Yeni̇ ki̇tablar – Azərbaycan Milli Kitabxanası

Sanksiya (əks halda. ) — Hüquq normasının tələblərinin pozulmasına görə məsuliyyət tədbirlərini nəzərdə tutur.

Məhkəmə-Hüquq Şurası: “7 hakim cəzalandırılıb”

Qərarlar “qanunvericiliyin tələblərinin kobud pozulmasına, korrupsiyaya şərait yaradan hallara, süründürməçilik və digər nöqsanlara yol verilməsi ilə əlaqədar” verilib.

Məlumata görə, “konkret korrupsiya faktı” üzrə araşdırma materiallarının hüquqi qiymət verilməsi məqsədilə Azərbaycan Respublikasının Baş prokuroru yanında Korrupsiyaya qarşı Mübarizə Baş İdarəsinə göndərilməsi qərara alınıb.

• 100-dən çox hakimin cəzalandırılması: “İslahatlara ehtiyac var”
• “Azərbaycan adambaşına düşən hüquqi yardıma görə ən aşağı yerdə dayanır”

“Bakı şəhərinin Qaradağ rayon məhkəməsinin hakimi Rəşad Məmmədova töhmət verilib, Səbail rayon məhkəməsinin hakimi Nürəddin Bağırovun tutduğu vəzifədən azad olunması, Zaqatala rayon məhkəməsinin hakimi Arif İsmayılovun isə hakimlik səlahiyyətlərinə vaxtından əvvəl xitam verilməsi barədə qərar qəbul edilib.”

Məhkəmə-Hüquq Şurası adlarını çəkmədiyi dörd hakimin də səlahiyyətlərinə “qanuni əsaslarla xitam verildiyini” deyib.

BBC News Azərbaycanca adları çəkilən hakimlərdən şərh ala bilməyib.

Məhkəmə-Hüquq Şurasının iclasında həmçinin, son 13 ildə 230-dan çox hakim barədə intizam icraatının başlandığı, 100-dən çox hakimin işindən kənarlaşdırıldığı bildirilib.

yeni̇ ki̇tablar – Azərbaycan Milli Kitabxanası

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

YENİ KİTABLAR Annotasiyalı biblioqrafik göstərici 2012 Buraxılış 1 BAKI – 2012

• Page 2 and 3: YENİ KİTABLAR Annotasiyalı bibli
• Page 4 and 5: Göstərici haqqında M.F.Axundov a
• Page 6 and 7: 7. Azf- 264866 8. Ar2011/10 47 9. A
• Page 8 and 9: 20. Ar2011/13 11 21. Ar2011/14 43 R
• Page 10 and 11: 32. Аз2011/17 9 экономик
• Page 12 and 13: многомерных распре
• Page 14 and 15: 55. 2-795048 Сборник зад
• Page 16 and 17: 65. Ar2011/14 78 Fizika Abdurazaqov
• Page 18 and 19: 78. DAz2007/4 40 79. Ar2011/12 21 8
• Page 20 and 21: для использования
• Page 22 and 23: 98. Azf- 265503 99. Ar2011/14 13 Э
• Page 24 and 25: Баку,2012.- 27 с. 110. А2011/
• Page 26 and 27: 120. Azf- 265514 платины, п
• Page 28 and 29: катастрофах, приве
• Page 30 and 31: 141. DAz2010/2 11 142. Azf- 264714
• Page 32 and 33: [Текст]: с 1865 года по
• Page 34 and 35: 159. DAz2010/1 71 160. Azf- 264864
• Page 36 and 37: Qərib Məmmədov; Azərb. Dövlət
• Page 38 and 39: Настоящая книга ра
• Page 40 and 41: 192. 2-794887 Медицинска
• Page 42 and 43: 202. 2-794947 Циммер, К. Э
• Page 44 and 45: Юрайт, 2012.- 688 с. 211. А2
• Page 46 and 47: 223. Ar2011/14 66 224. Ar2002/14 62
• Page 48 and 49: Надеемся, что с пом
• Page 50 and 51: В.А.Климов; рец.: Л.В.
• Page 52 and 53: и другим экономиче
• Page 54 and 55: классы библиотеки,
• Page 56 and 57: информации. 273. 2-794910
• Page 58 and 59: 281. 2-794936 Щербина, А.А
• Page 60 and 61: 293. DAz2007/4 37 işlənməsi [Mə
• Page 62 and 63: 302. Ar2003/16 28 303. Azf- 265555
• Page 64 and 65: губчатого с целью с
• Page 66 and 67: 35/ katalizatorlarından istifadə
• Page 68 and 69: нетрадиционных кра
• Page 70 and 71: avadanlıqlarının layihələndiri
• Page 72 and 73: вязания крючком, оп
• Page 74 and 75: Пресс”.- М.: ООО “Дом
• Page 76 and 77: 373. 2-794816 Словарь арх
• Page 78 and 79: 383. А2012/11 Алымкулов,
• Page 80 and 81: 394. Azf- 264666 395. Azf- 264664 3
• Page 82 and 83: 404. Ar2012/29 Məmmədova, G.C. Be
• Page 84 and 85: с. Классический нем
• Page 86 and 87: 424. Ar2011/16 29 425. Ar2011/14 07
• Page 88 and 89: 434. DAz2010/2 03 435. Ar2011/12 05
• Page 90 and 91: Nazirliyi, ATU.- Bakı, 2011.- 42 s
• Page 92 and 93: 457. Azf- 265237 458. Azf- 265233 4
• Page 94 and 95: Mustafa Topçubaşov.- Bakı: NEO N
• Page 96 and 97: аспекты острых киш
• Page 98 and 99: филос. по мед. наук:
• Page 100 and 101: 500. А2011/367 Сарсенбае
• Page 102 and 103: [Текст]: учебник для
• Page 104 and 105: 519. DAz2009/2 59 520. Ar2011/11 96
• Page 106 and 107: ed. X.Həsənova; layihənin direkt
• Page 108 and 109: самоидентификация
• Page 110 and 111: продемонстрироват
• Page 112 and 113: Центральной Азии; И
• Page 114 and 115: 573. Ar2012/13 Bayramov, Z.H. Azər
• Page 116 and 117: 587. Azf- 265034 Güney Azərbaycan
• Page 118 and 119: 602. Azf- 264749 603. Azf- 264732 6
• Page 120 and 121: 617. Azf- 264566 618. Azf- 264495 6
• Page 122 and 123: 629. Azf- 264522 630. Ar2011/12 23
• Page 124 and 125: 2011.- 336 с. Книга амер
• Page 126 and 127: Ингушетии во внутр
• Page 128 and 129: Отечественной войн
• Page 130 and 131: ред. В.Манягин.- М.: А
• Page 132 and 133: 670. 2-794749 Егоров, В. З
• Page 134 and 135: 677. 2-794792 Исмаилов, Э.
• Page 136 and 137: 683. 1-707202 Исхаков, Д.М
• Page 138 and 139: др.]: Питер, 2011.- 256 с.
• Page 140 and 141: и известного писат
• Page 142 and 143: документов /Крис Ма
• Page 144 and 145: [Текст] /Георгий Мам
• Page 146 and 147: народа. 728. А2011/365 На
• Page 148 and 149: 737. 2-794954 Портер, Д. С
• Page 150 and 151: авт. ст. С.В.Бушуева;
• Page 152 and 153: Родины, начиная с Х
• Page 154 and 155: красным победить в
• Page 156 and 157: том (Расцвет (Комни
• Page 158 and 159: преобразования Рес
• Page 160 and 161: 787. 2-794726 Черчилль, У.
• Page 162 and 163: Отделение НАНА.- На
• Page 164 and 165: 815. İ-38026 Seyidzade, D. Azerbai
• Page 166 and 167: 832. DAz2009/2 67 833. DAz2010/1 54
• Page 168 and 169: 843. DAz2009/2 69 844. Ar2011/15 00
• Page 170 and 171: Эта книга приглаша
• Page 172 and 173: 869. Azf- 265391 870. Ar2011/14 94
• Page 174 and 175: 883. Ar2011/11 30 884. Azf- 264985
• Page 176 and 177: 895. Ar2011/10 57 896. Ar2011/16 15
• Page 178 and 179: Kooperasiya, 2011.- 256 s. 907. Ar2
• Page 180 and 181: 20 kompleksinin inkişafı probleml
• Page 182 and 183: 933. DAz2009/2 81 934. DAz2010/1 98
• Page 184 and 185: 944. 1-707122 Аудит [Текс
• Page 186 and 187: вузов, обучающихся
• Page 188 and 189: 960. 2-794876 Бухгалтерс
• Page 190 and 191: С.А.Уваров; рец.: Е.А.
• Page 192 and 193: М.: Логос, 2011.- 520 с. 980
• Page 194 and 195: Бишкек, 2011.- 23 с. 989. 2-
• Page 196 and 197: 2008.- 400 с. Предлагаем
• Page 198 and 199: Книга профессора Н.
• Page 200 and 201: [Текст]: учебное пос
• Page 202 and 203: Фатхутдинов.- М.: Пи
• Page 204 and 205: трудно представить
• Page 206 and 207: 1045. İ-38058 Rico, F.D. The busin
• Page 208 and 209: [Текст] автореф. дис
• Page 210 and 211: 1071. Ar2011/14 05 1072. Ar2011/13
• Page 212 and 213: 1084. Ар2010/24 6 Дальнев
• Page 214 and 215: 1092. 2-794946 Сафрончук,
• Page 216 and 217: 1101. Ar2011/14 73 1102. Azf- 26565
• Page 218 and 219: 1112. Azf- 264651 1113. Ar2011/11 2
• Page 220 and 221: 1125. DAz2009/2 49 1126. DAz2010/2
• Page 222 and 223: 1139. Ar2011/16 10 1140. Ar2011/13
• Page 224 and 225: Ж.Баласагына.- Бишк
• Page 226 and 227: 1158. 2-794709 Веселовски
• Page 228 and 229: собственности [Тек
• Page 230 and 231: обеспечения законн
• Page 232 and 233: человека, толерант
• Page 234 and 235: 1196. 2-761858 Смирнов, М.
• Page 236 and 237: Египта [Текст]: моно
• Page 238 and 239: 1213. 1-707082 Экологичес
• Page 240 and 241: 1222. 2-794883 Вериютин, В
• Page 242 and 243: 1231. DAz2010/1 85 1232. Azf- 26462
• Page 244 and 245: пособие /Павел Гуре
• Page 246 and 247: 1252. Ar2011/15 20 1253. Ar2011/15
• Page 248 and 249: 1264. Ar2010/22 64 1265. Ar2011/15
• Page 250 and 251: 1276. Azf- 265430 Dövlət Komissiy
• Page 252 and 253: T.A.Bədəlov, O.Y.Şelaqinov; Təl
• Page 254 and 255: 1300. Azf- 265444 1301. Ar2011/15 6
• Page 256 and 257: 1311. Azf- 265455 1312. Azf- 265456
• Page 258 and 259: 265459 imtahanlarındakı nəticəl
• Page 260 and 261: 1335. Ar2011/15 21 1336. Ar2011/11
• Page 262 and 263: 1348. Azf- 265478 1349. Azf- 265479
• Page 264 and 265: 1360. Ar2011/15 26 1361. Azf- 26548
• Page 266 and 267: Кыргызская Акад. Об
• Page 268 and 269: 1379. А2011/376 Токтарбае
• Page 270 and 271: 1388. А2011/242 Мартынюк,
• Page 272 and 273: 1398. Ar2011/14 08 1399. Ar2011/16
• Page 274 and 275: 1409. Ar2012/53 Yusifov, T.S. Azər
• Page 276 and 277: 1419. Azf- 264697 1420. Ar2011/11 2
• Page 278 and 279: Г.С.Ахмадиева; отв.
• Page 280 and 281: 1438. CD ROM- 2571 1439. CD ROM- 25
• Page 282 and 283: 1447. CD ROM- 2561 1448. Ar2011/13
• Page 284 and 285: 1456. Ar2011/11 98 1457. Ar2011/12
• Page 286 and 287: Nəsimi adına Dilçilik İn-tu.- B
• Page 288 and 289: 1485. Azf- 264947 03 [Mətn]: ingil
• Page 290 and 291: [Текст]: автореф. ди
• Page 292 and 293: факультета Бакинск
• Page 294 and 295: назначения. 1517. 3-10750
• Page 296 and 297: 1526. А2011/318 Махкамова
• Page 298 and 299: Все создаваемое ру
• Page 300 and 301: Гуманитарный Униве
• Page 302 and 303: 1559. İ-37942 Nəbiyev N, H. Engli
• Page 304 and 305: 1577. İ-37979 Зайцева, С.
• Page 306 and 307: 1595. Ş-15077 Русско-ара
• Page 308 and 309: 1615. DAz2010/1 87 1616. Azf- 26473
• Page 310 and 311: 1630. Azf- 264557 1631. Azf- 264482
• Page 312 and 313: всех ваших делах и
• Page 314 and 315: 1655. Azf- 264960 1656. Azf- 264961
• Page 316 and 317: 1672. Ar2004/19 03 Xəliloğlu, S.
• Page 318 and 319: 300 [Mətn]: filol. elm. nam. dər.
• Page 320 and 321: творческое наследи
• Page 322 and 323: экстравагантных со
• Page 324 and 325: В.Бахтин.- СПб.: Грже
• Page 326 and 327: 1730. İ-37989 Ellis, R. Second lan
• Page 328 and 329: 1752. Ar2011/14 74 1753. Ar2011/14
• Page 330 and 331: 1771. Ar2010/22 36 1772. Ar2010/22
• Page 332 and 333: 1792. Azf- 264767 1793. Ar1964/10 0
• Page 334 and 335: 1812. Azf- 264850 1813. Azf- 264788
• Page 336 and 337: 1833. Azf- 264725 1834. Ar2011/12 9
• Page 338 and 339: 1853. Azf- 264902 1854. Azf- 264681
• Page 340 and 341: исп.А.К.Борисовой.-
• Page 342 and 343: азербайджанской и
• Page 344 and 345: Рустамханлы; пер. с
• Page 346 and 347: 270 p. 1918. Bd-16024 Bakui udvar [
• Page 348 and 349: 1939. Azf- 264577 1940. Ar2011/16 3
• Page 350 and 351: стихотворения, сти
• Page 352 and 353: 1961. Ar2011/11 32 1962. Ar2011/11
• Page 354 and 355: дерева и янтаря, а т
• Page 356 and 357: 1977. Ar2009/22 95 1978. Azf- 26563
• Page 358 and 359: 1987. Ar2005/20 65 1988. Azf- 26446
• Page 360 and 361: 2000. Ar1995/71 2 2001. Ar2011/13 5
• Page 362 and 363: вернулись в наше вр
• Page 364 and 365: 2019. Azf- 264573 2020. Azf- 264927
• Page 366 and 367: 2029. Ar2011/14 00 2030. Ar2011/14
• Page 368 and 369: 2041. Ar2011/12 89 2042. Ar2011/14
• Page 370 and 371: 2054. Azf- 265221 2055. Ar2011/14 8
• Page 372 and 373: англ.: А.Ежовой; ред.
• Page 374 and 375: хадисов “Достоинст
• Page 376 and 377: востоковедения, Са
• Page 378 and 379: выдающемся поэте, в
• Page 380 and 381: Соколова.- Москва: А
• Page 382 and 383: 2115. Azf- 264936 264825 Bəydili.-
• Page 384 and 385: другими дисциплина
• Page 386 and 387: 2135. 2-795134 Постнеклас
• Page 388 and 389: лекциях и семинара
• Page 390 and 391: 2154. Azf- 264912 2155. Ar2011/14 8
• Page 392 and 393: 2167. Ар2007/24 4 зеркале
• Page 394 and 395: В.Е.Семенов.- М.[и др.
• Page 396 and 397: 2186. Ar2008/23 10 Turizm Nazirliyi
• Page 398 and 399: 2199. Azf- 264591 2200. Azf- 264695
• Page 400 and 401: Abbasov, F.Ə. 2111 Abbasov, M.Ə.
• Page 402 and 403: Ələkbərzadə, E. 2048,2049 Ələ
• Page 404 and 405: İskəndərli, C. 2052 İsmayılov,
• Page 406 and 407: Möntəzəm, S.H. 172 Muxtari, H.Q.
• Page 408 and 409: Yarməmmədov, S.H. 293 Yasər qız
• Page 410 and 411: Васильев, А.А. 2013, 311
• Page 412 and 413: Камалова, Д.З. 364 Кам
• Page 414 and 415: Мураками, Х. 1893-1895 М
• Page 416 and 417: Снурникова, О.В. 118 С
• Page 418 and 419: Austen, J. 1917 Beljakowa, L.D. 155
• Page 420 and 421: Sərlövhənin əlifba göstəricis
• Page 422 and 423: Xocavənd rayonunun 2011-ci il məz
• Page 424 and 425: Şuşa rayonunun 2011-ci il məzunl
• Page 426 and 427: Ислам: основы 2082 Ис
• Page 428 and 429: Страны Мира 123 Суфр
• Page 430 and 431: Alman dilində Alman dilinin qramma
• Page 432 and 433: Mündəricat Təbiət elmləri.
• Page 434: YENİ KİTABLAR Annotasiyalı bibli

Hüquq

Hüquq — pozitiv və normativ hüquq nəzəriyyəsinə görə ictimai münasibətləri tənzimləyən, dövlətin müəyyənləşdirdiyi və sanksiyalaşdırdığı, dövlət tərəfindən qorunan, ümumməcburi davranış qaydalarının məcmusu, liberal hüquq nəzəriyyəsinə görə isə hər bir şəxs üçün bərabər azadlıq və ədaləti özündə nəzərdə tutan norma və qaydaların məcmusudur.

“Hüquq” sözü ərəbcədən “haqq” sözünün çoxluğunu ifadə edir. Bu söz ingilis dilində “right” sözünə uyğun gəlir.

Müasir hüquq ədəbiyyatında hüququn ümumi qəbul edilmiş anlayışı yoxdur. Müxtəlif nəzəriyyələrdə hüquqa fərqli tərif verilmişdir.

Hüququn əlamətləri

• normativlik (məcburi davranış qaydasını müəyyən edir);
• ümumilik;
• dövlətin təminatı ilə icra edilir;
• obyektivlik;
• rəsmilik — normalar rəsmi yazılı formada mövcuddur;
• dəfələrlə qeyri müəyyən müddətdə tətbiq edilir;
• ədalətlilik;
• sistemlilik — hüququn daxili sistemləşdirilməsi mövcuddur.

Hüquq haqqında nəzəriyyələr

Bu nəzəriyyələr daha çox hüququn mənbəyini və onun xüsusiyyətlərini izahetmə baxımından irəli sürülmüşdür. Habelə bu nəzəriyyələrdən bəziləri eyni zamanda fəlsəfi məqsəd də güdür.

Pozitiv nəzəriyyə — hüququn əsasını dövlətin müəyyən etdiyi normalar təşkil edir və müvafiq məcburiyyət tədbirləri ilə dövlət onun icrasını təmin edir. Hüququn əsas əlaməti onun normalarının məcburi xarakter daşımasıdır. Pozitiv hüquq məktəbinə görə, hüquq ilə yazılı qanunvericilik demək olar ki eyni mənaya gəlir. Hüququn mənbəyini dövlət iradəsi ilə qoyulan qanunlar təşkil edir.

Fəlsəfi hüquq məktəbi — hansısa sosial normanın hüquq norması olub-olmaması onun hüququn prinsiplərinə uyğunluğu baxımından müəyyən edilir. Təbii hüquq nəzəriyyəsinə görə isə insanın təbii hüquqlarına zidd olan normalar hüquq normaları kimi qəbul edilmir.

Fəlsəfi hüquq nəzəriyyəsinə görə hüquq obyektiv xarakter daşıyır və dövlətin iradəsinin təzahürü deyildir.

Təbii-hüquq məktəbi — hüquq həmişə mövcud olmuşdur. Hüquq öz mənbəyini ya Tanrıda, ya da təbiətdə tapır. John Stuart Millin ifadə etdiyi kimi, necə ki Allah insanı yaradanda ona qulaq və burun veribsə, o insana eyni zamanda insan olduğundan irəli gələn hüquqlar da bəxş edib. Bura azadlıq, yaşamaq, mülkiyyət, bərabərlik və s. hüquqlar aiddir.

Psixoloji nəzəriyyə — hüquq insanların psixoloji keyfiyyətlərinə, istəklərinə, hisslərinə uyğun yaranır. Hər bir dövlətin qanunları orada yaşayan insanların psixologiyasından asılıdır və onların tələbatlarına uyğun qəbul edilir.

Tarixi hüquq məktəbi — hüquq da tarixdə olan hər bir şey kimi daima baş varən hadisələrə insanların təlabatlarına uyğun olaraq dəyişir. Grotius tərəfindən irəli sürülən və von Savigny tərəfindən dəstəklənən bu məktəbə görə, bir cəmiyyətdə hüquq, o cəmiyyətdə adət-ənənənin inkişafı ilə bir yerdə inkişaf edir və ona uyğunlaşır. Cəmiyyətin, insanların həyatı dəyişdikcə hüquq da dəyişir. Bu məktəb Fransız Mülki Məcəlləsinin Alman hüquq məktəbinə gətirilməsinə qarşı çıxmışdır.

Normativ nəzəriyyə — hüququ dövlət müəyyən edir və hüquq normalarının dəyişməsi dövlətdən asılıdır.

Marksist nəzəriyyə — hüquq dövlətlə bağlıdır və sosial–iqtisadi faktorlara uyğun olaraq müəyyən edilir.

Hüququn mənbələri

Hüququn mənbələri — hüquq normalarının yaranmasına və müəyyən forma almasına səbəb olan mənbələrdir.

Hüquq mənbələrinin növləri

hüquqi adətlər — hüququn ilkin və ən qədim mənbəyidir. Hüquqi adətlər ictimai münasibətlərin tənzimlənməsi üçün sosial, iqtisadi, mənəvi, dini, siyasi və.s faktorların təsiri ilə formalaşır. Sonradan demək olar ki, bütün hüquqi adətləri hüquq normaları şəklinə salınır. Müasir dövrdə bəzi dövlətlərdə əsasən mülki hüquq sahəsində hüquqi adətlər praktikada tətbiq edilir.

normativ hüquqi akt – tənzimlənməsi Konstitusiya ilə, qanunla və ya fərmanla dövlət orqanının səlahiyyətlərinə aid edilən məsələlər üzrə həmin dövlət orqanı tərəfindən və ya referendum yolu ilə qəbul edilmiş, hamı üçün məcburi davranış qaydalarını əks etdirən, qeyri-müəyyən subyektlər dairəsi üçün və dəfələrlə tətbiq olunmaq üçün nəzərdə tutulmuş müəyyən formalı rəsmi sənəd;

normativ müqavilə — konkret subyektlər arasında bağlanan və məcburi xarakterli normaları müəyyən edən, qarşılıqlı münasibətlərin tənzimlənməsində istifadə edilən müqavilələrdir. Normativ müqavilələr həm beynəlxalq (beynəlxalq müqavilələr) və həmçinin ölkədaxili ola bilər. Buna misal olaraq, Rusiya Federasiyasında Federasiya ilə Federasiya subyektləri (Tatarıstan və.s) arasında bağlanan müqavilələri göstərmək olar.

hüquq presedenti (məhkəmə və inzibati presedent) — hüququn məhkəmələr və inzibati orqanlar tərəfindən tətbiqi zamanı təşəkkül tapmış və qəbul edilmiş qaydalardır. Yəni konkret bir məhkəmənin hansısa məsələni həlletmə qaydası nümunə kimi götürülməklə digər məhkəmələr tərəfindən də tətbiq olunur.

dini normalar — dini kitablar və dini təlimlər tərəfindən müəyyən edilən normalardır.

hüquqi doktrina — görkəmli elm xadimlərinin, hüquqşünas alimlərin, elmi müəssisələrin ictimai münasibətlərin tənzimlənməsi ilə bağlı, hüquqi məsələlər barədə bildirdikləri fikirlər, elmi əsərləridir. Bir qayda olaraq hüquqi doktrina dövlətin icazəsi və təsdiqi olduqdan sonra normalaşdırılmaqla praktikada tətbiq edilir.

Hüququn prinsipləri

Hüququn prinsipləri — hüquqi tənzimləmə zamanı rəhbər tutulan əsas ideyalardır.

Hüquqi prinsplərin növləri :

Ümumi prinsiplər — hüququn bütün sahələrinə aiddir.

• hüququn aliliyi;
• qanunilik;
• qanun qarşısında bərabərlik;
• fərdin və dövlətin qarşılıqlı məsuliyyəti;
• təqsirə görə məsuliyyət;

Sahələrarası prinsiplər — bir neçə hüquq sahəsinə aid olur. Məsələn, məhkəmənin aşkarlığı, məhkəmə qərarlarından yuxarı məhkəməyə şikayət vermək hüququ həm cinayət-prosessual, həmçinin mülki prosessual hüquqa aiddir.

Sahəvi prinsiplər — konkter bir hüquq sahəsinə aid olan prinsiplərdir. Məsələn əmək müqaviləsinin bağlanmasının sərbəstliyi və.s

Hüquq normaları

Hüquq normaları — ümumi xarakter daşıyan, rəsmiləşdirilmiş, davranış qaydalarını müəyyən edən, dövlət tərəfindən qeydə alınmaqla tanınan, zəruri olduqda icrası dövlət məcburiyyət tədbirləri ilə təmin edilən, ictimai münasibətlərin iştirakçılarının hüquq və vəzifələrini müəyyən edən qaydalalardır.

Hüquq normalarının əlamətləri

Hüquq normalarının aşağıdakı əlamətləri var:

• insanların davranışını tənzimləyir.
• ümumi xarakter daşıyır.
• dövlətlə əlaqəlidir, hüquq normalarını ya dövlət müəyyən edir, ya da dövlətin icazəsi olduqdan sonra tətbiq edilir.
• rəsmi xarakter daşıyır. Dövlət orqanları tərəfindən aktlarda əks edilməklə rəsmiləşdirilir.
• sistemlilik. Hüquq normaları bir-biri ilə bağlıdır, ziddiyət təşkil etmirlər.

Hüquq normalarının quruluşu

Bir qayda olaraq, hüquq norması üç hissədən ibarət olur:

Hipotez (əgər. ) — hüquq normasında icra edilməli olan şərti göstərir. Məsələn, Cinayət Məcəlləsi normalarında xüsusi hissənin maddələrində əgər cinayət törədilisə, ağırlaşdırıcı hallar olmaqla cinayət törədilirsə cəzanın tətbiq edilməsi. Təqsirlizlik prezumsiyası və.s

Dispozisiya (o zaman. ) — konkret hərəkətin edilməsi və ya edilməməsinin qaydası göstərilir. Məsələn, ərizə ilə dövlət orqanına müraciət edilməsinin qaydası.

Dispozisiyanın aşağıdakı növləri var:

• səlahiyyətverici — konkret hərəkətin edilməsi, edilməməsi səlahiyyəti verilir.
• qadağanedici — konkret hərəkətin edilməsi, edilməməsi qadağan edilir.
• vəzifə müəyyənedici — konkret hərəkətin edilməsi, edilməməsi vəzifə kimi subyektin üzərinə qoyulur.

Sanksiya (əks halda. ) — Hüquq normasının tələblərinin pozulmasına görə məsuliyyət tədbirlərini nəzərdə tutur.

Həmişə bütün hüquq normalarda hər üç element olmur. Məsələn, Konstitusiyanın normalarda yalnız hipoteza və dispozisiya olur.

Hüquq normalarının növləri

Hüquqi qüvvəsinə görə — konstitusiya normaları, qanun normaları və.s

Hüququn sahələrinə görə — mülki hüquq normaları, cinayət hüquq normaları, əmək hüquq normaları və.s

İcra edilməsi tələbinə görə

• İmperativ — konkret davranış qaydası müəyyən edilir və olduğu kimi icra edilməlidir.
• Dispozitiv — subyektlərə digər davranış imkanları da verir. Məsələn mülki hüquqda qanuna zidd olmayan müddəaların müqaviləyə daxil edilməsi.

Davranışın xarakterinə görə — Səlahiyyətverici, qadağanedici, vəzifə müəyyənedici;

Tətbiq edildiyi subyektlərin dairəsinə görə — ümumi və ya müəyyən ərazi, müəyyən kateqoriya şəxslər üçün tətbiqi nəzərdə tutulmuş normalar.

Qüvvədə olma müddətinə görə — müddətsiz və müvvəqəti normalar.

Hüququn realizəsi

Hüququn realizəsi hüquq normalarında müəyyən edilən məqsədə çatmaq üçün normanın tələblərinin yerinə yetirilməsidir.

Hüququn realizə formaları

• İstifadə — subyekt hüququn ona verdiyi imkandan istifadə edir. Məsələn, seçki hüququ, əmək hüququ;
• İcra — hüquq normalarının məcburi tələbləri subyektlər tərəfindən icra edilir. Məsələn dövlət orqanı tərəfindən öz funksiya və vəzifələrinin yerinə yetirməsi;
• Riayətetmə — subyektin müəyyən hüquq normasının tələblərini pozmaması üçün passivlik göstərməsi, qanuna zidd hərəkəti etməməsidir. Məsələn, cinayət və ya inzibati xəta törətməməsi;

Hüququn tətbiqi

Hüququn tətbiqi — Dövlətin səlahiyyət verilmiş qurumları vasitəsi ilə hüquq normalarının tələblərini yerinə yetirməsi, realizə etməsidir.

Hüququn tətbiqinin əsas məqsədi qanunçuluğun təmin edilməsidir. Hüququn tətbiqi aşağıdakı mərhələlərlə həyata keçirilir:

1. İşin faktiki hallarının müəyyən edilməsi;
2. Əməlin hüquqi cəhətdən qiymətləndirilməsi — əməlin hüquqa zidd və ya uyğun olmasının müəyyən edilməsi, əgər hüquqa ziddirsə, konkret hansı normanın tələblərinin pozulmasının müəyyən edilməsi;
3. İşin həlli.

Hüquqi tətbiqi aktlar — hüququn tətbiqi prosesində konkret hüquqi iş üzrə səlahiyyətli dövlət orqanı tərəfindən qəbul edilən aktdır.

Hüquqi tətbiq aktlarının növləri

• Formasına görə: Sərəncam, əmr, qərar və s.
• Funksiyasına görə:
  • tənzimləyici (vəzifə dəyişikliyi əmri)
  • mühafizəedici (cinayət işi başlamaq haqqında qərar)

  Hüquqi tətbiq aktlarının əlamətləri

  • Onlar səlahiyyətli dövlət orqanları və vəzifəli şəxslər tərəfindən qəbul edilir.
  • Fərdi xarakter daşıyır. Konkret şəxs barəsində qəbul edilir.
  • Hüquq normalarının tələblərinin yerinə yetirilməsinə yönəlmişdir.
  • Hüquq tətbiqi aktların tələblərinin icrası dövlət məcburiyyət tədbirləri ilə icra edilir.

  Hüquq normalarının təfsiri

  Hüquq normalarının təfsiri — hüquq normalarının gerçək mahiyyətinin aşkar edilməsinə, maraqlanan şəxslərə izah edilməsinə yönəlmiş əqli fəaliyyətdir.

  Təfsir hüquq normalarının tətbiqinin ən vacib elementlərindən biridir.

  Təfsirin üsulları

  Təfsirin üsulları hüquq normalarının mahiyyətinin izah edilməsi prosesində istifadə edilən xüsusi üsul, qayda və metodların məcmusudur.

  • dilçilik (lingvistik, filologiya, qrammatik) — hüquq normasının əks olunduğu cümlədəki sözlərin mahiyyətinin aşkar edilməsinə, sözlərin qrammatik bağlılığı əsasında nəticənin əldə edilməsinə yönəlmişdir.
  • funskional — hüquq normasının fəaliyyət göstərdiyi şəraitin, şərtlərin əsas götürülməsi ilə mahiyyətinin izah edilməsinə yönəlmişdir.
  • tarixi — hüquq normasının qəbul edilməsi tarixini öyrənməklə, onun qəbul edildiyi şəraitin və qəbul edilməsi məqsədlərinin əsas götürülməsi ilə mahiyyətinin izah edilməsinə yönəlmişdir.
  • sistematik — hüquq normasının digər hüquq normaları ilə qarşılıqlı əlaqəsi şəraitində mahiyyətinin izah edilməsidir.

  Təfsirin növləri

  Təfsirin nəticələrinin hüquqi qüvvəsi nəzərə alınmaqla iki növü var:

  Rəsmi təfsir — səlahiyyətli dövlət orqanları və vəzifəli şəxslər tərəfindən edilən təfsir.

  Rəsmi təfsirin aşağıdakı növləri var:

  • autentik — hüquq normasını qəbul edən orqan tərəfindən təfsir edilməsi .
  • leqal — hüquq normasını qəbul etməsə də, hüquq normalarının təsfiri qanunvericiliklə həvalə edilmiş orqanlar tərəfindən edilən təfsir.
  • normativ — müəyyən növ işlər üzrə hüquq normasının tətbiqi zamanı istifadə edilən təfsir.
  • kazual — konkret hüquqi işlərin baxılması üçün edilən təfsir.

  Qeyri-rəsmi təfsir — konkret şəxslər və ya təşkilatlar tərəfindən məsləhət xarakteri ilə edilən informasiya xarakteri daşıyan təfsir.

  Qeyri-rəsmi təfsirin aşağıdakı növləri var:

  • Adi — şəxsin özü tərəfindən edilən təfsir.
  • Xüsusi hüquqi — hüquqşünaslar, vəkil və.s tərəfindən edilən təfsir.
  • Doktrinal — hüquqşünas alimlər və elmi müəssisələr tərəfindən edilən təfsir.

  Hüquq sistemi

  Hüquq sistemi — hüquq norma, institutlarını, hüquq sahələrini özündə birləşdirən vahid sistemdir.

  Hüquq sistemi özündə üç əsas elementi birləşdirir:

  1. Hüquq sahəsi — konkret sahə üzrə ictimai münasibətləri tənzimləyən hüquq normalarını özündə cəmləşdirir. Məsələn: Mülki hüquq, Əmək hüququ, Ekologiya hüququ və. s.

  Hüququn konkret sahəyə bölünməsi iki meyar əsasına həyata keçirilir — hüquqi tənzimləmə predmeti və metod. Hüquqi tənzimləmə predmetini ictimai münasibətlər, metodu isə tənzimləmə zamanı istifadə edən üsul və vasitələr təşkil edir.

  Əsasən iki metod fərqləndirilir — imperativ və dispozitiv.

  Dispozitiv metodda subyekt üçün davranış qaydası müəyyən edilsə də, digər hərəkət imkanları da tanınır. Bu metod mülki, əmək, ailə hüququna aiddir. İmperativ metodda isə subyektin davranışı dəqiq tənzimlənir. Əgər subyekt buna əməl etmirsə sanksiya tətbiq edilməsi nəzərdə tutulur. Bu metod cinayət hüququ üçün xarakterikdir.

  2. Hüquq institutu — eyni növ ictimai münasibətləri tənzimləyən hüquq normalarını özündə birləşdirir. Hüquq institutu hüquq sahəsinin bir hissəsidir. Bir qayda olaraq, hər bir hüquq sahəsi özündə bir neçə hüquq institutunu birləşdirir. Məsələn: Mülki hüquq sahəsinin hüquq institutlarına aiddir: müəlliflik, mənzil, patent hüququ və.s

  3. Hüquq norması — ümumi xarakter daşıyan, rəsmiləşdirilmiş, davranış qaydalarını müəyyən edən, dövlət tərəfindən qeydə alınmaqla tanınan, zəruri olduqda icrası dövlət məcburiyyət tədbirləri ilə təmin edilən, ictimai münasibətlərin iştirakçılarının hüquq və vəzifələrini müəyyən edən qaydalalardır.

  Hüququn sahələr üzrə bölgüsü

  Tənzimləmə predmetinə əsasən

  • Maddi hüquq — maddi hüquq normalararını özündə birləşdirir. Əsasən ictimai münasibətlərin tənzimlənməsinə yönəlmişdir. Mülki, cinayət, ailə hüququ və s.
  • Prosessual hüquq sahəsi — hüquq və vəzifələrinin həyata keçirilməsi ilə bağlı qaydanı, proseduru tənzimləyir. Bura cinayət prosessual, mülki prosessual və s. hüquq sahələri aiddir.

  Tənzimləmə predmetinə və tənzimlədiyi münasibətlərin xarakterinə görə

  • Ümumi hüquq — əsasən dövlət və cəmiyyətin ümumi maraqlarından irəli gələn münasibətləri tənzimləyir. Bura dövlət, inzibati, cinayət, maliyyə və.s hüquq sahələri aiddir.
  • Xüsusi hüquq — müəyyən subyektlərin maraqlarından irəli gələn münasibətlərin tənzimlənməsinə yönəlmişdir. Bura mülki, ailə, ticarət hüququ və.s aiddir.

  Tətbiq edilmə sahəsinə əsasən

  • milli hüquq — konkret dövlət daxilində hüquq münasibətlərinin tənzimlənməsinə yönəlmişdir.
  • beynəlxalq hüquq — əsasən dövlətlərarası münasibətlərin tənzimlənməsinə yönəlmişdir. XX əsrin ortalarından başlayaraq, beynəlxalq hüquq normaları dövlətdaxili münasibətləri tənzimləyən normaları da özündə əks etdirir. Əksər dünya dövlətləri beynəlxalq hüquq normalarını qəbul edərək, qanunvericilik sisteminə daxil edirlər.

  Hüququn sahələri

  Müasir hüquq sistemində hüququn elmlərinin təsnifatı

  Nəzəri-tarixi hüquq elmləri

  • Dövlət və hüquq nəzəriyyəsi
  • Dövlət və hüquq tarixi
  • Siyasi və hüquqi təlimlər tarixi

  Sahəvi hüquq elmləri

  • Konstitusiya (dövlət) hüququ
  • Mülki hüquq
  • Mülki prosessual hüquq
  • Cinayət hüququ
  • Cinayət prosessual hüquq
  • Ailə hüququ
  • Vergi hüququ
  • Maliyyə hüququ
  • Aqrar hüquq
  • Mənzil hüququ
  • İnzibati hüquq
  • İnzibati prosessual hüquq
  • Bələdiyyə hüququ
  • Nəqliyyat hüququ
  • Beynəlxalq ümumi və xüsusi hüquq
  • Əmək hüququ
  • Ekologiya hüququ
  • Kommersiya hüququ
  • İnsan hüquqları hüququ
  • Cəza icra hüququ
  • İcra hüququ
  • Dəniz hüququ
  • Seçki hüququ
  • Mülki müdafiə hüququ
  • Politologiya hüququ
  • Parlament hüququ

  Xüsusi hüquq elmləri

  • Kriminalistika
  • Kriminologiya
  • Məhkəmə təbabəti
  • Məhkəmə ekspertizası

  Dünya hüquq sistemləri

  Fransız alimi Rene David hüquq ədəbiyyatında aşağıdakı hüquq sistemlərini fərqləndirmişdir:

  • Roman-German hüquq sistemi — Kontinental Avropada yayılmışdır. Roma hüququ əsasında formalaşmışdır. Bu hüquq sistemində hüququn əsas mənbəyini normativ-hüquq akt təşkil edir. Azərbaycan Respublikasının hüquq sistemi də Roman-German hüquq sisteminə aiddir.
  • Anqlo-sakson hüquq sistemi — Bu sistem Böyük Britaniya, Kanada, ABŞ, Yamayka, Avstraliyada yayılmışdır. Əsasını İngiltərənin hüquq sistemi təşkil edir. Anqlo-sakson hüquq sisteminin əsasını məhkəmə presedenti təşkil edir.
  • Dini hüquq sistemləri — Bu hüquq sisteminin əsasını dini kitabların və dini təlimlərin müəyyən etdiyi normalar təşkil edir. Bura islam hüququ (şəriət) və iuadizm hüququ (qalaxa) aiddir.

  Related posts:

  1. 5-ci sinif azrbaycan tarixi müllim üçün metodik vsait 2019
  2. 6 cı sinif azrbaycan tarixi kiçik summativ qiymtlndirm
  3. Samt lizad ski azrbaycan yazısı
  4. Dövlt rüsumu haqqında.