Headstart International

Passivlər – Şirkətin bütün qısamüddətli (1 ilə qədər) və uzunmüddətli (1 ildən çox) öhdəlikləridir.
Dövriyyə kapitalı – Şirkətin gündəlik fəaliyyəti üçün nəzərdə tutulmuş kapital (dövriyyə kapitalı = cari aktivlər – cari passivlər)

Maliyyə hesabatları

Maliyyə hər bir şirkətin ən mühüm biznes funksiyası, mühasibatlıq isə “biznesin dili” sayılır. O səbəbdən biznesi əhatə edən rəqəmlərin və maliyyə hesabatlarının başa düşülməsi hər bir menecer üçün olduqca vacibdir.
Dövri olaraq hazırlanan maliyyə hesabatları şirkətin maliyyə durumunu, fəaliyyətinin nəticələrini əks etdirir. Bu fəsildə həmin hesabatların necə əmələ gəldiyini, onların əsasını təşkil edən elementləri görəcəyik.

Qeyd edək ki, şirkətin əsas portretini təsvir edən 3 əsas maliyyə hesabatı aşağıdakılardır: 1) Mənfəət-zərər hesabatı, 2) Balans hesabatı, 3) Kassa hesabatı.

Mənfəət-zərər hesabatı şirkətin dövr ərzində nə itirib nə qazandığını (gəlirləri və xərcləri) təsvir edir.

Mənfəət (zərər) = gəlirlər – xərclər

Gəlirlər xərclərdən çox olduqda mənfəət, əks halda isə zərər meydana gəlir.

Balans hesabatı isə dövr ərzindəki fəaliyyəti yox, konkret ana olan vəziyyəti (hesabların qalığını) göstərir.

Kassa hesabatı nağd vəsaitlərin dövr ərzindəki hərəkətini təsvir edir.

Kassa hesabatının meydana gəlməsinin əsas səbəbi nağd pulun şirkət üçün kəsb etdiyi əhəmiyyətlə bağlıdır.

Bəzən şirkətlər mənfəətlə işlədiyi halda nağd pul çatışmazlığından əziyyət çəkirlər. Ona görə şirkətlər nağd pulun idarə olun¬masına və hesabatlığına xüsusi diqqət yetirməlidirlər.

Biznesi və ya biznes vahidini idarə edən menecer vaxtaşırı olaraq biznesin performansını müəyyən etmək üçün bu maliyyə hesabatlarına diqqət yetirməli, qərarların qəbul olunmasında onlara əsaslanmalıdır.

500 il əvvəl İtalyan alimləri tərəfindən irəli sürülən ikili daxilolma qaydaları bu gün də alternativsiz olaraq bütün dünya tərəfindən istifadə olunur. İkili daxilolmanın əsas prinsipi ondan ibarətdir ki, hər bir əməliyyatın 2 tərəfi var – bir hesabda baş verən dəyişiklik digər hansısa hesabda həmin kəmiyyətdə dəyişikliyə səbəb olur, nəticədə balans əmələ gəlir.

Məsələn, şirkət bankdan 1000 AZN kredit alırsa, həm kassadakı vəsait, həm də banka olan borc 1000 AZN artır. Göründüyü kimi, əməliyyatın nəticəsi 2 hesabda (kassa və bank krediti) əks olunur.

Maliyyə hesabatları müxtəlif məqsədlər üçün hazırlana bilər. Məsələn, vergi öhdəliyini müəyyən etmək üçün, investisiya potensialını müəyyən etmək üçün, şirkətin bazar dəyərini müəyyən etmək üçün və s. Məqsədindən asılı olaraq hesabatların son nəticəsi fərqli olacaqdır. Ona görə də, maliyyə hesabatlarını şərh edərkən hesabatın hazırlanma məqsədinə, təyinatına diqqət yetirmək lazımdır.

Qeyd edək ki, maliyyə hesabatlarında fərqlər həm də müxtəlif ölkələrdəki qanunvericiliyə görə mövcud olur. Hesabatlarda tətbiq olunan standartlar qanunvericiliyin tələblərinə uyğun olaraq müxtəlif ola bilir.

Bəs maliyyə hesabatları kimlər üçün hazırlanır? Nə məqsədlə istifadə olunacaqdır?
Maliyyə hesabatları müxtəlif məqsədlərə hazırlandığı kimi, istifadəçiləri (maraqlı tərəflər) də müxtəlifdir. Qeyd edək ki, hesabatların istifadəçiləri daxili (menecerlər) və xarici (vergi orqanı, kredit təşkilatları və s.) olur.

Digər tərəfdən, hesabatların bir qrup istifadəçiləri şirkətin maliyyə durumu ilə maraqlandıqları halda, digərləri şirkətin fəaliyyətinin qanunvericiliyə uyğun olub-olmadığını müəyyən edirlər. Birinci qrupa investorlar, səhmdarlar, kredit təşkilatları, təchizatçılar və s. aiddir. İkinci qrupa isə vergi orqanları və digər dövlət tənzimləyici təşkilatları aiddir.

Əlbəttə, müxtəlif kateqoriyadan olan istifadəçilərin hesabatara yanaşma tərzi də fərqlənəcəkdir.

Aşağıdakı cədvəldə maliyyə hesabatlarının müxtəlif istifadəçiləri göstərilmişdir:

Şirkətin sahibi

İnvestor/səhmdar

Kredit təşkilatı

Menecer/işçi

Müştəri/təchizatçı

Vergi orqanı

Vergi öhdəliklərinin düzgün yerinə yeti­rilməsinə nəzarət edir.

Hazırda şirkətlərin 90 %-ə qədərində mühasibat uçotu hesablama metodu ilə aparılır. Amma bəzi kiçik müəssislərdə kassa metodundan da istifadə olunur. Bu 2 metod arasında başlıca fərq gəlir və xərcin tanınması vaxtı ilə əlaqədardır.

Kassa metodunda satışdan pul daxil olduğu zaman gəlir sayılır. Hesablama metodunda isə satış baş verdiyi andan tam məbləğdə gəlir sayılır. Başqa sözlə, nağd pulun əldə olunması hüququ əldə edilən zaman gəlir sayılır. Xərc də eyni üsulla uçota alınır. Yəni pul kassadan məxaric olan zaman yox, öh¬dəlik yaranan zaman xərc hesab olunur.

Nəzərə alsaq ki, biznesdə satışın əhəmiyyətli hissəsi qeyri-nağd (kredit) yolu ilə həyata keçirilir, belə də kassa metodu heç vaxt maliyyə vəziyyətini dürüst əks etdirə bilməz.

Ümumiyyətlə, kassa metodu asan olsa da, qüsurlu sayılır – öhdəliklər nəzərə alınmır, debitor borcları gəlirdə öz əksini tapmır və s.

Maliyyə hesabatlarında istifadə olunan bəzi anlayışlara diqqət yetirək:

Aktivlər – Şirkətə məxsus olan, maliyyə dəyəri olan hər bir şey. Məsələn, bina, fabrik, avadanlıq, pul, mal və s.

Audit – Maliyyə hesabatlarının qəbul olunmuş prinsiplərə uyğun tərtib olunmasının sərbəst mütəxəssis (auditor) tərəfindən təftiş olunması.

Əsas vəsaitlər – Şirkətdə bir ildən çox müddətdə istifadə olunması gözlənilən, satış üçün nəzərdə tutulmayan aktivlər.

Amortizasiya – Əsas vəsaitlərin dəyərinin gözlənilən istifadə müddəti ərzində illik olaraq xərc kimi tanınması. Əsas vəsaitin istifadəsindən şirkət bir ildən artıq müddətdə xeyir gördüyü üçün onun xərci də həmin dövrlər ərzində bölüşdürülür (amortizasiya şəklində).

Kapital – Şirkətin səhmdarların ixtiyarında olan rezervləri. Buraya səhmdarların qoyduğu investisiya, eləcə də qazanılmış, lakin xərclənməmiş mənfəət daxildir.

Passivlər – Şirkətin bütün qısamüddətli (1 ilə qədər) və uzunmüddətli (1 ildən çox) öhdəlikləridir.
Dövriyyə kapitalı – Şirkətin gündəlik fəaliyyəti üçün nəzərdə tutulmuş kapital (dövriyyə kapitalı = cari aktivlər – cari passivlər)

Mənfəət-zərər hesabatı

Yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi, mənfəət-zərər hesabatı şirkətin dövr ərzində gəlirlərini və xərclərini təsvir edir.

Aşağıdakı nümunə üzrə mənfəət-zərər hesabatının elementlərini saf-çürük edək.

Headstart International

HEADSTART INTERNATIONAL® is a leading professional training company operating in Azerbaijan since 2010. We have huge experience in delivering a broad range of professional training courses including accountancy, finance, communication skills, leadership, sales and finance. For list of our training courses please visit us at www.headstart-international.com We believe that we possess all the strengths and skills required to meet the training and development needs of our clients and help them excel in their fields by strengthening their understanding of the related subjects using modern teaching methods.

Our mission is “to develop human resources, to extend knowledge and its application and to serve and stimulate society by developing in individuals heightened intellect, cultural and humane sensitivity, professional expertise and a sense of purpose and to enable people to achieve their full potential so that they can benefit their community, their employers and themselves”

Facebook

Вы используете браузер, который Facebook не поддерживает. Чтобы все работало, мы перенаправили вас в упрощенную версию.

Headstart Mumbai на Facebook. Если вам интересны новости Headstart Mumbai, регистрируйтесь на Facebook сегодня!

Headstart Mumbai на Facebook. Если вам интересны новости Headstart Mumbai, регистрируйтесь на Facebook сегодня!

Headstart Mumbai

@headstartmumbai

О пользователе Headstart Mumbai

Startup Saturday – Under the umbrella of the Headstart Foundation – is a monthly networking hub for entrepreneurs across five cities. Startup Saturday kickstarted in Bangalore in March 2008 and subsequently the concept spread to Mumbai, Delhi, Hyderabad and Kolkata.

Each startup Saturday is run by a motivated team of volunteers who are passionate about making a positive difference in the startup ecosystem – thus, lending a helping hand in the country’s economic development.

The rationale behind a Startup Saturday is to provide a monthly platform where local entrepreneurs, professionals and students can get together around engaging talks from veterans in the startup industry. Each event has a loose theme and relevant speakers from the chosen theme. The audience plays an active role in shaping the discussions and brain storming is to be found aplenty.