Qurolli qayiq diplomatiyasi – Gunboat diplomacy

o’xshashligini payqash qiyin emas. Elchiga ko’rsatilayotgan hurmatdan tortib, to xorijiy mamlakatlarning oddiy vakillariga ko’rsatiladigan ehtirom Sharq diplomatiyasi, ayniqsa, Amir Temur diplomatiyasining asosini tashkil etadi. Bu kabi

AMIR TEMUR DIPLOMATIYASINING O’ZIGA XOS XUSUSIYATLARI VA BUGUNGI KUNDAGI AHAMIYATI Текст научной статьи по специальности «История и археология»

ushbu maqola Amir Temur diplomatiyasining o’ziga xos xususiyatlari va bugungi kundagi ahamiyati haqida yozilgan bo‘lib, unda Amir Temur siyosati chet davlatlar bilan olib borilgan aloqalar va ular o‘rtasidagi savdo haqida yozib borilgan.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «AMIR TEMUR DIPLOMATIYASINING O’ZIGA XOS XUSUSIYATLARI VA BUGUNGI KUNDAGI AHAMIYATI»

Talqin va tadqiqotlar respublika ilmiy-uslubiy jurnali №5

AMIR TEMUR DIPLOMATIYASINING O’ZIGA XOS XUSUSIYATLARI VA

BUGUNGI KUNDAGI AHAMIYATI

Bag’dod tumani 53-maktab tarix fani o’qituvchisi https://doi.org/10.5281/zenodo.6696675

Annotatsiya: ushbu maqola Amir Temur diplomatiyasining o’ziga xos xususiyatlari va bugungi kundagi ahamiyati haqida yozilgan bo’lib, unda Amir Temur siyosati chet davlatlar bilan olib borilgan aloqalar va ular o’rtasidagi savdo haqida yozib borilgan.

Kalit so’zlar: diplomatiya, Eron, Ozarbayjon, savdo, elchilik, 8 mart elchilik, Boyazid Yildirim

Dnf/>no rv o m Anl n rrl o tr»nml olro+l nrn-rrv nn rAOH t miifiAni\r irn KAnnAO firvnn I or

Barcha zamonlarda mamlakatlararo siyosiy, iqtisodiy va boshqa sohalar

bo’yicha o’zaro aloqalarning shakllanishi va rivojlanishida elchilik munosabatlari muhim ahamiyat kasb etgan. Hozirgi globallashuv, davlatlararo siyosiy va iqtisodiy jarayonlarning keskinlashuvi sharoitida ham mamlakatlarning o’zaro hamkorlik va

do’stona munosabatlarini ta’minlashning eng umume’tirof etilgan dastaklaridan biri o’zaro diplomatik aloqalarni rivojlantirish hisoblanadi. Elchilik aloqalarini rivojlantirishda mamlakatlararo munosabatlarning tarixan shakllanishi muhim ahamiyat kasb etadi. Bundan tashqari, o’tgan zamonlarda mavjud bo’lgan davlatlar, qirollik va amirliklarning muvaffaqqiyatli diplomatik munosabatlari, elchilarning tayinlanish, yuborilish va kutib olish tartiblari, ularning diplomatik faoliyati va ulkan

foîriKormi a ‘ rAnn 1 nil n m nl^n m 1 t rnfl 1 rlir \ /In nnl nn 1 « « rl n \r oflo nnltnn o+rvn Iti il^mt*An11

tajribasini o’rganish ham ahamiyatlidir. Masalan, juda katta saltanatga hukmronlik qilgan va o’z zamonining buyuk siyosat arbobi, mohir diplomat va sarkarda – Amir Temurning xalqaro munosabatlarda boshqa mamlakat vakillari bilan olib borgan diplomatik faoliyati hozirgi zamonda mavjud diplomatik tamoyillar, uslublar va odatlar bilan juda yaqin o’xshashlikka ega. Ushbu maqolada Amir Temur diplomatiyasining o’ziga xos xususiyatlari va uning bugungi kundagi ahamiyati tahlil qilinadi.

O’rta asrlarda savdo bilan diplomatiya uyg’unlashib ketgan edi. Amir Temur “Buyuk ipak yo’li”ni nazorat qilib, xorijiy mamlakatlardan kelayotgan savdo karvonlari qatnovining xavfsizligini ta’minlashda rabotlar, qal’alar, ko’priklar qurish yo’lida muhim chora-tadbirlar ko’rdi va Sharq bilan G’arb o’rtasida savdo-sotiq va

elchilik aloqalarini har tomonlama rivojlantirishga g’oyat katta e’tibor berdi. U poytaxtga ketayotgan savdogar va elchilarning beto’xtov yurishi uchun sharoit yaratilishini talab nilarHi

yaratilishini talab qilardi.

Talqin va tadqiqotlar respublika ilmiy-uslubiy jurnali №5

Amir Temur eng muhimi, Eron, Ozarbayjon va Iroqdagi mayda hukmdorlar

o’rtasidagi tarqoqlik va boshboshdoqlikka barham berib, bu bilan nafaqat Movarounnahr, balki Uzoq va Yaqin Sharq mamlakatlarining iqtisodiy va madaniy

taraqqiyotiga, xalqlar va mamlakatlarni bir-biri bilan yaqinlashtirishga ulkan hissa

qo’shdi. Amir Temur Yevropaning Fransiya, Angliya va Kastiliya kabi yirik qirolliklari bilan bevosita savdo va diplomatik aloqalar o’rnatdi. Tarixshunos S.R.Moralez “The Diplomat in Spain” gazetasining internet saytida chiqargan

maqolasida quyidagilarni bayon qilgan:

“O’zbek diplomatiyasi haqiqatdan chuqur tarixiy ildizga ega. Ayniqsa, Sohibqiron Amir Temur davriga kelib, Yevropa davlatlari bilan hamkorlik aloqalari yanada rivojlana bordi. O’zbek xalqi bu yil Amir Temur tavalludining 679-yilligini nishonlamoqda. Temur kabi sohibqironning tug’ilishi nafaqat o’sha zaminda, balki butun Yevropa va Osiyo davlatlarining siyosiy, iqtisodiy va ijtimoiy hayotida tub burilish sodir etdi” [3]

Amir Temur umrining ko’p qismini jangu jadallarda o’tkazdi. Yangi hududlarni

egallagan va o’lkalarni dushman tasarrufidan ozod qilganda, shu yerlarni obod qildi, shu bilan bir qatorda, dastavval kuch ishlatmasdan sulh tuzish yo’li bilan chora ko’rdi. Bu uning diplomatiyasidagi o’ziga xos xususiyat hisoblanadi. Nizolarni kuch

ishlatmasdan hal qilish hozirgi zamon diplomatik munosabatlarining asosiy tamoyili hamdir. Islom Karimov ham “elchilaming yutug’i urushni boshlamasidan turib uni yutishda” deb aytgan so’zlari Amir Temurning diplomatik hislatini namoyon qiladi. [1] Shu bilan bir qatorda, Amir Temur o’zining “Tuzuklari”da “qaysi ishni chora-yu

tadbir bilan bitirishning iloji bo’lsa, unda qilich ishlatmadim” degan so’zlari fikrimiz

dalilidir. [4] L J

Bundan tashqari, qaysi mamlakatni zabt etgan bo’lsa, ularning odamlariga katta ehtirom ko’rsatdi va ular uchun katta imkoniyatlar yaratib berdi. U o’z “Tuzuklari”da shunday deb yozadi: “Qaysi mamlakatni zabt etgan bo’lsam, o’sha yerning obro’-e’tiborlik kishilarini aziz tutdim, sayidlari, ulamolari, fuzalo va mashoyihlariga ta’zim bajo keltirdim va hurmatladim, ularga suyurg’ol vazifalar in’om etib, maoshlarini belgiladim, o’sha viloyatning ulug’larini bo’lsa, o’z farzandlarimdek ko’rdim. Mazkur mamlakatlarning sipohlari uchun dargohim eshigi ochiq edi. J-jt Hammani qo’rquv va umid orasida saqladim” [4] Islom Karimov ham Amir Temurning bunday diplomatik hislatlari va mahoratini yuqori baholab, o’zining “O’zbekiston mustaqillikka erishish ostonasida” asarida u haqidagi bir rivoyatni misol keltirib, uning diplomatik qobiliyatini e’tirof etdi: “Amir Temur yarim jahonni

zabt etib, olis o’rmon qabilalariga borib yetibdi, xullas, ularni ham o’ziga bo’ysundiribdi. Qaysar va jangari, ozod va samimiy bu qabila boshlig’i chorasizlik tufayli Temurga qurollarini topshirar ekan, quyidagi gaplarni aytibdi: «Ey, Temur!

C___UJ___J _____1 1„.„1 • UJ1__________ „1JJ___ T~>J_____________ „1_____J___J„ 1___

Sen bizni qurol kuchi bilan yenga olding. Biroq senga aytadigan shartlarimiz bor.

Talqin va tadqiqotlar respublika ilmiy-uslubiy jurnali №5

Agar sen qassob bo’lsang, bizni so’yib tashla, agar sen savdogar bo’lsang, sotib

yubor, agar podsho bo’lib kelgan bo’lsang – bizga baxt ato et!” [2]

Diplomatik yo’l bilan o’z ta’sir doirasini kengaytirish usulini Amir Temur o’z faoliyatining ikkinchi bosqichi, ya’ni jahongirlik davrida ham keng qo’llagan. U ayniqsa, kichik hukmdorlarga jangu jadalga kirishmaslikni, yuqori hokimiyat sifatida uni tan olgan holda o’z yurtida avvalgidek hukmronlik qilaverishni tavsiya etgan.

Manbalardan ma’lumki, ko’p hollarda bu siyosat muvaffaqiyat qozongan.

Amir Temur diplomatiyasiga xos xususiyatlardan yana biri shuki, u raqiblariga

yozgan xatlarida odatda sharqona odob-axloq va asrlar mobaynida qaror topgan udumlardan chekinmagan.

Amir Temur boshqa hukmdorlarga elchilar yuborar ekan, ularga yuklatilgan vazifaning ahamiyatiga qarab o’z nomidan ish ko’ruvchi bunday odamlarning e’tiborli, el-yurt ichida tanilgan, aql va zakovatli bo’lishiga katta e’tibor bergan. Sohibqiron elchilarni tanlashda g’oyat ehtiyotkorlik ko’rsatgan, o’z a’yonlari ichidan eng sadoqatli, bilimdon va hushyor kimsalarnigina bu ishga loyiq ko’rgan.

Mamlakat bo’ylab shunday tartib o’rnatilgan ediki, elchilarni yo’lidagi shahar va qishloqlarning hokimlari kutib olar, aholi uylaridan gilamlar chiqarib joy solar, dasturxon yozib mehmonnavozlik ko’rsatar, tunash uchun munosib joy berar va

yo’lida davom ettirish uchun ot-ulov bilan ta’minlashar edi. Agarda Amir Temur kimni biror yerga yuborsa yoki uning qoshiga kimdir kelayotgan bo’lsa, shu tarzda kutib olishardi va har kuni yangi ot bilan ta’minlashardi. Bu otlar aholi bor yerlarda ham, yo’q yerlarda ham amirning buyrug’iga ko’ra tayyor turardi, ularga qaraydigan

odamlar tayinlanardi. Aloqa tizimida o’rnatilgan bunday muntazam tartib nafaqat

elchilarga qulay sharoit yaratdi, balki Amir Temur bepoyon mulklarining har

л1ла1/1лПГ11 rinn vnKor/i At* Кг» 4 lK +1 1 rn rrl 1

chekkasidan xabardor bo’lib turardi.

Amir Temur buyrug’i bilan Ispaniya elchilarining Xitoy elchisidan yuqori o’tqazilishi misolida bu davlatning tashqi siyosati yorqin ifoda topadi. Bu omil Amir Temurning yangi-yangi davlatlar bilan diplomatik aloqalar o’rnatishga katta ahamiyat berganini ko’rsatsa, Xitoy bilan aloqalarning tarangligini ham namoyish etar edi. Demak, elchilarni qabul qilish marosimini davlatlararo aloqalarning xarakteri aks etgan ko’zgu deb atasa ham bo’ladi. J-jt

Amir Temur o’zaro savdo aloqalarni yo’lga qo’yish uchun turli mamlakatlarga o’z elchilarini yuborar edi. U o’zaro manfaatli savdo-iqtisodiy, va madaniy aloqalarni yo’lga qo’yish va rivojlantirishga qat’iyat bilan yondashdi. Masalan, u savdo aloqalarini yo’lga qo’yish uchun Xitoy imperiyasiga 8 marta o’z elchilarini yubordi. Uning saroyi turli davlatlardan kelgan elchilar bilan to’la edi. [5]

Amir Temur diplomatiyasida davlatlarning o’zaro xat almashinuvi muhim

ahamiyat kasb etar edi. Masalan, Amir Temur va Boyazid Yildirim o’rtasidagi xat

•__uu à______л 1 . 1 • и. i,

almashinuvlari o’ta keskinligi bilan ajralib turadi. Chunki ikki buyuk davlat

Talqin va tadqiqotlar respublika ilmiy-uslubiy jurnali №5

arboblarining xatlarida o’zaro diplomatik muzokaralarni o’tkazish haqida emas, balki

ikki qudratli raqibning yakkama-yakka kuch sinashishga da’vatidan iborat bo’lgan. Xususan, Boyazid o’z xatida Amir Temurni zudlik bilan huzuriga yetib kelishini talab qilib, Sohibqiron sha’niga nomunosib so’zlarni aytgan. Amir Temur esa bunday haqoratomuz munosabatga qaramay, Boyazidning elchilarini yaxshi nasihatlar bilan tinch-omon qo’yib yuborgan. Amir Temurning Boyazidning haqoratlariga haqiqiy diplomat singari javob qaytarishi uning yozgan xatlaridan ham ma’lum edi: “Agar samimiy salomingiz va go’zal ifodalar aks etgan maktub yuborsangiz har ikki

tomonda ham biraz iliqlik va huimat paydo bo’ladi. Aks holda, qalam^ o’z ishini qilichga topshiradi” [6]

Xulosa o’rnida shuni aytish mumkinki, Amir Temurning diplomatiyasining asosiy xususiyati shundan iboratki, diplomatiyaning Sharq madaniyati bilan uyg’unlashganidir. Undagi haг Ыг haгakat millatning an’ana, manfaat va qadriyatlariga binoan amalga oshirilgan. Hozirgi Sharq mamlakatlarida amalga oshirilayotgan diplomatik munosabatlarning Amir Temur diplomatiyasi bilan

o’xshashligini payqash qiyin emas. Elchiga ko’rsatilayotgan hurmatdan tortib, to xorijiy mamlakatlarning oddiy vakillariga ko’rsatiladigan ehtirom Sharq diplomatiyasi, ayniqsa, Amir Temur diplomatiyasining asosini tashkil etadi. Bu kabi

xususiyatlar O’zbekistonning hozirda olib borayotgan, tinchlik va o’zaro hamkorlikni ilgari suruvchi, xavfsizlik va totuvlik kabi qadriyatlar bilan sug’orilgan hamda boshqa davlatlarning qarorlarini hurmat qilish, nizolarni tinch yo’l bilan hal qilish kabi g’oyalarni o’zida mujassamlashtirgan diplomatik aloqalarining asosiy mezonlaridir.

1. Karimov I.A. Ona yurtimiz baxtu iqboli va kelajagi yo’lida xizmat – eng oliy saodatdir. – T: O’zbekiston, 2015. 300-301-betlar.

2. Karimov I.A. O’zbekiston mustaqillikka erishish ostonasida. – T: O’zbekiston, 2011. 13-bet.

3. Moralez S.R. Ruy González de Clavijo, un madrileño en el reino del Gran Tameñán. “The Diplomats in Spain” gazetasining internet sayti, 2015. Veb: http://thediplomatinspain.com/ruy-gonzalez-de-clavijo-un-madrileno-en-el-reino-

4. A. Sog’uniy, H. Karomatov. Temur Tuzuklari. Forschadan tarjima. – T.: G’afur G’ulom nomidagi nashriyot-matbaa birlashmasi, 1991.

5. Xo’jayev A. Buyuk ipak yo’li: munosabatlar va taqdirlar. – Toshkent: O’zME, 2010. 199-bet.

6. Rahimboyev A. Amir Temur va Yildirim Boyazid orasidagi maktublashuv.

Qurolli qayiq diplomatiyasi – Gunboat diplomacy

Bu maqola uchun qo’shimcha iqtiboslar kerak tekshirish. Iltimos yordam bering ushbu maqolani yaxshilang tomonidan ishonchli manbalarga iqtiboslarni qo’shish. Ma’lumot manbasi bo’lmagan materialga qarshi chiqish va olib tashlash mumkin.
Manbalarni toping: “Qurolli qayiq diplomatiyasi” – Yangiliklar · gazetalar · kitoblar · olim · JSTOR ( 2010 yil iyul ) (Ushbu shablon xabarini qanday va qachon olib tashlashni bilib oling)

SMSPantera, nemis qurolli diplomatiyasidan foydalanish misoli

Xalqaro siyosatda qurolli diplomatiya ta’qib qilishni anglatadi tashqi siyosat to’g’ridan-to’g’ri tahdidni nazarda tutadigan yoki tashkil etadigan dengiz kuchlarining ko’zga ko’ringan namoyishlari yordamida maqsadlar urush shartlar ustun kuchga ma’qul kelmasligi kerak. [1]

Mundarija

1 Terminning kelib chiqishi
2 Zamonaviy kontekstlar
3 Taniqli misollar
- 3.1 18-asr
- 3.2 19-asr
- 3.3 20-asr
- 3.4 21-asr
Terminning kelib chiqishi

Uilyam Allen Rojers 1904 yilgi multfilm Teodor Ruzveltning “Katta tayoq diplomatiyasini” epizod sifatida qayta tiklaydi Gulliverning sayohatlari

1896 yil 27-avgustda ingliz kreyserlari va qurolli kemalari tomonidan bombardimon qilinganidan keyin Zanzibar Sultonining saroy majmuasiga etkazilgan zarar. Angliya-Zanzibar urushi 45 daqiqadan kam davom etdi.

Bu atama XIX asr davriga to’g’ri keladi imperializm G’arb davlatlari – Evropada va Qo’shma Shtatlarda – boshqa dengiz kuchlari bilan tasvirlangan ustun harbiy qobiliyatini namoyish etish orqali imtiyozlarni berish uchun boshqa kuchsiz davlatlarni qo’rqitganda. [ iqtibos kerak ] G’arb davlati bilan muzokaralar olib borayotgan bir davlat, uning qirg’og’ida harbiy kemalar yoki kemalar parki paydo bo’lganligini payqagan. Bunday kuchni ko’rish shunchaki deyarli har doim sezilarli ta’sirga ega edi va bunday qayiqlarda kamdan-kam hollarda o’t o’chirish kuchlarini namoyish qilish kabi boshqa choralarni qo’llash zarur edi.

Qurolli qayiq diplomatiyasining diqqatga sazovor va munozarali namunasi bu edi Don Pacifico voqeasi 1850 yilda, unda Inglizlar Tashqi ishlar vaziri Lord Palmerston ning otryadini yubordi Qirollik floti ga blokada The Yunoncha porti Pirey Britaniya sub’ektiga etkazilgan zarar uchun qasos sifatida, Devid Pasifiko, yilda Afina va hukumatning keyingi muvaffaqiyatsizligi Qirol Otto kompensatsiya qilish uchun Gibraltar – tug’ilgan (va shuning uchun Britaniya) Pacifico.

Xalqning bunday oddiy namoyishlarining samaradorligi kuchning proektsiyasi qobiliyatlar shuni anglatadiki, dengiz kuchiga ega bo’lgan davlatlar, xususan Buyuk Britaniya, harbiy bazalarni tashkil qilishi mumkin (masalan, Diego Garsiya ) va butun dunyo bo’ylab iqtisodiy jihatdan foydali munosabatlarni o’rnatish. Harbiy istilodan tashqari, qurolli diplomatiya yangi savdo sheriklarini barpo etishning ustun usuli edi, mustamlaka forpostlari va kengayishi imperiya.

G’arbiy imperiyalarning resurslari va texnologik taraqqiyotidan mahrum bo’lganlar, o’zlarining tinchliksevar munosabatlari bunday bosimlar ostida tezda buzilganligini aniqladilar va shuning uchun ular kirish imkoniga ega bo’lish uchun imperialistik davlatlarga bog’liq bo’lib qoldilar. xom ashyolar va chet elda bozorlar.

Britaniyalik diplomat va dengiz mutafakkiri Jeyms Kabel 1971 yildan 1993 yilgacha nashr etilgan bir qator asarlarida qurolli qayiq diplomatiyasining mohiyatini aniqlab berdi. Bu erda u ushbu hodisani “foyda olish uchun yoki urush harakati sifatida emas, balki cheklangan dengiz kuchlarini ishlatish yoki tahdid qilish” deb ta’rifladi. xalqaro nizoni davom ettirishda yoki boshqa davlatning hududi yoki yurisdiksiyasida bo’lgan chet el fuqarolariga qarshi yo’qotishlarni oldini olish. ” [2] U kontseptsiyani to’rtta asosiy yo’nalishga ajratdi:
- Belgilangan kuch: yaratish yoki olib tashlash uchun qurolli qayiq diplomatiyasidan foydalanish fait биел.
- Maqsadli kuch: maqsadli hukumat yoki guruh siyosati yoki xarakterini o’zgartirish uchun dengiz kuchlarini qo’llash.
- Katalitik kuch: nafas olish joyini sotib olish yoki siyosatchilarni kengaytirilgan variantlar bilan taqdim etish uchun mo’ljallangan mexanizm.
- Ta’sir kuchi: siyosiy xabar yuborish uchun dengiz kuchlaridan foydalanish. Qurolli qayiq diplomatiyasining bu jihati kam baholangan va deyarli Kabel tomonidan rad etilgan.
Qurolli qayiq diplomatiyasi 18-asrgacha bo’lgan ta’sirlardan ta’sirlangan qarashlardan farq qiladi Ugo Grotius, De Jure Belli va Pacis, unda u “temperamenta” deb ta’riflagan narsa bilan kuch ishlatish huquqini chetlab o’tdi.

Qurolli qayiq diplomatiyasi “Mudofaa diplomatiyasi “, bu mudofaaning barcha spektridagi resurslarni tinch maqsadlarda qo’llash, rivojlanishda ijobiy natijalarga erishish uchun tushuniladi. ikki tomonlama va ko’p tomonlama munosabatlar. [ iqtibos kerak ] “Harbiy diplomatiya” – bu faqat harbiy attashelarning roli va ular bilan bog’liq faoliyatga murojaat qilishga moyil bo’lgan kichik qism. Mudofaa diplomatiyasi harbiy operatsiyalarni o’z ichiga olmaydi, ammo boshqa kadrlar almashinuvi, kema va samolyotlarning tashrifi, yuqori darajadagi ishtirok (masalan, vazirlar va mudofaa bo’yicha yuqori darajadagi xodimlar), mashg’ulotlar va mashg’ulotlar, xavfsizlik sohasidagi islohotlar, [3] va ikki tomonlama harbiy muzokaralar. [4]

Fatimə güləmirli müasir diplomatiya

Müəllim: Nəsirov Elşən Nurəddin oğlu Birinci Ali Təhsili: N. A. Voznesenskiy adına Leninqrad Maliyyə-İqtisad İnstitutu, 1990 İkinci Ali Təhsili: Moskva Beynəlxalq Hüquq və Ali Biznes Məktəbi, 1995 İqtisadiyyat elmləri üzrə pedaqoji təcrübəsi: 30 il İşgüzar fəaliyyəti: “İdeal” Firmasının Prezidenti (2001), “Birja-N” qəzetinin təsisçisi (2013) Pedaqoji fəaliyyəti: Naxçıvan Dövlət Universiteti Müəllimlə əlaqə:

Əsas ədəbiyyat İqtisadi Diplomatiya – Dərs vəsaiti | X.Ə. Vəlizadə, 2017 İqtisadi Diplomatiya – Dərs vəsaiti | A.M. Məhərrəmov, 2013 Əlavə ədəbiyyat Azərbaycan diplomatiyasının tarixi | Prezident Kitabxanası, 2020 SEMESTR ÜZRƏ MÜHAZİRƏLƏR: I. İqtisadi diplomatiya haqqında ilkin anlayışlar

1.01. Tərifi 1.02. Predmeti 1.03. Mahiyyəti 1.04. Rolu 1.05. Vəzifəsi 1.06. Formaları 1.07. İnkişaf tarixi 1.08. Təkamül mərhələləri 1.09. Konseptual əsasları 1.10. Müasir strategiyası II. Diplomatik fəaliyyətin təşkili

2.01. Diplomatik korpuslar: səfirlik və konsulluqlar 2.02. Preventiv dipmissiyalar 2.03. Diplomatik etiket 2.04. Diplomatik protokol 2.05. Diplomatik yazışma 2.06. Diplomatik danışıqlar 2.07. Diplomatik sazişlər 2.08. İkitərəfli iqtisadi diplomatiya 2.09. Çoxtərəfli iqtisadi diplomatiya 2.10. Diplomatiya agentləri 2.11. Azərbaycanda iqtisadi diplomatiyanın milli xüsusiyyətləri III. İqtisadi diplomatiyanın subyektləri

3.01. İqtisadi diplomatiyanın beynəlxalq institutları 3.02. Dövlət, qeyri-dövlət və özəl iqtisadi təşkilatlar arasında iqtisadi diplomatiya 3.03. Beynəlxalq iqtisadi kontraktlar 3.04. Milli dövlətlərin transmilli siyasəti və transmilli şirkətlər 3.05. Konsern, Trest, Sindikat, Holding, Kartel, Konsorsium və digər iqtisadi ittifaqlar 3.06. Beynəlxalq ticarətin inkişafında iqtisadi diplomatiyanın funksiyaları 3.07. İqtisadi diplomatik standartlar 3.08. Beynəlxalq və regional təşkilatlar arasında iqtisadi diplomatiya 3.09. Gömrük işinin təşkiində iqtisadi diplomatiyanın rolu 3.10. Beynəlxalq Arbitraj Məhkəməsi 3.11. Azərbaycanda “Əsrin Müqaviləsi” sazişinin bağlanmasında iqtisadi diplomatiyanın rolu IV. İqtisadi diplomatiyanın müasir metod və vasitələri

4.01. Analitik və semantik metodlar 4.02. Mövcud iqtisadi mühitin analizi və sintezi 4.03. İqtisadi induksiya və deduksiya 4.04. Ölkədəki mövcud iqtisadi vəziyyət haqqında zəruri məlumatın toplanması 4.05. İnvestisiya mühitinin formalaşdırılması 4.06. İdxal və ixracın quruluşu 4.07. Diplomatiyanın ənənəvi vasitələri: sərgilər, dəyirmi masalar, danışıqlar 4.08. İqtisadi təzyiq vasitələri 4.09. “Komanda işi” metodu 4.10. Xarici ölkələrdə vətəndaşların himayə edilməsi 4.11. Akkreditə qaydaları 4.12. Persona non grata 4.13. Diplomatik imtiyazlar və toxunulmazlıq statusı (immunitet) 4.14. Peşəkar diplomatlar üçün tələblər 4.15. Vizavi kontaktlar 4.16. Müştərək kommünikelər 4.17. Rəqəmsal diplomatiya 4.18. Beynəlxalq konfranslar V. İqtisadi diplomatiyanın beynəlxalq kapital və valyuta siyasətində rolu

5.01. İqtisadi diplomatiya və valyuta siyasəti 5.02. İqtisadi diplomatiya və kapital amili 5.03. İqtisadi diplomatiya və dövlətin iqtisadi təhlükəsizlik məsələləri 5.04. Beynəlxalq kreditlər 5.05. Beynəlxalq kreditin formaları: lizinq, faktorinq və forfeyting 5.06. Beynəlxaıq kreditin şərtləri 5.07. Beynəlxalq kredit münasibətlərinin dövlət тənzimlənməsi 5.08. Beynəlxalq Valyuta Fondu 5.09. Beynəlxalq Yenidənqurma və İnkişaf Bankı 5.10. Avropa Yenidənqurma və İnkişaf Bankı 5.11. Xarici iqtisadi fəaliyyətin diplomatik vasitələrlə təkminləşdirilməsi VI. İqtisadi diplomatiyanın milli igtisadiyyatın təhlükəsizliyində rolu

6.01. Milli, siyasi və iqtisadi təhlükəsizliyin konseptual əsasları 6.02. Daxili və xarici iqtisadi təhlükələrin təsnifatı 6.03. İqtisadi diplomatiyanın dövlətin iqtisadi təhlükəsizlik sistemində funksiyaları 6.04. Ölkədə sosial-iqtisadi sabitliyinin təmin edilməsində tətbiq edilən diplomatik vasitələr 6.05. Beynəlxalq iqtisadi əlaqələrin səmərəli təşkilində iqtisadi diplomatiyanın rolu 6.06. İqtisadi təhlükəsizliyin indikatorları 6.07. İqtisadi diplomatiyanın aktorları və agentləri 6.08. Diplomatik münasibətlər haqqında Vyana Konvensiyası 6.09. Diplomatik kəşfiyyat anlayışı 6.10. Diplomatik korpusların təhlükəsizliyi VII. ABŞ və aparıcı Avropa ölkələrinin iqtisadi diplomatiya təcrübəsi

7.01. Amerika diplomatiyanın prinsipləri 7.02. Aparıcı Avropa ölkələrin diplomatik prinsipləri 7.03. Preventiv iqtisadi diplomatiya anlayışı 7.04. Amerika Birləşmiş Ştatlarının xarici ticarət və qlobal iqtisadi siyasəti 7.05. Paris və London Klubları 7.06. Xarici borclar problemi 7.07. Toronro şərti 7.08. London şərti 7.09. Neapol şərti 7.10. Leon şərti 7.11. Avropa Valyuta Sistemi (European Monetary System) 7.12. Nyu-York Fond Birjası (NFB) 7.13. London Fond Birjası (LFB) 7.14. London Beynəlxalq Maliyyə Fyuçersləri Birjası (LBMFB) VIII. İqtisadi diplomatiya qloballaşma mühitində

8.01. “Qlobalistika” və “Qlobalizm” anlayışları 8.02. Qlobal iqtisadiyyatın tərifi və göstəriciləri 8.03. Qlobal iqtisadiyyatı meydana gətirən səbəblərin təsnifatı 8.04. Qloballaşma dövründə iqtisadi diplomatiyadanın vəzifələri 8.05. Qloballaşma mühitinin yeni iqtisadi diplomatik standartları 8.06. İqtisadi diplomatiyanın makroiqtisadi inkişaf və inteqrasiyaya təsiretmə vasitələri 8.07. Transmilli iqtisadi diplomatiya 8.08. Qloballaşma şəraitində çoxtərəfli diplomatiyanın funksiyaları 8.09. ATƏT çərmivəsində çoxtərəfli diplomatiya mexanizmləri 8.10. Qloballaşma şəraitində Azərbaycanın iqtisadi diplomatiyası IX. Ümumdünya maliyyə təşkilatlarının iqtisadi diplomatik münasibətləri

9.01. Ümumdünya maliyyə təşkilatlarının təsnifatı 9.02. Beynəlxalq iqtisadi hüququn prinsipləri 9.03. Beynəlxalq və regional təşkilatların iqtisadi diplomatiyası 9.04. Gömrük işinin təşkilində iqtisadi diplomatiyanın rolu 9.05. Gömrük ittifaqları 9.06. Neft İxracat Ölkələri Təşkilatı (OPEC) 9.07. İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı (İƏT) 9.08. Avropada Təhlükəsizlik və Əməkdaşlıq Təşkilatı (ATƏT) 9.09. Avropa Şurası (Coımcil of Europe) 9.10. İqtisadi Əməkdaşlıq və İnkişaf Təşkilatı (İƏİT) 9.11. Beynəlxalq iqtisadi inteqrasiyanın institutsional tənzimlənməsi 9.12. Azad ticarət zonaları və ofşorlar X. İqtisadi diplomatiya müasir beynəlxalq münasibətlər sistemində

10.01. Müasir beynəlxalq münasibətlər sistemində iqtisadi diplomatiyanın rolu 10.02. İqtisadi diplomatiya xarici siyasətin əsas vasitəsi kimi 10.03. Müasir dövrdə ölkələrarası iqtisadi münaqişələrin həllində diplomatiyanın rolu 10.04. “Mədəni diplomatiya” anlayışı və onun müasir dövrdə əhəmiyyəti 10.05. Müasir beynəlxalq münasibətlərdə güc amili 10.06. Postsovet məkanında iqtisadi münaqişələrin həlli yolları 10.07. İkili standartlar 10.08. Potensial qarşıdurma zonaları 10.09. Separat danışıqlar 10.10. Çoxtərəfli xalq diplomatiyasının rolu XI. Azərbaycan Respublikasının iqtisadi diplomatiyası

11.01. Azərbaycan iqtisadi diplomatiyanın xronologiyası 11.02. Azərbaycanın iqtisadi diplomatiyasını fərqləndirən xüsusiyyətlər 11.03. Çağdaş Azərbaycan Respublikasında iqtisadi diplomatiyanın nailiyyətləri 11.04. Azərbaycan Respublikasının müstəqil xarici iqtisadi siyasəti 11.05. Geoiqtisadi təhlükələrin zərərsizləşdirilməsi metodu 11.06. Dünyanın mövcud güç mərkəzləri ilə münasibətdə balanslı siyasətin aparılması metodu 11.07. Cənub Qaz Dəhlizi: Trans-Anadolu Təbii Qaz Boru Kəməri (TANAP) layihəsi 11.08. Cənub Qaz Dəhlizi: Trans-Adriatik Boru Kəməri (TAP) layihəsi 11.09. Azərbaycan iqtisadiyyatının beynəlxalq prioritetləri 11.10. Azərbaycanın yeni iqtisadi diplomatiyasının geostrateji hədəfləri Sərbəst iş mövzuları ★ İqtisadi diplomatiya haqqında ilkin anlayışlar ★ İqtisadi diplomatiyanın tərifi, predmeti, mahiyyəti, rolu və vəzifəsi ★ İqtisadi diplomatiyanın formaları ★ İqtisadi diplomatiyanın inkişaf tarixi ★ İqtisadi diplomatiyanın təkamül mərhələləri ★ İqtisadi diplomatiyanın konseptual əsasları ★ İqtisadi diplomatiyanın müasir strategiyası ★ Diplomatik fəaliyyətin təşkili ★ Diplomatik korpuslar: səfirlik və konsulluqlar ★ Preventiv dipmissiyalar ★ Diplomatik etiket ★ Diplomatik protokol ★ Diplomatik yazışma ★ Diplomatik danışıqlar ★ Diplomatik sazişlər ★ İkitərəfli iqtisadi diplomatiya ★ Çoxtərəfli iqtisadi diplomatiya ★ Diplomatiya agentləri ★ Azərbaycanda iqtisadi diplomatiyanın milli xüsusiyyətləri ★ İqtisadi diplomatiyanın subyektləri ★ İqtisadi diplomatiyanın beynəlxalq institutları ★ Dövlət, qeyri-dövlət və özəl iqtisadi təşkilatlar arasında iqtisadi diplomatiya ★ Beynəlxalq iqtisadi kontraktlar ★ Milli dövlətlərin transmilli siyasəti və transmilli şirkətlər ★ Konsern, Trest, Sindikat, Holding, Kartel, Konsorsium və digər iqtisadi ittifaqlar ★ Beynəlxalq ticarətin inkişafında iqtisadi diplomatiyanın funksiyaları ★ İqtisadi diplomatik standartlar ★ Beynəlxalq və regional təşkilatlar arasında iqtisadi diplomatiya ★ Gömrük işinin təşkiində iqtisadi diplomatiyanın rolu ★ Beynəlxalq Arbitraj Məhkəməsi ★ Azərbaycanda “Əsrin Müqaviləsi” sazişinin bağlanmasında iqtisadi diplomatiyanın rolu ★ İqtisadi diplomatiyanın müasir metod və vasitələri ★ Analitik və semantik metodlar ★ Mövcud iqtisadi mühitin analizi və sintezi ★ İqtisadi induksiya və deduksiya ★ Ölkədəki mövcud iqtisadi vəziyyət haqqında zəruri məlumatın toplanması ★ İnvestisiya mühitinin formalaşdırılması ★ İdxal və ixracın quruluşu ★ Diplomatiyanın ənənəvi vasitələri: sərgilər, dəyirmi masalar, danışıqlar ★ İqtisadi təzyiq vasitələri ★ Komanda işi metodu ★ Xarici ölkələrdə vətəndaşların himayə edilməsi ★ Akkreditə qaydaları ★ Persona non grata ★ Diplomatik imtiyazlar və toxunulmazlıq statusı (immunitet) ★ Peşəkar diplomatlar üçün tələblər ★ Vizavi kontaktlar ★ Müştərək kommünikelər ★ Rəqəmsal diplomatiya ★ Beynəlxalq konfranslar ★ İqtisadi diplomatiyanın beynəlxalq kapital və valyuta siyasətində rolu ★ İqtisadi diplomatiya və valyuta siyasəti ★ İqtisadi diplomatiya və kapital amili ★ İqtisadi diplomatiya və dövlətin iqtisadi təhlükəsizlik məsələləri ★ Beynəlxalq kreditlər ★ Beynəlxalq kreditin formaları: lizinq, faktorinq və forfeyting ★ Beynəlxaıq kreditin şərtləri ★ Beynəlxalq kredit münasibətlərinin dövlət тənzimlənməsi ★ Beynəlxalq Valyuta Fondu ★ Beynəlxalq Yenidənqurma və İnkişaf Bankı ★ Avropa Yenidənqurma və İnkişaf Bankı ★ Xarici iqtisadi fəaliyyətin diplomatik vasitələrlə təkminləşdirilməsi ★ İqtisadi diplomatiyanın milli igtisadiyyatın təhlükəsizliyində rolu ★ Milli, siyasi və iqtisadi təhlükəsizliyin konseptual əsasları ★ Daxili və xarici iqtisadi təhlükələrin təsnifatı ★ İqtisadi diplomatiyanın dövlətin iqtisadi təhlükəsizlik sistemində funksiyaları ★ Ölkədə sosial-iqtisadi sabitliyinin təmin edilməsində tətbiq edilən diplomatik vasitələr ★ Beynəlxalq iqtisadi əlaqələrin səmərəli təşkilində iqtisadi diplomatiyanın rolu ★ İqtisadi təhlükəsizliyin indikatorları ★ İqtisadi diplomatiyanın aktorları və agentləri ★ Diplomatik münasibətlər haqqında Vyana Konvensiyası ★ Diplomatik kəşfiyyat anlayışı ★ Diplomatik korpusların təhlükəsizliyi ★ ABŞ və aparıcı Avropa ölkələrinin iqtisadi diplomatiya təcrübəsi ★ Amerika diplomatiyanın prinsipləri ★ Aparıcı Avropa ölkələrin diplomatik prinsipləri ★ Preventiv iqtisadi diplomatiya anlayışı ★ Amerika Birləşmiş Ştatlarının xarici ticarət və qlobal iqtisadi siyasəti ★ Paris və London Klubları ★ Xarici borclar problemi ★ Toronro şərti ★ London şərti ★ Neapol şərti ★ Leon şərti ★ Avropa Valyuta Sistemi (European Monetary System) ★ Nyu-York Fond Birjası (NFB) ★ London Fond Birjası (LFB) ★ London Beynəlxalq Maliyyə Fyuçersləri Birjası (LBMFB) ★ İqtisadi diplomatiya qloballaşma mühitində ★ Qlobalistika və “Qlobalizm” anlayışları ★ Qlobal iqtisadiyyatın tərifi və göstəriciləri ★ Qlobal iqtisadiyyatı meydana gətirən səbəblərin təsnifatı ★ Qloballaşma dövründə iqtisadi diplomatiyadanın vəzifələri ★ Qloballaşma mühitinin yeni iqtisadi diplomatik standartları ★ İqtisadi diplomatiyanın makroiqtisadi inkişaf və inteqrasiyaya təsiretmə vasitələri ★ Transmilli iqtisadi diplomatiya ★ Qloballaşma şəraitində çoxtərəfli diplomatiyanın funksiyaları ★ ATƏT çərmivəsində çoxtərəfli diplomatiya mexanizmləri ★ Qloballaşma şəraitində Azərbaycanın iqtisadi diplomatiyası ★ Ümumdünya maliyyə təşkilatlarının iqtisadi diplomatik münasibətləri ★ Ümumdünya maliyyə təşkilatlarının təsnifatı ★ Beynəlxalq iqtisadi hüququn prinsipləri ★ Beynəlxalq və regional təşkilatların iqtisadi diplomatiyası ★ Gömrük işinin təşkilində iqtisadi diplomatiyanın rolu ★ Gömrük ittifaqları ★ Neft İxracat Ölkələri Təşkilatı (OPEC) ★ İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı (İƏT) ★ Avropada Təhlükəsizlik və Əməkdaşlıq Təşkilatı (ATƏT) ★ Avropa Şurası (Coımcil of Europe) ★ İqtisadi Əməkdaşlıq və İnkişaf Təşkilatı (İƏİT) ★ Beynəlxalq iqtisadi inteqrasiyanın institutsional tənzimlənməsi ★ Azad ticarət zonaları və ofşorlar ★ İqtisadi diplomatiya müasir beynəlxalq münasibətlər sistemində ★ Müasir beynəlxalq münasibətlər sistemində iqtisadi diplomatiyanın rolu ★ İqtisadi diplomatiya xarici siyasətin əsas vasitəsi kimi ★ Müasir dövrdə ölkələrarası iqtisadi münaqişələrin həllində diplomatiyanın rolu ★ Mədəni diplomatiya anlayışı və onun müasir dövrdə əhəmiyyəti ★ Müasir beynəlxalq münasibətlərdə güc amili ★ Postsovet məkanında iqtisadi münaqişələrin həlli yolları ★ İkili standartlar ★ Potensial qarşıdurma zonaları ★ Separat danışıqlar ★ Çoxtərəfli xalq diplomatiyasının rolu ★ Azərbaycan Respublikasının iqtisadi diplomatiyası ★ Azərbaycan iqtisadi diplomatiyanın xronologiyası ★ Azərbaycanın iqtisadi diplomatiyasını fərqləndirən xüsusiyyətlər ★ Çağdaş Azərbaycan Respublikasında iqtisadi diplomatiyanın nailiyyətləri ★ Azərbaycan Respublikasının müstəqil xarici iqtisadi siyasəti ★ Geoiqtisadi təhlükələrin zərərsizləşdirilməsi metodu ★ Dünyanın mövcud güç mərkəzləri ilə münasibətdə balanslı siyasətin aparılması metodu ★ Cənub Qaz Dəhlizi: Trans-Anadolu Təbii Qaz Boru Kəməri (TANAP) layihəsi ★ Cənub Qaz Dəhlizi: Trans-Adriatik Boru Kəməri (TAP) layihəsi ★ Azərbaycan iqtisadiyyatının beynəlxalq prioritetləri ★ Azərbaycanın yeni iqtisadi diplomatiyasının geostrateji hədəfləri ★ Valyuta məzənnəsi və ona təsir edən amillər ★ Bretton – Vuds valyuta sisteminin prinsipləri və fəaliyyət mexanizmi ★ Valyuta dönərliyi və milli valyutanın dönərli valyutaya çevrilməsi şərtləri ★ Tədiyyə balansı və onun strukturu ★ Azad iqtisadi zonaların yaradılması məqsədləri ★ NAFTA və onun dünya iqtisadiyyatında mövqeyi ★ Beynəlxaq maliyyə bazarı və onun tərkib hissələri ★ Adam Smitin “Mütləq üstünlüklər” nəzəriyyəsi ★ “Qızıl milliard” nəzəriyyəsinin mahiyyəti ★ Samuel Hantinqtonun “Sivilizasiyaların toqquşması” nəzəriyyəsi ★ David Rikardonun “Müqayisəli istehsal xərcləri” nəzəriyyəsi ★ ABŞ-ın iqtisadi inkişafının xüsusiyyətləri və əsas makroiqtisadi göstəriciləri ★ Çinin iqtisadi inkişaf modeli ★ Qərbi Avropa ölkələrinin iqtisadi modelləri ★ Dünya iqtisadiyyatının aqrar sektoru ★ Ölkələrin iqtisadi rəqabət qabiliyyətliliyi və onun göstəriciləri ★ Dünya iqtisadiyyatının infrastrukturu ★ İqtisadi böhran. Müasir iqtisadi böhranların səbəbləri ★ İşsizlik, onun səbəbləri və formaları ★ İnflyasiya və onun sosial-iqtisadi nəticələri ★ Beynəlxalq kredit, onun mahiyyəti, formaları və funksiyaları ★ Dövlətin fiskal siyasəti ★ Dünya sənayesində təkrar istehsalın mahiyyəti ★ Dünya bazarının konyunkturası ★ Dünya bazarında qiymətlərin yaranması mexanizmi ★ Dünya iqtisadiyyatının resurs potensialı ★ Dünya təsərrüfatının torpaq, su və meşə ehtiyatları ★ Dünya iqtisadiyyatının ekoloji problemləri ★ Qlobal enerji problemi ★ Qlobal ərzaq problemi

Webmaster Elshan NASİROV IDEAL EDUCATION COMPANY 2001-2022
Related posts:

Qurolli qayiq diplomatiyasi – Gunboat diplomacy

AMIR TEMUR DIPLOMATIYASINING O’ZIGA XOS XUSUSIYATLARI VA BUGUNGI KUNDAGI AHAMIYATI Текст научной статьи по специальности «История и археология»

Похожие темы научных работ по истории и археологии , автор научной работы — Oxunov Abdulla

Текст научной работы на тему «AMIR TEMUR DIPLOMATIYASINING O’ZIGA XOS XUSUSIYATLARI VA BUGUNGI KUNDAGI AHAMIYATI»

Qurolli qayiq diplomatiyasi – Gunboat diplomacy

Mundarija

Terminning kelib chiqishi

Fatimə güləmirli müasir diplomatiya

Related posts: