Formativ qiymətləndirmə jurnali

Müəllimdən formativ qiymətləndirmə jurnalını tələb etmək olar? –Hüquqi qayda

Formativ qiymətləndirmə necə aparılır?

Bu dəyişiklərdən sonra ibtidai təhsil səviyyəsində summativqiymətləndirmələrin sayı təxmini100, ümumi orta təhsil səviyyəsində isə hər sinif üzrə təxminən 25 vahid azaldılıb.

X-XI siniflərdə 22 summativqiymətləndirmələğv edilib. Ümumilikdə tam orta təhsil səviyyəsi üzrə summativqiymətləndirmələrin sayı 347 vahid azaldılıb.

Summativsayındakı bu kəskin azalma formativ qiymətləndirməyə olan tələbatı artırır və onun tam düzgün, standartlara uyğun aparılmasını zəruri edir.

Formativ qiymətləndirmə nədir və o digər qiymətləndirmənövlərindən nə ilə fərqlənir?

Formativ qiymətləndirmə şagirdin bilik vəbacarıqların nə vəziyyətdə olmasını izləmək, qarşıya çıxan problemləri aradan qaldırmaq məqsədilə aparılır. O, tədrisin düzgün istiqamətlənməsinə xidmət edir. Bu, dərsi müşayiət edən prosesdir və müntəzəm həyata keçirilir.

Onu digər qiymətləndirmənövlərindənfərqləndirən əsas cəhətlər isə şagirdin gündəlik dərsə hazırlıq səviyyəsini əks etdirərək,hər gün həyata keçirilməsi, qiymət və ya balla deyil, meyarlar şəklində, sözlərlə ifadə olunmasıdır.

Formativ qiymətləndirmə necə aparılır?

Formativ qiymətləndirmənin aparılması qaydalarına görə, müəllim məzmun standartları əsasında qiymətləndirmə meyarlarını müəyyənləşdirməlidir. Formativ qiymətləndirməşagirdlərin standartlarda tələb olunan bacarıqlara yiyələnməsi məqsədi daşıyır. Müəllim şagirdin fəaliyyətini konkret mövzular üzrə izləyir. Eyni standart dərslikdəki bir neçə mövzu ilə uzlaşırsa, həmin standartlardan çıxan qiymətləndirmə meyarları növbəti dərslərdə də istifadə edilə bilər. Eyni standart bir neçə dərsdə reallaşdığına görə jurnalda şagirdin adının qarşısında hər dərsdə qeydlərin olması mütləq deyil.

Formativ qiymətləndirməüçün yalnız testlərdən deyil, yazı işləri, çalışmalardan da istifadə edilə bilər. Qiymətləndirmənin bu növündə müəllim nəticələri yazmaq üçün dərsin sonunda 6 dəqiqəyədək vaxt ayırır. Nəticələr formativ qiymətləndirmədəftəri və məktəbli kitabçasında sözlərlə ifadə olunur. Heç bir rəqəm və simvollardan, “mənimsəyir”,”mənimsəmir”, “bilir”, “bilmir”, “yaxşı”, “orta”, “zəif” və digər bu kimi ifadələrdən istifadəedilməməlidir.

Meyarlar necə müəyyənləşdirilməlidir?

Şagird fənlər üzrə meyarlara uyğun olaraq zəif, orta və yüksək qiymətləndirilə bilər. Məsələn, müəllim Azərbaycan dili fənnindən mühakimə yürütmə, fikri əsaslandırma, sözlərin semantik xüsusiyyətlərini müəyyənləşdirmə kimi meyarlar müəyyənləşdirə bilər.

Mühakimə qabiliyyəti meyarına əsasən, “Mühakimə yürütməkdə çətinlik çəkir” ifadəsi şagirdin mühakimə yürütmə qabiliyyətinin zəif, “mühakimələri mətndəki əsas fikri qismən əhatə edir” ifadəsi orta, “əsas fikirlə bağlı sərbəst mühakimə yürüdə bilir” ifadəsi isə yaxşı olduğunu göstərir. Və ya şagirdin fikrini əsaslandırma qabiliyyətinin orta səviyyədə olmasını “faktları dəqiq olmasa da, sərbəst fikir söyləyir” cümləsi ilə əks etdirmək olar.

Müəllimləri narahat edən əsas məsələ:

Əvvəlki qaydalara görə, müəllim formativ qiymətləndirilməni aparır, şagirdin nəticəsini məktəbli kitabçasında sözlə, müəllimin formativ qiymətləndirmə dəftərində isə səviyyələr üzrə rum rəqəmi ilə qeyd edirdi. İndi isə müəllim şagirdin nəticələrini yalnız sözlə həm məktəbli kitabçası, həm də müəllimin formativ qiymətləndirmə dəftərində qeyd etməlidir. Əksər müəllimlər 45 dəqiqə ərzində bütün şagirdləri bu şəkildə qiymətləndirməyin fiziki baxımdan mümkünsüzlüyündən narahatdırlar.

Əslində isə yeni qaydalarda bütün bunlar nəzərə alınıb. Formativ qiymətləndirməgündəlik aparılsa da, hər dərs üzrə 5-8 şagirdin formativ qiymətləndirilmə nəticəsinin məktəbli kitabçası və müəllimin formativ qiymətləndirmə dəftərində qeyd olunması kifayətdir.

Qeyd edək ki, müəllim dərs ilinin yarımillərinin sonunda müəllimin formativ qiymətləndirmə dəftərindəki qeydlər əsasında təhsilalanınyarımillik fəaliyyətinin qısa təsvirini hazırlayır və həmin təsvir təhsilalanın ümumi təhsil müəssisəsindəki fərdi qovluğunda saxlanılır.

Yekun qiymətlər isə summativqiymətləndirmədəyarımillər üzrə olan balların toplanıb ikiyə bölünməsi, həmin bala uyğun qiymət çıxarılması üsulu ilə həyata keçirilir.azedu.az

Formativ qiymətləndirmə jurnali

2019-11-08 10:51:00

Müəllimdən formativ qiymətləndirmə jurnalını tələb etmək olar? –Hüquqi qayda

Müəllimlərin qiymətləndirmə qaydalarına edilən dəyişikləri müəyyən qədər mənimsəmələrinə baxmayaraq, hələ də bəzi qaranlıq məqamlar qalmaqdadır. Hazırda onları ən çox maraqlandıran isə formativ qiymətləndirmə jurnalının mütləqliyi ilə bağlıdır: Məktəblərdəki metodbirləşmə rəhbərləri və direktorlar müəllimlərdən formativ qiymətləndirmə jurnalını tələb edirlər. Amma bu jurnalın kiçik dəftərçə xarakteri daşıması, dövlət sənədi hesab edilməməsi müəllimlərdə çaşqınlıq yaradır: Direktor və ya metodbirləşmə rəhbərinin müəllimdən formativ qiymətləndirmə jurnalını tələb etmək hüquqları var? Qanunvericilik necə təlimatlandırır? AzEdu.az məlumat verir ki, bu barədə məlumatlar Ümumtəhsil Məktəblərində Məktəbdaxili Qiymətləndirmənin Aparılması barədə Təlimatda qeyd olunub. Təlimata əsasən, müəllim dərs ilinin yarımillərinin sonunda formativ qiymətləndirmə dəftərindəki qeydlər əsasında təhsilalanın yarımillik fəaliyyətinin qısa təsvirini hazırlayır. Həmin təsvir təhsilalanın ümumi təhsil müəssisəsindəki fərdi qovluğunda saxlanılır. Yekun qiymətlər isə summativ qiymətləndirmələrə əsasən hesablanır. Bundan əlavə, təlimata görə, formativ qiymətləndirmə rəsmi qiymətləndirmə deyil. Nəticələr formativ qiymətləndirmə jurnalı və məktəbli kitabçasında şagirdin idraki, hərəki fəaliyyətinin səviyyələrinə uyğun sözlərlə ifadə olunur. Heç bir rəqəm və simvollardan, “mənimsəyir”, “mənimsəmir”, “bilir”, “bilmir”, “y.axşı”, “orta”, “zəif” və digər bu kimi ifadələrdən istifadə olunmur. Formativ qiymətləndirmə jurnalındakı qeydlər məktəbli kitabçasında da yazılır. Qanunvericilik formativ qiymətləndirmə jurnalını rəsmi sənəd hesab etməsə də, müəllimdən onun tələb edilməsinin nə dərəcədə düzgün olduunu direktorun dilindən eşitmək də maraqlıdır. Mövzu ilə bağlı AzEdu.az-a danışan Ağdam rayonu 91 nömrəli tam orta məktəbin direktoru Nemət Rüstəmli bildirib ki, formativ qiymətləndirmə jurnalı müəllim gündəliyi xarakteri daşıyır: “Formativ qiymətləndirmə jurnalı sırf müəllimin özünə aiddir. Müəllim onu istədiyi kimi tuta, tərtib edə bilər. O, müəllimə şagirdin dərsə nə dərəcədə davamlı olması, bilik səviyyəsi barədə şəxsi qeydlər etməsi üçün imkan yaradır. Amma fikrimcə, formativ qiymətləndirmə dəftəri müəllimə əlavə yükdür. Çünki gündəlik , formativ qiymətləndirmə dəftəri, dövlət jurnalı və s.-ni yazmaq xeyli vaxt tələb edir. Bu, həm müəllimin dərsə hazırlığına, həm də tədrisin gedişinə təsir göstərir. Məsələni günə 3-4 şagirdi qiymətləndirməklə həll etmək mümkündür”. “Rəsmi qərar olmasa da, tövsiyədir” “Müəllimdən bu jurnalın tələb olunmasının qanuni əsasları varmı?” sualına isə Nemət müəllim belə cavab verib: “Bu, könüllü deyil. Dövlət sənədi hesab edilməsə belə, müəllimi formativ qiymətləndirmə dəftəri olmadan dərsə buraxmaq olmaz. Müəllim dərsi bu gün necə keçəcəyini planlaşdırır. Formativ qiymətləndirmə jurnalı da belədir. Müəllimin gündəlik hansı şagirdləri necə qiymətləndirməsi barədə hesabat xarakteri daşıyır. Bu, vacibdir, amma bir alternativini də yaratmaq olar. Məsələn, kurslardan birində işləyəndə çox gözəl təcrübənin şahidi oldum. Müəllim şagirdlər barədə rəy yazır, valideyn pulu ödəyəndə rəyi ona oxutdururdu. Yaxşı olardı, bu tip alternativlərdən istifadə edilsin. Müəllim gündəlik məlumatları bir yerə qeyd etsin, valideyn isə ayın sonunda ondan hesabat alsın. Formativ qiymətləndirmə jurnalı rəsmi qərar olmasa da, tövsiyədir. Bu olmadan müəllimin dərsi necə keçdiyini, şagirdləri necə qiymətləndirdiyini bilmək mümkün deyil. Onun məqsədi budur : “dərsi necə keçirsənsə, yaz və görünsün”. Bu, xüsusi jurnal deyil, adi dəftərdir”.

Lamiyə Süleymanlı

Bu bölməyə aid digər xəbərlər

Məktəblərdə psixoloji xidmətin monitorinqi aparılır

2023-03-15 09:47:09

Bu məktəbdə kimya, fizika, biologiya, musiqi müəllimi yoxdur – PROBLEM

2023-03-14 12:40:00

FHN orta məktəbdə təlim keçirib – FOTO

2023-03-13 16:31:00

Məktəblərdə ağacəkmə kampaniyası davam edir

2023-03-13 15:27:00

Sinif müəllimi əməliyyatdan sonra vəfat etdi

2023-03-13 09:32:06

Məktəblərdə fövqəladə hallar zamanı necə davranmalı.

2023-03-11 15:59:00

Azərbaycanda repetitor yanından qayıdan məktəbli qız QAÇIRILDI

2023-03-10 13:27:10

Bakıda tanınmış pedaqoqla görüş keçirilib

2023-03-09 16:25:02

FHN Bərdədə orta məktəbdə təlim keçirib

Ümumi Formativ Qiymətləndirmə Nümunələri

Formativ qiymətləndirmə təlimat zamanı anlayışın yoxlanılmasının qeyri-rəsmi prosesidir. Bu cür qiymətləndirmə müəllimlərə şagirdlərin dərsi davam etdirib-etmədiklərini və ya şagirdlərin müvəffəqiyyətini təmin etmək üçün hər hansı bir anlayışı yenidən araşdırmalı olduqlarını izah edir. Müəllimlər tez-tez özləri də bilmədən formalaşdırıcı qiymətləndirmələrdən istifadə edirlər, çünki şagirdlərin irəliləməsini yoxlamaq yaxşı planlaşdırılan dərsin vacib hissəsidir.

Formativ və Summativ Qiymətləndirmələr

Formativ və summativ qiymətləndirmələr arasında bir neçə fərq var. Hər iki qiymətləndirmə növü də öyrənmə məqsədlərinə uyğunlaşdırılsa da, summativ qiymətləndirmələr daha yüksək nisbətdədir.

Summativ qiymətləndirmələr təlim müddətinin sonunda baş verir və müəyyənləşdirir nə tələbələr öyrənmişlər. Müəllimlər görmək üçün formativ qiymətləndirmələrdən istifadə edirlər Necə tələbələr öyrənirlər və təlimatlarını tənzimləməyə ehtiyaclarının olub olmadığını müəyyənləşdirirlər.

Məktəbəqədər uşaq üçün formalaşdırıcı qiymətləndirmə nümunələri

Uşaqlar məktəbəqədər təhsil müəssisəsinə geniş vərdişlərlə gəlirlər. Məktəbəqədər müəllimlər tədris ili ərzində şagirdlərinin idrak, sosial-emosional və fiziki inkişafını yoxlamaq üçün formalaşdırıcı qiymətləndirmələrdən istifadə edirlər. Formativ qiymətləndirmə nəticələrinə əsasən, şagirdlər uşaq bağçasına hazırlaşarkən öyrənmə boşluqlarını doldura bilərlər.

Budur məktəbəqədər formalaşdırıcı qiymətləndirmə nümunələri.

Monitorinq

Məktəbəqədər müəllimlər hər kəsin bir anlayışı qavradığını və ya bir dərslə məşğul olub olmadığını qiymətləndirmək üçün siniflərini daim müşahidə edirlər. Monitorinq bütün qrup fəaliyyətlərində və ya oyun zamanı baş verə bilər. Bir neçə şagird müəyyən bir bacarıqla mübarizə aparırsa, müəllim müşahidələrindən kiçik bir qrup yaratmaq və ya təkbətək rəhbərlik etmək üçün istifadə edə bilər.

Oyunlar

Anlaşma yoxlanarkən məktəbəqədər oyunlar çox məlumatlı ola bilər. Ümumi motor bacarıqları ilə mübarizə aparan tələbələr etiket və ya estafet yarışlarında geridə qala bilərlər. Digər şagirdlər bir sinif tahmin oyununda hər hərfi adlandıra bilməyəcəklər. Hər dəfə oyun müəllimin irəliləməsi üçün məlumat verir.

Valideyn ünsiyyəti

Valideynlərlə möhkəm təmasda olmaq öyrənmənin baş verməsini təmin etmək üçün əla yoldur. Müəllimlər vaxtaşırı valideynlərə emosional tənzimləmə, bir və iki addımlıq istiqamətləri izləmək və fiziki mərhələlər kimi bacarıqlarla irəliləməni qeyd etmək üçün qısa anketlər göndərə bilərlər.

Fiziki cavab

Məktəbəqədər uşaqlar ümumiyyətlə şifahi olduğundan daha fiziki olduqları üçün fiziki reaksiyalar təsirli formativ qiymətləndirmələrdir. Bir anlayışı anlayan şagirdlər alqışlaya bilər, başa düşməyənlər ayağa qalxa bilər. Bu qiymətləndirmə növü, ümumi fiziki reaksiya strategiyalarını (TPR) tətbiq edərkən xüsusilə faydalıdır.

İbtidai sinif otaqları üçün formalaşdırıcı qiymətləndirmə nümunələri

İbtidai siniflərdə başa düşülmənin yoxlanılması orfoqrafiya testləri və riyaziyyat təlimlərindən daha cəlbedici ola bilər. Formativ qiymətləndirmələr həm cəlbedici ola bilər, həm də ümumi əsas standartlara uyğunlaşdırıla bilər. İbtidai sinif şagirdləri üçün bir neçə ümumi əsas formalaşdırıcı qiymətləndirmə nümunələri.

Sinif anketləri

Bəzən tələbələr kömək istəməkdən və ya bir şey başa düşmədiklərini etiraf etməkdən çox utanırlar. Sinif anketləri müəllimə sinifin neçə faizinin davam etməyə hazır olduğunu bildirir. Şagirdlər anonim sənədləri bir konsepsiyanı başa düşdüklərini anonim olaraq göstərə bilərlər və müəllim (və ya bir könüllü tələbə) cavabları bir qrafaya yığa bilər.

Masa işarələri

Anlaşmanın sürətli yoxlanılması üçün sinifə parlaq rəngli altlıqları paylayın. Dərsin əvvəlində sahillərini bir tərəfə çevirsinlər və konsepsiyanı anladıqları zaman digər tərəfə çevirə bilərlər. Sinif ətrafına nəzər saldıqda müəllimə dərsin tamamlandığını və ya bir konsepsiya dəyişdirməyin lazım olduğunu deyə bilər.

Tətbiqlər

Tələbə irəliləməsini müəllim panellərinə bağlayan bir çox öyrənmə tətbiqi var. Bu yüksək maraq tədris metodları müəllimlərə hansı şagirdlərin səviyyələrini keçdiyini və ya hansı bacarıqları inkişaf etdirməli olduqlarını bildirir. Ayrıca, öz öyrənmələri haqqında bilmək istəyən tələbələr üçün ani rəy təqdim edirlər.

Biletlərdən çıxın

Şagirdlər günün sonunda nə öyrəndilər? Çıxış biletləri tələbələrin günün təlimatını əks etdirmələri üçün faydalıdır. Öyrəndiklərini, mübarizə apardıqlarını və ya daha çox bilmək istədiklərini yazmaq üçün indeks kartlarından və ya kağız vərəqələrdən istifadə edə bilərlər. Şagirdlər daha sonra bu biletləri qapıdan çıxarkən müəllimə verirlər. Cavab lövhəsindən istifadə başa düşülməsini yoxlamaq üçün başqa bir yoldur.

Orta sinif otaqları üçün formalaşdırıcı qiymətləndirmə nümunələri

Özünü əks etdirə bilən orta və orta məktəb şagirdləri üçün əl qaldırmaq və ya başını qaldırmaq çox sadə ola bilər. Müəllimlər, şagirdləri öz öyrənmə səyahətlərinin bir hissəsi halına gətirən formalaşdırıcı qiymətləndirmə variantları ilə əsas konsepsiya anlayışından kənara çıxa bilərlər. Orta və orta məktəbdə şagirdlərin irəliləməsini yoxlamaq üçün bəzi yollar.

Mini taxtalar

Dərsin əvvəlində mini lövhələr (və ya yapışqan notlar) paylayın. Dərs bitdikdən sonra şagirdlərdən soruşduqları sualları qeyd etmələrini təmin edin. Müstəqil işlərlə məşğul olduqları zaman sinifdə gəzin və hər hansı bir problemi həll edin. Bir çox tələbə eyni konsepsiya ilə mübarizə aparırsa, fikri sabah təkrarlayın.

Üç xülasə

Bir anlayışı öz sözlərinizlə təkrarlamaq, başa düşməyin yaxşı bir göstəricisidir. Şagirdlər üç xülasə yaza bilərlər – biri 75-100 sözdən biri, biri 30-50 sözdən biri və biri 10-15 sözdən biri – indiyə qədər başa düşdüklərini nümayiş etdirmək üçün. Sürətli yoxlamalar üçün şagirdlərdən xülasələrdən yalnız birini doldurun.

Strateji Sorğu

Strateji sorğu strategiyaları ilə şagirdlərin bir konsepsiyanı nə qədər dərindən başa düşdüklərini müəyyənləşdirin. Bloom’un Taksonomiyasının ilk bir neçə səviyyəsindəki suallara cavab verə bilsələr, dərsdəki məlumatları tətbiq edə, təhlil edə və ya qiymətləndirə biləcəklərini gör. Bu tip suallar istiləşmə, müzakirə sualları və ya sürətli yazı istəkləri üçün uyğundur.

Özün qiymətləndirmə və iş saatları

Orta məktəbdə şagirdlər çox vaxt öz öyrənmə və fəaliyyətlərinin ən yaxşı hakimləridirlər. Tələbələrin öz öyrənmələrini, layihə tərəqqisini və ya bacarıq inkişafını qiymətləndirməsi üçün rubrikalar paylayın. Fərdi olaraq görüşün və ya şagirdlərin bir konsepsiya və ya tələb ilə yaşadıqları çətinliklər haqqında danışmaları üçün həmyaşıd qrupları yaradın. Müəllimlər şagirdlərlə görüşmək üçün dərsdən əvvəl, dərs zamanı və ya sonrası iş saatları yarada bilərlər.

Daha çox qiymətləndirmə mənbələri

Sinifdə qiymətləndirmə ilə bağlı daha çox fikir istəyirsinizsə, unikal formalaşdırıcı nümunələrdəki məqaləmizə baxın. Keçmiş testləri və yekun sənədləri əldə etmək üçün bu fikirlərlə summativ qiymətləndirmələr apara bilərsiniz.