Köhnə Bakı

А вся эта история с девушкой? Если в «прошлой жизни», герой умудрялся жениться аж целых ШЕСТЬ РАЗ (опять же по автору — бросая раз за разом «не оправдавших доверия» подруг), то тут он сначала «долго облизывается», что бы потом . так же бросить красивую девушку (прям таки просто умоляющую ее простить — за сотрудничество с госбезопасностью)) Или это от того что девушка так и не. выполнила ожиданий героя (в части постели, само собой)) В общем, как бы там ни было ГГ УЖАСНО НЕ ХОЧЕТ РАБОТАТЬ НАД ОТНОШЕНИЯМИ, и устав от поиска ГОТОВОГО ИДЕАЛА, уже отчего-то «не ищет принцесс» (довольствуясь лишь одними «кухарками»))

Hüseynqulu sarabski köhnə bakı

Это же насколько книжка людям не зашла, что никто из скачавших не дочитал до конца и не увидел, что книга недописана. Отрывок. По произведению: ггой по тексту болтается как говно в проруби и плавно движется по течению. Корешится с мафией, армией САСШ, неграми-революционерами, китайскими спецслужбами и прочим дерьмом. Рубит бабло, ограбив “черного копателя”, организовав наркотрафик в САСШ через негров и байкеров, “придумав” передачу

“тачку на прокачку” с “здоровенными мускулистыми полуголыми” неграми-автомеханниками. Перманентно страдает от попользовавшихся им и бросивших любовниц.
Резюмируя: как приключенческий детектив книга откровенно неудалась. Как ЛЫР – тоже, ибо много говна. Главгер люто ненавидит всё советское, даже людей.

Рейтинг: 0 ( 1 за, 1 против).

Очень не плохо. Все таки Дроздов это бренд. Респект и уважуха))))

Рейтинг: +1 ( 1 за, 0 против).

После (просто) шикарного цикла «Достойны ли мы отцов и дедов» (неоднократно мной перечитываемого), мой интерес к творчеству данного автора как-то поугас. И вроде есть новые (еще непрочитанные) романы (продолжение «Солдата армагеддона» и пр), но как-то «не тянуло»)) Плюс — были опасения что автор (таки) закончит цикл «Достойны ли мы. » именно с такого «запасного хода» (тема космоса, будущего и пр). Так что я как-то уже и не надеялся

прочесть (субъективно) «достойную концовку»)) И в связи с этим и был «некоторый игнор»))

Но тут, совершенно случайно просматривая раздел издательства «Аст» (на одном, всем известном ресурсе) обнаружил некоторое количество новинок по цене (чуть ниже 100 руб). Вот я и понабрал там сразу 7 разных книг (справедливо рассудив, что если где-то и будет «полная дичь» — денег на это совсем не жалко)). Да и «жаба придушила»)) Так что — вывод был, брать и брать однозначно!))

К моему удивлению (там же, при выборе книг) я обнаружил и этот роман. Ну а поскольку в будущем (опять) собираюсь перечесть «Достойны ли мы..», решил взять «до кучи» и эту вещь. Сразу «по прибытии» кучи новинок — я совершил ошибку, отчего-то сперва взял Поселегинского «Техник-интендант». (комментарии данного чтива я уже выложил отдельно), но просто хочется сказать — какой именно контраст получился (ведь после нее — я взял именно данное творение «Шерлок Холмс. »))

Нда. В общем небо и земля)) Если Поселягинский герой «обложился всякими ништяками» (заимев «волшебную торбу»), то здесь . здесь герою вовсе не требовался «105-й левел уровня бога», что бы решать все проблемы. по мере их поступления))

Начало очень неплохо замотивированно (вовсе не так как у Корчевского, где «. Оппа, вот я поппал» и собственно на этом все)) Далее — постепенный «подвод к иномировым свершениям» и собственно «оппа нового чудного прошлого»))

С одной стороны — все дальнейшее можно просто охарактеризовать просто как «хронодетектив». И вроде, ну сколько уже «понаписано» на эту тему.. В самом деле! Ну сколько раз «этот проклятый царизм» спасали «все кому не лень» (я сейчас навскидку сразу вспомню десяток авторов). Они уж и в царей вселялись и в прочих монарших (и просто знаковых особ), и что только вытворяли)) А тут, что. ну очередной попаданец, который (при этом) отчего то возится «с некими терпилами» из прошлого и строит некий «Головачевский — Стопкрим»))

Но (как всегда, это у автора получается) все происходящее «цепляет с ходу» и результат получается просто «на отлично»). Что бы не распыляться в спойлерах и не излагать происходящее долго и нудно, скажу (персонально) от себя. Вместо того, что бы читать очередную версию о разгроме ВСЕХ ВРАГОВ государства (как это бывает стандартно, уже к концу части первой), я бы с гораздо большим удовольствием прочел еще пять-шесть книг (в прежнем — кажущимся, неторопливом изложении автора)). Так что — если Вы хотите от данного романа, что то иное («чем просто чтение для души» и Вам обязательно нужно что-то в стиле «вихрастых» Вихрей времен), то «здесь Вам не это»))

А мне лично творчество автора всегда напоминает (если воспользоваться некой алкогольной аналогией) хороший марочный (НАСТОЯЩИЙ) коньяк (который хочется выпивать понемногу — малыми стопками от души), в отличие от творчества иных «коллег автора» (тов.Поселягин и пр) где «выпил бормотуху, и вроде ничего . а на утро мозг нихрена не помнит, да еще мутит «с устатку»))

В общем (уже резюмирую почти стандартно): «. отчеНна хочеЦЦа продолжения»))

Рейтинг: 0 ( 0 за, 0 против).

Комментируемая часть-Сладкие грезы Гравви

К моему большому сожалению, я так и не смог найти аудиоверсию данного рассказа, и в отличие от прочих (предыдущих — прослушанных мной), этот я прочел (благо почти «вся основная линейка на бумаге» в том или ином виде, издательств — у меня в наличии)).

Как ни странно, но несмотря на некоторое уменьшение эффекта (аудиоверсия, а особенно качественная аудиоверсия — это почти всегда

гарантированные + 100 балов к восприятию)) и книга как всегда прочлась «на едином дыхании». А уж после долгого прослушивания (других частей), так вообще порой казалось — что читая тот или иной диалог, слышишь книгу в варианте изд.Амфора-медиа (где читает Денис Веровой))

Да, и такое впечатление (похоже на некую закономерность), что все части «Лабиринта Ехо», где герой зачем-либо покидает столицу, почти всегда (беспроигрышно) «обречены на успех» (к слову еще больше — чем остальные «невыездные истории»)). Ну в самом деле — что «Грезы Гравви», что «Путешествие в Кеттари» — дадут (еще) сто очков (другим «соседним частям»)) И хотя «в начале каждой серии» герой «усиленно бьется в детской истерике», мол: «. нихочу никуда ехать», (и совершает прочие уже привычные глупости) это ничуть не обесценивает сюжет.

Так что всем тем, кто (якобы) недоволен «его однообразностью», мол, ну что там, собственно: ГГ лишь медленно переползает из одного трактира в трактир (совершая в промежутке свои «неепические подвиги»), так и хочется сказать. что либо из области «очень уж нелитературного русского!!»)) Впрочем — если кто-то видит (здесь все ) лишь таким поверхностным (мол, да ну. очередной герой-гОрой, и в придачу суперХерой), то. вообще не советую продолжать чтение.

Я же — растягиваю каждую часть (каждой книги), как самую «вскусняшную вкусняшку» ибо неепичность деяний героя — для меня СОВСЕМ НЕ ГЛАВНОЕ (главное атмосфера данной серии!). Ну и конечно — ностальгия (по тем далеким временам, когда я совершенно случайно купил книгу автора)) Нда)) Как говорится «. да будут благословенны ТЕ дни»))

Рейтинг: +1 ( 1 за, 0 против).

Нда. что сказать я даже и не знаю. Начну с того — что увидев (на сайте одной известной сетки) список книг почти задаром (всего 89 рублей) я приобрел пару-тройку книг (благо доставка была бесплатная)) И вот спустя неделю — в моих руках свеженькая (еще пахнущая типографией) «нецелованная» книга (без всяких признаков б/у, как это часто бывает, когда берешь книги на других ресурсах). В общем — сразу же открыл данный роман (благо с творчеством

автора я знаком уже давно, можно сказать — заочно)) будучи (казалось) более-менее «готов», к тому что сейчас увижу.

Увы. все мои благие надежды (на некую эволюцию творчества) сразу же и беспощадно «были растоптаны и повержены в прах». Нет, конечно — данная книга читается безумно легко (чего у автора не отнять), но сам изначальный замысел (опять «переплюнул все былые рекорды»))

Начнем с того, что «до заброски. » (так и хочется сказать — в тыл врага)) в новое тело, главный герой устраивает некие суровые «терки» (ни много, не мало, а) с самим архангелом Гавриилом, в результате чего (мгновенно) обзаводится некими «почти божественными умениями» из арсенала жанра Litrpg))

Ну в самом деле, все эти «Ночные глаза» (и прочие дистанционные способности присущие скорее коптеру, а не человеку), и это. как бы сказать. возможность сбора БЕСКОНЕЧНОГО ХАБАРА (по типу рюкзачка в S.t.a.l.k.e.r)) И ладно бы просто рюкзачка (там в плане сложить пожрать в запас или «спрятать» гору термобелья с портянками)) Но нет)) ГГ умудряется «нычить» (туда) ЦЕЛЫЕ ВОЙСКОВЫЕ СОЕДИНЕНИЯ или эшелоны с техникой (не больше-ни меньше)). Плюс — все эти умения еще «по ходу пьесы» и РАЗВИВАЮТСЯ (я ж говорю Litrpg)) В общем — почти аналогичную книгу мне недавно уже прочесть (О.Языков «Крылья тура», часть вторая «Турпохода. »). Как и там, ГГ с такими «талантами», мигом. (подставить нужное)).

Самое забавное (при этом), что при всем могуществе — герой (как видимо и автор) дико обидчивы и то и дело «рубят правду-матку» очередным тупым военоначальникам (которые в основной массе «по автору» — нихрена не понимая, просто гонят солдат на убой). Зато «наш герой», прекрасно знает РЕЗУЛЬТАТЫ ПОДОБНОГО НЕПРОФЕССИОНАЛИЗМА, и не стесняется об этом «прямо говорить в лицо» каждому первому встречному))

Плюс ПРИНЦИПЫ героя/автора, (В ОЧЕРЕДНОЙ УЖЕ РАЗ, судя по книгам) заставляют устроить резню людям «обидевшим его» (и плевать что это свои — но ВЕСЬ райотдел милиции «должен быть уничтожен»). Лубянку же (от подобной участи спасают ТОЛЬКО ИСКРЕННИЕ ИЗВИНЕНИЯ тов.Берии (а то герой и им хотел «юшку пустить»)) В общем такой вот кадр.

А вся эта история с девушкой? Если в «прошлой жизни», герой умудрялся жениться аж целых ШЕСТЬ РАЗ (опять же по автору — бросая раз за разом «не оправдавших доверия» подруг), то тут он сначала «долго облизывается», что бы потом . так же бросить красивую девушку (прям таки просто умоляющую ее простить — за сотрудничество с госбезопасностью)) Или это от того что девушка так и не. выполнила ожиданий героя (в части постели, само собой)) В общем, как бы там ни было ГГ УЖАСНО НЕ ХОЧЕТ РАБОТАТЬ НАД ОТНОШЕНИЯМИ, и устав от поиска ГОТОВОГО ИДЕАЛА, уже отчего-то «не ищет принцесс» (довольствуясь лишь одними «кухарками»))

А весь логический смысл ДОЛГОГО СБОРА НИШТЯКОВ (описываемого с таким откровенным смаком, вплоть до цвета «найденных портянок») затрофееных или добытых «на бескрайних полях» (первой военной осени)? Сначала ГГ все упорно собирает «и тащит в дом» (т.е в свой безразмерный баул), затем. тут же «дарит» высшему комсоставу (за пару звездочек и возможность легализоваться), что бы чуть позже. наблюдать, как все это «мгновенно сгорит» в пламени битвы (очередного окружения))

Причем спасать окруженцев ГГ уже отчего-то особо не рвется, ибо помогать «этим бездарям» — как и «метать бисер» перед известно кем, просто пустая затея . Далее — сборы хабара и трофеев (по второму-третьему разу), новые «подарки» и очередная легенда про суровый отряд «боевых хомяков». (чуть не сказал «манагеров»)).

Последнее — вообще «ни в какие ворота». Я то (наивный «чукотский парень») ожидал что ГГ понемногу инфильтруется и будет тихо-мирно «легализовывать излишки» (заодно, естественно помогая и своей В/Ч). Вместо этого вышла история про некого«джинна», которому не проблема ДОСТАТЬ лишний танковый (или авиационный полк) из техники «замаринованной» во время прошлых походов «за песцом»)) Тов.Шапошников попросил — «пожалте, распишитесь», тов.Шапошников чего-то напутал — посылаем «его нахер» и ждем тов.Ворошилова (с извинениями за тов.Шапошникова)).

В общем — получилось, что получилось, в результате чего (даже автор, видимо) понял что следующим этапом станет сразу появление звездолетов (на 2-й МВ) и «расти герою» просто тупо некуда (да «и не зачем», собственно)). Вот — ГГ внезапно для себя и «перезагружается», что бы вновь поучаствовать «в этой дивной игре» (снова, как ни странно на момент начала войны). Т.е все его «прежние ходы» как бы обнуляются — что еще раз делает всю эту «бесконечную затею», похожей на очередной поход из жанра Litrpg, с «нехило-прокачанным игроком» в главной роли))

Единственный плюс (во всем этом) это почти дивная возможность «почти полностью отключить свой мозг» и перезагрузиться за выходной)) В остальном — все зависит от Ваших субьективных предпочтений))

P.s В общем все немного пафосно, прям как эти «гигантские наганы-слонобои» у персонажа на обложке)) Увидев эти «большие пушки» сразу вспомнил «Железного Арни» с его «. асталависта бейби!»))

Рейтинг: +1 ( 1 за, 0 против).

Прочитав (и немного «незлобиво поругав) «Танкистку» (другое произведение данного автора), я (внезапно для себя) обнаружил у него еще «куеву тучу» схожих произведений — и сходу открыл следующее.

По факту, большая часть написанного здесь (как и в «Танкистке», а особенно начало) полностью идентично (не считая конечно «мужской подмены», как в прошлой книге)). Все то же — некий «невовремя проснувшийся» попаданец («мигом просекающий

фишку») мгновенно «готовит поляну и подляну» понаехавшим фрицам)) Примечательно, что он (так же же) сходу становится неким центром кристализации сопротивления, в результате чего «. и война идет совсем другая», и есть «. кому показать как правильно бить врага»))

В общем ГГ мгновенно становится кумиром, получает все больше власти и совершает одну за другой «молниеносную операцию по разгрому вторгнувшегося противника» (совершенно свободно перемещая при этом многотысячные соединения с точки А в точку Б)). При этом герой не стесняется учить (жизни) «между делом» зарвавшегося врага (и вконец оборзевший политсостав). Многие его выступления по факту верны, но все же весьма театральны. Впрочем это (как и многое другое) вынужденно прощается герою (сильными мира сего), «пока он нужен».

Минус данного подхода (трансформации просто удачливого попаданца, в личность просто эпохальных масштабов) в том что происходит несколько вынужденное «смещение акцента» (в поджанр А.И). Вот и здесь (ближе к финалу), наш ГГ «скрипя зубами — то и дело сидит в чертовом штабе» (отдавая при этом, все же весьма мудрые замечания, которые разумеется исполняются просто идеально и в срок). В финале — очередной генерал вермахта получает выволочку (по телефону) от беснующегося фюрера, а тов.Сталин довольно раскуривая трубку (присваивает очередное воинское звание герою), а враг. враг конечно, полностью деморализован и бежит, оставляя «временно окупированные территории» РККА)) В общем — полный хеппиэнд (все рыдают))

И хотя (по утверждению автора) все вышеизложенное (вроде бы как) действительно могло иметь место в реале (по тем или иным причинам) после чтения данного романа, так и хочется крикнуть «по Станиславски — . не верю!»))

С одной стороны все написанное конечно весьма патриотично, но несколько «пересоленно» (масштабами действий попаданца), плюс (как ни странно), но все же «Танкистка» (с его образом девушки-командира) при всех уже озвученных мнениях (в части «сомнений изначального пола»)), была все же гораздо симпатичней (непогрешимого и всеведающего генерала, из «данной оперы»). Из всего этого делаю субьективный вывод — автору гораздо лучше удаются роли «гораздо меньшего плана» (младший или старший комсостав, а не командующие фронтами и соединениями), так что надеюсь, что (он) в следующий раз выдаст что-то менее эпохальное, но более интересное (чем в данном варианте победы во 2-й МВ).

В конце концов, совсем не обязательно ВООБЩЕ писать очередную (а их сейчас прям дикое множество) альт.историю (где попаданец присутствует лишь для затравки). Ведь и жизнь простого (пусть и весьма удачливого) попаданца-бойца (лейтенанта, майора и пр) и его путь, всегда интересны (если это конечно не пишется так однообразно, как это делает тов.Корчевский)). А уж если это девушка (и особенно — девушка «настоящая»), так и вообще:-))

Рейтинг: 0 ( 0 за, 0 против).

Прочитав две книги (данного издательства) я сперва не совсем понял данный подход автора (К.Найтов «Альт-летчик», и «Королевская кобра»). С одной стороны — обе книги значатся в одном и том же цикле, с другой — между ними ВООБЩЕ нет ничего общего. Но списав все на «персональный бзик автора», только теперь сообразил, что (видимо) НЕ персональный подход того или иного автора, а некая «изюминка» всего «данного формата» (издательства, цикла и

тп). Т.е по факту (несмотря на наличие общего цикла) КАЖДАЯ книга здесь представляет собой — вполне самостоятельное произведение.

Так оказалось и здесь (в комментируемой мною части), несмотря на то что она (по идее), как бы вторая (в цикле «Антиблицкриг») — читать ее можно сразу (как говорится: «. без отрыва от производства», т.е хронологии). Ну а поскольку здесь (я пока) не встречал особо масштабных идей «по выстраиванию» альтернативы (в виде многотомных произведений «Морской волк» Савина, «Генерал-адмирал» Злотникова, «Князь Агренев» А.Кулакова, «Росич» Калбазова и прочих иных авторов), то я делаю (субъективный вывод) о «предпочтениях данной линейки книг» именно в части описания действий одиночек (по принципу: «. пришел, увидел, победил»)) Что сразу напомнило схожие циклы «Сын сталина» Орлова/Земляного, «Попытка возврата» и прочих других (например большинства Поселягинских)) где «шустрый попаданец» начинает споро «нагибать историю под себя» (попутно хватая дикое количество «звезд на погоны»))

Справедливости ради — обязательно стоит сказать, что несмотря на дикое количество (примененных автором) шаблонов, книга у него вышла весьма удачная. Единственно — не совсем понятна идея «подселения» мужчины в тело молодой девушки. В конце концов — чего стоило «придумать» нашу современницу (погибшую к примеру в начале «русской весны», сражавшуюся в составе подразделений Мотороллы или Гиви)

Знаю, что «подобных прецедентов» (девушек в танковых подразделений) вроде не было, но то что отдельные представительницы прекрасного пола (наравне) принимали участие (в то время) это факт. Так что — выстрой именно так (свою первоначальную легенду) автор мигом лишался всех тех «немного неудобных половых вопросов», что порой становились перед нашим героем «в полный рост»))

А в остальном (как уже отмечалось), несмотря на практически полное повторение данного приема (уже знакомого по другим авторам, к примеру тот же тов.К.Найтов «В небе только девушки и я») и то что герой всю книгу «упорно идентифицируется» читателем именно как герой (а не героиня, что сразу наводит на мысли «. а стоило ли городить такой огород») — книга получилась весьма удачной и запоминающейся. Порадовало так же и то что (автор) «упершись в потолок возможностей», не только не стал плодить «сверхразумов, одним махом, семерым побивахом», но и нашел «отличный финт» для продолжения цикла (при полном, казалось бы отсутствии интересных ходов))

В общем — еще раз повторюсь и скажу что данная часть цикла мне весьма понравилась (и была прочитана практически за день). P.s так что, если увижу ее «в бумажном варианте, за не совсем дорого», обязательно куплю «себе на полку»)) И да, я знаю, что порой вкусы у всех весьма разные — но если Вы хотите «реально отдохнуть душой» (а не продираться сквозь очередные «альтернативные варианты», в стиле «Ольги-2» тов.Кононюка), то эта книга написана персонально для Вас))

Ну и напоследок — просто не могу не отметить, что данное произведение (чисто по духу) очень мне напомнила цикл «Князь Трубецкой» («Личный враг императора»)), по сути (несмотря на различие эпох и прочее) данные циклы практически идентичны))

Рейтинг: 0 ( 0 за, 0 против).

Köhnə Bakı

Bu kitab həmçinin kitabxanalarında mövcuddur. Eyni anda bir neçə kitabxanada qeydiyyatdan keçin və kitabları daha sürətli əldə edin.

• Müddət: 4 s. 58 dəq. 26 san.
• Janar:t arixi ədəbiyyatRedaktə etmək

Köhnə Bakı
Köhnə Bakı
Elektron kitab
399 AZN qarşılığında bu va daha 2 kitab

Abunə olmaqla siz hər ay kataloqdan AZN-ə qədər bir kitab və şəxsi seçimdən iki kitab götürə bilərsiniz. Ətraflı

Abunəlik üçün ödəniş etməklə, təklifdə göstərilən ödəniş şərtlərini və onun avtomatik yenilənməsini qəbul edirəm

Ödəmək Ləğv etmək
Kitabın təsviri

“Köhnə Bakı” əsəri XIX əsrin sonu-XX əsrin əvvəllərinin Bakısına həsr olunmuşdur. Bu əsərin hansı məqsədlə yazıldığını müəllif özü belə izah edir: “…Mən yarım əsrlik həyatımda bir çox hadisələrin şahidi olmuşam. İstər ata-babalarımızın adət və ənənələrində, istərsə də mənim müşahidələrimdə bir çox xarakterik cəhətlr vardır ki, həmin cəhətlər bugünkü gəncliyimiz üçün maraqsız deyildir… Buna görə də «Köhnə Bakı» adlandırdığım bu əsərdə keçmiş Bakının adətlərini, məşğələ və oyunlarını, tiplərini, «qəhrəmanlarını» yazıçı qələmi olmayan qələmimlə təsvir etməyə çalışmışam”. Heç şübhəsiz ki, sovet dövrünün ideoloji təsirləri əsərdə, xüsusilə də son abzaslarda özünü büruzə verir. Əsərin 1938-ci ildə, yəni Stalin repressyalarının tüğyan etdiyi bir dövrdə yazıldığını nəzərə alsaq, bu tamamilə təbiidir. Bu nöqsanlara baxmayaraq, bütövlükdə «Köhnə Bakı» xalqımızın zəngin etnoqrafiyasını öyrənmək baxımından çox qiymətli bir mənbədir.

Hüseynqulu Sarabski
Köhnə Bakı

Xatirə ədəbiyyatı #49
“Xatirə Ədəbiyyatı” silsiləsinin 49-cu kitabı olan “Köhnə Bakı”da Azərbaycanın opera müğənnisi (lirik tenor), aktyor, rejissor, pedaqoq, teatr xadimi, xalq artisti (1932), Azərbaycanın professional musiqi teatrının banilərindən biri Hüseynqulu Sarabskinin (20 mart 1879, Bakı–2 fevral 1945, Bakı) inqilabaqədərki Bakı haqqında xatirələri verilib. XIX əsrin sonu–XX əsrin əvvəllərində xurafata yuvarlanan digər bölgələr kimi paytaxt Bakı şəhəri də xalqı zülmü altında saxlayan fırıldaqçı din xadimlərinin, çar qulluqçularının, şəhər qoçularının və digər feodal ünsürlərin yazılmamış qanunları ilə idarə olunurdu. Daim təqib və təhqir edilən maarifpərvər, ziyalı insanlarsa bu cəhalətlə mübarizə aparmaqda aciz idi. “Köhnə Bakı” kitabında, əsasən, o vaxtkı adət-ənənə və oyunlar haqda geniş məlumat əks olunub.

(İnqilabaqədərki Bakı haqqında xatirələr)

“Xatirə Ədəbiyyatı” silsiləsindən 49-cu kitab

MÜQƏDDİMƏ ƏVƏZİNƏ BİR NEÇƏ SÖZ

Mən Bakılıyam. 1880-ci ildə Bakının “İçərişəhər” adlanan hissəsində “Yeddilər” məhəlləsinin məscidi sayılan “Gileclər” məscidi üstündə öz evimizdə doğulmuşam. Bu ev ana babam məşədi Rəhim Hüseyn oğlunun mülki idi. Atam dənizdə işləyirdi. O zamanın gəmiləri, əsasən, yelkənli olurdu. Onlarda çalışan fəhlələr çox sadə idilər. Bunlar dörd təbəqəyə bölünürdülər:

1. losman, yaxud puşgah (indiki təbirlə komandir);

2. bosman (losman köməkçisi);

3. sükançı (rulavoy);

4. muzdur – gəminin qara fəhlələri (matroslar).

Mənim atam muzdur idi.

Anadan olduğum gündən böyüyüb tərbiyə aldığım Bakı mühiti mövhumatla zəhərlənmişdi. Dədə-babadanqalma bir çox adət-ənənələrlə sıx bağlı idi. Uşaqlığım və gəncliyim bu mühit içərisində keçib. Yarım əsrlik həyatımda bir çox hadisələrin şahidi olmuşam. İstər ata-babalarımızın adət-ənənələrində, istərsə mənim müşahidələrimdə bir çox xarakterik cəhətlər var ki, bugünkü gəncliyimiz üçün maraqsız deyil. Eyni zamanda yeni sosializm cəmiyyəti qurarkən köhnə, məhbus həyatı öyrənmək, keçmişdə adamların necə və nə ilə vaxt keçirdiyini, nələrdən zövq alıb, nələrdən kədərləndiyini öyrənmək faydasız olmaz. Buna görə “Köhnə Bakı” adlandırdığım bu əsərdə keçmiş Bakının adətlərini, məşğələ və oyunlarını, tiplərini, “qəhrəmanlarını” yazısı olmayan qələmimlə təsvir etməyə çalışmışam.

Təsvir etdiyim Bakı hazırda Sovetlər İttifaqında nüfuz, böyüklük və zənginlik etibarilə Moskva və Leninqraddan sonra birinci yeri tutan, yaxın gələcəkdə dünyanın böyük şəhərləri sırasına keçəcək sosialist Bakısı deyil, təxminən, əlli-altmış il bundan əvvəl neft sənayesi sahəsində şöhrət qazanmış, həqiqətdə isə yoxsul, tozanaqlı, çirkin kapitalist Bakısıdır.

Bu Bakı “İçərişəhər”, “Bayırşəhər” adları ilə iki hissəyə bölünürdü. İçəri Şəhər əsas idi. Hər şey burada yerləşmişdi. Bakının yerli əhalisin sakin olduğu İçəri Şəhərdə bazar, böyük ticarətxanalar, əsnaf, hökumət idarələrinin çoxu, məscidlər, hətta rus çarizmi istilasından sonra tikilən rus kilsəsi, əsgəri qazarma da yerləşirdi. Şəhərin bu hissəsi üç tərəfdən daş hasarla (bürc) əhatə olunmuşdu (Bu bürc indi də mövcuddur). Babamdan eşitdiyimə görə, vaxtilə bu bürc ikiqat olub, şəhəri yalnız qurudan deyil, dəniz tərəfindən də mühafizə edirmiş.

Mənim yaşımdan çox qabaq rus ordusu Bakını işğal etdikdən sonra bu bürcün bir hissəsi sökülüb-dağılmış, yalnız içəri bürc saxlanmışdı. Hazırda Azneftkombinat binasından başlayaraq Kommunist küçəsinə, oradan Zevin küçəsinə, Zevin küçəsindən də dəniz qırağınadək bütün tikililər həmin ikinci bürcün yerində salınıb. Revolyusiya bağçası, keçmiş Qubernator bağı, Bakı soveti, Sənaye Politexnikumu, Azərbaycan Baş Soveti binası, Qulturay sarayı, Sabir bağçası və s. binalar birinci bürc ilə ikinci bürcün arasındakı açıqlıqda tikilib.

Hazırda İçərişəhərin beş darvazası var, amma keçmişdə dörd imiş. Birincisi, qoşa qala qapısıdır. Nənəm söyləyərdi ki, bu darvaza əvvəl tək idi. Gəncəni istila edən general Sisianov həmin darvazadan Bakıya daxil olmaq istəyəndə Bakı xanının tapşırığı ilə elə darvazanın qabağında öldürülüb. O zaman bu darvaza indiki kimi yox, çox alçaq imiş. Sonra Bakı bələdiyyəsi onu sökdürüb hazırkı şəkildə – qoşa tikdirib. Sabir bağçasının yanındakı “tək qala qapısı”nı sonradan Bakı taciri və mülk sahiblərindən biri açdırıb. Bu adama “Qatır Hacı Zeynalabdin” deyərdilər. “Qatır” ləqəbini ona qazandıran bu darvaza olub. Dünya müharibəsi ərəfəsində ölmüş Hacının “Sabir bağçası”nda və onun qarşısındakı “Hüsü Hacıyev” (köhnə bazar) küçəsinin cənub tərəfində iki cərgə üz-üzə dükanları vardı. Bazardan bir qədər uzaq, sakit və gediş-gəlişi olmayan yerdə dükan icarəyə götürülmədiyindən Hacı uzun müddət boş qalan dükanların xatirinə Bakı bələdiyyəsindən icazə alıb həmin darvazanı asdırır. Bazar küçəsinin bu ucundan gediş-gəliş başladığından Hacının dükanlarına müştəri tapılır. Belə “gözü açıqlığı”, “zirəkliyi” müqabilində Bakı camaatı ona “Qatır” ləqəbini verir.

İçərişəhərin üçüncü darvazası indiki Sənaye Politexnikumu

həyətinə açılırdı. Həmin məktəb binasının yeri boş sahə idi. Ona “Kömür meydanı” deyərdilər. Dağ kəndlərindən və Navahıdan kəl arabalarında, dəvələrdə, taxıl, kömür gətirib burada satardılar. Məktəb binası tikildikdə alçaq, bir qatdan ibarət olan bu darvaza əvəzinə Sənaye Politexnikumu ilə Bakı Soveti arasındakı dalanın qurtaracağındakı pilləkənlər tikildi.

Dördüncü darvaza Bakı Sovetinin cənubundakı böyük darvazadır. Bu darvaza əvvəl çox alçaq idi, sonradan indiki şəkildə tikilib. Beşinci darvaza Revolyusiya bağçasına açılan qapıdır.

Bürcdən bayırda olan hissəyə “Bayır şəhər” deyilirdi.

Vaxtilə bakılılar Bayır şəhərdə ev tikib yaşamaq istəməzmişlər. Burada yerləşənlər, əsasən, ətraf kəndlərdən və başqa şəhərlərdən gələnlərdi. Buna görə içərişəhərlilər bayır şəhərlilərə həqarətlə baxar, onlara “ayaqyalın bayır şəhərli” deyərdilər.

İçərişəhərdə Cümə məscidinin qabağından başlayıb bir ucu qoşa qala qapısına tərəf gedən küçəyə, o biri ucu isə Qız qalasının dibindən dəniz kənarına çıxan küçəyə doğru uzanmış bazar vardı. Buradakı dükanların çox hissəsi, xüsusilə, Qız qalasından Cümə məscidinədək olan dükanlar üstüörtülü bazar idi. Qapılar yan tərəfə deyil, aşağıdan yuxarı qaldırılmaqla asılardı. Belə qapılara “xəfəng” deyərdilər.

Bazar iki hissəyə bölünürdü: Cümə məscidinin ətrafında olan hissəyə “Aşağı bazar”, Qız qalasının yanındakına isə “Yuxarı bazar” deyərdilər. Yalnız bir hissəsi örtülü olan Yuxarı bazarın başqa adı “Üstüörtülü bazar” idi. Bu da Qız qalasının yanından Çuxur karvansarayadək olan hissə idi. Buradakı dükanlar qarşı-qarşıya iki cərgə olub üstüörtülü bina içinə sığışdırılmış, böyük tacirlər, sərraflar yerləşmişdi.

Yuxarı bazarın qurtaracağında qarşı-qarşıya tikilmiş iki karvansara var ki, bunlara “Qoşa karvansara” deyərdilər. Aşağı bazarda xırda alverçilər – baqqallar, dərzi, papaqçı kimi sənətkarlar, Yuxarı bazarda isə bəzzazlar, xalçaçılar yerləşmişdi.

İçərişəhər doqquz mərtəbədən ibarət idi. Hər məhəllə bir məscidin adı ilə adlanırdı: Cümə məscidi məhəlləsi, Şah məscidi məhəlləsi, Məmmədyar məscidi məhəlləsi, Giləglər məscidi məhəlləsi, Hacı Bani məscidi məhəlləsi, Hacı Qeyib məscidi məhəlləsi, Hamamçılar məscidi məhəlləsi, Sınıqqala məscidi məhəlləsi və Qasım bəy məscidi məhəlləsi. Hər məhəllənin hökumət tərəfindən təsdiqlənmiş bir mollası vardı.

İçərişəhərdə üç mollaxana vardı. Uşaqlar orada “dərs” oxuyardılar. Ən məşhuru Sınıqqala məscidində Mirzə Qasım Qüdsi mollaxanası idi. İkinci qazarmanın yanındakı kiçik Çin məscidi idi. Bu məsciddə Molla Fətulla mollaxanası, “Şirin ovdan”ın qabağındakı Şeyx İbrahim məscidində Molla Nağının mollaxanası vardı. Hacı Qeyib hamamının yanındakı məsciddə Ağa Seyid dərs verərdi. O məscid indi də durur. 1905-ci il revolyusiyasından sonra Bakıda “Nəşri-maarif” və “Səadət” cəmiyyətləri İçərişəhərdə əvvəl Hacı Bani məscidində, sonra Şah məscidində məktəb açsa da, Mirzə Həbib ilə Molla Fətullanın mollaxanaları yenə də yaşayırdı.

Bakı camaatı içməli su üçün həmişə çətinlik çəkirdi. Əvvəllər İçərişəhər camaatı Şirin ovdandan (abdan) istifadə edərdi. Bu ovdan indi də Xan sarayının yanındakı kiçik bağçanın günbatan səmtindədir. Bu ovdanın nə vaxt kim tərəfindən tikildiyi məlum deyil. Suyu şəhər xaricində kəhriz üsulu ilə qazılan quyulardan gəlirdi. Bu quyuların mənbəyi naməlumdur. Bildiyim bu qədərdir ki, “Qarakolluq” deyilən bir yerdən “Yuxarı qəbiristan” (Verxni qladbişinski) küçəsinin yuxarısından “Nağı gülü” adlanan yeraltı su borusu vardı. Quyuların suyu bu boru vasitəsilə İçərişəhərdəki ovdan ilə “Şirin hamama” axırdı (Şirin hamam keçmiş Şirvanşahlar inşaatından olub, Xan sarayının yanındakı kiçik bağçanın yerində idi).

Əlaqədar olduğu üçün burada bir adamı xatırlamamaq olmaz. Bu adamın da köhnə bakılılar üçün qiyməti olduqca çoxdur. İçərişəhərlilərin suyu bu adamın fədakarlığından asılı idi. Onu hamı Cümrü Ağamalı deyə çağırardı. Bu şəxs kiçik və alçaqboylu, zirək, cəld hərəkətli, qara adamdı. Bir qəsbkarlığı yoxdu. Arada gəzib dolaşırdı. Evi, ailəsi yoxdu. Hamı işini ona gördürər, əvəzində az mükafat verərdi. Həyət süpürər, qanov təmizləyər, hacətxana quyusu açar, yaxın qonşular üçün bazara gedərdi. Odun doğrayar, su daşıyardı. Xeyir və şərdə can-başla iştirak edərdi. Toylarda oynar, el mahnıları oxuyardı. Başının tam ortasında kəkili olardı. Cümrü Ağamalının əhəmiyyəti onun bu xırda-xuruş işləri deyildi. Bəzən elə də hallar olardı ki, Şirin ovdanın suyu kəsilərdi. Bu zaman Cümrü Ağamalı qollarını çırmayıb işə girişərdi. Fənərlə ovdanın içində bir taxça ağzı böyüklüyündə olan su yoluna girər, bir neçə saat sonra Nağı kühulundan çıxar, beləliklə, su yolunu təmizləmiş olardı. Bu zəhməti və böyük xidməti müqabilində Cümrü Ağamalı heç bir mükafat tələb etməzdi. O bu işi yalnız savab üçün gördüyünü söylərdi. Cümrü Ağamalı öldükdən sonra kimsə onun işini bacarmadığından Şirin ovdanın su yolu tutulub bağlandı. Bu xidmətə görə ona “hazar peşə, kəm maya” yəni “mayası yox, peşəsi yox” ləqəbi verilmişdi.

Bakının cənub tərəfində dənizə doğru uzanan iki burun var: birincisi, “Bayıl burnu”, ikincisi, “Bibi Heybət burnu”. Bu burnu bakılılar “Qırxqızlar” adlandırırlar. Camaat arasında olan əfsanəyə görə, guya orada qırx qız qaib olub, onlar hər zaman ağlayır, səsləri də eşidilmir. Qayalar arasından sızılan damlalarsa onların göz yaşıdır.

Qırxqızlar burnundan bir qədər cənuba tərəf Puta, Badamdar, Şağanbağ, Alaçıq deyilən yerlər gəlir. Bu yerlərin daşları məşhurdur. Bakının ali imarətlərinə sərf olunan ağ daş buradan gətirilir. Keçmiş zamanda hətta araba yolu belə olmadığından daşları şəhərə dəvələr daşıyırdı. Oradan Bakının Günbatan tərəfinə çevrildikdə qarşıya bir uçurum çıxırdı. Bu uçurumun adı “Yasamal”dır. Yasamalın arxasında Korgöz, Şubanı dağları, güldər dərəsi mövcuddur.

Şəhərin kənarında (indiki halda şəhərin içərisindədir) “Pirvənzəri” deyilən çapılmış dik daş vardı. Vaxtilə qadınlar cümə günləri xoş bahar havalarında ziyarət adı ilə oraya gəzməyə gedərdilər. Pirvənzəridə ciyər kababı bişirmək adət halını almışdı.

Pirvənzəridən aşağı – şəhərin qıraq hissəsinə “Sənbərə kəndi” deyərdilər. Vaxtilə bu hissə şəhərə yaxın kənd imiş. Bakının ətraf kəndlərindən bir parça çörək qazanmaq məqsədilə şəhərə köçüb gələn yoxsullar burada özlərinə yurd salıb yaşarmışlar. Söyləndiyinə görə, damazlıq mal-qaranın peyinini çənbərə basıb qışda yandırmaq üçün qurutduqlarından hər addımda belə çənbərlərə təsadüf edildiyindən bu kəndin adı “Sənbərə kəndi” kimi qalıb.

Bakının ətrafında otuz səkkiz kənd var. Bu kəndlərin hamısı əkinçilik, balıqçılıq, qoyunçuluqla məşğul olardı. Hətta neft mədənləri arasında yerləşən Balaxanı, Sabunçu, Ramana və bu kimi kəndlərdə əksəriyyət mədənlərdə fəhlə sifəti ilə işləsə də, kəndçilikdən əl çəkməmişlər. Bakıətrafı kəndlərin bir qismində Azərbaycanın çox yerində olduğu kimi bir çox pir, ocaq və ziyarətgah vardı. Bunların çoxu tərk olub dağılmışdısa da, vaxtilə onlarda böyük şənlik olardı. Hər pirin, ocağın bir “kəraməti” varmış.

Qorxudan xəstələnəni Məştağadakı “Çildağ” deyilən pirə aparırdılar. Doğmayan arvadlar Novxanıdakı “Ağ daş” pirinə gedərdi. Əl-ayağını yel tutan xəstə Qalaya (Pirvəro) gedərdi.

Pirlərdən başqa Bakı kəndlərində bir çox abidələr də vardı. Bunlardan Suraxanıdakı usta şəyirdini qeyd etmək olar.

Suraxanıdan Mərdəkan bağlarına gedən yolun iki tərəfində bir-birindən əlli-altmış addım məsafədə qarşı-qarşıya daşdan tikilmiş iki daxma vardı. Onlardan biri indi də durur. Söyləndiyinə görə, Suraxanıda bir bənna varmış. O, bir gənci illər uzunu əli altında şəyird adı ilə işlədər, müstəqil işləməsinə imkan verməzmiş. Həmişə şəyird ustasından bu barədə müsadə istəsə də, dargöz usta, “Səndə hələ bənna olmağa ləyaqət yoxdur, mən sənə ev tikmək ixtiyarı verə bilmərəm” – deyərmiş. Buna görə usta ilə şəyird arasında ixtilaf baş verir. Kəndin ağsaqqalları bu ixtilafı belə həll edirlər: hərəsi bir günün ərzində eyni biçimdə ev tiksin. Əgər şəyird ustasından geri qalmazsa, onun tikdiyi evdə ağsaqqallar nöqsan tapmazlarsa, ona bənnalıq haqqı verilsin. Mübahisəyə çıxan usta ilə şəyird biri yolun sağında, o biri solunda bir daxma tikirlər. Bu vasitə ilə özünə haqq qazandıran şəyirdin tikdiyi daxma uzun zaman davam edib durduğu halda dargöz ustanın tikdiyi daxma dağılıb gedir. Bu daxma indi də yaşamaqdadır.

Binə kəndindən Saray bağlarının ətəyinədək uzanan düzəngaha “Təmənnis” deyirdilər. Keçmişdə orada taxıl əkərmişlər. Təmənnislə Məştağa arasında olan yerə nə səbəbdənsə “Hacı Sadıq düzü” deyiblər. Ora Bilgah bağlarından yol var: Məştağa bağlarının şəhərə tərəf uzanan ətəklərinə “Dərəqılınc” adı verilib. Bir az bəri gəldikdə Zabrat, Balaxanı, Sabunçu, Bülbülə, Xilə yerləşir. Sabunçunun üst tərəfi Kirməkidir. Sabunçudan bir az aşağı Binə kəndidir. Kirməki ilə Sabunçu arasında və ondan aşağı bir göl var ki, ona “Şor” deyillər. Oradan bolluca duz çıxarılırmış. Biləcəri kəndi və Binəqədi neft əraziləridir. Buzovnada dəniz kənarında bir sövmiə

var, ona “Əli ayağı” deyirlər. İrandan gəlmiş hiyləgər abidlərdən biri yay vaxtı qaya üzərində yatıbmış. O durub gedəndə orada bir ayaq ləpiri qazıyıb. Sonra əhali içərisinə girərək qəsdən belə şayiə yayıb ki, guya o yatarkən yuxuda Əlinin ordan keçdiyini, ayılanda isə yanında ayaq izi görüb. Bu da guya Əlinin ayağının ləpiridir. Bu cür sözlərə inanan avam və cahil əhali həmin ləpirin üstündə bir sövmiə tikib, adını “Əli ayağı” qoyublar.

Bakılılar da bütün Azərbaycan xalqı kimi səxavətli, qonaqsevən, üzügülər, bacarıqlı, igid, çalıb-oxumaq və oynamaq sevən, qonşularının dərdinə qalan, qəriblərə hörmət edən, əlsiz-ayaqsızların dadına çatan, xeyir-şərdə bir-birinə kömək yetirən və bir-birini sevən adamlardı.

Şəhərin içində əhali çox olduğundan onlar tədricən şəhərin bayırında evlər, daha sonra məhəllələr salmağa başlayıblar. İçərişəhərdən bir qədər yuxarı – indiki Təzəpir küçəsində bir nəfər özünə su quyusu qazdıqda yer altından qəbir çıxmış, beləcə, əhalinin avam və mövhumatçı hissəsi buna dini rəng verərək ziyarətgah adlandırıb adını Təzəpir qoymuşlar. Onun yerində tezliklə məscid tikərək dövrəsini hasarlayıb buranı pir adlandırmışlar. Amma onun adı Şeyx Əbusəid idi. Bu məscidin ətrafında salınan dairəyə son zamanlara qədər “Təzəpir məhəlləsi” deyilirdi. Bu məhəllədən yuxarı ucda Hüseynqulu adlı quyuçu özü üçün quyu qazıyır. Bu quyunun suyu şirin çıxır. Buna görə bu quyunun ətrafında tezliklə evlər tikilir, hətta məhəllə salınır. Bu məhəlləyə əhali o zamandan “Hüseynqulu bulağı” məhəlləsi adını verib. Köçərilər Bakının Məhəmmədli kəndindən gəlib bu məhəllənin cənub tərəfində avadanlıq salmışlar. Bu səbəbdən də o məhəlləyə “Məhəmmədli məhəlləsi” deyirlər. Məhəmmədlidən aşağı olan yer çuxur olduğu üçün axan sellər ora tökülürmüş. Su orada çox qaldığından palçıq əmələ gətirərmiş. O səbəbdən bu məhəlləyə “Palçıqlı məhəlləsi” deyərmişlər. Palçıqlı məhəlləsindən şimal-şərqdə çoxlu kərpic basıldığı üçün o məhəlləyə “Kərpicbasan” demişlər. Bir dəfə Kərpicbasılandan yuxarı dağa tərəf lap dikin üstündə bir nəfər öldürüləndən sonra ora “Qanlıtəpə” adını verirlər. Şamaxı yolundan, Quba yolundan və bütün yuxarıda saydığımız məhəllələrdən aşağıdakı meydançada o zaman “həftəbazarı” olardı. Oraya gələn satış mallarının çoxu Qubadan gətirildiyindən ora “Quba meydanı” deyiblər.

İkinci hazırkı Tarqovıy və Kirov prospekti küçələrində “bazar günləri” olarmış. Bu bazara “Veçərnə bazarı” deyərmişlər. Bakıda ümumiyyətlə peşəkarlar: bənnə, xarrat, dəmirçi, rəngsaz, malakeş, daşyonan, daşçıxaran, qırbasan, quyu qazıyan, nalbənd, qundaqsaz, bıçaqçı, başmaqçı, keçəçi, dabbaq, dərzi, xəncərsaz, xalçaçı, zərgər, papaqçı, saatsaz, minasaz, dəllək, boyaqçı çox olardı.

Əhalinin bir qismi kənd təsərrüfatı ilə – əkinçilik, bağçılıq, dəyirmançılıq, atçılıq və maldarlıqla, bir qismi də xırda ticarətlə – çayçılıq, kababçılıq, həlmaşıçılıq, qənnadıçılıq, halvaçılıq, çörəkçilik, hamamçılıq, baqqallıq, bəzzazlıqla məşğul olardı. Bakıda iri ticarətlə məşğul olan düyüçülər, xüşkbarçılar, ipəkçilər, xalçaçılar, qənd-çay alış-verişi edənlər, qara neftçilər də az deyildi. Bunların çoxu İranla alış-veriş edənlərmiş.

Novruz bayramı Bakıda qurban və orucluq bayramlarından dəfələrlə artıq təntənə ilə keçirilərdi. Novruzu bir ay əvvəldən qarşılamaq Bakıda adət idi. Həftənin hər çərşənbə axşamı hər evin həyətində və ya darvazasında tonqal qalanar, bu tonqala arvadlar üzərlik töküb bu sözləri oxuyardılar: