Lülər bizi eşidib, görürmü

Münasibət üçün nə vaxt mübarizə aparmalı olduğunuzu və nə vaxt ayrılmağın daha yaxşı olduğunu bilməlisiniz.

Hər şeyi maşından sildiyimi necə bilə bilərəm?

Modern.az saytı ədəbiyyat nümayəndələriylə silsilə müsahibələrini davam etdirir. Budəfəki müsahibimiz şair-ilahiyyatçı Xanəmir Telmanoğludur.

– Əlində qələm deyil, önündə biixtiyar bilgisayar olanlardan biri də mənəm bu axır-zaman Azəraycanında. Çünki hər yazar intuisiyasıyla bəlkə də yaşadığı dönəmin axır-zaman olmasını duymasından dolayı, sanki özünü qoruyacaqmış kimi yazıya əl atmasını, sözə dil uzatmasını gizlədə bilmir. Bu il çap edə biləcəyim bir neçə kötəklənəsi kitabım var. Bunların içərisində proza, poeziya, ədəbiyyat üzərinə yazılar və hz. Məhəmmədlə bağlı kitablarım keçən ildən hazırdır. Özümlə dalaşa-dalaşa yazmağıma da davam edirəm.

– İsa Muğannanın Saf Ağ elmi ilə Xanəmir bəyin yaradıcılığı arasında hansı əlaqə var?

– İsa Muğannanın yorğunluğunu üzərindən ata bilmiş yaradıcılığına sıcaq sayğımı ifadə edirəm.“Məhşər”i və “İdeal”ı daha çox maraqlıdır. Yaradıcılıq yaxınlığı varsa, məncə, bu ələ – ovuca baxmayan ədəbiyyatşünasların, təyinatlı tənqidçilərin iri işidir. Bu münasibətdən söz açarsam, başqasının haqqına girmiş olaram.

– Vaqif Bayatlı Odərin belə bir misrası var: “Yer üzü Tanrının qapısı ağzında bir damla su”. Bəs sizin fikrinizcə, Yer kürəsi hardadı? Tanrıdan nə qədər məsafədədir?

– Tanrının hər nəfəsimizdə aydınlanan adını çəkdinsə, heç nə Onunla məsafə təşkil etməz. O şeylər ki, sevgiyə, eşqə köklənib, orda məsafə izn alıb ilim-ilim itir. Harda ki, riyakarlıq, ikiüzlülük, qorxaqlıq və əxlaqsızlıq hökm sürür, orda Tanrıyla “obyektin” arasında məsafələr, istiqamətlər çözülməyə, görünməyə başlar.
Bu gün Yer kürəsi üzərindəki riyakar və qantökənlərlə, mənsəb və çirkli para sahibləriylə Tanrının təkliyindən və birliyindən olduqca uzaqdadır.

– Bir eşq şeirinə kainatı sığışdırmaq olurmu?

– Sözün sehirkar sahəsi, tutumu sonsuzdur. Sonsuzluq və əbədiyyət əxlaqı insanların şərikli şüuruna qaynağından sıyrılmış sözdən keçib.
Bizə elə gəlir kainat dediyin bitib-tükənməzdir. Söz ona görə yaradılıb ki, bu sonsuzluğu ram eləsin, kainatın, aləmlərin bu sonsuzluğuna bir sınır cızsın. Bilirsənmi, aləmlər, arif və ixlaslı insanların nəfəsindəki sözdən nə zülümlər çəkir, nə keflər edir, həzzlər duyurlar?! Yer kürəsi deyilən nədir? – Qələmin ucunda uçan nəhayətsizlik sərgiləyən bir nöqtədir. O bizə belə nəhəng və böyük görükür. Rəbbim dünyanı bizə görə, bizim gözümüzdə və xislətimizdə dünyanı bəyənək deyə, böyük göstərir. Dünya böyük deyil, dünya böyüdülmüş göstərilir bizə. Söz deyirsən, hələ o şeir isə, bir düzəməlli şeir, kainatın qarşısında nə oyunlardan çıxır, bilsən. Ariflər iddia edirlər ki, kainata çəki-düzən verən, sonunu son dərəcə həssas harmoniyasını min bir nəvazişlə qoruyan insanların yazdığı şeirlər, oxuduğu nəğmələr, onların sözlərin müşayiətiylə yapdıqları ritmlər, o səslərin dağlar yaradan dalğasıdır. İnsan nəfəsiylə sehirlənmiş bu səs, söz dalğaları kainatı bir süvari kimi dolaşıb “durumu” müəyyən edir, kainatı yoxlayır. İxlaslı söz, şeir kainatın şüşəsində çatlağı da hiss edəndir. İxlaslı şeir kainatın çobanıdır. Kainatı “güzəran qazanmaq naminə” güdməklə məşğuldur ki, şər və iblisin canavarı, çaqqalları bu mahiyyətə, məsum və səhralara sinmiş sürüyə daraşmasınlar.

– Klassik Azərbaycan poeziyasında ezoterik məqamlardan danışaq.

– Lord Ackton deyir ki, Avropa mədəniyyəti türk gücünün kölgəsində qurulmuş bir mədəniyyətdir. Bir misal çəkim, biz bir qəzaya düşəndə, deyirik ki, Allahdan gəldi bu olanlar. İngilislər isə deyir ki, gözləmədiyimiz bir hadisə baş verdi. Bu cümlələrin anlayış, simvol, iman, mədəniyyət bazında öz qaynağı, başlanğıcı olmamış deyil. Biri rəhmani ola bilirsə, biri şeytani, şərdən qaynaqlana bilər.
Tanrı hətta səs içində də təcəlla edər, deyərlər. Keçmiş yaradıcı faktorlar mədəniyyətin sərhədlərini, sınırlarını çizir, sınırdan o tərəfə keçərkən artıq “xaric” sayılmır, ötələr görükür. Azərbaycan ədəbiyyatının yaradıcı qaynaqları öz bişgin halıyla bizə ötələri ötürür, təşkil edir. Nizami ədalətli dövlət, cəmiyyət peşindəydi. Nəsimi bu adil sistem və dövləti bizzat hayqıraraq mübarizənin içinə girməklə ədəbi yaddaşımızın sərhəddini poetik genimizlə genişləndirdi. Hürufilik və sufizmi sözə, ritmə, poetikaya tətbiq edərkən o ezoterizm iksirini aləmlərdən sözlə, sözün poetik imkanlarıyla əldə etdi.
20-ci əsrdə işin gerçəkliyini Cavid Əfəndi kifayət qədər sözə gətirdi. Ancaq bütün bunlar şeiri, ritmi, poetikanı istismar etmək bahasına başa gəldi. Xətai digərlərindən fərqli olaraq sakral dövlətçilik anlayışını reallaşdırmağıyla və dövlət qurmasıyla mənəvi dövlətçilik anlayışının sistemini alt-üst etdi. İşin iki başı vardı.Ya milli dövlət, ya da şeirin, ritmin, sözün dövləti. Xətaidə məsələ gerçəkliyini ala bilərdi. Ala bilmədi. Niyə? Çünki o Nəsiminin üzərindən oxunu atıb, qılıncını çəkib, bayrağını qaldırmalıydı. Hürufilik, sufizm elm yapısına oturukən, Xətai şiəlik məzhəbinə hər şeyi- cənnətdən bəxtinə tuşlanmış imkanı və imkanımızı qurban verdi. O dövlət, imperiya özündən sonra köləlik, əsarət, qan, göz yaşları qoyub dağılırsa, o imperiyanın güc adlı yapısına şübhə edirəm.
Donald Reyfildin “Böyük Britaniyada zadəganlığın tərkibi aşağı təbəqənin hesabına dolur və dəyişirdi” fikri bu gün məni yerdən yerə vurur. Bu zədələnməyən zadəganlaşma bizdə etnosun etibarlı energetik səlahiyyəti dışında baş verdi. Daha doğrusu, etnosun etibarlı ruhsal və qan dövriyyəsi lazım olan və anlayış xəyanəti ucbatından keyiyən kəsimlərin “işə cəlb olunması”nın dışında qıvrılıb qaldı.
Mədəniyyətin ən uca, yüksək pariksiz, qrimsiz, maskasız pilləsi dövlətçilikdir. İngiltərədə insanı boş ver, ata gör necə qiymət veriblər, özü də kim. I Riçard vaxtı ilə deyirdi ki, səltənətimin yarısını bir ata verərəm. İnsan məsələsini həll edib, bu cümlələri deməyi bacarmaq, bu tipli cümlələləri səsləndirməyə bəraət almaq lazımdır. Bu cümlələrin insanlıq üzərindən heç vaxt öz haqq yerini tapa biləcəyinə də inanmıram. Bizim həll edəcəyimiz misilsiz məsəllər hələ çoxdur. Bizdə kimsənin haqqı yoxdur desin ki, olan sərvətimin yarısını bir ata bağışlayaram. Biz ata uzaq başı ot, arpa, bir də qamçı verə bilənlərik. Biz ona görə məcbur olub yazırıq həm də.

– Hansı klassik Azərbaycan şairlərində sakral məqamlar üstünlük təşkil edir?

– Ümumiyyətlə bizim dilimiz və təfəkkürümüz elədir ki, onu ritmə və poetikaya oturdasan, gedib kainata sitəmlər tutan, batini səlahiyyəti sayəsində sakrallığa çıxar. Nizami və Nəsimidən, Xətaidən sonra, Aşıq Ələsgəri, Cavid Əfəndini deyərdim.

– İlahi həqiqətə aparan yolların hansı şifrələrini çözə bilmisiz?

– Məncə, bu qeyri-mümkün olan bir işdir. İlahi həqiqətə aparan yolların ən maraqlı və iri şifrələri bizik, insanlarıq. “Bizi O yaradıb”, deyirik ha, bu cümlənin mahiyyətini dərk edəndə o şifrə çözülür. Amma o şifrədən də başqa şifrələr doğur ki, saysız hesabsız. “Məni O yaratdı” – qənaətinə gəlməyim, bu anlayışa iman gətirməyimdən böyük və çözümlü şifrə ola bilməz. Mən bu cümlənin nurunda bir kitab yazdım. “a mədəniyyətinin a dili lüğəti”. Məlum oldu ki, bizim danışığımız, cümlə quruluşumuz, sintaksiz tərkiblərimiz, ifadə tərzimiz bərbad və biabırçılıqdır. Şeytan xocalığında öyrədilib. Qurduğumuz cümlələrin, işlətdiyimiz ifadələrin hansında Uca Yaradıcı Gücün adından istifadə edir, rolunu dövriyyəyə qoşuruq.

– Ümumiyyətlə, sizin sözün neçə mərtəbəsi var?

– Yaxşısını Füzuli demiş: kim nə miqdar olsa, əhlin eylər ol miqdar söz. Zarafat-zarafat, adam görmüşəm, elə bir boy-buxunu var ki, mən onu qara, yastı dam sanırdım. Adam var ki, görüntüsü Prezident Aparatının binasına oxşayır. Adam var ki, Vahid poeziya evinə oxşayır.Adam var ki, villadır. Kimisi 5 mərtəbəni itirib, durub yerində. Zarafat bitdi. Mənim yazılarımda isə, acizliyimə sığınaraq etiraf edə bilərəm ki, sözün mərtəbəsiylə bahəm, sözün içimizə car çəkən çoxmənalılığından danışa bilərəm. Sözdə ümumi mənalar titrəşimi, dalğalanma və aberrasiya” (kənara çıxması, uzaqlaşması) özəlliyi sənətkarın azadlıq və özgürlük mərifətiylə əlaqədardır. Dil sadəcə məqsədə gedən bir vasitə deyildir. “dil xəyal aləminə aiddir – sonsuz kəlimələr olaraq bizə Varlığın açıqlığını bağışlayır”.

– Dərvişləri bəzən “Səfide-xan” yəni, “ağ yazıları oxuyan” adlandırıblar. Onlar qara yazıların bətnindəki “ağ yazıları” əxz edə biliblər? Şeirlərinizdə həmin o “ağ yazılardan” istifadə edilibmi?

– Gəl, oxumaqdan başlayaq. Quranda da Yaradanın ilk tale yazan töfsiyələrindən biri “ikra”, oxu əmridir. Oxu sözü sıyrılmış oxun geniş sahəli sözündəndir. Bizim əldə elədiyimiz ilahi bilgilərin hamısı soylu sadağamızda gəzdirdiyimiz sayılmamış oxlardır. Biz bu şər, qara qüvvəllər aləmində elm, mərifət və hikmət oxlarıyla silahlanmış ( savaşıb qana boyanmış) bahadırlarıq. Bizim atdığımız oxlar xeyr, ağ güclərin ağlığın artırar, qara güclərin qara güclərin basqısının qarşısını alar. Bu ox atılanda, kim tərəfindən atılırsa atılsın, nişangah əgər İlahi həqiqət üzərindəysə,onun çəkib atdığı kosmik mərifət mərkəzindən, həm də əzəldən atılır. Bu aləmdə şərin üzərinə ley kimi şığıyan bu oxuyan, oxudan oxlarımızla biz Allaha yardımçı oluruq, yarıyırıq. Tənimizdə, təməlimizdə, təyinatımızda, təsnifatımızda, iç-dış təsərrüfatımızda təmizlik işləri aparırıq. Onun üçün də elm, irfan sahibi kişilər həm də gerçək savaşçılardır. Biz oxuyan olduqdan, oxçu olduqdan sonra, o oxu bizim əlimizlə, ruhumuz və qətiyyətimizlə şərin, iblisin üzərinə atmaqda, O, misilsiz məharətini, mərhəmətini biz fəqirlərdən əskik etmiyəcək. Istədiyini hidayətə erdirəcək.

Bizlər yer üzündə Allahın gerçək əsgərləri, savaşçıları, inqlabçıları, həm də ox-uyanları, həm də ox-çularıyıq. Biz ox-u, o elmi, oixlası və inancı Onun adıyla, Onun naminə atsaq, qarşıda kim, nə olursa, olsun, atdığımız hədəfdən yayınmaz. Demək ki, anlayanların, sorumluların bir görəvi Onun savaşçısı olub xeyri, gözəl olanı, əxlaqiliyi qorumaqsa, digər özəllyi oxçu olub həm də ovçu olaraq əldə etdiyimizmənəvi şikarımızı ədalətlə, dövlət ərkanıyla pay-püşk etməliyik.bizlər Yaradanın ovçusu olaraq kainatın harmoniyasını doyuzdurmalıyıq. Oxu sözünün dilimizdə gizlənmiş digər özəlliyi O- Hu ( x samiti h samitini, səsini gizlədib) şəklindədir. Yəni O Allahdır, yaradıcıdır.

Ona görə də, bu qədər imperialist güclər ki, topla, ən ölümsaçan silahlarla zəiflərin üzərinə gedirlər, Allahın yer üzündəki əmanətlərinin, Onun tərəfkeşlərinin üzərinə gedirlər, bilin ki, boş şeydir, onlar heç zaman gerçək zəfəri qazana bilmiyəcəklər. Zəfər Allahın ox-çularınındır.

Mənim yazılarıma gəldikdə isə, onu deyə bilərəm ki, yaradanın gözəlliyini bir başqasının təqdimatı və təkrarında deyil, öz təqdimatım və öz yazı manera məzənnəmdə verməyin bilincində olur, azdan-çoxdan yazdıqlarımda o səmimiyyəti qorumağa çalışıram.

– Sonda Energetik dünyanızdan qopub burada yaşamağın çətinliyindən danışın.

– Allah məni Yer üzüylə müəyyən şərtlərimiz və qarşılıqlı anlaşmamıza da uyğun olaraq şərəfləndirib. Hər işin bir yonulmuş yöntəmi Varlıq aləminin özəlliyində var derlər. Yaşamağın da eləcə. Mən heç vaxt çətinlik adlı bir müstəmləkə ruhu yaradan söz və ibarələri dilmin nə dünəninə, nə də bu gününə gətirmədim, leksikonumun leysanına salıb islanmış cücəyə döndərmədim. Ona o imzalı imkanı yumuşalıb da vermədim. Ancaq ola bilsin, mənim durumumda birisi çoxdan xosunbay olmuşdu. Mənim dərmansız dərdim o deyil əsla. Dünya işləri, mal-dövlət dərdi, nə bilim gələcəklə bağlı nələrinsə ərdəm əridən əndişəsi. Əsla! Bu dünya isə mənim üçün öz mehtablı müqəddəsliyini heyrətimdən əskiltmir. Çünki bu dünyanı Allah yaradıb. Həm də burda sevdiklərim nəfəs alıb verir. Çünki Allah hər gün, hər an neçə-neçə nəfəslərlə buralarda sükunəti və səbriylə təcəlla edir. Mən də bu təcəllaların erişilməz eşliyində, rəhmanlığında doğulub böyüdüm, bu qədər yaşadım. Ən azından səninlə tanış oldum.

Ölülər bizi eşidib, görürmü?

Uca Allah buyurur:
“Ona (Allaha) bənzər heç bir şey yoxdur. O, (hər şeyi) eşidəndir, (hər şeyi) görəndir!” (əş-Şura, 11);
“Heç yaradan (Allah) yaratmayana bənzə­yərmi?! Məgər düşünmürsünüz?!” (ən-Nəhl, 17);
“O, hər şeyi biləndir” (əl-Bəqərə, 29);
“Məgər yaradan (sizin gizli saxladığınız hər şeyi) bilməzmi?! O, (hər şeyi) incəliyinə qədər biləndir, (hər şeydən) xəbərdardır!” (əl-Mulk, 14);
“Şübhəsiz ki, sən nə ölülərə haqqı, nə də üz çevirib gedən karlara çağırışı eşitdirə bilməzsən” (ər-Rum, 52);
“Şübhəsiz ki, Allah istədiyinə haqqı eşitdirir. Sən isə qəbirlərdə olanlara eşitdirə bilməzsən” (Fatir, 22).

Ayələrdən anlaşıldığı kimi, hər yerdə eşitmək, görmək, eyni anda bütün dünyadakı insanları eşitmək, görmək, qəlblərdəkini bilmək, müxtəlif dildə olan insanları hər kəsi öz dilində başa düşmək yalnız Allaha məxsus sifətlərdir. Yaradan yalnız Özünə xas bu xüsusiyyyətləri yaratdığı heç bir məxluqa, nə ölülərə, nə də dirilərə verməmişdir.\

Uca Allah diriləri yalnız müəyyən məsafəyə kimi görən eşidən yaratmışdır, o da həmin məxluqun sağlığında olan sifətidir. Məxluqlar müəyyən məsafədən sonra eşitmir, qaldı ki, bir-iki metr yerin dərinliyində olan çürümüş cəsəd! Ölülər müxtəlif dillərdə olan müraciətləri anla­mazlar. Bu keyfiyyətləti onlara verənlər onlara ilahi keyfiy­yətləri vermiş olurlar. Hər bir millət Peyğəmbərin ﷺ qəbrinin yanında duraraq öz dilində ona müraciət edir, elə zənn edirlər ki, onları eşidir və başa düşür. Bu isə insan­ların cəhalətləri üzündən etdikləri ən böyük şirklər­dəndir. Uca Allah buyurur:

“Qiyamət gününə qədər ona cavab verə bilməyən Allahdan qeyrisinə müraciət edəndən də artıq yolunu azmış kim ola bilər! Bunlar isə onların müraciətini eşidə bilməzlər. İnsanlar bir yerə toplan­dıqda bunlar onlara düşmən kəsiləcəklər, onların iba­dət­lərini inkar edəcəklər”. (əl-Əhqaf, 5-6).
Həmçinin məxluqlar öldükdən sonra onların bu dünya ilə əlaqələri kəsilir. Necə ki Uca Allah buyurur:
“. Onların arxasında diriləcəkləri günə qədər bərzəx (maneə) vardır”. (əl-Muminun, 100).

Sağ ikən sən danışarkən səni hər yerdə görməyən, səni hər yerdə eşitməyən, öləndən sonra səni görüb-eşitməsi, sənin qəlbindən keçənləri bilməsi gülünc deyilmi?! Özü yaradılmış olub yaratmağa qadir olmayan, yaratmadığı şeyin daxilini, qəlbindən keçənləri necə bilə bilər?

Allahdan başqa bütün varlıqlar fanidir

Uca Allah buyurur:
“Yer üzündəki hər kəs fanidir (ölümə məhkumdur)”. (ər-Rahmən, 26);
“Səndən əvvəl də heç bir insana əbədilik vermədik. Əgər sən ölsən, onlar əbədi qalacaqlar?!” (əl-Ənbiya, 34).

Əbədi olan yalnız Uca Allahdır:
“Allah, Ondan başqa ibadətə layiq olan məbud yoxdur, əbədi Yaşayandır, bütün yaratdıqlarının Qəyyumudur. Onu nə mürgü, nə də yuxu tutar. Göylərdə və yerdə nə varsa, Ona məxsusdur. Onun izni olmadan Onun yanında kim havadarlıq edə bilər? O, məxluqatın gələcəyini və keçmişini bilir. Onlar Onun elmindən, Onun istədi­yindən başqa heç bir şey qavraya bilməzlər. Onun Kürsüsü göyləri və yeri əhatə edir. Bunları qoruyub saxlamaq Ona ağır gəlmir. O, Ucadır, Uludur”. (əl-Bəqərə, 255).

Allahdan qeyrisini – ölüləri çağırmaq ona görə şirkdir ki…

Qəbirdəki insana dua etdikdə, həmin insan qəbir sahibinin eşitdiyinə etiqad edir. Əgər etiqad edirsə, deməli Allaha xas olan sifətlərdən birini o kimsəyə vermiş olur. Onlar isə hər şeydən bixəbərdilər. Uca Allah buyurur:
“Allahı buraxıb yalvarıb yaxardıqları, heç bir şey yarada bilməzlər. Çünki onlar özləri yaradılmışlar. Onlar diri deyillər, ölüdürlər. Nə zaman diriləcəklərini də bilməzlər”. (ən-Nəhl, 20-21);
“Ey insanlar! Çəkilən məsələ qulaq asın. Dua edilən Allahdan başqa qeyriləri hamılıqla toplansalar belə bir milçək də yarada bilməzlər. Əgər milçək onlardan bir şeyi aparsa onlar onu geri qaytara bilməzlər. İstəyən də aciz, istənilən də”. (əl-Həcc, 73).

Özü Allaha möhtac olan kəs, başqalarının möhtaclığını necə aradan qaldıra bilər?!

Allah bizə buyurur ki, Allahdan qeyri dua etdikləriniz də sizin kimi insanlardır. Sizin kimi yeyirdilər, içirdilər, yatırdılar, gəzirdilər, evlənirdilər, işləyirdilər və ölürdülər. Onlar da ehtiyac vaxtı övlad dilədikdə, şəfa istədikdə, müsibət anında əllərini göyə tərəf qaldıraraq Allaha dua edirdilər. Onlar da hər bir şeydə sizin kimi Allaha möhtac idilər. Əgər möhtac olmasaydılar əvvəlcə özlərinə xəstə­lən­mə­mək və ölməmək üçün kömək edərdilər. İnsanın özü kimi başqa bir məxluqa pərəstiş etməsi ağla və məntiqə də ziddir. Yaradılmış bir varlığın ibadətə layiq olmaması açıq-aşkar əqli və fitri bir qanundur. Bu qanun yuxarıdakı bölmələrdə qeyd edildiyi kimi Allahdan başqa bütün varlıqlara, hətta peyğəmbərlərə belə şamil olunur. Uca Allah bu haqda buyurur:
“Sizi yaradan, sonra sizə ruzi verən, sonra sizi öldürən, sonra da sizi dirildəcək məhz Allahdır. Şərikləriniz içərisində bunlardan heç olmazsa, birini edə bilən varmı? O pakdır və müşrik­lərin Ona şərik qoşduqlarından ucadır” (ər-Rum, 40);
“Bu (deyilənlər) ona görədir ki, Allah haqq, (müşriklərin) Ondan qeyri ibadət etdikləri isə batildir. Həqiqətən, Allah (hər şeydən) ucadır, (hər şeydən) böyükdür!” (Loğman, 30).
Buna görə də bizə verilən nemətlərdə ölülərin müəyyən rolunun olmasına, onların eşitməsinə, cavab verməsinə, vasitəçi olmasına heç bir halda inanmaq olmaz.
Uca Allah buyurur:
“Məni yaradan və məni doğru yola yönəldən Odur! Məni yedirdən də, içirdən də Odur! Xəstələndiyim zaman mənə yalnız O şəfa verir. Məni öldürəcək sonra dirildəcək də Odur və Qiyamət günü xətamı bağışlayacağına ümüd etdiyim də Odur!” (əş-Şuəra, 78-82);
“Darda qalan kimsə yalvardığı zaman ona cavab verən, şəri sovuşduran və sizi yer üzünün varisləri edən kimdir? Heç Allahla yanaşı başqa bir məbudmu var? Siz necə də az düşünürsünüz”. (ən-Nəml, 62);
“De: “Əgər bilirsinizsə, deyin görüm yer və onun üstündə olanlar kimindir?” Onlar: “Allahındır!”- deyəcəklər. De: “Bəs düşünüb ibrət almaya­caqsınız?” De: “Yeddi göyün Rəbbi və əzəmətli Ərşin Rəbbi kimdir?” Onlar: “Allahdır!”- deyəcəklər. De: “Bəs qorxmur­sunuz?” De: “Əgər bilirsinizsə, deyin görüm hər şeyin hökmü əlində olan, himayə edən, Özünün isə himayəyə ehtiyacı olmayan kimdir?” Onlar: “Allahdır!”- deyəcəklər. De: “Bəs necə olur ki, aldanırsınız?” (əl-Muminun, 84-89).
Ayə və hədislərlə öz batil etiqadlarını avam camaata yeritməyə çalışanlar bidət əhlidir. Onlar avam camaatı azdırmaq, çaşqınlığa salmaq üçün bəzi Quran əyələrini və hədisləri gətirərək ölülərin eşidib cavab verməsinin mümkün olmasını deyirlər. Halbuki, o ayə və hədislərdə ölülərin yalnız bəzi məhdud məqamda eşitməsi xəbər verilir.
Ölülərin eşitməsindən bəhs edən ayə və hədislər aşğıdakılardır:

1. Ölünün dəfn ediləndən sonra qəbirin ətrafından axırıncı çıxan adamın ayaq səslərini eşitməsi. Bəra ibn Azib  rəvayət edir ki, bir gün Peyğəmbər ﷺ ilə birlikdə ənsarlardan birini dəfn etmək üçün qəbristanlığa yollan­dıq. Biz qəbrə yaxınlaşdıq, oranı hələ də qazırdılar. Peyğəmbər ﷺ üzünü Məkkəyə tərəf çevirərək oturdu. Biz də onun yanında sükut içərisində oturduq. O, əlində olan çubuq ilə yerə bir neçə dəfə vurduqdan sonra başını səmaya qaldırıb iki və ya üç dəfə: “Qəbir əzabından qorunmaq üçün Allaha sığının!”- dedi və sözünə davam edərək: “Mələklər ruhu torpağa qaytardıqdan sonra qul yaxınlarının dönüb geri getdikləri zaman ayaq səslərini eşidir”. (Əhməd, 4/287, 295-296)

2. Ölülərə qəbir yanında salam verərkən salamı eşitməsi. Peyğəmbər ﷺ qəbristanlığa girdikdə bu duanı deyərdi: “Ey bu diyarın mömin və müsəlman sakinləri! Sizə salam olsun! Allahın izni ilə biz də sizə qovuşacağıq. Allah bizdən əvvəl gedənlərə və qalanlara rəhmət etsin. Allahdan özümüzə və sizə salamatlıq diliyirəm”. (Muslim, 2/671)

3. Ölülərin (yuxarıda qeyd olunan iki halda) eşitsə də cavab vermək iqtidarında ola bilməməsi; Aşağıdakı ayədə Uca Allah ölünün eşitsə də, onların cavab vermək iqtidarında olmadıqlarını açıq-aydın bəyan edir:
“Sizin Ondan başqa yalvardıqlarınız xurma çəyirdəyinin pər­də­sinə belə sahib deyillər. Əgər siz onları çağırsanız, onlar sizin duanızı eşitməzlər, eşitsələr də cavab verə bilməzlər. Özləri də Qiyamət günü sizin onlara ibadət etdiyinizi danacaqlar. Heç kəs hər şeydən Xəbərdar olan Allah kimi sənə xəbər verə bilməz” (Fatir, 14).

4. Bəzi ayələr ilə şübhələr haqda:
“Allah yolunda öldürülənlərə (şəhid olanlara) “ölü” deməyin. Əksinə, onlar (Allah dərgahında) diridirlər, lakin siz bunu dərk etmirsiniz” (əl-Bəqərə, 154);
“Allah yolunda öldürü­lən­ləri (şəhid olanları) heç də ölü zənn etmə! Əsl həqiqətdə onlar diridirlər. Onlara Rəbbi yanında ruzi (cənnət ruzisi) əta olunur” (Ali-İmran, 169).

Qeyd 1: Bu ayələrdən açıq-aşkar şəkildə görünür ki, burada söhbət yalnız Allah yolunda öldürülmüş şəhidlərdən gedir və onların yalnız Allah qatında diri olmağından danışılır, bu dünyada yox. Çünki öldükdən sonra bu dünya ilə əlaqə kəsilir. Necə ki Quranda buyrulur:
“. Onların arxasında diriləcəkləri günə qədər bərzəx (maneə) vardır” (əl-Muminun, 100).

Qeyd 2. Allah burada Allah yolunda şəhid olanın Allah qatında hansı dərəcədə üstün olduqlarını nəzərə çatdırır və Quranın digər ayələrinə zidd olaraq bu ayələrdən sonra “şəhidlər sizi eşidir”, “onlardan istəyin” və ya “onlara deyin dediklərinizi mənə çatdırsın” buyurmur.

5. Yuxarıdakı hallar istisna olmaqla qalan heç bir halda ölünün eşitməməsi: Yuxarıdakı ayələr istisna olmaqla digər bütün ayələrdə Uca Allah ölülərin heç nəyə qadir olmadıqlarını, heç nə eşitmədiklərini və eşitsələr belə cavab verə bilmədiklərini bildirir:
“Allahdan başqasına dua (ibadət) edəndən daha çox azmış kim ola bilər? O kəs ki, qiyamət gününə qədər ona cavab verə bilməz! Halbuki onlar (dua etdikləri şeylər) onların yalvarışından xəbərsizdirlər” (əl-Əhqaf, 5);
“Əgər siz onları çağırsa­nız, onlar sizin duanızı eşit­məzlər, eşit­sələr də ca­vab verə bilməzlər. Özləri də Qiyamət günü sizin on­la­ra ibadət etdi­yinizi da­nacaqlar. Heç kəs hər şeydən Xəbərdar olan Allah ki­mi sənə xəbər verə bilməz” (Fatir, 14);
“Sözsüz ki, sən nə ölülərə haqqı eşitdirə bilərsən, nə də dö­nüb gedən karlara çağırışı çatdıra bilərsən” (ən-Nəml, 80; ər-Rum, 52).

Qiyamət günü hər kəs öz hayında olacaq, üstəlik Allahdan başqa çağırılanlar onları çağıranların düşməninə çevriləcəklər.

İnsanlar (nemətin) ölən tərəfdən ona verildiyini fikirləşir, amma həmin ölünün bu işlərdən heç xəbəri belə yoxdur. Ölənin başı özünə qarışıb: ya o zövq alır və nemət içindədir, ya da qəbirdə əzaba məruz qalır. Nə vaxt ki, insanlar Axirət günü yığılacaq, Allahla yanaşı ibadət olunan bütün “salehlər” yığılacaq və onlar sizin onlara ibadət etdiyinizi inkar edəcəklər və həmin o ibadət edənlərin düşməninə çevriləcəklər. Hətta şeytan belə, ona ibadət edənin ibadətini rədd edəcək. Uca Allahın buyurduğu kimi:

“Əgər siz onları çağırsanız, onlar sizin duanızı eşitməzlər, eşitsələr də cavab verə bilməzlər. Özləri də Qiyamət günü sizin onlara ibadət etdiyinizi danacaqlar. Heç kəs hər şeydən Xəbərdar olan Allah kimi sənə xəbər verə bilməz” (Fatir, 14);
“İş bitdikdə şeytan deyəcək: “Həqiqətən də, Allah sizə gerçək vəd vermişdi. Mən də sizə vəd vermişdim, lakin (vədimə) xilaf çıxdım. Mənim sizin üstünüzdə heç bir hökmranlığım yox idi. Mən sizi (azğınlığa) dəvət etdim, siz də (dəvətimi) qəbul etdiniz. Buna görə də məni yox, özünüzü qınayın. Nə mən sizin köməyinizə çata bilərəm, nə də siz mənim köməyimə çata bilərsiniz. Heç şübhəsiz ki, mən əvvəllər də sizin məni (Allaha) şərik qoşmağınızı rədd etmişdim”. Həqiqətən, zalımlar üçün üzücü bir əzab hazırlanmışdır”. (İbrahim, 22);
“O zaman, tabe olunmuş (başçılar) tabe olunanlardan uzaqlaşacaq, (hamısı) əzabı görəcək və aralarındakı əlaqələr kəsiləcəkdir” (əl-Bəqərə, 166);
“İnsanlar bir yerə toplana­caqları zaman isə, onlara düşmən olacaqlar və onların ibadətini inkar edəcəklər”. (əl-Əhqaf, 6);
“O gün Allah onları çağırıb şəriklərim haradadır- deyəcəkdir. Onlar da Biz sənə bildirdik ki, aramızda heç bir şahid yoxdur” (Fussilət, 47).
Həmçinin uzun bir hədisdə Peyğəmbər ﷺ belə buyurmuşdur: “Qiyamət günü Allah insanları böyük bir meydanda toplayacaq və aləmlərin Rəbbi olan Allah onlara belə deyəcək: “Hər kəs dünyada qulluq etdiyi şeyə tabe olsun”. Bundan sonra xaça ibadət edənlər xaçı, bütə ibadət edənlər bütləri, oda ibadət edənlər də odu təmsil edəcək, beləcə onlar ibadət etdikləri bu şeylərə tabe olacaqlar. ”. (ət-Tirmizi, 2557, 2755)

Ərimin mənə nifrət etdiyini necə bilə bilərəm? İşləri düzəltməyin bir yolu varmı?

Özünüzə “Aman Allahım, ərim mənə nifrət edir, evliliyimiz bitdi” deməzdən əvvəl sakit olmağa çalışın. Ola bilsin ki, həddən artıq reaksiya vermirsiniz, amma həyat yoldaşınızda başqa bir şey var.

Ola bilsin ki, ikiniz evliliyinizdə stresli və ya çətin bir dövrdə özünüzü uzaq hiss etməyə başladınız. Ola bilsin ki, əriniz işdə çətin günlər keçirib, sizə qarşı sərt sözlər deyib.

Münasibətləriniz əvvəlki kimi yaxşı deyilsə, bunun sizinlə əlaqəsi olması lazım deyil. Ərin sizinlə əlaqəsi olmayan bəzi məsələlərlə məşğul ola bilər ki, bu da onun davranışının dəyişməsinə səbəb olur.

Nə qədər vaxtdır özünüzə “Ərim mənə nifrət edir” deyə düşündüyünüz narahat olmaq üçün əsaslı səbəbinizin olub olmadığını müəyyən etmək üçün çox vacibdir.

Uzun müddətdir belə hiss edirsinizsə, yəqin ki, evliliyinizdə problem var. Əriniz hətta emosional, fiziki və ya psixi zorakılıq əlamətləri göstərə bilər.

Əgər ikiniz hər zaman döyüşürsünüzsə və sonuncu dəfə nə vaxt birlikdə olmaqdan xoşbəxt olduğunuzu xatırlamırsınızsa, bu, qırmızı bayraqdır. İstər terapiya, istərsə də məsləhət olsun, kömək istəməli olacaqsınız və ya ayrılığı düşünmək istəyə bilərsiniz.

Ola bilsin ki, əriniz artıq əlaqəniz üçün heç bir səy göstərmir və bu da problem əlamətidir. Tez-tez manipulyasiya, mübahisə və ya təhqiredici davranış onun əvəzinə emosional istismar əlaməti ola bilər.

Əgər bu problemlərdən hər hansı biri ilə qarşılaşmısınızsa, “Ərim mənə nifrət edir” deyə düşünməkdə haqlı ola bilərsiniz. O, sizə həqiqətən nifrət etməsə belə, onun belə hiss etməsinin bir səbəbi var.

Bu, öz başına bir problemdir, onu düzgün idarə etmək üçün mütləq kömək istəməlisiniz. Bu məqaləni oxumaqla başlayın, lakin məsləhət kimi bir şeydən əldə edə biləcəyiniz köməyi laqeyd yanaşmayın.

Niyə ərinizin sizə nifrət etdiyini hiss edirsiniz? Bu barədə düşünün və problemin kökünü tapmağa çalışın ki, o, nə edəcəyinizi qərara almağa kömək etsin.

Əgər siz bu yaxınlarda belə hiss etməyə başlamısınızsa, problemə səbəb olan hər hansı xarici faktorun olub-olmadığını düşünün.

Siz və ya əriniz işdə çox stress keçirirsiniz? Birinizin mübarizə apardığı bəzi ailə problemləri və ya psixi sağlamlıq problemləri varmı?

Evliliyinizdə emosional və ya fiziki yaxınlıq yoxdur? Bir terapevtlə danışmaq sizə fayda verəcək, lakin edə biləcəyiniz başqa şeylər də var.

Hər evliliyin zaman-zaman çətinlikləri olur. Önəmli olan onlarla necə davranmağınızdır.

Münasibət üçün nə vaxt mübarizə aparmalı olduğunuzu və nə vaxt ayrılmağın daha yaxşı olduğunu bilməlisiniz.

Əgər əriniz sizə nifrət edirsə və ya şüurlu şəkildə sizə zərər verirsə və ya təhqir edirsə, ayrılmaq daha yaxşı olar. Eyni şey, o, hətta ətrafda ola bilməyəcək qədər zəhərli olduqda da aiddir.

Sui-istifadə halında, toksik əlaqələrə son qoymaq daha yaxşıdır, lakin onsuz da, bəzən onu xilas etmək mümkün deyil.

Ola bilsin ki, əriniz sözün əsl mənasında sizə nifrət etdiyini deyib və bunu eşitmək dağıdıcı olub. Bu müntəzəm bir şey deyilsə, o, sadəcə çətin bir gün keçirə bilərdi.

Anın istisində və ya qəzəb içində insanlar bir-birlərinə emosiya və ya stress çıxarırlar. Onlar bəzi qəzəb və ya məyusluqlarını da buraxdıqda demək istəmədikləri şeyləri söyləyirlər.

Həqiqət budur ki, əriniz bunu sizə desə belə, sizə nifrət etməsi ehtimalı çox azdır. Əgər o, bunu döyüş zamanı və ya hər hansı qarşıdurma zamanı deyibsə, bunun doğru olması ehtimalı daha da azdır.

Digər tərəfdən, əgər o, bunu sizə müntəzəm olaraq deyirsə və ya zəhərli hərəkət edirsə, bu, narahatlıq üçün səbəbdir. Emosional zorakılığın əlamətlərindən biri də daima aşağılamaqdır!

İcazə verin, sizi ən çox narahat edən suallara cavab verməyə kömək edim.

Ərimin mənə nifrət etdiyini göstərən əlamətlər hansılardır?

1. Ünsiyyət çatışmazlığı

Əvvəlki kimi çox ünsiyyət qurmamağınız sevginizin getdiyi anlamına gəlmir. “Ərim mənə nifrət edir” deyə düşündüyünüz zaman içinizə qulaq asmalısınız.

Əgər danışmadığınız, döyüşmədiyiniz və ya qışqırdığınız zaman onun hüzurunda özünüzü gərgin hiss edirsinizsə, bu, problemin əlamətidir. Biz əlaqə saxladığımız insanların duyğularını hiss edə bilirik və bu bizə təsir edir.

Mənfi hisslər və gərginlik varsa, ancaq ünsiyyət qurmursunuzsa, bağırsaqlarınız doğru ola bilər.

2. Biz daim mübarizə aparırıq

Artıq ikiniz heç bir söhbət edə bilməzsiniz. ən azı davaya çevrilmədən.

Əgər siz danışdığınız zaman o, həmişə mübahisəyə başlayırsa və adi söhbətlərdə sizi ovsunlayırsa, bu pis əlamətdir. Ola bilsin ki, hətta hər şeydə səni günahlandırır və bu, səni bədbəxt etməkdən əl çəkmədiyinin sübutudur.

“Ərim mənə nifrət edir” deyə düşünən qadın bəzən əslində narsistlə evlənir. Əgər əvvəlkindən fərqli davranırsa, o, narsist deyil, sadəcə olaraq alçaq bir ərdir.

O, məsələni sizinlə müzakirə etməyə hazır olmalıdır və əgər o, deyilsə, bu, böyük bir problemdir. Belə olan halda, yəqin ki, işlər öz-özünə yaxşılaşmayacaq və siz ayrılıq haqqında düşünmək istəyə bilərsiniz.

3. Onun artıq münasibətə səy göstərməməsi məndə ərimin mənə nifrət etdiyini düşünür

Özünüzdən soruşsanız: “Ərim mənə nifrət edir?” özünə başqa sual verməlisən. Həyat yoldaşınız sonuncu dəfə nə vaxt sizin həyatınızı daha xoşbəxt və ya asanlaşdırmaq üçün gözəl bir şey etdi?

Ola bilsin ki, əvvəllər ad günləri, yubileylər kimi bütün vacib tarixləri xatırlayırdı, indi isə sadəcə olaraq onlara məhəl qoymur, bu da ciddi bir problemin əlaməti ola bilər.

Ola bilsin ki, bu o demək deyil ki, o, sizə nifrət edir, ancaq özünə və hətta evlilik fikrinə nifrət edə bilər. O, subay qalsaydı, hər şeyin onun üçün daha yaxşı olacağına inana bilər.

İşdəki problemlər və ya həyatında baş verən bəzi digər stresli şeylər buna səbəb ola bilər. O, açıq şəkildə əsl problemi həll etməkdən qaçır və bunun əvəzinə onu sizin üzərinizə götürür.

Siz onun yumruq torbası deyilsiniz və o, problemi olduğu üçün hər şeyi sizin üzərinizə götürə bilməz. Daha yaxşı ünsiyyət qurmağa çalışın və heç nə kömək etmirsə, məsləhət almağa çalışın.

4. O, məni normal qəbul edir

Səninlə nə qədər pis rəftar etsə də, nə etsə də, sənin hələ də orada olacağını düşünür. Bu, onu qıcıqlandırır və o, buna görə sizi təbii qəbul edir.

Onun sizə qarşı nə qədər pis davranmasından asılı olmayaraq, siz yenə də ona sevginizi göstərirsiniz və o, buna görə az qala sizə nifrət edir.

Onun sizə qarşı belə mənfi hissləri var, çünki siz həmişə yüksək yolu tutursunuz. Ondan ayrılmaq əvəzinə, sən hələ də aşiq olduğun adam üçün döyüşməyə hazırsan. və bu, onu pis hiss edir.

O, evliliyiniz üçün mübarizə aparacaq qədər cəsarətli deyil və ya uzaqlaşacaq qədər yetkin deyil, ona görə də nifrət içində boğulur.

Evliliyinizdə olduğunuz vəziyyəti nə qədər tez qəbul etsəniz, bir o qədər tez hər şeyi düzəldə biləcəksiniz.

5. Yaxınlığın olmaması ərimin mənə nifrət etdiyini düşünür

Evliliyinizdə daha yaxınlıq olmadıqda bu çox narahatedicidir. Uzun müddətdir birlikdə olmağınız o demək deyil ki, siz fiziki sevgi nümayiş etdirməyi dayandırmalısınız.

Əgər əriniz fiziki toxunuşdan qaçırsa, bu, çox pis əlamətdir. O, bacardıqca səninlə qucaqlaşmaqdan, səni qucaqlamaqdan və öpməkdən şad olmalıdır.

Bəlkə də yaxınlıq olmaması yalnız bu yaxınlarda başladı, ona görə də onunla başqa bir şey ola bilər. Onun başqa problemləri ola bilər, amma problem davam edərsə, onu həll etmək lazımdır.

Ola bilsin ki, o, sizə marağını itirir və əgər belədirsə, hər şeyi düzəltməyə çalışmaq üçün mütləq cütlük məsləhətini sınamalısınız.

6. Dediyim hər şey onu qıcıqlandırır

Dediyiniz hər şey ona axmaq səslənir və o, artıq sizə hörmət etmir.

Onunla karyeranız haqqında danışdığınız zaman o, sadəcə özünüz haqqında pis hiss edirsiniz. Ola bilsin ki, o, işinizin heç bir mənası olmadığını və ya bu işdə yaxşı olmadığını söyləyir.

Ona hisslərinizi bildirməyə çalışdığınız zaman, əriniz sizə həddindən artıq reaksiya verdiyinizi və ya şişirtdiyinizi söyləyir. Ola bilsin ki, bəzi ağlabatan fikirlər söylədiyinizə baxmayaraq, o, sizi dəli adlandırır.

Nəfəsinizin belə onu qıcıqlandırdığını hiss edirsiniz və təəssüf ki, bəlkə də haqlısınız.

Sizi nə qədər incitdiyini ona göstərin və sizi aşağılamasına imkan verməyin. Əgər hər şey dəyişməsə, ayrılıq haqqında düşünməkdən başqa çarəniz qalmayacaq.

7. Düşünürəm ki, o, məni aldadır

Əvvəllər demək olar ki, hər şeyi sizinlə bölüşürdü, indi isə demək olar ki, heç nə paylaşmır. O, şəxsi həyatı ilə bağlı müəmmalı və sosial media profillərində həddindən artıq aktivdir.

Təəssüf ki, bu şeylər onun marağını itirdiyini göstərir. və hətta sizi aldada bilər.

Telefonunu gizlədirsə və ya heç vaxt onun gözündən yayınmırsa, bu, qırmızı bayraqdır. Eyni şey, o, telefonuna gülümsəsə də, nəyin gülməli olduğunu soruşduqda qıcıqlanmış və ya inciyərək hərəkət etdiyinə də aiddir.

Ondan duyğularını və ya şəxsi həyatı barədə soruşduqda, o, ya sizin üzünüzə çırpılır, ya da otaqdan çıxır. Bu, münasibətlərdə çox böyük problemdir və o, sizi aldadırsa, üzə çıxmalı olacaq.

Ərimin mənə nifrət etdiyini düşünsəm nə edə bilərəm?

1. Mən düşdüyüm vəziyyəti qəbul etməliyəm

Münasibətlərdə toksikliklə mübarizə aparmağa çalışdığınız zaman qəbul etmək ilk addımdır. Evliliyinizdəki mənfi cəhətləri tanımalı və onları necə adlandırmalısınız.

Çox vaxt görmək istəmədiyimizi görmürük, xüsusən də kimisə sevdiyimiz zaman.

Ola bilsin ki, əriniz üçün bəhanələr axtarırsınız və ya onun pis davranışına görə keçmişini günahlandırırsınız. Bunu dayandırmalısan, çünki səni sevən bir insanla pis davranmaq bağışlanmazdır.

Qəbul etmək o demək deyil ki, hər şeyi irəli aparmaq üçün yalnız vəziyyəti qəbul etməlisiniz. Əriniz də onun davranışını etiraf etməli olacaq.

Zəhərli davranışını gördüyünüz zaman danışın və ona bildirin, lakin bunu nəzakətlə və sakitcə edin.

Onu küncə sıxışdırmayın, çünki siz düşmən deyilsiniz və bu işdə birlikdəsiniz.

Hər ikiniz problemi etiraf etdikdən sonra birlikdə işləyə və həll yolu tapa bilərsiniz. Eyni səhifədə olduğunuz müddətdə sevgi hekayənizi davam etdirməyin bir yolunu tapacaqsınız.

2. Ərim mənə nifrət edirsə, buna görə özümü döyə bilmərəm

Yəqin ki, ərinizlə evlənəndə özünüzü bu vəziyyətdə tapacağınızı gözləmirdiniz.

Çox vaxt münasibətlərdə toksik davranış həmişə mövcud olmur. Adətən, həyat yoldaşı ilk bir neçə ildə olmadıqları bir şey kimi görünür.

Əriniz əsl üzünü göstərdikdən sonra özünüz haqqında pis hiss etməyə başlayırsınız, çünki əvvəllər bunu hiss etməmisiniz.

Özünüzə xatırlatmalısınız ki, ərinizin davranışı, şübhəsiz ki, sizin günahınız deyil. Əgər o zəhərli bir insandırsa, sizin edəcəyiniz heç bir şey şeyləri dəyişdirə bilməzdi.

O, sizi günahkar olduğunuza inandıra bilər, lakin bu, həqiqət deyil. Onu sizə qarşı pis davranmağa necə məcbur edə bilərsiniz?

O, öz davranışına görə məsuliyyət daşıyır və bunu yadda saxlamaq lazımdır.

Bəlkə də əriniz sizə nifrət etmir və bunun əvəzinə əriniz mehriban və ya romantik deyil və bu, sizə nifrət etdiyini hiss edir.

Bəlkə də evliliyinizdə qarşılaşdığınız toksikliyi aradan qaldıra bilməyəcəyiniz üçün özünüzü pis hiss edirsiniz. Ola bilsin ki, siz münasibətləriniz üzərində işləməyə çalışmısınız, amma heç bir şansınız olmayıb.

Bu, tamamilə normaldır və böyüməyə gedən yol heç vaxt asan deyil. Hər bir bərpa prosesi vaxt aparır və uğursuzluq onun bir hissəsidir.

Əgər şübhələrinizin qarşısını alsanız və böyüməyinizə mane olsanız, dəfələrlə eyni vəziyyətlərə düşəcəksiniz.

3. Önəm verdiyim insanları özümə yaxın tutmalıyam

Evliliyinizdəki problemlə məşğul olarkən əldə edə biləcəyiniz bütün kömək və dəstəyə ehtiyacınız var. Özünüzü yaxınlarınızla əhatə edin və onlara kömək edin.

Evliliyinizdəki problem sizin hətta fərqində olmadığınız əlavə problemlərə səbəb ola bilər. Bəlkə də ərinizin davranışını gizlətmək üçün artıq özünüzü yaxınlarınızdan təcrid etmisiniz.

Evlilik problemləri də depressiyaya səbəb ola bilər ki, bu da təcrid olunmağa səbəb ola bilər.

Nə keçirdiyinizdən və nə qədər çətin olmağınızdan asılı olmayaraq, digər sağlam münasibətlərinizi qorumalısınız. Uğur qazanmaq üçün həyatımızda bizimlə maraqlanan ruhlandırıcı və müsbət insanlara ehtiyacımız var.

Evlilik problemləri ilə qarşılaşdığınız zaman arxalana biləcəyiniz digər sağlam əlaqələrə sahib olmalısınız. Bu, ərinizlə olan toksik əlaqəni sağaltmaq istəyirsinizsə, lazımdır.

Sağlam qarşılıqlı əlaqə sizi doldura bilər və onlar evdə problemin öhdəsindən gəlməyə kömək edəcəklər. Güvənəcəyiniz birinin olması sizin üçün çox faydalı ola bilər, çünki dəstəyə ehtiyacınız var.

Evlilik problemləri ilə mübarizə aparmaq çətin ola bilər və ağlamaq üçün bir çiyin və ya danışacaq biri sizə çox kömək edəcəkdir. Yaşadığınız emosiyalar üçün sağlam bir çıxış tam olaraq hazırda sizə lazım olan şeydir.

Sizə qayğı göstərənlərdən daha çox kim kömək edə bilər? Bəlkə də əriniz sizi sevdiklərinizdən təcrid edərkən səhv bir şey etmədiyini düşünür, amma bu çox səhvdir.

4. Mən sakit olmalıyam

Ərinizin sizə qarşı mənfi hissləri varsa, o, tez-tez sizi incidə bilər. Belə hallarda, onun davranışına cavab vermək cazibədar olacaq və siz onu incitmək istəyəcəksiniz.

Bunu etməklə, siz yalnız vəziyyəti daha da pisləşdirəcək və evliliyinizdə daha çox mənfilik yaradacaqsınız. Narahatlıq və nifrət yaratmaq yalnız sağalma prosesinə zərər verə bilər.

Zəhərli vəziyyətlərdə özünüzü tapdığınız zaman istirahət etmək və sadəcə nəfəs almaq üçün bir dəqiqə vaxt ayırmalısınız. Gözlərinizi yumaraq və nəfəsinizə diqqət yetirərək özünüzü sakitləşdirin.

Sakitləşib aydın düşünənə qədər ərinizlə belə məşğul olmayın. Mənfi qarşılıqlı əlaqəyə icazə vermək indiyədək əldə etdiyiniz bütün irəliləyişləri bir neçə saniyə ərzində məhv edə bilər.

Ərinizi heç olmasa sakit olmağa çalışmağa təşviq edin. Pis əhval-ruhiyyənin əlamətlərinə diqqət yetirin və ərinizin özünü toplamaq üçün bir neçə dəqiqəlik otaqdan çıxmasını təklif edin.

Şübhəsiz ki, onun hiss etdiyi qəzəbin əsl səbəbi siz deyilsiniz, ancaq ərinizin dəstəyi ola bilərsiniz. Dəstək qabiliyyətini qorumaq və onu günahlandırmaqdan çəkinmək sizə daha çox uğur şansı verəcəkdir.

Bu, yumurta qabığı üzərində gəzmək kimi deyil. Bir çox insan sevdiyi insanı incitməmək üçün əllərindən gələni edir və bu, onlara emosional problemlər gətirir.

Siz ifadəli və orijinal qalmalısınız, lakin aşındırıcı şəkildə deyil. Heç vaxt ərinizi razı salmaq üçün özünüzü senzura etməyin.

Emosiyalarınızı və düşüncələrinizi heç bir qorxu olmadan ifadə etməyi bacarmalısınız, amma sakit olun.

5. Ərimin mənə nifrət etdiyini hiss edəndə ayrılığı düşünməliyəm

Ola bilsin ki, ərinizin artıq sizi cəlb etmədiyini və hətta sizə nifrət etdiyini göstərən əlamətlər görürsünüz. Bəzən hətta bir-birinə ən çox bağlı olan cütlüklər də problemlərini həll etməkdə çətinlik çəkirlər.

İşləri düzəltmək üçün həqiqətən çox çalışsanız belə, yenidən eyni vəziyyətə düşə bilərsiniz. Bəzən daha radikal yanaşma tələb olunur.

Ayrılıq kimi digər variantları nəzərdən keçirməli ola bilərsiniz. Evlilik vəkili bu seçimi daha yaxşı başa düşməyinizə kömək edə bilər.

Evliliyinizi sonlandırmaq istəmirsinizsə, bu məqamda buna ehtiyac yoxdur. Ayrılıq isə sizin üçün ən yaxşı seçim ola bilər.

Ərinizə hər şeyi düşünmək üçün vaxt və yer vermək hətta problemlərinizi həll etməyə başlamaq üçün yaxşı bir addım ola bilər.

Əgər bu yolu seçirsinizsə, ona sadiq olmalısınız. Tez bir zamanda yenidən bir araya gəlmək sizi olduğunuz yerə qaytara bilər.

Ayrılıq kifayət qədər uzun sürməlidir ki, hər ikiniz ondan ən yaxşı şəkildə yararlana biləsiniz. Çox uzun müddət ayrı qalsanız, münasibətlərə daha çox zərər verə bilərsiniz.

Bu addımı atmazdan əvvəl ayrılığın məqsədlərini müəyyənləşdirin. Əgər sizlərdən biriniz buna görə imtina edilmiş və ya tərk edildiyini hiss edirsə, bu işləməyəcək.

Ərinizin də sizə nifrət etdiyini hiss etməyə davam edə bilməzsiniz, ona görə də ikiniz oturub bu barədə danışmalısınız. Əgər əriniz sizi itirə biləcəyini başa düşsə, bu, onu bu vəziyyətdən çıxarmağa vadar edə bilər.

6. Nə vaxt imtina edəcəyimi bilməliyəm

Xoşbəxt bir evlilik üçün sevgi bəzən kifayət etmir. Əgər əriniz pis davranışına mane olmursa və bu, həyatınıza mənfi təsir edirsə, işlərə son qoymaq doğru çağırış ola bilər.

Bu, çox çətin bir qərardır, lakin bu, yeganə seçiminizdirsə, bunu etməlisiniz.

Bəli, ərinizlə həyat qurmaq və onu sevmək üçün çox vaxt sərf etmisiniz. bəs bunu necə bitirmək olar? Sadəcə olaraq, özünüzü birinci yerə qoymalısınız.

Zəhərli bir evliliyin gətirə biləcəyi bütün narahatlıqlar və stresslər olmadan bir həyat sürməyə layiqsiniz. Əvvəlcə, yəqin ki, ağrılı və çətin olacaq, lakin uzun müddətdə bunun buna dəyər olduğunu görəcəksiniz.

Övladlarınız varsa, yalnız atasız necə yaşayacaqlarını düşünməyin. Onun onlara necə nümunə göstərdiyini düşünün.

Övladlarınız böyüdükdə xoşbəxt və sağlam münasibətlərə layiqdirlər. Zəhərli bir ailədə böyümək onları yalnız böyüklər kimi belə əlaqələr axtarmağa vadar edəcək.

7. Məsləhət almalıyam

Mütləq məsləhətləşməni düşünməlisiniz, çünki üçüncü şəxsin perspektivi bəzi şeylərə işıq sala bilər. Hər şey itirmiş kimi görünsə belə, bir məsləhətçi evliliyinizi yoluna qaytarmağa kömək edə bilər.

Ərinizlə sizi narahat edən şeylər barədə danışdıqdan sonra onun davranışının yaxşılaşdığını yoxlayın. Əgər belə deyilsə, məsləhət almağa cəhd etməyi təklif edin.

Bir çox evli cütlük bunu sınayır və bəzən bir-birinizi yenidən anlamaq üçün həqiqətən ehtiyacınız olan şey budur. Nə edirsinizsə edin, sadəcə olaraq pis davranışa dözməyin və bunu fərq etdikdə hərəkətə keçin!