Semalt: Zərərli proqram və spamdan sizi uzaqlaşdıracaq üsullar

Bununla birlikdə, Semalt baş müştəri müvəffəqiyyəti meneceri Artem Abgarian, Facebook-dan istifadə edərkən spam və zərərli proqramların bir çox yoldan qurtula biləcəyini bildirir. Fəal tədbirlər görmək, ən böyük və ən son Facebook zərərli proqram və spamdan qoruya bilər. Bundan əlavə, zərərli proqram və viruslar barədə məlumat vermək sosial şəbəkə platformasında bu cür təhlükələrə qarşı çıxmaqda faydalıdır.

Ziyankar proqramların (malware) növləri hansılardır?

Ziyankar proqram təminatı — icazəsiz və əksər hallarda ziyankar əməllərin həyata keçirilməsi üçün yaradılan təhlükəli proqramalardır. İnglis dilində bu cür proqramlar malware adlanır, bu da, öz növbəsində malicious software sözlərindən əmələ gəlib. Bu məqalədə ziyankar proqramların növlərinin qısa təsvirini verəcəyik. Reklam proqramları (Adware) Bu cür proqramlar reklamı istifadəçinin kompüterinə avtomatik yükləyir. Adatən Adware pulsuz proqram təminatına daxildir. Adware, sizdən xəbərsiz şəxsi məlumatlarınızı reklam verənlərə göndərir və digər proqramlarda, məsələn, brauzerlərdə reklam banerlərini yerləşdirir. Adware veb səhifələrin yüklənməsini gecləşdirir, sistem performansını azaldır, xüsusi skriptləri yerləşdirərək proqramları dəyişir. Botlar Botlar müəyyən əməliyatların avtomatik şəkildə yerinə yetirilməsi üçün istifadə olunur. Baxmayaraq ki, bəzi botlar nisbətən zərərsiz məqsədlər üçün yaradılır (video oyunlar, internet auksionlar, onlayn müsabiqələr və s.), son vaxtlar zərərli məqsədlər ilə istifadə olunan botlar tez tez rast gəlinir. Botlar bot şəbəkələrdə, DDoS hücumlarda, saytlarda reklam yerləşdirən spam bot kimi, serverdəki məlumatları təmizləyən veb hörümcək kimi və zərərli proqramların yayılması üçün istifadə oluna bilər. Baqlar Baq proqramın yanlış işinə gətirib çıxaran, onun sistemindəki bir xətadır. Baqlar çox vaxt insan səhvinin nəticəsidir və adətən bir proqramın mənbə kodunda və ya kompilyatorlarında mövcuddur. Təhlükəsizlik sistemindəki baqlar ən ciddi baqlardan biri sayılır və verilənlərin təcavüzkarlar tərəfindən oğurlanması üçün imkan yaradır. Ransomware (pul qoparan virus). Ransomware demək olar ki, kompüter sistemini əsirlikdə saxlayır və sistemi azad etmək üçün pul tələb edir. Bu ziyankar proqram sabit diskinizdə faylları şifrələyərək və ya sistemi bloka salaraq kompüterə istifadəçi girişini məhdudlaşdırır. Həmçinin proqram məhdudiyyətləri aradan qaldırmaq və kompüterə çıxışı bərpa etmək üçün zərərli proqramın yaradıcısına pul ödəməyi məcbur edən, mesajları əks etdirir. Ransomware adətən adi kompüter soxulcanı kimi yayılır və kompüterə, yüklənmiş fayl və ya şəbəkə xidmətindəki digər zəiflik vasitəsilə düşür. Rutkit (rootkit) Rutkit kompüteri uzaqdan idarəetmə bacarığına qabil olan proqram və ya proqramlar toplusudur. Bu cür ziyankar proqramı aşkar etmək çox çətindir. Rutkit quraşdırıldıqdan sonra, superistifadəçi hüququnu ələ keçirən şəxs məlumatlarınızı oğurlaya, sistemin kofiqurasiyasını, proqram təminatını dəyişdirə (xüsusən rootkiti aşkarlaya bilən hər hansı bir təhlükəsizlik proqramı), ziyankar proqram təminatını quraşdıra, və ya kompüteri botnetin bir hissəsi kimi idarə edə bilər. Rutkiti aşkarlamaq və qarşısını almaq onun gizli əməliyyatına görə çətin ola bilər. Məhz buna görə bir çox təhlükəsizlik məhsulları rutkitlərin aşkarlanması və aradan qaldırılması üçün effektiv deyil. Nəticədə, rutkiti sadəcə monitorinq vasitəsilə aşkar etmək olur. Spyware (Casus proqramlar) Bu növ ziyankar proqram şəxsin və ya təşkilatın xəbəri olmadan kompüterdəki məlumatları ələ keçirmək üçün istifadə olunur. Spyware istifadəçinin icazəsi olmadan məlumatları başqa yerə göndərə bilər və ya istifadəçinin kompüteri üzərində idarəni ələ keçirə bilər. Spyware aktivlik monitorinqi, klaviatura vurmaları və hesabınız haqqında vacib məlumatları əldə edə bilər. Çox vaxt, сasus proqramlar rəsmi satılan məhsulların və ya troyan proqramlarının tərkibinə daxil olurlar. Troya atları Troya atları, funksional cəhətdən faydalı proqram kimi görünən ziyankar proqramlardır. İşə düşdükdə troya atları elan edilmiş faydalı funksiyalarla yanaşı zərərli funksiyaları da yerinə yetirirlər. Məsələn, hakerlərə yoxulmuş kompüteri uzağdan idarəetmə icazəsini verə bilərlər. Kompüterə çıxış əldə etdikdən sonra, təcavüzkar şəxs loqinlər, maliyyə məlumatları, hətta elektron pulları oğurlaya bilər, bunlardan əlavə ekranı izləyərək istifadəçi fəaliyyətinə nəzarət də edə bilər. Virus Virus öz surətlərini kompüter sistemlərində yaymağa qabil olan bir ziyanverici proqram təminatıdır. Çox vaxt viruslar digər yoluxmuş proqramları işə salarkən, onların tərkibində kompüterlərə yayılır. Viruslar məlumatları oğurlamaq, kompüterlər və şəbəkələrə zərər vurmaq, botnet yaratmaq, pul oğurlamaq və bir çox ziyankar əməllərin həyata keçirilməsi üçün istifadə edilə bilər. Soxulcanlar Soxulcanlar ən çox yayılmış ziyankar proqram növlərindəndir. Bu proqramlar əməliyyat sisteminin zəifliklərini istismar edərək kompüter sistemlərində yayılıb onları işə salırlar (virusun aktivləşməsi üçün yoluxmuş proqramın işə salınması tələb olunur). Sistemə daxil olaraq soxulcanlar qiymətli məlumatları toplamaq məqsədiylə sistemin əməliyyat yaddaşına girməyə çalışırlar. Soxulcanlar həmçinin artıq trafik istifadə edərək və veb serveri həddindən artıq yükləyərək zərər yetirirlər. Soxulcanların axın kimi yayılması rabitə kanallarının, yaddaşın həddən artıq yüklənməsinə və son nəticədə sistemin iflic olmasına gətirib çıxarır.

Saytınızda ziyankar və təhlükəli təminatlara qarşı tam diaqnostika aparırıq. Zərərli proqramın aşkar olduğu halda, onu ləğv edib, saytınızı potensial kiber hücumlardan qoruyuruq. Gündəlik virus yoxlama xidməti bütün paylaşılan hostinq paketlərimizə pulsuz daxildir.

Həmçinin saytlarınızı, serverlərinizi və IT infrastrukturunuzu DDoS hücumlardan qorumaq üçün ən son avadanlıqları və texnologiyaları istifadə edirik. Sistemimiz avtomatik olaraq bir çox hücumları əvvəlcədən aşkar edib onları dərhal ləğv edir.

Ziyankar proqramların əlamətləri Zərərli proqram bir çox yolla özünü göstərə bilər. Sisteminizdə zərərli proqramların varlığını göstərən ümumi əlamətlərdən bəziləri: • CPU-nun istifadəsinin artması • Kompüterin və ya veb brauzerin sürətinin azalması • Faylların müstəqil şəkildə dəyişdirilməsi və silinməsi • Desktop-da yeni faylların, işarələrin peyda olunması • Proqramların öz-özünə işə salınması, quraşdırılması • Kompüterin qəribə davranışı • E-poçt ünvanınızdan məktubların öz-özünə göndərilməsi Ziyankar proqramların aradan qaldırılması Yuxarıda göstərilən əlamətləri müşahidə etsəniz, nərahat olmayın. Bunlar digər proqram və ya avadanlıqda baş verən nasazlıqlar ilə də bağlı ola bilər. İlk öncə, kompüterinizi viruslar üçün tam yoxlayın. Əgər yoxlama nəticəsində ziyanverici proqram aşkar olunsa, antivirus proqram təminatının istehsalçısı tərəfindən təmin edilən təlimatlara riayət edin. Keyfiyyətli antiviruslar virusa yoluxan obyektləri müalicə edir, şübhəli obyektləri karantinə yerləşdirir və Troya atlarını, soxulcanları aradan qaldırır. Antiviruslar həmçinin kompüterdə aşkar olunmuş yoluxmuş faylların və ziyanverici proqramların siyahısını yaradır. Əgər yoxlama nəticəsində heç bir zərərli proqram aşkar edilmədisə, çox gümanki kompüteriniz yoluxmayıb. Kompüterdə quraşdırılmış proqram və avadanlıqları yoxlayın (lisenziyasız proqramları və lazımsız faylları ləğv edin), əməliyyat sistemi və tətbiqlərin ən son versiyalarını quraşdırın. ​

Semalt: Zərərli proqram və spamdan sizi uzaqlaşdıracaq üsullar

Fırıldaqçılar uzun müddət sosial şəbəkələrdən zərərli proqramlar və spamların yayılması üçün bir platforma kimi istifadə etdilər. Zərərli proqram əldə etmək və ya müəyyən növ spamlar üzərində işləmək, sosial şəbəkə nəhəngi olan Facebook istifadə edərkən qaçınılmazdır.

Bununla birlikdə, Semalt baş müştəri müvəffəqiyyəti meneceri Artem Abgarian, Facebook-dan istifadə edərkən spam və zərərli proqramların bir çox yoldan qurtula biləcəyini bildirir. Fəal tədbirlər görmək, ən böyük və ən son Facebook zərərli proqram və spamdan qoruya bilər. Bundan əlavə, zərərli proqram və viruslar barədə məlumat vermək sosial şəbəkə platformasında bu cür təhlükələrə qarşı çıxmaqda faydalıdır.

İnternet mütəxəssisləri iddia edirlər ki, bir anda e-poçtlar kiber fırıldaqçılar və hakerlər tərəfindən şəbəkədə zərərli proqram və virusların yayılmasında istifadə olunur. Hal-hazırda, dünyada iki milyarddan çox istifadəçisinin olduğu Facebook, Twitter və Instagram kimi sosial medianın populyarlığı, zərərli proqram internet hakerlərini bölüşmək vəzifəsini çox asanlaşdırdı. Məsələn, son bir araşdırmaya görə, Riverside tədqiqatçıları 12000 Facebook iştirakçısının demək olar ki, yarısı zərərli proqram və hilekarlığa meylli olduqlarını müəyyən etdilər. Bu, asanlıqla internet fırıldaqçılarının hər hansı bir Facebook hesabını sındırmağa qadir olduğunu göstərdi. Tədqiqat zamanı baş verən fırıldaqların əksəriyyəti köhnə yemi üsulu ilə bir Facebook postundan “pulsuz iPhone” kimi hədiyyələr təqdim etməyə qarışdı.

Bir istifadəçi Facebook platformasında spam və zərərli proqramları necə tanıya və qarşısını ala bilər?

İnternet mütəxəssislərinin fikrincə, Facebook mesajlarından istifadə edərkən şifrənin açılmasının ən çətin tərəfi mesajın dostunuzdan və ya kiminsə hesabına xələl gətirmiş bəzi fırıldaqçılardan olub olmamasıdır. Bu vəziyyətdə, internet istifadəçiləri şübhəli görünən istənilən bağlantıları tıklamağa qarşı xəbərdarlıq edirlər. Çox vaxt, Facebook abunəçilərindən olan hakerlərdən və ya saxta mesajlarda qurbanlardan şəxsi məlumatların doldurulmasını və ya verilməsini tələb edən xarici saytlara bağlantılar olur. Bundan əlavə, bu cür təkliflər Deal, Wow, OMG və Free kimi açar sözlərdən istifadə edir. Facebook istifadəçiləri xatırlamalıdırlar ki, şəbəkə bütün növ bağlantıları ilkin süzgəcdən keçirmədən yerləşdirməyə imkan verir. Bu, hacklənmiş Facebook hesablarının və ya həqiqi hesab istifadəçilərinin phishing və ya zərərli səhifəyə yönləndirmək üçün qısaldılmış bağlantıları göndərə biləcəyini nəzərdə tutur.

Facebook, həmçinin sosial şəbəkə istifadəçilərinin şəxsiyyətlərini qorumaq üçün cihazlarında işlədə biləcəyi antispyware və ya antivirusdan başqa alətlər də var. Beləliklə, antivirus və ya anti-proqram təminatının yenilənmiş bir nüsxəsini saxlamaq və ya işlətmək kompüterinizi zərərli proqram və spamdan qorumaqda vacibdir. Bundan əlavə, Facebook istifadəçiləri, Facebook kimi sosial şəbəkələrdə zərərli proqramlardan yayınma üsulları haqqında məlumat almağa dəvət olunur. Facebook-da həmçinin istifadəçiləri spam və zərərli proqramlar barədə məlumatlandırmaq üçün “Xəbərlər” bölməsi var. Bölmə, istifadəçilərin cihazlarını zərərli proqramlardan qorumaq üçün istifadə edə biləcəkləri təklifləri təqdim edir.

Facebook istifadəçisi spam, zərərli proqram və ya hack edilmiş hesabı necə bildirə bilər?

Bir istifadəçi spam və ya zərərli linkləri ehtiva edən hər hansı bir yazıdan şübhələndikdə, təhlükəsizlik səhifələri vasitəsi ilə Facebook-a məlumat verə bilərlər. Ayrıca, istifadəçilər yazının yuxarı sağında görünən “X” düyməsini vura bilərlər. Üstəlik, zərərli video və fotoşəkilləri “Report Video” və ya “Bu Şəkil Şikayət et” düyməsinə vuraraq bildirmək olar. Hesabın hack edilməsi ilə bağlı məsələlər, Facebook’ın Təhlükəsizlik Bölməsində bildirilə bilər ki, bu cür hesablar dərhal araşdırmalara qədər dayandırılır.