5 Biologiyanın heyvandarlıqda tətbiqi

Heyvandarlıq ilə məşğul olanlar üçün heyvanların həyat dövrləri, onlara təsir edə biləcək xəstəliklər və bu canlıların çoxalması və genetikası ilə əlaqəli hər şey haqqında geniş məlumat sahibi olmaq lazımdır.

Heyvandarlıqda biotexnoloji üsulların tətbiqi

KepezTV Player

Heyvandarlığın inkişaf etdirilməsi üçün müasir texnalogiyaların tətbiqi artıq günümüzün reallığına çevrilir. Buna fermerlərin marağı isə heyvanların yem bazasının təşkili və müasir fermaların yaradılması baxımından əhəmiyyətli hesab edilir. Göygöldə fermerlər və heyvan mütəxəsisləri bir araya gələrək tətbiq edilən yeniliklər, innovativ üsullar barədə məlumatlanıblar. Heyvandarlığın inkişafında yemləmə üstünlük təşkil edən amillərdəndir. Yerli inək sortunun əgər ikisinə bir ot bağlaması verilirsə, xaricdən gətirilən cins inəklərin gün ərzində birinə bir ot bağlaması verilir. Bu cür yemləmə südçülüyün inkişafına böyük təkan verir. Danılmaz faktdır ki, xaricdən gətirilən cins inəklər südçülük və ətlik baxımından yerli mal-qaradan üstündür. Təsərüfat sahiblərinin də belə cinslərə marağı təbiidir. Ancaq maraq artmaqla yanaşı heyvanın bəslənməsi, yemlənməsi, saxlanması, baytar xidməti kimi vacib amillərə də tələbat yüksəlir. Bəzən fermerin bu sahədə məlumatsızlıqları ziyana qədər gətirib çıxarır. Heyvanların bu formada yemlənməsi isə inkişafa mənfi təsir etməklə məhsuldarlığı da aşağı salır. Bunun aradan qaldırılması üçün Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi dəstəyi, Heyvandarlıq Elmi Tədqiqat İnstitutunda 4S MMC-nin təşkilatçılığı ilə “Heyvanların yemlənməsində və bəslənməsində innovativ üsulların tətbiqi” mövzusunda seminar keçirilib. 20-dək rayondan 100-ə yaxın iştirakçı Rusiyadan dəvət olunan mütəxəssislər tərəfindən heyvandarlıqda məhsuldarlığı artırmağın yollarından danışıblar. Buzovların saxlanma və bəslənmə qaydaları izah edilib. Təsərrüfat sahiblərinə heyvandarlıqda yeniliklərin tətbiqinin danılmaz olduğu aşılanıb. Seminarda iştirakçıları maraqlandıran suallar cavablandırılıb, diskusiya aparılıb. Elnur Vahidoğlu

• Baxış: 1610

5 Biologiyanın heyvandarlıqda tətbiqi

The biologiyanın heyvandarlıqda tətbiqi ət və ondan əldə olunan digər məhsulların istehsalından faydalanmaq üçün mövcud olan müxtəlif heyvandarlıq növləri haqqında dərindən məlumat əldə etməyə imkan verin.

Heyvandarlıq, xüsusilə insan istehlakı üçün heyvan yetişdirməkdən ibarətdir. Bundan əlavə, iqtisadi məqsədlər üçün ət və törəmə məhsullar (ət, süd, yumurta, yun, buynuz və s.) İstehsalı məqsədi ilə görülən bir fəaliyyətdir.

Heyvandarlıq ilə məşğul olanlar üçün heyvanların həyat dövrləri, onlara təsir edə biləcək xəstəliklər və bu canlıların çoxalması və genetikası ilə əlaqəli hər şey haqqında geniş məlumat sahibi olmaq lazımdır.

İnsanların heyvan zülalına olan tələbatının 2050-ci ilədək iki qat artacağı deyilir, bu səbəbdən fermerlər daha səmərəli qida istehsalına diqqət ayırırlar. Bundan əlavə, iqlim dəyişikliyi reproduktiv sistemlərə təsir göstərə bilər.

Heyvandarlıqda biologiyanın mümkün tətbiqləri

-Genetik dəyişikliklər: transgen heyvanlar

Üzvi şəraitini yaxşılaşdırmaq və heyvandarlıq praktikasına üstünlük vermək üçün bir çox heyvan genetik olaraq dəyişdirilmişdir. Heyvanın genlərindəki bu dəyişiklik “transgenik heyvanlar” olaraq bilinir.

Transgen heyvanlar dölləndikdən sonra ovullara başqa genlər yeridilərək əldə edilir. Bu heyvanlar orqanlar üzərində araşdırmalar aparmaq və ümumi inkişafı üçün istifadə olunur.

Mümkün xəstəliklərin araşdırılması və heyvanlarda yeni dərmanların sınanması üçün əvəzolunmaz bir prosedurdur. Bu, böyük diqqət tələb edən, lakin heyvandarlıq məhsuldarlığını əhəmiyyətli dərəcədə artıra biləcək bir prosesdir.

Məsələn, iribuynuzlu heyvanlarda baş verən genetik dəyişikliklər, nəsil istehsalında və bəzi xəstəliklərə qarşı müqavimətdə xeyli artıma səbəb olur. Ümumiyyətlə, genetik cəhətdən daha güclü və zülalları daha yaxşı sintez edən heyvanlar yaradır.

Bununla birlikdə, bu növ bioloji prosedurlar insan sağlamlığına zərər verə bilər; kimyəvi maddələrin istifadəsi insanlarda yan təsirlərə səbəb ola bilər.

-Heyvandarlıqda süni mayalanma

Süni mayalanma süni yolla dişi toxumda toxum çökməsindən ibarətdir. Heyvanın qarnında demək olar ki, dərhal hamiləlik axtaran bir prosedurdur. Bu texnika ilə kişinin kopulyasiyada iştirakı məhduddur.

Heyvandarlıqda bu proseduru istehsalda təklif etdiyi üstünlüklərə görə həyata keçirmək çox yaygındır: görkəmli bir heyvandan və ya yaxşı bir cinsdən sperma istifadəsi gələcək nəsillərin genetik yaxşılaşması üçün daha yaxşı imkanlar yaradır.

Bundan əlavə, reproduktiv potensial böyük ölçüdə artırıla bilər. Bir öküz bir il ərzində (təbii olaraq) 40 ilə 50 inək arasında sürüşməyə qadirdir; Süni mayalanma yolu ilə və dondurulmuş sperma istifadəsi ilə (prosedurun bir hissəsi olaraq) toxum hər il 1000 inəyə yerləşdirilə bilər.

Bu tətbiq heyvandarlıq fəaliyyətlərinin istehsalını artırmaq üçün lazımdır. Gətirdiyi digər bir üstünlük də xəstəliklərdə riskin azaldılmasıdır; reproduktiv axının çıxarılması üçün xəstə heyvanlardan istifadə edilməsinə yol verilmir.

Embrion transferi

Embriyo köçürülməsi süni mayalanma prosesi üçün yüksək məhsuldar səviyyəsi və ya ideal genetik şərtləri olan inəklərin seçilməsindən ibarət bir texnikadır. Sonra, heyvan daha çox qadın hormonu istehsal etməsi üçün hormonal müalicəyə məruz qalır.

Bu addımdan sonra inəklər süni mayalanmaya məruz qalır. Embrion yeddi günlük olduqda, başqa bir heyvanın qarnına köçürülür (prosedurdan sonra embrionları özününkü kimi tanıması üçün).

-Heyvanlarda genomik

Genomika, genomların işinin öyrənilməsində ixtisaslaşmış biologiya, kimya və genetikadan müxtəlif texnikaları özündə cəmləşdirən bir intizamdır (bir hüceyrə içindəki DNT-nin tam dəsti olaraq başa düşülür).

Bu intizam, DNT-nin işini dərindən bilməyə imkan verir. İnəyin çox miqdarda süd verə biləcəyini və ya baldırın süddən çıxarılmasında yaxşı bir çəkiyə sahib olub olmadığını təyin etməyə kömək edir.

Bu texnika eyni zamanda bir heyvanın həyatı boyunca xəstəliklərə nə qədər meylli olduğunu təyin etməyə imkan verir.

Lakin bu məlumatlar nəticə olaraq yalnız proqnozlar və ehtimallar verir; qidalanma, ətraf mühit və qayğı heyvanı təsir edə bilər və həyat şansını artırır.

Ümumiyyətlə, fermerlər bu texnikanın tətbiqindən faydalanmışlar. Genetik problemi olan anadan olan heyvanlara qulluq etmək üçün istifadə edirlər.

Həm də heyvanın və valideynlərinin mənşəyini ətraflı bilmək imkanı verir; hər hansı bir heyvanın cins olduğunu müəyyənləşdirin.

1950-ci illərdə qısa burunlu öküzlər yetişdirmək üçün populyarlaşdı; Lakin, bir neçə illik genomik tədqiqatlardan sonra heyvanın cırtdanlığa meylli olduğu və heyvandarlıq sənayesinə mənfi təsir göstərdiyi aşkar edildi.

-Folikulyar aspirasiya və ekstrakorporal gübrələmə

Follikulyar aspirasiya və ekstrakorporal gübrələmə heyvandarlıq üçün kütləvi çoxalma baxımından əsas proseslərdir. Bu prosedurların tətbiqi ilə bir inək ildə təxminən 60-dan çox buzov ala bilir.

Texnika, bir inəyin qarnına köçürülməsi üçün yetkinləşmək, dölləşdirmək və becərmək üçün bir qadın hüceyrəsinin istəklərindən ibarətdir (lakin əvvəllər hormonal müalicəyə məruz qalmalıdır).

Digər tərəfdən, erkək və ya qadınların (heyvandarlıq fəaliyyətinin ehtiyaclarından asılı olaraq) doğumunu demək olar ki, 100% təmin etmək üçün öküz sperma sperma seçmə prosesindən keçməlidir.

-Klonlama

Klonlaşdırma heyvanları nəsil istehsalını artırmaq üçün genetik cəhətdən üstün etmək üçün çoxaltmaq üçün çoxalma üsuludur. Klonlaşdırma ilə, əkizlərin doğulması kimi təbii bir hadisə olan genetik cəhətdən eyni nəsillər dünyaya gəlir.

Hal-hazırda klonlaşdırma praktikası əsasən heyvandarlıq və bəzi yarış atlarının faydası üçün edilmişdir.

Klonlama baha başa gələn bir proses olduğundan, yalnız yüksək süd istehsalına və ya genetik cəhətdən uyğun heyvanların dünyaya gətirilməsinə görə gəlirli heyvanların istehsalına yönəlmişdir. Bundan əlavə, reproduktiv səviyyəsi yüksək olan heyvanların alınması üçün faydalı bir texnikadır.

İstinadlar

1. Heyvandarlıq məhsullarının yaxşılaşdırılması üçün biotexnologiyanın tətbiqi, Swati Gupta, C. V. Savalia, (2012). Veterinaryworld.org saytından götürülmüşdür
2. Klonlaşdırmanın faydaları haqqında məlumat əldə edin, Portal Contexto Ganadero, (2015). Contextganadero.com saytından götürülmüşdür
3. Mal-qaranın Bioloji Xülasəsi, Portal Michigan State University Law College, (ndd). Animallaw.info saytından götürülmüşdür
4. Heyvandarlığın inkişafını təşviq etmək üçün biyoteknoloji tətbiqləri, Carlos Gómez Bravo və R. Rivera, (ndd). Actualityganadera.com saytından götürülmüşdür
5. Follikulyar aspirasiya və ekstrakorporal gübrələmə, Veb səhifə Nuestro Agro, (nd). Uestroagro.com.ar saytından götürülmüşdür

Heyvandarlıqda biotexnoloji üsulların tətbiqi

Əhalinin heyvandarlıq məhsullarına, xüsusəndə, mal ətinə olan tələbatını ödəmək məqsədilə ölkədə heyvandarlığın inkişafına dair Dövlət Proqramı hazırlanıb. Proqramın əsas məqsədi ölkədə yem təsərrüfatçılıq modellərini tətbiq etməklə heyvanların cins tərkibini yaxşılaşdırmaq, heyvan mənşəli məhsulların istehsal həcmini artırmaq, yem ehtiyatlarından, örüş və otlaq sahələrindən daha səmərəli istifadə etməkdir. Odur ki, mövcud heyvandarlıq təsərrüfatlarında damazlıq işinə, heyvanların qiymətləndirilməsinə xüsusi fikir verilməli, hər inəkdən daha çox ət və süd almağın yolları araşdırılmalıdır. Bunun üçün iribuynuzlu heyvandarlıqda biotexnoloji üsullardan istifadə etməklə mövcud heyvan genofondunun məhsuldarlıq göstəricilərini artırmaq olar. Məhsuldarlığın artması fermerlərin gəlirlərinin artmasına, onların maddi rifahının yaxşılaşmasına da şərait yaradacaqdır.

Açar sözlər: süni mayalanma, törədici, toxum, cins, məhsuldarlıq, biotexnoloji üsul, mələz, damazlıq naxır

Aysul Yahya Mammadova
Mubariz Islam Aliyev
Telman Zahid Jabbarov
Ilham Soltan Soltanov

Importance of biotechnological methods in the development of livestock
in the north-western zone of the Republic

Abstract

In order to meet the population’s demand for livestock products, especially beef, the country has developed a state program for the development of livestock. The main goal of the program is to improve the breed of animals by applying forage management models in the country, increase the production of animal products, more efficient use of fodder resources, pastures and grazing areas. Therefore, special attention should be paid to breeding and evaluation of animals in existing livestock farms, and ways to get more meat and milk from each cow should be explored. For this purpose, using biotechnological methods in cattle breeding, it is possible to increase the productivity of the existing animal gene pool. Increasing productivity will also increase farmers’ incomes and improve their material well-being.

Key words: artificial insemination, sire, seed, breed, fertility, biotechnological method, hybrid, herd of breeding cattle