Qaraciyərin piylənməsi. Səbəblər, fəsadlar, müalicə

Əgər qanaxma şiddətlidirsə və ya qara nəcisin müəyyən edilmiş səbəbi ciddidirsə, dərhal xəstəxanaya yerləşdirmə və təcili tibbi yardım tələb oluna bilər. Qara nəcisin digər səbəbləri üçün səbəbdən asılı olaraq tibbi müalicə verilir. Antasidlər, antibiotiklər, xoraları sağaldan, yoğun bağırsağın iltihabını aradan qaldıran dərmanlar adətən verilir. Bəzi dərmanlar, qara nəcisə səbəb olduğu aşkar edilərsə, dayandırıla və ya dəyişdirilə bilər.

Qara nəcis nəyi göstərir və necə müalicə olunur?

Qara nəcis, nəcisin tünd və ya qara rəngdə göründüyü bir vəziyyətdir. Qara nəcis bəzən bəzi dərmanların və ya dəmirlə zəngin olan bəzi qidaların qəbulu nəticəsində yaranır. Bəzi hallarda normal bir hadisə ola bilsə də, bəzən qara nəcis əsas tibbi vəziyyətin varlığını göstərir. Qara nəcis içində qan olması ilə əlaqədar ola bilər və buna melena deyilir.

Qara nəcis tez-tez digər mədə-bağırsaq şikayətləri ilə əlaqəli bir simptomdur və potensial olaraq mədə ilə əlaqəli bir problemi göstərə bilər. Qara nəcis tez-tez qatran görünür, pis qoxuya malik ola bilər və qarında narahatlıq da göstərə bilər. Nəcisdə qan olması səbəbindən qara görünə bilər. Qanama, ehtimal ki, yuxarı mədə-bağırsaq traktından ola bilər və traktdan keçərək müxtəlif həzm ifrazatlarına məruz qaldıqda, tez-tez qara və ya qatran olur.

Qara nəcis müxtəlif səbəblərdən yarana bilər, bunlardan bəziləri ciddi tibbi şərtlər də ola bilər.

Qara nəcis nəyi göstərir?

Qara nəcis, nəcisin rəngində dəyişikliklərə və ya mədə-bağırsaq probleminə səbəb olan maddələrin mümkün qəbulunu göstərir. Qara nəcisə səbəb ola biləcək bəzi səbəblər daxildir

Qara nəcisə səbəb ola biləcək ümumi şərtlər:

Qara nəcis adətən dəmirlə zəngin qidaların – ispanaq, qara biyan və qara biyan kimi qidaların istehlakının nəticəsi ola bilər. Dəmir əlavələrinin, qurğuşun və ya tərkibində vismut olan digər dərmanların qəbulu da qara nəcisə səbəb ola bilər.

Qara nəcisə səbəb ola bilən özofagus şərtləri:

Mədənin üstündəki boru hissəsi olan özofagusa təsir edən şərtlər qanaxmaya səbəb ola bilər. Belə qanaxma həzm sisteminə daxil olur və gizli qan ehtiva edən qara nəcislə nəticələnir. Bu cür şərtlərə ağır ezofagit (qida borusunun daxili selikli qişasının iltihabı) və ya özofagus xoraları (selikli qişanın xoraları) daxildir. Genişlənmiş qan damarlarının qanaxmaya səbəb olduğu özofagus varikozları dərhal diqqət tələb edən tibbi təcili yardım ola bilər.

Qara nəcisin mədə-bağırsaq səbəbləri:

Dərman və ağrıkəsicilərin qəbulu nəticəsində yarana bilən mədə selikli qişasının iltihabı və mədə xorası olan qastrit də qanaxmaya səbəb ola bilər. Qanayan mədə xorası və ya mədə xorası (nazik bağırsaqda yaralar) tez-tez az miqdarda qanı həzm sisteminə keçir və bu da qara nəcisə gətirib çıxarır.

Özofagus, mədə xərçəngi və yuxarı mədə-bağırsaq sistemini təsir edən digər xərçəng növləri qara nəcisə səbəb ola bilər. Kolon və ya düz bağırsaq xərçəngləri qanaxmaya səbəb ola bilər və qara nəcislə nəticələnə bilər. Divertikulit, kolit, enterit, Crohn xəstəliyi və xoralı kolit də daxil olmaqla iltihablı bağırsaq xəstəlikləri kimi digər mədə-bağırsaq xəstəlikləri də nəcisin qara rəngə çevrilməsinə səbəb ola bilər.

Anormal qan damarları və ya mədə-bağırsaq traktının qan damarlarına təsir edən pozğunluqlar qanaxmaya səbəb ola bilər. Eynilə, yemək borusu və ya mədədə qanaxmaya səbəb olan hər hansı travma və ya qıcıqlanma qara nəcisə səbəb ola bilər.

Bağırsağa təsir edən digər tibbi təcili vəziyyət, nekrotizan enterokolit, bağırsaq selikli qişasının şiddətli iltihabına və ölümünə səbəb ola bilər və qara nəcisə səbəb ola bilər. Bağırsağın bir hissəsinin qatlanması və müntəzəm keçidin maneə törədilməsi, qara nəcisin əmələ gəlməsinə səbəb olan digər potensial ölümcül vəziyyət invajinasiyadır.

Qara nəcisin digər səbəbləri:

Müalicə hissəsi kimi qəbul edilən radiasiya terapiyası bədənə təsir edə bilər və bəzən qara nəcisə səbəb ola bilər. Bəzən qan qrupunun düzgün uyğun gəlməməsi səbəbindən xəstəyə qan köçürülməsinə reaksiya nəticəsində baş verən transfuziya reaksiyaları. Qan damarlarının qalınlaşmasına və qanaxmaya səbəb olan qan damarlarının allergik reaksiyasına vaskulit deyilir. Qarayara kimi bəzi nadir bakterial infeksiyalar qanaxmaya və qara nəcisə səbəb ola bilər ki, bu da tez-tez təcili tibbi yardımdır.

Qara nəcis problemi necə müalicə olunur?

Qara nəcis həmişə çılpaq gözlə görünmür. Nəcisin müayinəsi və laboratoriya testləri, nəcisdə gizli qanın varlığını müəyyən edə bilər. Qara nəcislərə vaxtında müraciət etmək lazımdır, əks halda səbəb daxili qanaxmadırsa, bu, davam edəcək və ağır qan itkisi, anemiya, şok və xərçəng kimi əsas vəziyyətin şiddətinin artması kimi potensial ağırlaşmalara səbəb ola bilər.

Qara nəcisin müalicəsi, səbəbi müəyyən etmək və mümkün səbəblərlə əlaqəli araşdırmalar aparmaqdan ibarətdir. Tarixdə qara nəcisin müddəti və şiddəti daxildir. Mövcud tibbi xəstəliklərin tarixi, düz bağırsaqdan qanaxma epizodları, hər hansı mədə-bağırsaq şikayətləri, davam edən dərmanların və qida əlavələrinin qeydləri və s.

Qara nəcisin səbəbini təyin etmək üçün aparılan araşdırmalara adətən qan və nəcisin müayinəsi və qarın müayinəsi daxildir. Barium yemək tədqiqatları, endoskopiya və digər qabaqcıl tədqiqatlar tələb oluna bilər.

Əgər qanaxma şiddətlidirsə və ya qara nəcisin müəyyən edilmiş səbəbi ciddidirsə, dərhal xəstəxanaya yerləşdirmə və təcili tibbi yardım tələb oluna bilər. Qara nəcisin digər səbəbləri üçün səbəbdən asılı olaraq tibbi müalicə verilir. Antasidlər, antibiotiklər, xoraları sağaldan, yoğun bağırsağın iltihabını aradan qaldıran dərmanlar adətən verilir. Bəzi dərmanlar, qara nəcisə səbəb olduğu aşkar edilərsə, dayandırıla və ya dəyişdirilə bilər.

Pəhriz dəyişiklikləri ümumiyyətlə yüksək kalorili, yüksək yağlı qidaların azaldılmasını və tərəvəz və meyvələrlə yüksək lifli pəhriz daxil etməyi əhatə edir. Mədə mukozasını qıcıqlandırmamaq üçün qızardılmış və ədviyyatlı qidaları azaldın, siqareti dayandırın və spirt qəbulunu məhdudlaşdırın. Bağırsaq hərəkətlərini nizamlı saxlamaq üçün bol su için və mütəmadi olaraq məşq edin.

Qaraciyərin piylənməsi. Səbəblər, fəsadlar, müalicə

Qaraciyərin piylənməsi zamanı qara ciyərdə artıq piy yığılır.

Nəticədə burada iltihab yaranır, qaraciyərin hüceyrələri tədricən birləşdirici toxuma ilə əvəz olunmağa başlayır (buna “fibroz” deyilir). Bütün bunlar qara ciyərin funksiyalarını pozur. Qaraciyər çox vacib orqandır. Bu orqanda olan istənilər pozulmalar bütün orqanizmin fəaliyyətinə mənfi təsir edir.

Xoşbəxtlikdən, qaraciyər çox yüksək özünü bərpa etmək xüsusiyyətlərinə malikdir. Müəyyən pəhriz və müalicə tədbirləri qaraciyərin piylənməsini dayandıra bilər və qaraciyər öz funksiyalarını bərpa edə bilər. Lakin gecikmiş mərhələlərdə qaraciyərin piylənməsi fonunda xroniki hepatit (qaraciyərin iltihabı), sirroz və qaraciyərin xərçəngi inkişaf edə bilər.

Qaraciyərin piylənməsin çox yayılmış pozulmadır. Bu pozulmaya həm kişilərdə, həm də qadınlarda rast gəlinir.

Saglamolun.az bildirir ki, xəstəliyin əsas səbəblərindən biri spirtli içkilərin və yağlı, şirin qidaların həddindən artıq qəbulu sayılır.

Digər səbəblər arasında:

– natamam qidalanma (zülallar və ya vitaminlərin çatışmazlığı)

– mübadilə proseslərinin pozulması

– xroniki zəhərlənmələr (ziyanlı istehsalatlarda və s.)

– şəkərli diabet və tireotoksikoz (qalxanvari vəzinin fəaliyyətinin artması ilə bağlı olunan pozulma)

– dərman preparatların qəbulu

– qanda dəmirin yüksək olması (genetik pozulma)

– artıq çəki və piylənmə.

İlk mərhələlərdə xəstəlik özünü heç bir əlamətlə büruzə verməyə bilər. Əvvəl xəstəni bu kimi simptomlar narahat edə bilər: həzmin pozulması, ürəkbulanması, bəzən qusma, sağ qabırğaaltı nahiyəsində ağırlıq. Əksər hallarda insan buna fikir vermir və ya digər pozulmalarla əlaqələndirir (zəhərlənmə, qidanın həddən artıq qəbulu və s.). Xəstəlik inkişaf etdikcə zəiflik, səbəbsiz yorğunluq, əmək qabiliyyətinin azalması, sağ qabırğaaltı nahiyəsində ağrılar, boyun və qoltuğaltı nahiyələrində tünd ləkələrin əmələ gəlməsi kimi simptomlar meydana çıxır. Xəstənin qara ciyəri böyüyür.

Xəstəliyin ilk simptomlarında dərhal həkimə müraciət etmək lazımdır. Xəstəliyin diaqnostikası və müalicəsi ilə hepatoloq məşğul olur.

Diaqnozun təsdiqləşdirilməsi üçün xəstəyə qan analizi və qarın boşluğunun USM-i təyin olunur. Bəzən xəstəyə qara ciyərin biopsiyası təyin oluna bilər. Biopsiya zamanı qara ciyərin mikroskopik toxuması nazik iynə ilə götürülür və mikroskop altında müayinə olunur.

Qara ciyərin piylənməsinin müalicəsi uzunmüddətli olur. Xəstə spirtli içkilərdən tam, xüsusi pəhriz saxlamalıdır. Qidalanmadan bütün yağlı, qızardılmış, çox şirin məhsullar, konservlər, ədviyyatlı qidalar, yağlı kremlər çıxarılmalıdır. Xəstə yağsız bişmiş ət, balıq, təzə meyvə-tərəvəz, süd məhsulları yeməlidir. Pəhrizdən əlavə xəstəyə müalicə təyin olunur – qara ciyərin bərpasına kömək edən preparatlar, vitaminlər, bəzi xalq təbabəti vasitələri (itburnu, qanqal, solmaz çiçəyi). Həmçinin xəstə fiziki aktiv olmalı, idmanla məşğul olmalıdır (lakin ağır fiziki yükləmələ əks-göstərişdir). Açıq havada gəzintilər, üzgüçülük xüsusilə xeyirlidir.

Saglamolun.Az