QDİƏT ölkələri fövqəladə halların aradan qaldırılması sahəsində əməkdaşlıq müqaviləsi imzalayıb

Nüvə partlayışından sonra radiasiya səviyyəsinin eyni vaxta gətirilməsi. Radiaktiv maddələrlə zədələnmiş ərazidə fəaliyyət zamanı mümkün şüalanma dozasının təyin edilməsi. Zədələnmiş ərazidə insanların təhlükəsiz qalma müddətinin təyini. Fəhlələrin, qulluqçuların, əhalinin və dəstələrin şəxsi heyətinin təyini. Kimyəvi zədələnmə ocağının sərhəddinin, zədələnmə zonalarının sahələrinin, zəhərləyici maddələrin növünün təyin edilməsi. Yerdə və texnikada zəhərləyici maddələrin dayanıqlığının təyini. Zəhərlənmiş havanın yayılma məsafəsinin təyini. Fəhlə və qulluqçuların mühafizə vasitələrində qalma müddətinin təyini. Obyektin (bina, qurğu, kommunikasiya və s.) elementlərinin dağılma dərəcəsinin təyini. Zədələnmə ocaqlarında yanğınların sərhədlərinin təyini. Radiasiya, kimyəvi kəşfiyyat və dozimetrik nəzarət cihazları, onların təsnifatı və iş prinsipləri. İonlaşdırıcı şüalanmaların aşkar edilməsi və ölçülməsi üsulları. Radiasiya, kimyəvi kəşfiyyat və dozimetrik nəzarət cihazlarının əsas xarakteristikaları və onlardan istifadə edilmə qaydaları. Dozanın gücünü və şualanma dozasını ölçən cihazlar: İMD-21 DP-64, DP-22V, İD-1, DP-5A (B, V), DP-24 və Qoşun kimyəvi kəşfiyat cihazı, xarakteristikaları, istifadə qaydaları, təyinatı və quruluşu.
Mövzu 4. Fövqəlada hallarda əhalinin mühafizəsinin əsas prinsipləri və

Xankəndi

“Məhkəmə-hüquq sistemində islahatların dərinləşdirilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərmanının bir çox hissəsi sahibkarlığın inkişafına, onun maraqlarının qorunmasına və investisiyaların təşviqinə yönəlib”.

Azvision.az xəbər verir ki, bunu Azərbaycan Respublikasının Birinci vitse prezideninin köməkçisi Gündüz Kərimov “Azərbaycanda məhkəmə-hüquq islahatları: AmCham ilə müzakirələr” mövzusunda keçirilən konfransda deyib.

G.Kərimov bildirib ki, fərmanda Prezident tərəfindən müxtəlif dövlət qurumlarına, təşkilatlara müəyyən tapşırıqlar və tövsiyyələr verilib: “Bu tövsiyələr və tapşırıqlar həmin sahədə müxtəlif qanun, fəmran və sərəncamların layihəsinin hazırlanması ilə bağlıdır. Fərman bir çox məsələləri əhatə edir: Məhkəməyə müraciət hüququndan başlayaraq məhkəmə qərarlarının icrasının təmin edilməsinə qədər. Ona görə də bu fərmanı strateji sənəd kimi hesab etmək olar”.

O, vurğulayıb ki, fərmanda əksini tapan əsas məqamlardan biri də sahibkarlıq fəaliyyəti ilə bağlı məsələlərə, mübahisələrə baxan yeni ixtsaslaşmış məhkəmənin yaradılmasının mümkünlüyüdür: “İxtisaslamış, hüquq cəmiyyətinin etimadını qazanmış və dərin biliklərə malik olan hakimlərdən ibarət olan məhkəmənin olması bu sahədə bir hüquqi tarazlıq gətirəcək. Fərmanda eyni zamanda süründürməçilik və digər neqativ halların aradan qaldırılması məsələsi də öz əksini tapıb. Bunu təmin etmək üçün hakimlərin müstəqilliyinin təmin edilməsi, onların sosial müdafiəsinin gücləndirilməsi, məhkəmələrin işinə müdaxilələrin qarşısının alınması, hakimlərin peşəkar səviyyəsinin qiymətləndirilməsi və hüquq pozuntularına yol verən hakimlərin intizam məsuliyyətinə cəlb edilməsinin labüdlüyü məsələsi də xüsusilə vurğulanıb”.

G.Kərimov qeyd edib ki, Fərmanda eyni zamanda elekron məhkəmə ilə bağlı məsələlər var və hüquqi müəyyənliyin gücləndirilməsinə xidmət edəcək “Elektron məhkəmə” sistemi çox vacibdir.

“Fərmanda Ədliyyə Nazirliyinə “Elektron məhkəmə” sistemi ilə bağlı işlərin yekunlaşdırılması və həmin sistem daxilində də müxtəlif meyyarlar əsasında və dünyanın aparıcı ölkələrinin təcrübəsinə əsasən məhkəmə qərarlarının effektiv axtarış sisteminin yaradılması nəzərdə tutulub. Bu sistemin effektivliyi nəinki məhkəmə sistemi, hüquq ictimaiyyəti üçün, istənilən şəxs üçün məhkəmə qərarlarının şəffaflığını, ardıcıllığını və əl çatanlığını təmin edəcək”.

QDİƏT ölkələri fövqəladə halların aradan qaldırılması sahəsində əməkdaşlıq müqaviləsi imzalayıb

Bakı. 8 iyun. REPORT.AZ/ Qara Dəniz İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı (QDİƏT) iştirakçı ölkələrinin fövqəladə hallar xidmətlərinin rəhbərləri bu gün fövqəladə hallar və texnogen qəzaların nəticələrinin aradan qaldırılması üzrə əlavə tədbirlər haqqında müqavilə imzalayıblar. “Report” “İnterfaks”a istinadən xəbər verir ki, imzalanma mərasimi Soçidə baş tutub. Həm texnogen, həm də təbii hadisələrlə üzləşən QDİƏT-in iştirakçı ölkələri arasında fövqəladə halların qarşısının alınması və aradan qaldırılması sahəsində qarşılıqlı əlaqəyə xüsusi diqqət ayrılır. Buna görə də bütün QDİƏT üzvləri bu istiqamətdə gələcək əməkdaşlığa maraqlıdır”, – görüşün yekunlarına görə təşkilatın beynəlxalq katibliyinin baş katibi Maykl Xristidis bildirib. QDİƏT 1999-cu ildə yaradılıb və 12 üzvdən ibarətdir: Azərbaycan, Albaniya, Türkiyə, Bolqarıstan, Yunanıstan, Gürcüstan, Moldova, Rusiya, Rumıniya, Serbiya, Ukrayna və Ermənistan. Ukrayna və Türkiyə Soçidəki görüşdə iştirak etməyib.

Kafedrasi

1. TEMATİK-METODİK GÖSTƏRİŞLƏR
Azərbaycan Respublikasının bəzi ali məktəblərində (texniki ali məktəblərində) həyat fəaliyyətinin təhlükəsizliyi ilə əlaqədar “Mülki müdafiə” fənni ayrı-ayrı tədris edildiyi üçün onların proqramı da müxtəlifdir, proqramlarda çoxlu təkrarlanmalara yol verilir. Humanitar və pedaqoji ali məktəblərdə isə insanların gündəlik fəaliyyətində (işdə, məişətdə və s.) qarşılaşdıqları adi təhlükə hallarından (səs-küydən, tozdan, cərəyandan, qazdan və sairə) mühafizə tədbirləri tədris edilmir. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 16 dekabr 2005-ci tarixli 1182 saylı Fərmanına əsasən Fövqəladə Hallar Nazirliyinin yaradılması və həyat fəaliyyətinin təhlükəsizliyi ilə əlaqədar məsələlərin Fövqəladə Hallar Nazirliyinin tabeliyinə verilməsi, ali məktəblərdə “Mülki müdafiə” fənninin tədrisi məsələlərinə yenidən baxılması gündəmə gəlir.

Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 25.09.1998-ci il tarixli 193 saylı qərarına görə:

– Dövlət və qeyri-dövlət təhsil müəssisələrində şagirdlərin, tələbələrin və dinləyicilərin “Mülki müdafiə” hazırlığı proqramı, mövzuları və tədris saatlarının miqdarı müvafiq nazirlik, dövlət komitələri, baş idarələr, təhsil müəssisələri tərəfindən yerli xüsusiyyətlər nəzərə alınmaqla işlənib hazırlanır və Azərbaycan Respublikası Fövqəladə Hallar Nazirliyi ilə razılaşdırılır.

-“Mülki müdafiə” – ali məktəblərdə əyani və qiyabi şöbələrinin bütün tələbələrinə öyrədilməsi məcburi olan fənn sayılır və tədris planına xüsusi fənn kimi daxil edilir.

– Ali məktəblərin tələbələrinə “Mülki müdafiə” fənni qüvvədə olan proqrama müvafiq tədris edilir.

– Tələbələrə “Mülki müdafiə” fənninin öyrədilməsi üzrə əsas vəzifələr aşağıdakılardır:

– Sülh və müharibə dövründəki fövqəladə hallarda fəaliyyət göstərmək və ali məktəblərdə aldıqları ixtisasa müvafiq olaraq, obyektlərin sabit işinin təmin edilməsi üsullarını öyrənmək;

– Tibbi biliklərin əsasına yiyələnmək və fövqəladə hallarda da əməli olaraq ilkin tibbi yardım göstərməyi bacarmaq;

– Ümumtəhsil məktəblərinin 1, 5, 6 siniflərində “Mülki müdafiə” və “Tibbi-sanitariya hazırlığı” üzrə məşğələlər aparmağı bacarmaq.
“Mülki müdafiə” fənni imtahan verməklə qurtarır.
“Mülki müdafiə” fənnin öyrənilməsində tələbələr aşağıdakıları bilməlidir:
– fövqəladə hallar, onların baş vermə səbəblərini;

– fövqəladə hadisələrin xəbərdar edilməsinin növləri və vasitələri;

– davranış qaydalarının əhaliyə çatdırılması üsulları və yolları;

– fövqəladə hallarda əhalinin mühafizəsinin prinsipləri və üsulları;

– fövqəladə halların nəticələrinin aradan qaldırılması tədbirləri;

– zədələnmə ocaqlarında qəza-xilasetmə və digər təxirə salınmaz işləri;

– fövqəladə hallarda iqtisadiyyat obyektlərinin iş dayanıqlığının təmin edilməsi

yollarıni və üsullarını;

– istehsalat sahəsində həyat fəaliyyətinin təhlükəsizliyinin təminini;

– istehsalat sahələrində insanlar üçün təhlükə törədən amilləri;

– istehsalat sahələrində bədbəxt hadisələrin araşdırılmasını və təhlilini;

– zədələnmiş insanlara ilk tibbi yardımın göstərilməsini.

Bacarmalıdır:
– ehtimal olunan fəlakət barədə əhalinin xəbərdar edilməsinin təşkili;

– əhalinin fövqəladə hallarda mübarizəyə və mühafizəyə hazırlanmasını;

– fövqəladə halların nəticələrinin aradan qaldırılması işlərinin ardıcıllığının təşkilini;

– zədələnmiş insanlara ilk tibbi yardım göstərilməsini;

– fövqəladə hallarda tibb xidmətinin təşkil edilməsini;

– istehsalat sahələrində bədbəxt hadisələrin araşdırılmasını və aktın tərtib edilməsini;

– istehsalat sahələrində təlimatların aparılmasını;

– istehsalat sahələrində işçilər üçün təhlükə törədən amillərin aradan qaldırılması

tədbirlərinin həyata keçirilməsini;

– istehsalat qəzalarının və fəlakətlərin proqnozlaşdırılmasını.

Mövzu 1. Fövqəlada hallar və onların xarakteristikası.
Fövqəlada halların təsnifatı, onların yaranma səbəbləri, anlıayışı və təyini.Təbii xarakterli fövqəlada halların qısa xarakteristikaları, onların əhaliyə və obyektlərə təsiri. Texnogen xarakterli fövqəlada hallar, onların baş vermə səbəbləri, istehsalat qəzaları və fəlakətlər, onların xarakteristikaları və nəticələri. Respublikamızın ərazisində baş verə biləcək təbii və texnogen xarakterli fövqəlada hallar (zəlzələ, daşqın, sellər, yanğın, torpaq sürüşmələri və s.), onların nəticələri.

Hərbi xarakterli Fövqəlada hallar, onların əhaliyə və obyektlərə təsiri. Nüvə partlayışının zədələyici amilləri, onların insanlara, bina və qurğulara təsiri, dağılma zonaları, binaların, qurğuların, avadanlıqların dağılma dərəcəsi. İşıq şualanması, yaşayış məntəqələrində, obyektlərdə, meşələrdə yanğınların baş verməsi. Nüfuzedici radiasiya, şualanma dərəcəsi, şua xəstəlikləri. Radioaktiv zəhərlənmə zonaları, radioaktiv zəhərlənmənin nəticələri. İonlaşdırıcı şüalanmaların və elektromaqnit impulsunun insan orqanizminə, elektron və elektrik cihazlarına, avadanlığa təsiri.

Kimyəvi zədələnmə ocağı, xarakteristikası, kimya təhlükəli obyektlərdə qəzalar və onların nəticələri, kimyəvi və bioloji zədələnmə, zəhərləyici və güclü təsirli zəhərli maddələr, onların insan orqanizminə təsiri. Bioloji zədələnmə ocağı, xarakteristikası, karantin və observasiya rejimləri.

Mövzu 2. FH-da fəaliyyət göstərən Dövlət Sisteminin rolu və vəzifələri.

Fövqəlada hallarda mülki müdafiənin rolu və vəzifələri, ümumi məqsədli

xidmətləri, qüvvələri, konsepsiyanın əsas məsələləri. Fövqəlada hallarda fəaliyyət göstərən Dövlət sistemi, onun vəzifələri.
Mövzu 3. Fövqəlada hallarda yaranmış şəraitin qiymətləndirilməsi.
Radiasiya, kimya, mühəndis və yanğın şəraiti haqqında anlayış, kəşfiyyatın

məlumatlarına görə həqiqi radiasiya şəraitinin qiymətləndirilməsi. Ehtimal olunan

Kimyəvi şəraitinin proqnozlaşdırılması və kəşfiyyatın məlumatlarına görə qiymətləndirilməsi. Radiasiya və kimyəvi şəraitin qiymətləndirilməsinə aid səciyyəvi məsələlərin həlli.

Nüvə partlayışından sonra radiasiya səviyyəsinin eyni vaxta gətirilməsi. Radiaktiv maddələrlə zədələnmiş ərazidə fəaliyyət zamanı mümkün şüalanma dozasının təyin edilməsi. Zədələnmiş ərazidə insanların təhlükəsiz qalma müddətinin təyini. Fəhlələrin, qulluqçuların, əhalinin və dəstələrin şəxsi heyətinin təyini. Kimyəvi zədələnmə ocağının sərhəddinin, zədələnmə zonalarının sahələrinin, zəhərləyici maddələrin növünün təyin edilməsi. Yerdə və texnikada zəhərləyici maddələrin dayanıqlığının təyini. Zəhərlənmiş havanın yayılma məsafəsinin təyini. Fəhlə və qulluqçuların mühafizə vasitələrində qalma müddətinin təyini. Obyektin (bina, qurğu, kommunikasiya və s.) elementlərinin dağılma dərəcəsinin təyini. Zədələnmə ocaqlarında yanğınların sərhədlərinin təyini. Radiasiya, kimyəvi kəşfiyyat və dozimetrik nəzarət cihazları, onların təsnifatı və iş prinsipləri. İonlaşdırıcı şüalanmaların aşkar edilməsi və ölçülməsi üsulları. Radiasiya, kimyəvi kəşfiyyat və dozimetrik nəzarət cihazlarının əsas xarakteristikaları və onlardan istifadə edilmə qaydaları. Dozanın gücünü və şualanma dozasını ölçən cihazlar: İMD-21 DP-64, DP-22V, İD-1, DP-5A (B, V), DP-24 və Qoşun kimyəvi kəşfiyat cihazı, xarakteristikaları, istifadə qaydaları, təyinatı və quruluşu.
Mövzu 4. Fövqəlada hallarda əhalinin mühafizəsinin əsas prinsipləri və

üsulları.
Fövqəlada hallarda əhalinin mühafizəsinin əsas prinsipləri və üsulları. Əhalinin köçürülməsi. Mülki müdafiənin mühafizə qurğuları, onların təyinatı, təsnifatı. Radiasiya daldalanacaqları, onların həcmi – planlaşdırma, konstruktiv həlli, mühəndis – texniki avadanlıqlar. Sadə daldalanacaqlar. Mühafizə qurğularının sülh dövründə saxlanması və istifadə edilməsi. Fövqəlada hallarda fərdi mühafizə vasitələrindən istifadə edilməsi, onların təsnifatı, tənəffüs üzvlərinin və dərinin mühafizə vasitələri, tibbi mühafizə vasitələri, yardımçı vasitələr, fövqəlada hallarda obyektlərin iş fəaliyyətinin və əhalinin mühafizə rejimləri. Dozimetrik və kimyəvi nəzarətin təşkili.

Mövzu 5. Fövqəlada hallarda iqdisati obyektlərin işinin dayanıqlığı.
Fövqəlada hallarda obyektlərin iş dayanıqlığı haqqında anlayış, onun mahiyyəti və ona təsir edən amillər. Mülki müdafiənin mühəndis – texniki tədbirlərinin layihələndirilməsi normaları və onların həyata keçirilməsi. Fövqəladə hallar zamanı obyektlərin işinin dayanıqlığının və dayanıqlıq dərəcəsinin qiymətləndirilməsi. Fövqəladə hallarda obyektlərin iş qabiliyyətinin yüksəldilməsi yolları və üsulları.
Mövzu 6. Fövqəlada halların nəticələrinin aradan qaldırılması.

Fövqəlada halların nəticələrinin aradan qaldırılmasının nəzəri əsasları, bərpa işlərinin növləri. Fövqəladə halların nəticələrinin aradan qaldırılması üzrə işlərin növbəliliyi, ardıcıllığı və mərhələlərlə aparılması, cəlb edilən qüvvə və vasitələr. Xilasetə və digər təxirəsalınmaz işlərin (X və DTİ) məqsədi, tərkibi və icrasının xüsusiyyətləri, X və DTİ aparılmasının taktiki üsulları, istehsalat qəzaları və fəlakətlərin nəticələrini aradan qaldırmaq üçün qüvvə və vasitələrin qruplaşdırılması. X və DTİ mənəvi və psixoloji hazırlığı.

Zərərsizləşdirmənin növləri, zərərsizləşdirici vasitələr və üsullar, tam və qismən sanitariya təmizlənməsi. Ərzaq və sənaye mallarının mühafizəsi və zərərsizləşdirilməsi.
Mövzu 7. Fövqəlada hallarda rabitə, xəbərdarlığın təşkili və həyat

fəaliyyətinin təhlükəsizliyinin təmini.
Fövqəlada hallar zamanı idarəetmə və idarəetmə məntəqələri, onların təyinatı və yerləşdirilməsi, idarəetmənin növləri, mülki müdafiə rabitə və xəbərdarlıq sisteminin vəzifələri, təşkili prinsipləri və rabitə xəbərdarlıq vasitələri. Obyektlərdə, şəhərlərdə (rayonlarda) rabitə və xəbərdarlığın təşkili. Xəbərdarlıq siqnallarının verilmə qaydaları və vasitələri, əhalinin idarəetmə orqanlarının, qüvvələrin fövqəladə hallara hazırlığı.

Mövzu 8. Fövqəlada hadisələrdən mühafizə sahəsində əhalinin

hazırlanmasının əsasları.

Fövqəladə hadisələrdən mühafizə sahəsində əhalinin hazırlanması mülki müdafiənin (FHN) əsas vəzifələrindən biridir. İdarəetmə orqanlarının və qüvvələrinin fövqəladə hallara hazırlığı. Əhaliyə Mülki müdafiənin öyrədilməsinin (tədrisin) təşkili və planlaşdırılması. İşləyən və işləməyən əhaliyə mülki müdafiə biliklərinin öyrədilməsi. Obyektdə Mülki müdafiə üzrə hazırlıq planlarının tərtibi. Obyektdə mülki müdafiə rəhbərinin əmri, tədris ilində Mülki müdafiə üzrə tədbirlərinin təqvim planlarının tərtibi. Mülki müdafiə dəstələrinin hazırlanmasında əsas məqsəd və vəzifələr. Mülki müdafiənin təlimlərinin prinsipləri, metod və formaları. Seminar.

Mövzuların, mühazirə, məşğələ və seminar növləri üzrə

tədris saatlarının paylanması.