Piriyev Vaqif. Azərbaycan Hülakülər dövlətinin tənəzzülü dövründə (1316-1360-cı illər)

Hülakülər dövlətində Çobanilərin hakimiyyəti və dövlətin süqutu Hülakü dövlətində Əbu Səidin ölümündən sonra dövləti hələ Əbu Səidin öz dövründə güclənmiş Əmir Çobanın varisləri Çobanilər (1338 – 1357) idarə edirdilər (5.səhifə 295). Onların hakimiyyəti dövründə dövlətin quruluşunda əsaslı bir dəyişiklik baş verməmiş, əvvəllər olduğu kimi , dövlətə yenə də Hülakülər nəslindən olan padşahlar başçılıq etmişlər. Hülakü xanın yürüşü dövründə Azərbaycana gəlib Urmiya gölü ətrafında məskunlaşmış türk – monqol mənşəli Sulduz qəbiləsinin davamçıları olan Çobanilər hakimiyyət uğrunda mübarizəyə qoşulan ən qüdrətli feodal qruplardan idilər. Əmir Çobani nəvəsi Şeyx Həsən Çobani 1338-ci ildə öz rəqibi Şeyx Həsən Cəlairiyə qalib gələrək, Məhəmməd Xudabəndənin qızı Satıbəy xatunu padşah elan edib dövləti onun adından idarə etməyə başladı. Beləliklə, Azərbaycanda və ona qonşu ərazilərdə Çobani feodal qrupunun ağalığı başladı. Şeyx Həsən Çobani 1340-cı ildə Satıbəy xatunu səltənətdən məhrum edib, Süleyman xanı (1340 – 1344-cü illər) padşah elan etdi. Həsən Çobani öldürüldükdən sonra (1344-cü il) Azərbaycanda hakimiyyət faktiki olaraq, onun qardaşı Məlik Əşrəfin əlinə keçdi. Çobani zülmündən cana gəlmiş Təbriz əhalisi 1344-cü ildə üsyana başladı.

BŞDYP ”rüşvət” yuvasıdır ?- Rəşid Piriyev, Vaqif Əsədov, Nahid Bağırovların ”rüşvət” şəbəkəsi. var ?

Bir neçə aydan sonra Azərbaycanın müstəqil dövlət olmasının 30 yaşı olacaq.
Bəli, biz qosqoca dövlət olmasaq da, artıq 30 yaşlı dövlətik, müxtəlif sahələrdə xeyli uğurlarımız var, Qarabağ kimi çox ağır problemi həll etmişik. Amma…
Amması odur ki, 30 ildə biz bir cəmiyyət və dövlət olaraq bu zəhrimara qalmış nəqliyyatın tənzimlənməsi, tıxacların aradan qaldırılması və s kimi problemləri həll edə bilmirik. Nəinki həll edə bilmirik, əksinə vəziyyət getdikcə dözülməz olur.
Təsəvvür edirsiniz, yol qəzasında ölənlərimiz, Qarabağda şəhid olanlardan daha çoxdur. Bunu rəsmi statistika təsdiq edir.
Axı, yol qəzasından ölənlərin, məhv olanların səbəbini təkcə sərxoşluqda, sürücünün məsuliyyətsizliyində axtarmaq düzgün deyil. Bunun əsas səbəblərindən biri də yol hərəkətinin düzgün nizamlanmamasıdır.
Sürücü, yaxud vətəndaş yollarda nə qədər stress keçirər, nə qədər əsəbi olar. Bütün bunlar ciddi fəsadlar yaradır.
Allah qoymasa, sabiq nazir Ziya Məmmədovun vaxtında 100 milyonlar dövlət vəsaiti xərcləndi ki, biz də sivil ölkələr kimi nəqliyyatı intellektual idarə edək, yol polisi sürücünün dalına düşüb onu qovalamasın. Dünyanın heç bir yerində belə rəzalət yoxdur. Ancaq bizdədir.
Yazıq sürücü, texniki baxışa pul versin, rüşvət versin, yol polisinə versin, cərimə meydançasına versin. Bu sözün əsl mənasında qəssabxanadır.
Yeri gəlmişkən, sürücü deyir ki, texniki baxışdan keçmək üçün Texniki-Müayinə Mərkəzinə getmişəm. Dövlət rüsumu 30 manat olduğu halda kabinetdə oturan bir bığıburma məmur sürücüdən 80 manat, yəni dövlət rüsumundan az qala 3 dəfə çox istəyir. Sürücü, şikayət edəcəyini deyəndə cavab verir ki, get hara istəyirsən şikayət elə…
Bəli, vətəndaşları dövlətdən narazı salan 1 nömrəli qurum Bakı Şəhər Dövlət Yol Polis İdarəsidir ( BŞDYP).
Ümumiyyətlə, bu idarə birdəfəlik ləğv olunmalıdır ki, vətəndaşların canı bu yolkəsənlərdən xilas olsun. Bəli, məhz XİLAS...
Orta əsrlərdə yolkəsənlər olardı. Şəhər QAİ-si yolkəsənliklə məşğuldur, nə isə tələb edir. Yol polisinin işi kolun dalında gizlənib fürsət gözləmək deyil, vaxtından əvvəl baş verəcək qanun pozuntusunun qarşısını almaqdır. Digər tərəfdən yollarda bu qədər RADAR varsa, bu qədər yol polisinə nə ehtiyac var ?
Axı, bütün bunlar hamısı dövlət xərci deməkdir.
Digər vacib məqam odur ki, kolleclərimizdə nəqliyyat üzrə ixtisaslar var. Ancaq həmən ixtisası bitirənlər iş tapa bilmir, amma kimsə əsgərlikdən qayıdan kimi 5-10 min tapıb QAİ-yə işə düzəlir və verdiyi pulu çıxartmağa çalışır.
Ümumiyyətlə, şəhər QAİ-sinin keçmiş rəis Nuşirəvan Səfərov ( bayquşlar söhbəti), sonra sürücülərə kəllə atan Rəşadət Babayev QAİ-nin nüfuzunu ölkədə sıfıra endiriblər.
Hamı düşünürdü ki, BŞDYP-inin yeni rəisi, Qarabağ qazisi Rəşid Piriyev gələn kimi qurumda ciddi müsbət dəyişikliklər olacaq. Amma deyəsən əksinə oldu.
Bu gün də yol polisi ona aid olan dislokasiyadan kənara çıxıb sürücüləri qovur, nə isə alır. Bu gün yol polisi daha arxayın alır, çünki rəislərinə aylıq verirlər.
Rəşid Piriyev başa düşmür ki, dubinka ilə nəqliyyatı idarə etmək, sürücünün ağzını iyləmək kimi metodlar arxada qalıb.
Yol polislərinin özləri deyir ki, aylıq veririk.
Belə yol polislərindən biri də Nahid Bağırovdur ( 99-YP-363 nömrəli, 1676 döş nişanlı ).
Nəzakətsizliyi bir yana, hətta mənəvi dəyərlərimizə yad olan, sürücü qızlara söz atan, telefon istəyən bu ZAD(əgan)-a kim “krışalıq” edir. Əlbəttə, Rəşid Piriyev.
Nahid Bağırov kimi yol polisləri Rəşid Piriyev üçün hər ay neçə min pul deməkdir ?
Bəli, Rəşid Piriyev və yol kəsənləri üçün bu əməlli-başlı biznesdir. Dubinkanı fırla, pul gəlsin, “cərimə meydançasına” apar pul gəlsin, “ağzını iylə” pul gəlsin. Yaxşı ki, sürücülərin başqa yerini iyləmirlər.
Neçə ildir qurumun mətbuat sözçüsü olan Vaqif Əsədov isə QAİ-nin hesabına özünə bahalı villa tikdirib. Adamdan soruşarlar ki, aldığın konkret maaşla bu villanı necə tikdirmisən, Vaqif Əsədov ?
Sözün qısası, hər gün minlərlə vətəndaşı dövlətdən narazı salan, nə isə yığan, yol kəsən BŞDYPİ-nin kor bağırsaq kimi kəsib atmağın zamanı çoxdan çatıb.

Piriyev Vaqif. Azərbaycan Hülakülər dövlətinin tənəzzülü dövründə (1316-1360-cı illər)

Bakı, “Elm”, 1978, səh.
Azərbaycanın orta əsrlər tarixinin bir çox dövrləri indiyədək ətraflı öyrənilməmiş və tarixi ədəbiyyatda işıqlandırılmamışdır. Bunun əsas səbəblərindən biri orta əsrlərə aid yazılı ilk mənbələrin azlığıdır. Digər tərəfdən, Azərbaycan tarixinin bir sıra dövrləri həddən artıq dolaşıq olduğundan onların ümumi tarix
baxımından öyrənilməsi çətinlik törədir və bu illəri ayrıca tədqiq etmək lazım gəlir.
Belə dövrlərdən biri oxuculara təqdim olunan bu kitabın əhatҽ etdiyi 1316-1360-cı illərdir. Bu dövr, xüsusilə onun ikinci hissəsi (1336-1360-cı illər) Azərbaycan tarixində ən çətin dövrlərdən biri sayılır. Belə ki, qeyd olunan vaxtda Azərbaycanda və Yaxın Şərqin bir sıra ölkələrində mövcud olmuş Hülakülər (Elxanilər) dövləti tənəzzülə uğramış, müxtəlif hissələrə parçalanmış və nəhayət, süqut etmişdir. Azərbaycan ərazisi hakimiyyət uğrunda mübarizə aparan müxtəlif feodal qrupları arasında gedən müharibələr meydanına çevrilmişdi.

• Чтобы скачать этот файл зарегистрируйтесь и/или войдите на сайт используя форму сверху.
• Регистрация

• Узнайте сколько стоит уникальная работа конкретно по Вашей теме:
• Сколько стоит заказать работу?

Hülakü dövləti/Hülakülər dövlətində Çobanilərin hakimiyyəti və dövlətin süqutu

Hülakülər dövlətində Çobanilərin hakimiyyəti və dövlətin süqutu Hülakü dövlətində Əbu Səidin ölümündən sonra dövləti hələ Əbu Səidin öz dövründə güclənmiş Əmir Çobanın varisləri Çobanilər (1338 – 1357) idarə edirdilər (5.səhifə 295). Onların hakimiyyəti dövründə dövlətin quruluşunda əsaslı bir dəyişiklik baş verməmiş, əvvəllər olduğu kimi , dövlətə yenə də Hülakülər nəslindən olan padşahlar başçılıq etmişlər. Hülakü xanın yürüşü dövründə Azərbaycana gəlib Urmiya gölü ətrafında məskunlaşmış türk – monqol mənşəli Sulduz qəbiləsinin davamçıları olan Çobanilər hakimiyyət uğrunda mübarizəyə qoşulan ən qüdrətli feodal qruplardan idilər. Əmir Çobani nəvəsi Şeyx Həsən Çobani 1338-ci ildə öz rəqibi Şeyx Həsən Cəlairiyə qalib gələrək, Məhəmməd Xudabəndənin qızı Satıbəy xatunu padşah elan edib dövləti onun adından idarə etməyə başladı. Beləliklə, Azərbaycanda və ona qonşu ərazilərdə Çobani feodal qrupunun ağalığı başladı. Şeyx Həsən Çobani 1340-cı ildə Satıbəy xatunu səltənətdən məhrum edib, Süleyman xanı (1340 – 1344-cü illər) padşah elan etdi. Həsən Çobani öldürüldükdən sonra (1344-cü il) Azərbaycanda hakimiyyət faktiki olaraq, onun qardaşı Məlik Əşrəfin əlinə keçdi. Çobani zülmündən cana gəlmiş Təbriz əhalisi 1344-cü ildə üsyana başladı.

Təbrizlilər şəhərdəki Çobani əmirlərini və onların qohumlarını əsir götürdülər, şəhərə daxil olan yollarda xəndəklər qazıb su ilə doldurdular. Şəhər əhalisi ilə Çobani dəstələri arasında qanlı vuruşma baş verdi. Məlik Əşrəf üsyanı çətinliklə də olsa yatıra bildi. O, Hülaki şəhzadəsi Ənuşirəvanı (1344 – 1355) padşah elan etdi və dövləti onun adından idarə etməyə başladı. Məlik Əşrəf 1347-ci ildə Şirvana və Bağdada, 1350-ci ildə İsfəhana yürüş təşkil etdi. O, 1355-ci ildə Ənuşirəvanı taxtdan saldı və onun əvəzinə Həsən xanı səltənətə çıxardı. Əşrəfin yeritdiyi qarətçilik siyasəti xalq kütlələrinin bütün təbəqələrinin narazılığına səbəb oldu. Çobani feodallarının zülmündən azad olmağa çalışan əhali və bir sıra yerli feodallar Qazı Məhiyəddin Bərdəi və Şirvanşah Kavusun (1345 – 1372) başçılığı ilə Qızıl Orda xanı Canıbəyi Azərbaycana dəvət etdilər. Canıbəy 1357-ci ildə Azərbaycana gəldi və yerli feodalların köməyilə hakimiyyəti ələ aldı. Müstəbid Çobani əmiri Əşrəf edam edildi (1.səhifə 341). Beləliklə, Azərbaycanda Hülakülər dövləti süqut etdi.

Naviqasiya menyusu

• Bu səhifə sonuncu dəfə 25 yanvar 2016 06:02 tarixində redaktə edilib.
• Mətn Creative Commons Attribution-ShareAlike lisenziyası altındadır, bəzi hallarda əlavə şərtlər tətbiq oluna bilər. Ətraflı məlumat üçün istifadə şərtlərinə baxın.

• Gizlilik siyasəti
• Vikikitab haqqında
• Məsuliyyətdən imtina
• Mobil görüntü
• Tərtibatçılar
• Statistikalar
• Kuki məlumatı