Həzm sisteminin xəstəlikləri

Qastroenterologiya – həzm sisteminin quruluşu, fiziologiyası və patologiyaları, onların xəstəliklərinin müalicə-profilaktikası ilə məşğul olan tibb sahəsidir. Onun daxilində daha dar ixtisaslı bölmələr: qaraciyər və öd kisəsinin xəstəliklərini öyrənən hepatologiya və yoğun bağırsağın, pararektal sahənin patologiyalarını araşdıran proktologiya vardır. Mədə-bağırsaq traktının normal fəaliyyətinə endokrin sistem və ağız boşluğunun vəziyyəti, eləcə də orqanizmdə infeksion amillərin olması təsir göstərir.

Həzm sistemi xəstəlikləri

Həzm sistemi xəstəlikləri adı altında bir çox xəstəlik cəmlənmişdir. Bunlardan ən vacibləri haqqında danışacağıq.

Qastroezofageal reflüks
Mədədən qida borusuna mədə turşusunun və ya qəbul edilən qidanın kiçik bir miqdarının qayıtmasıdır. Ümumiyyətlə mədə-bağırsaq sistemində peristaltik hərəkət aşağıya doğrudur, qida borusunun sonu, mədənin isə girəcəyində qəbul olunan qidanın orada saxlanmasını təmin edən bir əzələ qatı, yəni sfinktor vardır. Qidanın mədədə saxlanmasını təmin edən əsas amillərdən biri qida borusunun mədəyə düz yox, maili daxil olmasıdır. Buna təsir edən amillərdən digəri isə yerin cazibə qüvvəsidir. Mədə turşuluğunun yüksək olması və qıcqırma tez-tez reflüksə səbəb olur. Bu hal isə sinədə göynəmə, ağızda acılıq, boğazda qıcıqlanma və öskürək kimi simptomlarla büruzə verir. Həddindən artıq qida qəbulu da reflüksə səbəb ola bilər. Ancaq bu hal, qısa müddət çəkir.

Həzm pozğunluğu

Əksər hallarda çoxyeyənlərdə olur. Düzgün olmayan rejimlə qidalanmaq da bunun səbəbləri arasındadır. Həzm pozğunluğu ümumi məhfum olduğu üçün tək inkişaf etməsi mümkün deyil. Xora, reflüks və öd kisəsi xəstəlikləri səbəbindən meydana gəldiyini söyləmək olar.

Diareya və qəbizlik
Diareya bağırsaqda yaranan pozuntular səbəbindən nəcis formasının maye hala gəlməsidir. Qəbizlik ishalın əksinədir. Bu, defekasiyanın bir həftə ərzində 3 və ya daha az və çətin olması ilə təyin edilə bilər. Qaraciyər və öd kisəsi xəstəlikləri, xərçəng, pankreasın iltihabı, Kron xəstəliyi, mədə xorası və qastrit həzm sistemində baş verən digər xəstəliklər arasındadır. Həzm sistemi xəstəliklərinin müalicəsi, bu sistemdə baş verən bəzi narahatlıqlar, infeksiya əleyhinə dərmanlarla idarə edilə bilər. Ancaq bir çoxu üçün fərqli müalicə üsullarının tətbiqi lazımdır. Bu sistemdə baş verən bəzi pozğunluqlar ciddidir və öldürücü təsir göstərə bilər. Həzm narahatlıqlarının qarşısını almağın ən yaxşı və faydalı yolu nizamlı pəhriz sayılır. Diareya zamanı Qastren çay və ya Dianat şərbət qəbul etməyi tövsiyə edirik. Qəbizlik zamanı isə müalicə məqsədilə Prolaks şərbət qəbul etməyi məsləhət görürük.

Həzm sisteminin xəstəlikləri

Ağrı və qarın içində narahatlıq, zəiflik, apatiya, dəridə dəsmallar, ateş – bu və digər bir çox simptomlar həzm sisteminin xəstəliklərini göstərə bilər. Ağrının təbiəti və lokalizasiyası ən gözlənilməz ola bilər. Buna görə dəqiq bir diaqnoz qoymaq və müvafiq müalicəni seçmək mümkün deyil.

Həzm sisteminin xəstəlikləri nədir?

Həddindən artıq çox sayda orqan həzmdə iştirak edir. Və buna görə də, onları vuran xəstəliklər çoxdur. Mütəxəssislərin ən tez-tez qarşılaşdıqları diaqnozlar aşağıdakılardır:

• özofajit;
• ascites;
• peritoneal yapışmalar;
• mədə, duodenum, özofagus ülser;
• yırtıq;
• qastrit;
• kəskin qastrit;
• Crohn xəstəliyi;
• özofajitli və ya olmayan gastroesophageal reflü;
• xolangit;
• xolelitiyaz;
• irritabl bağırsaq sindromu ;
• paraproktit;
• dysbiosis;
• enterokolit;
• gastroduodenit;
• safra daşları;
• pankreatit (həm də kəskin və xroniki formada);
• qaraciyər sirrozu.

Həzm sisteminin yoluxucu xəstəlikləri xüsusilə təhlükəlidir:

• hepatit C;
• sarılıq;
• virus qastriti;
• virus diareyası və s.

Həzm sisteminin xəstəliklərinin diaqnozu

Ekspert dəqiq diaqnoz qoymaq üçün xəstə bütün şikayətləri düzgün şəkildə formalaşdırmalı və mütləq yoxlamadan keçməlidir. İbtidai imtahan ən vacib hesab edilir. Diaqnozun təsirə məruz qalması hər hansı bir az şey ola bilər: əhəmiyyətsiz bir kilo, kiçik bir döküntü görünüşü, palpasiya zamanı yumşaq ağrı görünüşü.

Diaqnozu aydınlaşdırmaq üçün kömək edəcək:

• sidik və qan testləri (ümumi və daha ətraflı);
• Qarın boşluğunun ultrasəs;
• biyopsi;
• kolonoskopiya ;
• EKQ;
• florografi;
• seroloji test;
• xromoendoskopiya.

Həzm sisteminin xəstəliklərinin müalicəsi və qarşısının alınması

Müalicənin seçilməsi xəstəliyin forması və səbəbindən asılıdır. Antibiotiklər, immunomodulyatorlar, bəzən hətta cərrahi müdaxilə olmadan xüsusilə çətin hallarda, bu mümkün deyil. Zəhərlənmə və məyusluq ağciyərləri xalq üsullarından tez keçib.

Əksər hallarda, həzm sistemi xəstəliklərində profilaktik və reabilitasiya fizioterapiya prosedurlarına, metabolizma və həzm, diet və sağlam həyat tərzini yaxşılaşdırmağa kömək edən xüsusi məşğələlərə əsaslanır.

Həzm sistemi xəstəlikləri

Qastroenterologiya – həzm sisteminin quruluşu, fiziologiyası və patologiyaları, onların xəstəliklərinin müalicə-profilaktikası ilə məşğul olan tibb sahəsidir. Onun daxilində daha dar ixtisaslı bölmələr: qaraciyər və öd kisəsinin xəstəliklərini öyrənən hepatologiya və yoğun bağırsağın, pararektal sahənin patologiyalarını araşdıran proktologiya vardır. Mədə-bağırsaq traktının normal fəaliyyətinə endokrin sistem və ağız boşluğunun vəziyyəti, eləcə də orqanizmdə infeksion amillərin olması təsir göstərir.

Həzm sistemi orqanizmin həyat fəaliyyəti və inkişafı üçün zəruri olan qida maddələrinin alınmasını təmin edən müxtəlif orqan və vəzilərdən ibarətdir. Bu sistem ağız boşluğundan başlayaraq, düz bağırsaqda bitir. Ona görə də həzm traktının hətta bir orqanının patologiyası bütün sistemin fəaliyyətinin pozulmasına gətirib çıxarır. Hazırkı ekoloji durum, stresslər, yeni qida məhsulları və əlavələri, dərman preparatları mədə-bağırsaq traktının xəstəliklərinin yaranmasına ya da kəskinləşməsinə səbəb olur.

Həzm sistemi xəstəlikləri haqqında

Hər bir insan həyatı boyunca bir dəfə də olsa həzm traktının patologiyaları ilə qarşılaşır. Bu tip xəstəliklərdən ən çox rast gəlinəni qida borusunun (ezofagit), mədənin (qastrit), onikibarmaq bağırsağın (duodenit), qaraciyərin (hepatit), mədəaltı vəzinin (pankreatit), öd kisəsi və öd axarlarının (xolesistit və xolangit), nazik və yoğun bağırsağın (enterit və kolit), düz bağırsağın (proktit) kəskin və ya xroniki xarakterli iltihabi patologiyalarıdır. Onlar da öz növbəsində orqanların selikli qişasını zədələməklə, mədə və onikibarmaq bağırsağın xorası, öd daşı xəstəliyi, xoralı kolit ilə nəticələnirlər. Müasir cəmiyyətin ən ciddi problemlərindən biri də əhalinin əksər hissəsində, hətta yenidoğulmuşlarda da aşkarlanılan disbakteriozdur. Mədə, mədəaltı vəzi, bağırsağın patologiyaları əksər dəri xəstəlikləri və metabolik pozğunluqların ilkin səbəbi sayılır.

Həzm sistemi xəstəlikləri zədələnmiş orqandan asılı olaraq, fərqli əlamətlərlə təzahür edir. Ümumi simptomlara iştah pozğunluğu, qarında ağrı, gəyirmə, qıcqırma, ürəkbulanma, qusma, meteorizm, nəcis ifrazının pozulması, zəiflik, cəki itkisi aiddir.

Qastroenterologiyanın imkanları

Müasir qastroenterologiyada həzm sistemi xəstəliklərini erkən mərhələlərdə üzə çıxarmağa kömək edən geniş diapazonlu diaqnostik üsullar tətbiq olunur. Laborator müayinələrə qan, mədə və bağırsaq şirəsi, nəcis, bağırsaq mikroflorası, biopsiya zamanı götürülən toxumaların analizi daxildir. Mədə-bağırsaq traktının boşluqlu orqanları rentgenoloji və endoskopik üsullar (ezofaqoskopiya, kolonoskopiya, qastroduodenoskopiya və s.), parenximatoz orqanlar isə USM vasitəsilə müayinə olunur. Həzm sisteminin bir çox xroniki xəstəliklərində cərrahi müdaxilə tələb olunur. Bu da müalicənin gecikdirilməsi, vəziyyətin ağırlaşması ilə bağlıdır. Ona görə də həzm traktında hər hansı bir patoloji əlamətlə qarşılaşdıqda mütləq qatsroenteroloqa müraciət etmək lazımdır.

Med-portal.az saytının «Həzm sistemi xəstəlikləri» bölməsini oxumaqla, mədə-bağırsaq traktının patologiyalarının səbəbləri, əlamətləri və müalicə yolları ilə tanış olacaqsınız.