddi Filtrləmə”nin yanındakı qutuya klikləyin. Əgər “Əsas filtrləmə”ni seçsəniz, dostlarınız və Facebook-dakı digər insanlar sizə mesaj göndərə bilərlər. “Ciddi filtrləmə”nin seçilməsi dostlarınız olmayan digər insanları xəbərdar etmək imkanını məhdudlaşdırır. Bu funksiyanı aktiv etməklə, tanımadığınız şəxslərdən spam mesajları almaqdan qaça bilərsiniz.
• “Məni kim axtara bilər?” altındakı “Düzəliş” linkinə klikləyin. profilinizin ictimaiyyətə görünməsini təyin etmək üçün. “Məni kim döyə bilər?” altındakı bütün seçimlər üçün. seçimi, ən yaxşısı, tamaşaçıları “Dostlar” olaraq təyin etməkdir. Beləliklə, yalnız şəxsən tanıdığınız insanlar profilinizi görə və ya sizinlə əlaqə saxlaya bilərlər.
• Axtarış motorlarının axtarış nəticələrində istifadəçi profilinizi indeksləşdirməsinin qarşısını almaq üçün “Axtarış Sistemi Bağlantısı”nın yanındakı qutunun işarəsini silə bilərsiniz. Bir çox spam göndərənlər sındırma kimi qeyri-qanuni tapşırıqları yerinə yetirmək üçün axtarış sistemlərindən istifadə edərək Facebook profil siyahılarını tərtib etməyə çalışırlar. Bu seçimi aktiv etməklə axtarış motorlarının Facebook profilinizi indeksləşdirməsini asanlıqla dayandıra bilərsiniz.

• Yan panelin yuxarı sol hissəsindəki “Zaman qrafiki və Etiketləmə” sekmesine klikləyin və onun yanındakı “Düzəliş” linkinə klikləməklə hər bölmə üçün seçimlərinizi təyin edin. “Mənim qrafikimdə hər şeyi kim görə bilər?” başlıqları altında açılan menyudan “Dostlar”ı seçin. və “Mənim qrafikimə kim əlavə edə bilər?” Bu yolla siz məzmununuzu naməlum şəxslər tərəfindən görülməkdən qoruya və vaxt qrafikinizi başqaları tərəfindən spam məzmunun göndərilməsindən təmiz saxlaya bilərsiniz.
• “Dostlar”ı seçməklə, yalnız dostlarınız vaxt qrafikinizdəki məzmunu görə bilər. Hər dəfə göndərdiyiniz zaman məxfilik parametrlərini dəyişdirməsəniz, “Dostlar” standart zavod parametrləridir.

Hissə 2/2: Hesabınızı İdarə etmək

1. Şəxsi məlumatlarınızı gizli saxlayın. Məxfiliyinizi üzə çıxaran və ya başqalarına uyğun olmayan statuslar, fotolar, videolar və qeydlər dərc etməkdən çəkinməyə çalışın. Taymlaynınızda hər hansı məzmunu yerləşdirməzdən əvvəl həmişə fərdi parametrləri konfiqurasiya edin. Şəxsi məlumatlarınızı açıqlamaq real həyatda gözlənilməz problemlərə səbəb ola bilər.
2. Profilinizin məxfilik parametrlərini təyin edin. Profilinizi yeniləyərkən bütün dəqiq məlumatları daxil etməmək və hər bir məlumat növü üçün məxfilik parametrini təyin etmək daha yaxşıdır. Profilinizi redaktə etməyə başlamaq üçün xəbər lentinizin yuxarı solunda profil adınızın altındakı “Profili redaktə et” linkinə klikləyin.
   • Profil məlumatlarınızı – “İş və təhsil”, “Yaşadığınız yerlər”, “Əlaqə və əsas məlumatlar”, “Ailə və münasibətlər” və “Sizin haqqınızda təfərrüatlar” kimi redaktə etmək üçün Haqqında səhifəsinin sol yan panelindəki hər bir nişanı vurun. Hər bir məlumat növü üçün daxil etdiyiniz məlumatı kimin görə biləcəyini təyin edə bilərsiniz.
   • Məlumat növünü redaktə etmək üçün kursu məlumat başlığının üzərinə gətirin (məsələn, “İş və Təhsil”). Başlığın sağında “Redaktə et” linki görünür; həmin kateqoriya üçün məlumatı redaktə etmək üçün üzərinə klikləyin. Redaktəni tamamladıqdan sonra məlumat sahələrinin altındakı “Dəyişiklikləri Saxla” düyməsini sıxmağınızdan əmin olun.
   • Unutmayın ki, profil məlumatlarınızı qorumaq üçün auditoriya növü kimi “Dostlar” və ya bəzi hallarda “Yalnız mən” seçimi etməlisiniz. “Yaşadığınız yerlər” və “Əlaqə və əsas məlumatlar” üçün cari əlaqə məlumatınızı gizli saxlamaq üçün auditoriya növü kimi “Yalnız mən”i təyin etmək tövsiyə olunur. Mümkünsə, profil məlumatlarınıza telefon nömrənizi, poçt ünvanınızı, kredit kartı nömrənizi, doğum ilinizi və ev ünvanınızı daxil etməkdən çəkinin.
3. Facebook-da fəaliyyətləriniz və qarşılıqlı əlaqənizdə diqqətli olun. Facebook-da siz dostluq etmək, səhifələri bəyənmək, qruplara qoşulmaq və ya üçüncü tərəf proqramlarını quraşdırmaqla qarşılıqlı əlaqə yaratmaq istəyə bilərsiniz. Bunu etmək əyləncəlidir, lakin bunu edərkən həmişə diqqətli olun.
   • Şəxsən tanımadığınız insanların heç bir dostluq xahişini qəbul etməməlisiniz.
   • Heç vaxt naməlum və qeyri-adi saytlar və ya qruplarla əlaqə saxlamayın. Qeydiyyatdan əvvəl qrupun “Haqqında” bölməsini və qrupla əlaqəli dostlarınızın sayını yoxlamağa cəhd edin. Əgər siz qrupla tanış deyilsinizsə və ya dostlarınız qrup üzvü deyilsə, bu qrupdan uzaq durmalısınız.
   • İstifadəçi hesabınıza naməlum üçüncü tərəf proqramlarını quraşdırdığınızdan əmin olun, çünki bunlar giriş məlumatlarınızı oğurlaya bilər. Həmişə üçüncü tərəf proqramları üçün icazə parametrlərini diqqətlə nəzərdən keçirin. Əgər proqram quraşdırma zamanı çox məlumat və əlavə inzibati güc tələb edirsə, proqramı quraşdırmayın.
   • Kiber zorakılığın və şəxsiyyət oğurluğunun qarşısını almaq üçün bu məruz qalmalarla diqqətli olmalısınız.
4. Hesabınız üçün güclü parol təyin edin. Facebook-dakı digər onlayn hesablarınız üçün eyni paroldan istifadə etmək ağılsızlıqdır. Parolunuz mobil telefon nömrəniz, doğum tarixiniz və ya hər hansı ailə üzvünün adı kimi açıq olmamalıdır. Şifrənizi tez-tez dəyişmək və Facebook hesabınızı sistemdən çıxmadan (xüsusilə ictimai kompüterdən istifadə edərkən) heç vaxt açıq qoymamaq da yaxşı fikirdir.
   • Cari Facebook parolunuzu dəyişdirmək üçün Parametrlərə keçin və Ümumi Hesab Parametrləri səhifəsində “Parol”un yanındakı “Düzəliş” linkinə klikləyin. Birinci sahəyə cari parolunuzu və növbəti iki sahəyə yeni parolunuzu daxil edin. Bitirdikdən sonra parolunuzu dəyişdirmək üçün “Dəyişiklikləri Saxla” düyməsini basın.
5. İstifadəçilər sizə kiber zorakılıq edərlərsə onları bloklayın. Bəzən bir insan kiber zorakılıq yolu ilə həyatınızda problem yaratmağa cəhd edə bilər. Bununla qarşılaşdığınız zaman təcavüzə məhəl qoymayın və istifadəçini hesabınızdan bloklayın. Bir şəxsi bloklamaq üçün şəxsin profil səhifəsinə daxil olun və ön səhifə şəklinin sağ altındakı dişli işarəsinə klikləyin. Görünən menyuda “Blok” düyməsini basın və ekrandakı təlimatları izləyin. Bu şəxs bloklandıqdan sonra o, daha profilinizi görə bilməyəcək.
   • Əgər ən pisi ən pisdirsə, kiber zorakılığa dair sübutları yadda saxlayın və sui-istifadəni [email protected] ünvanına bildirin. Facebook komandası bildirilən məzmunu nəzərdən keçirir və tədbir görür.
6. Nəzarət xidmətləri üçün yaxşı antivirus və sosial şəbəkədən istifadə edin. Bazarda AVG, Norton, Kaspersky və ya BitDefender kimi bir çox tanınmış antivirus proqramları var ki, onlar həm kompüterinizi qoruya, həm də xüsusilə Facebook-da onlayn fəaliyyətinizə nəzarət edə bilər. Siz həmçinin özünüzü hər hansı yırtıcıdan, kiber zorakılıqdan və reputasiyadan qorumaq üçün How Sociable, Hoot Suite, Cyber ​​​​Alert, Quintly və Soft Activity kimi bəzi sosial media monitorinq xidmətlərindən və alətlərindən istifadə edə bilərsiniz.
7. Hesabınızı bağlayın. Problemli məxfilik problemləri və kiber zorakılıq bəzən nəzarətdən çıxa bilər. Əgər özünüzü belə şəraitdə görürsünüzsə, ən yaxşısı Facebook hesabınızı bağlamaq ola bilər.
   • Facebook hesabınızı bağlamaq üçün Parametrlər səhifəsinə keçin və Ümumi sekmesinin yuxarı sol küncündəki “Təhlükəsizlik” üzərinə klikləyin.
   • Aşağı sol küncdə “Hesabınızı deaktiv edin” üzərinə klikləyin və yeni hesabın deaktivasiyası səhifəsi yüklənəcək. Deaktivasiyanın səbəbini seçmək və hesabınızla əlaqəli digər mövcud idarəetmə seçimlərini redaktə etmək üçün radio düyməsini klikləyin.
   • Bitirdikdən sonra hesabınızı deaktiv etmək üçün altındakı “Təsdiq et” düyməsini klikləyin. Unutmayın ki, istəsəniz, fərqli ad və profil məlumatlarından istifadə edərək istənilən vaxt yeni hesab aça bilərsiniz.

İcma sualları və cavabları

Məsləhətlər

• Başqalarının profilinizi necə gördüyünü bilmək istəyirsinizsə, profil səhifənizə keçib üz qabığınızın altındakı “Fəaliyyət jurnalını göstər”in yanındakı menyuya klikləməklə bunu edə bilərsiniz. Menyuda “Bax” düyməsini basın. Bundan sonra profilinizin ictimaiyyətə necə göründüyünü görə bilərsiniz. Bəzi məlumatları gizlətmək və ya bəzi parametrləri dəyişdirmək lazım olduğunu görsəniz, Parametrlər menyusuna qayıdın və düzəlişlər edin.
• Uyğun olmadığını düşündüyünüz bir şeyi və ya birini silin və ya xəbər verin.
• Facebook hesabınıza bir çox üçüncü tərəf proqramları quraşdırmaqdan çəkinin. Bu, hesabınızın təhlükəsizliyini azalda bilər.
• Parollarınızı dostlarınıza ötürməyin.
• Heç vaxt mesaj qutunuzda və ya divarınızda yerləşdirdiyiniz tanımadığınız linkə klikləməyin. Naməlum keçid hesab məlumatlarınızı oğurlaya və kompüterinizə zərər verə bilər.

“Facebookda yoxam, mənimki dədə-baba qaydasıdır” – deputat

Milli Məclisin İctimai Birliklər və Dini Qurumlar komitəsinin sədri, Yeni Azərbaycan Partiyasının (YAP) icra katibinin müavini Siyavuş Novruzovun sosial şəbəkələrlə bağlı səsləndirdiyi fikirlər geniş rezonans doğurub. Hakim partiya funksionerinin “sosial şəbəkələrdə şərh yazmaq üçün şəxsiyyət vəsiqəsi ilə qeydiyyatdan keçmək”lə bağlı təklif səsləndirməsi təpkilərə də səbəb olub. Məsələnin aktuallığını nəzərə alıb YAP rəsmisinə müraciət edib bu mövzuda söhbət etdik.

– Siyavuş bəy, internet mediası ekspertləri sizin dediklərinizin əleyhinə çıxdılar. Hesab olunur ki, sizin status və şərhlərə görə şəxsiyyət vəsiqəsi tələb etməyiniz söz azadlığı, insan haqlarına qarşıdır. Bununla əlaqədar sizin fikriniz necədir?

– O insan haqlarına qarşıdırsa, elə bu birisi də insan haqlarına qarşıdır da. Tutaq ki, hər hansı bir sayta müsahibə verirsən, ona şərh yazan təhqirə yol verir və onun kimliyi bəlli olmur. Bu, insan haqlarının pozulması deyilmi? Təbii ki, pozulmasıdır. Şərəf və ləyaqətin qorunması birinci yerdə gedir. İkinci tərəfdən, dövlət əleyhinə işlərin aparılması, bununla bağlı materialların yayılması yolverilməzdir. Aprel döyüşləri və elə son döyüşlərlə əlaqədar – hansı ki, 5 şəhid verdik, düşmən də onlarla itki vermişdi – Ermənistan mənbələrinin yaydığı məlumatı Azərbaycanda yaydılar.

Bəllidir ki, Ermənistandakı sosial-iqtisadi vəziyyətin ağırlığı, siyasi böhran və s. əlaqədar işğalçı ölkə çalışır ki, bu böhranı sərhəd bölgəsinə, təmas xəttinə çəksin və bununla da daxildə sakitlik yaratsın. Ancaq bəziləri yazdı ki, Azərbaycanda aprel döyüşləri ona görə baş verdi ki, burada sosial-iqtisadi vəziyyət ağır idi və nəticə etibarilə insanları sakitləşdirmək üçün belə bir əməliyyat keçirildi. Biz hamımız şahidiyik ki, insanlarımız ordumuzla necə həmrəy oldular, gənclərimiz ayağa qalxdı. Ermənistanda belə bir rəy formalaşmışdı ki, azərbaycanlılar artıq Qarabağı yaddan çıxarıblar, yeni nəsil formalaşıb, bu sindrom aradan qalxdı. Yaxud başqa dövlətlərin onlara kömək edəcəyi barədə iddialar alt-üst oldu. Erməni cəmiyyəti artıq vəziyyəti başa düşdü. Görürsünüz ki, seçki kampaniyasında əsas şüarlardan biri Azərbaycanla sülh müqaviləsinin imzalanması şərtini ortaya qoyublar.

– Vətən, millət məsələləri təbii ki, önəmlidir və sizinlə razılaşmaya bilmərik. Amma sizin rezonans doğuran fikriniz var ki, şəxsiyyət vəsiqəsi ilə şərh yazmaq, bu, anlaşılan olmadı.

– İnternet saytının rəhbərliyi bu məsələyə cavabdehlik daşımalıdır.

– Kənar şəxslər şərh yazırsa, buna internet mediasının rəhbəri necə cavabdeh ola bilər?

– Biz neçə illər ərzində jurnalistika ilə də məşğul olmuşuq, siyasətlə də. Üslubundan da bilirik bu, hansı cinsə məxsus fikirdir. Amma görürsən biri qadın şəkli qoyur, başqa familiya altında istədiyi sözü yazır. Burada söhbət təhqirdən gedir. Amma təhqir olunan vətəndaş öz hüququnu müdafiə edə bilmir. İndi o, hansı addımı atmalıdır?

– Müasir dövrdə başqa adla yazmağından asılı olmayaraq, şəxsin kimliyini araşdırmaq müvafiq qurumların əlində elə də çətin deyil.

– İndi hər şeyə görə müvafiq quruma müraciət etmək olmur ki.

– Yəni çıxış yolu rəsmiləşdirmənin aparılmasıdır?

– Bunun iki variantı var: ya internet medianın sahibi bu məsələyə görə cavabdehlik daşımalıdır, onu orda yerləşdirməməlidir, ya da kim yazırsa, imzasını qoymalıdır. “Böyük dayaq” filmində deyir: “Yazırsan, yaz, heç olmasa altından imzanı qoy”. Yəni hər kəs də imzasını qoysun, filankəsəm mən, vəssalam. Bəlkə mən onun yazdığına izahat verəcəyəm, deyəcəyəm ki, doğru deyirsən.

– Saytlardakı yazılara verilən şərhlərlə bağlı dediklərinizin qəbul edirəm, təhqirlər onsuz da şərh bölümünə buraxılmır. Ancaq status və şərhlərlə bağlı eyni tələbi, məsələn, facebook sosial şəbəkəsinin yaradıcısı olan Mark Zukerberqin qarşısında qoymaq mümkün deyil axı. Bu barədə nə təklif edirsiniz?

– Aydındır. Bunun da dünyada müxtəlif metodları, vasitələri var. Mən hesab edirəm ki, bu məsələləri tənzimləmək mümkündür. Ümumiyyətlə, siz də gözəl bilirsiniz ki, burada daha çox Avropada yaşayan şəxslər iştirak edir. Hansılar ki, bu və ya digər ad altında Azərbaycandan qaçıblar. Elə bu yaxınlarda sizin qəzetdə də getdi ki, siyasi sığınacaq almalarından ötrü hərəsinin kağızına bir möhür vurublar. Hansı ki, heç bir partiyanın üzvü deyillər. Bunların bir hissəsi də bu işlə, təhqir yazmaqla məşğuldur.

– Amma belələrini aşkarlayıb cəzalandırmaq çətindir.

– Onlar arxayındır ki, məhkəməyə verilə bilməyəcəklər. O baxımdan da çox rahat şəkildə istənilən şəxsi təhqir edir, dövlət əleyhinə materiallar yayırlar, Azərbaycan xalqı, cəmiyyətimizlə bağlı qanunsuz fikirlər irəli sürürlər. Ona görə də bunların qarşısı alınmalıdır.

– Hansı yollarla? Bu barədə düşünmüsünüzmü?

“WikiLeaks” birdəfəlik hamıya dərs olmalıdır”

– Bunun mexanizmini yəqin ki, aidiyyəti strukturlar müəyyənləşdirə bilər.

– Siyavuş bəy, siz adətən, səs-küyə səbəb olan təklifləri irəli sürəndə dedikləriniz qanunvericilik təşəbbüsünün anonsu kimi qəbul olunur. Bu dəfə söylədikləriniz gələcəkdə qanuniləşə bilərmi?

– Təbii ki. Birinci növbədə mən bu məsələni qaldırdım ki, antidövlət, antimillət meylləri, dövlətin təhlükəsizlik sistemi ilə bağlı məsələlər ciddi şəkildə nəzarət altına alınmalıdır. Düzdür, informasiya təhlükəsizliyi haqqında qanun var. Amma görünür, burada boşluqlar olduğu üçün bundan sui-istifadə edirlər.

– Bu, sizin öz fikriniz, təşəbbüsünüzdür, yoxsa.

– Mənim şəxsi fikrimdir.

– Yəni mümkündür ki, gələcəkdə şərh yazanlardan şəxsiyyət vəsiqəsinin nömrəsi tələb oluna bilər?

– Hansısa formada bunun mexanizmi tapılmalıdır. Yenə deyirəm, mən şərhlərin, dialoqun əleyhinə deyiləm. Lakin dialoq etik çərçivədə olmalıdır.

– Bəs siz özünüz facebook-da varsınız?

– Yox, mən Facebook-da yoxam. Mən o işlərə qarışmıram, mənimki dədə-baba qaydasıdır. (gülür).

– Amma facebook-da nələr baş verdiyindən xəbərsiz də deyilsiniz.

– Bəs hardan bilirsiniz? Başqa adla girirsiniz?

– Yox. Böyük təşkilatıq da, hər şeydən məlumatımız var.

– Bəs gələcəkdə facebook-da səhifə açmağı düşünmürsünüz?

– Nə facebook-da, nə twitterdə, nə də digərində. Bunların heç biri özünü doğrultmayacaq. Həyat bunu göstərəcək. “WikiLeaks” birdəfəlik hamıya dərs olmalıdır.