Hüquq Psixologiyası: Psixologiya və Hüquq arasında birləşmə nöqtəsi

Nəticə olaraq və sintetik bir şəkildə bunu söyləmək olar Psixologiya və hüquq birləşmişdir, çünki hər ikisi də insan davranışını eyni araşdırma obyektini paylaşır və Qanun Psixologiyası məhkəmə prosesinin təhlil edildiyi və nəzərdən keçirildiyi nöqteyi-nəzərdən və fəaliyyət dairəsindən asılı olmayaraq insan davranışı haqqında Psixologiya biliklərini obyektiv şəkildə töhfə verməyə və cəmiyyətə yaxınlaşdırmağa imkan verir.

Hüquq psixologiyası

“Hüquq psixologiyası hüquq və psixologiya elmlərinin qovşağında, yaxud müştərək sahələrinin olması zəminində meydana çıxmışdır. Belə ki, hər iki elmlər sisteminin əsas obyekti insandır. İnsanın rəftar və davranışının daxili psixoloji səbəblərini bilmək hüquq işçisinin öz işinin öhdəsindən bacarıqla gəlməsinə çox kömək edir. Çünki insanı bu və ya digər hərəkətə, əmələ, rəftara və davranışa təhrik edən səbəb mütləq onun beynindən gəlib keçir, başqa sözlə, hər hansı bir qəbahətin, yaxud cinayət əməlinin, qanun pozuntularının başqa səbəbləri ilə yanaşı, ciddi psixoloji səbəbləri olur. Həmin səbəblərin aşkar edilməsi onlara qarşı vaxtında profilaktik tədbirlərə əl atmağı asanlaşdırır. Bundan əlavə, məhkəmə və hüquq işçisinin insan psixologiyasına lazımınca bələd olmaması, onu nəzərə almaması, çox ciddi, bəzən də asanlıqla düzələ bilməyən səhvlərə də gətirib çıxarır. Nəzərdən qaçırmaq olmaz ki, cəmiyyətdə qanun pozuntusu, yaxud ayrı-ayrı hallarda baş verən cinayət halları sosial zəmindən daha çox psixoloji əsasda, şəxsin daxil olduğu müəyyən qrupun kifayət qədər yetkin təsirə malik olmamasından və ya şəxsin özünün şüur səviyyəsinin məhdudluğundan, ictimai həyat normalarını pozmasından törəyə bilər”.

Bu sətirlər psixologiya elmləri doktorları Əkbər Bayramov və Bəxtiyar Əliyevin “Təhsil” nəşriyyatında yenicə çapdan çıxan “Hüquq psixologiyası” kitabına yazılan ön sözdən götürülüb. Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin tövsiyəsi ilə ali məktəblər üçün dərslik kimi nəzərdə tutulan bu sanballı nəşr ali məktəblərin hüquqşünaslıq və psixologiya ixtisasları üzrə təhsil alan tələbələr üçün nəzərdə tutulsa da, ondan müvafiq sahələrdə çalışan praktik işçilər də istifadə edə bilərlər.

On yeddi fəsildən ibarət nəşrdə əsasən hüquq psixologiyasının əsas problemləri və vəzifələri, metodologiyası, şəxsiyyətin psixoloji xüsusiyyətləri, sosializasiyası və hüquqi şüurun formalaşması, kriminal psixologiya, yetkinlik yaşına çatmayanların və yeniyetmələrin cinayət davranışının psixoloji məqamları, cinayət və mülki prosesdə məhkəmə-psixoloji ekspertizanın nəzəri-metodologiya əsasları, islah psixologiyası, məhkumların islah edilməsi və onlara psixoloji təsir üsulları, habelə hüquqazidd davranışla mühafizə sahəsində psixologiyanın tətbiqi məsələləri araşdırılır.

Müəlliflərin qeyd etdiyi kimi, insan probleminin mürəkkəbliyini şərtləndirən əsas amillərdən biri də ictimai həyatın inkişafına tərbiyəvi təsir göstərən vasitələrin ciddi surətdə dəyişməsidir. “Əgər biz müasir ictimai həyatın ən ümdə xüsusiyyətlərinə diqqət yetirsək, ilk növbədə, nəzərimizi cəlb edən cəhət onun dinamikliyi olacaqdır. Çünki ictimai həyatın dinamikliyi yalnız sürətlə artan elmi-texniki tərəqqidə deyil, həm də ictimai münasibətlərin, başqa ictimai həyat hadisələrinin çevikliyində özünü büruzə verir”.

Kitabın annotasiyasında vurğulanır ki, hüquq psixologiyasının əsas məsələləri ümumi və sosial psixologiyanın əsasları ilə birlikdə dərsliyin məzmun xəttini təşkil edir. Qeyd etmək lazımdır ki, nəşrin bu cür tərtibi həm ali məktəblərdə hazırlanan mütəxəssislərə, həm də hüquq praktikasında çalışanlara ümumi və psixoloji biliklər aşılamağa və həmin bilikləri öz fəaliyyətində tətbiq etməyə imkan yaradır.

Hüquq Psixologiyası: Psixologiya və Hüquq arasında birləşmə nöqtəsi

Psixologiya və hüquq vacib bir oxşarlığı paylaşır; hər ikisi də insan və sosial elmlərdir və araşdırma obyektlərini və eyni müdaxilə sahəsini, insan davranışlarını paylaşırlar. Ancaq bu əlaqə daha da irəli gedir.

Hüquq sahəsində psixologiya

Psixologiyanın tədqiqat obyekti insan davranışının xüsusiyyətləridir, bir tərəfdən Qanun, bu davranışı tənzimləyən qanunlara diqqət yetirir. Buna görə, Psixologiyanın hüquq sahəsindəki üç qatqısını fərqləndirə bilərik:

• Davranış xüsusiyyətlərinin və ya xüsusiyyətlərinin öyrənilməsi Psixologiya tərəfindən, bu xüsusiyyətləri nəzərə alan və qanunların effektivliyini artıran konkret qanunların yaradılması üçün lazımi əsasları təmin edir.

• Psixologiya həm sosial təşkilatda, həm də münaqişələrin həllində kömək edə bilər qanunlar yarada bilər ki, mühakimə yürütdüyü yol qanunların fərdi qaydada qəbul edilməsini nəzərdə tutmur.

• Qanunun psixoloji dəyişikliklərə daha yaxşı uyğunlaşmasına imkan verən funksionallıq dərəcəsini qiymətləndirir qanunların tətbiqində meydana gələn.

Yuxarıda göstərilənlərin hamısına görə, Psixologiyanın Qanundakı rolu, fərqli məhkəmə qərarlarının davranışa necə təsir etdiyini öyrənməyə, məhkəmə sistemini tədricən yaxşılaşdırmaq üçün bu qərarların cəmiyyəti tənzimləməyi nə dərəcədə idarə etdiyini təhlil etməyə yönəlmişdir.

Beləliklə, Qanunun Psixologiya ilə qurduğu ilk əlaqələr Sosial Psixologiya, Atıf Psixologiyası və Koqnitiv Psixologiya vasitəsilə yaranır.

Sosial psixologiya

Sosial Psixologiyadan insanın sosial mühitdə saxladığı fərqli qarşılıqlı təsirlərə görə davrandığı düşünülür. Buna görə də qanunvericilər şəxsin başqaları ilə qurduğu münasibətləri nəzərə almalıdırBu şəkildə insan davranışını tənzimləyən normaların işlənib hazırlanmasında lazımi əsaslara sahib olacaqdır.

Məsələn, həbsxana icazəsi və ya müvəqqəti azadlıq verilərkən gələcək davranışların proqnozlaşdırılmasında, şəxsin cinayətkar davranışlarını həyata keçirdiyi eyni sosial mühitdə yer alaraq, onları bu cür davranışlara vadar edə biləcək təkanlara məruz qalırlar. .

Attribution Psixologiya

Atribut psixologiyası məhkəmə qərarları sahəsində izah mexanizmləri təmin edir, xüsusən günahkarlıq və cinayət məsuliyyəti qərarında.

Koqnitiv psixologiya

Bilişsel Psixologiya şahidlik sahəsi ilə əlaqədardır, insan davranışının izahlarını vermək münsiflərdən, hakimlərdən, şahidlərdən və təqsirləndirilənlərdən alınan məlumatlar vasitəsilə.

Psixologiya və hüquq arasındakı fərqlər

Bununla birlikdə, iki elm arasında açıq fərqlər var; ən təəccüblü olan Qanunun “olmalıdır” (normalar) və “olmaq” (davranışlar) psixologiyası kateqoriyasına aid olmasıdır.

Garrido (1994) kimi müəlliflərin göstərdiyi kimi, bu iki elm arasında mövcud olan əsas fərq, hər ikisinin eyni mövzularla maraqlanmasına baxmayaraq verdikləri mənanın əhəmiyyətli dərəcədə fərqli olmasıdır. Qanun davranışı istiqamətləndirən amilləri tənzimləyir və nəzərə alır və bizə nə etməli və nə etməməli olduğumuzu izah edir. Öz növbəsində Psixologiya davranışı analiz edir, ölçür, proqnozlaşdırır və dəyişdirir.

Buna görə bəzi müəlliflər Psixologiyanın hüquq sahəsinə üç yanaşma göstərdiyini göstərir:

• Hüquq Psixologiyası: Qanunun işləməsi üçün psixoloji komponentlərin analizinə yönəlmişdir.

• Hüquqda Psixologiya: müxtəlif davranışların icrasını əhatə edən hüquq normalarını öyrənmək.

• Hüquq üçün psixologiya: köməkçi bir hüquq elminə çevrildi, həqiqətlərin həqiqiliyinin təsbit edilməsində, mühakimə edilməməsi, davranışların təfsiri və s.

Hüquq Psixologiyası anlayışı

Bununla birlikdə, Psixologiya ilə Hüquq arasındakı birliyin gücləndirildiyi yerdə Ədli Psixologiyanın inteqrasiya olunduğu Qanun Psixologiyasındadır, çünki bu tip psixologiya fəaliyyət sahəsini Qanuna yönəldir və psixoloji texnika və biliklərin təfsiri üçün xüsusi tətbiq olunmasına diqqət yetirir. bütün məhkəmə prosesi.

Beləliklə, Hüquq Psixologiyası tədqiqat obyekti Hüquq, Hüquq və Ədalət sahəsindəki hüquq subyektlərinin davranışları olan psixoloji tədqiqat və iş sahəsidir. Elmi Psixologiya metodları vasitəsi ilə insanların qanuni davranışlarında iştirak edən psixoloji, davranış və münasibət aspektlərinin öyrənilməsi, qiymətləndirilməsi, izahı, qarşısının alınması və müalicəsi və / və ya tövsiyələrini əhatə edir.

Hüquq Psixologiyasının fəaliyyət sahələri

Hüquq Psixologiyasının fəaliyyət sahələrinin müxtəlif təsnifatları mövcuddur və onların yayılması müxtəlif ölkələrdə dəyişir. Ümumiyyətlə, aşağıdakı fəaliyyət sahələri haqqında danışmaq olar:

Məhkəmələrə tətbiq olunan psixologiya

Ədliyyə Psixologiyası da deyilir, kiçik, ailə, mülki, əmək və cinayət qanunlarına tətbiq olunan psixologiyanı əhatə edir. Psixoloqun texniki hesabatlar, tətbiq ediləcək tədbirlər barədə məsləhətlər, müdaxilələrin izlənməsi və s.

Həbsxana psixologiyası

Penitensiar müəssisələrdə psixoloqun fəaliyyətini əhatə edən sahə. Funksiyaları məhkumların modullara bölünməsini, çıxış icazələrinin verilməsini, əfv edilməsini, sosial iqlimin öyrənilməsini, həbsxananın ümumi təşkili və fərdi və qrup müalicələrinin yerinə yetirilməsini əhatə edir.

Məhkəmə psixologiyası

Ən çox təmsil olunan iki sahə Şahid Psixologiyası və Münsiflər Psixologiyasıdır. Birincisi, ifadələrin həqiqiliyini, yəni qəzalar, gündəlik hadisələr və / və ya cinayətlər barədə şahid ifadələrinin doğruluğunu və etibarlılığını təyin edərkən Sosial və Eksperimental Psixologiya tədqiqatlarının nəticələrinin tətbiq edilməsinə aiddir.

İkinci, psixoloq qərar qəbul etmə müddətlərini araşdırmaqdan məsuldur, münsiflərin ictimai təsirinin və eyni qiymətləndirmənin.

Polis və Silahlı Qüvvələr Psixologiyası

Bu sahə bu qrupun (Polis, Mülki Mühafizə, Ordu və s.) Seçimində, təlimində, təşkilində və cəmiyyətlə münasibətdə psixoloqun roluna istinad edir.

Vikimologiya

Bu, psixoloqun müxtəlif növ qurbanlara qayğı göstərməsindəki rolundan bəhs edir (pis rəftar, cinsi istismar, məhbusa diqqət və s.). Funksiyaları risk qruplarının öyrənilməsinə, planlaşdırılmasına və qarşısının alınmasına və ümumi əhali üçün məlumatlandırma profilaktikası kampaniyalarına və qurbanlara qayğı, müalicə və monitorinqi və onların hüquq sistemi ilə qarşılıqlı fəaliyyətinə yönəlib.

Vasitəçilik

Psixoloqun qanuni ziddiyyətlərin danışıqlar yolu ilə həll edilməsində əhatə dairəsini anlayın əlaqəli olanlara mənəvi və ya sosial ziyanların azaldılmasına və qarşısını almağa kömək edən müdaxilə. Funksiyaları tərəflərin ünsiyyəti üçün uyğun bir kontekst hazırlamaq, vasitəçilik prosesi dizayn etmək və tərəflərə münaqişəni həll etməyə imkan verən vasitələrlə təmin etməkdir.

Hüquq Psixoloqlarının funksiyaları

Bu sahələrin hər birində Hüquq Psixoloqu müxtəlif funksiyaları yerinə yetirir:

• Qiymətləndirmə və diaqnoz hüquq subyektlərinin psixoloji şərtlərini müəyyənləşdirmək üçün.

• Rəhbərlik və / və ya məsləhət verməyi əhatə edən məsləhət intizam məsələlərində məhkəmə orqanlarına mütəxəssis kimi.

• Proqramların müdaxiləsi, dizaynı və tətbiqi həm ayrı-ayrılıqda, həm də qrup şəklində ayrı-ayrı sahələrdə (icma, həbsxana mühiti və s.) qanunverici şəxslərin qarşısının alınması, müalicəsi, bərpası və inteqrasiyasına yönəlmişdir.

• Təhsil və təlim mütəxəssislərin təhsili və / və ya seçimi kimi başa düşülür həm məzmunu, həm də işlərində faydalı olan psixoloji üsullarla hüquq sistemində (vəkillər, hakimlər, prokurorlar, polis, həbsxana işçiləri və s.) iştirak edirlər.

• Cinayət qarşısında mediada sosial profilaktika kampaniyaları risk qrupuna daxil olan əhali və ümumi əhali üçün sosial məlumat kampaniyalarının hazırlanması və məsləhət verilməsi.

• Müxtəlif problemlərin araşdırılması Hüquq Psixologiyası.

• Qurbanın vəziyyətini yaxşılaşdırmağa kömək etmək üçün araşdırma və araşdırma və onun hüquq sistemi ilə qarşılıqlı əlaqəsi.

Nəticə

Nəticə olaraq və sintetik bir şəkildə bunu söyləmək olar Psixologiya və hüquq birləşmişdir, çünki hər ikisi də insan davranışını eyni araşdırma obyektini paylaşır və Qanun Psixologiyası məhkəmə prosesinin təhlil edildiyi və nəzərdən keçirildiyi nöqteyi-nəzərdən və fəaliyyət dairəsindən asılı olmayaraq insan davranışı haqqında Psixologiya biliklərini obyektiv şəkildə töhfə verməyə və cəmiyyətə yaxınlaşdırmağa imkan verir.

Təəssüf ki, siyasətin sosialdan daha çox çəkildiyi hallarda, Psixologiya və Hüquq (Qanun) arasında təsirli bir əlaqə olmadığına və qərar qəbul edərkən insan davranışının psixoloji cəhətlərinin daha az aktuallığa sahib olduğu vəziyyətlər var. son qətnaməyə çatmaq.

• Cop.es. (2016). Hüquq psixologiyası. [onlayn] bərpa edildi: http://www.cop.es/perfiles/content/juridica.htm

Hüquq psixologiyası

AZ EN RU

• DEKAN
• DEKAN MÜAVİNLƏRİ
• TYUTORLAR
• ELMİ ŞURA
• İŞ İCRAÇISI
• DƏRS CƏDVƏLİ
• TƏLƏBƏ HƏYATI
• FAKÜLTƏ ÜZRƏ İXTİSASLAR
• TƏDRİS OLUNAN FƏNLƏR
• FOTOALBOM
• GÖRKƏMLİ ELM XADİMLƏRİMİZ
• MƏZUNLAR
• NƏŞRLƏR
• DOKTORANTURA
• MAGİSTRATURA

Hüquq psixologiyası

1. Hüquq psixologiyası iki elmin sərhədində yaranmaqla bir sıra mürəkkəb məsələlərin elmi cəhətdən əsaslı surətdə həll edilməsinə yaxından kömək edən praktik elm sahəsidir. Hüquq ilk növbədə insanın hərəkətlərinin pozuntusunu əsas götürürsə, hüquq psixologiyası insanı hüquq pozuntusuna yol vermiş şəxsin prosessual vəziyyətinə, yəni onu şahid, təqsirləndirilən şəxs və ya zərərçəkmiş kimi tədqiq edir.

Hüquq psixologiyası mühüm elmi-praktik elm sahəsi olaraq “insan-hüquq” sisteminin psixoloji qanunauyğunluqlarını öyrənir və həmin sistemin səmərəliliyini yüksəltmək üçün müvafiq tövsiyələr hazırlayır. Konkret desək, müasir anlamda hüquq psixologiyası şəxsiyyətin hüquqi fəaliyyətinin psixoloji mexanizmlərini tədqiq edir. Həmin problemlərin adekvat həlli hüquq psixologiyasını bir elm sahəsi kimi zənginləşdirməklə yanaşı, hüquq fəaliyyəti sahəsinin mütəxəssislərinə də ciddi praktik kömək etmiş olar. Odur ki, hüquq fəaliyyəti sahəsində çalışan mütəxəssislər nəzərə almalıdırlar ki, hüquq psixologiyası məsələlərinə dərindən bələdlik onların peşəkar keyfiyyətlərinin yüksəlməsinə də yaxından kömək etmiş olar. Fənnin qiymətləndirmə metodu test formasındadır.