Axborot-kommunikatsiya texnologiyalari. AKT texnologiyalari

3. O’qituvchi ishini individualizatsiya qilish.

REJA: 1. Infоrmаtikа vа ахbоrоt tехnоlоgiyalаri fаnini tаrifi, mоhiyati vа o`qitish mаqsаdi vа vаzifаlаri 2. Axborot kommunikatsiya tizimlari va texnologiyalari. – презентация

Презентация на тему: ” REJA: 1. Infоrmаtikа vа ахbоrоt tехnоlоgiyalаri fаnini tаrifi, mоhiyati vа o`qitish mаqsаdi vа vаzifаlаri 2. Axborot kommunikatsiya tizimlari va texnologiyalari.” — Транскрипт:

2 REJA: 1. Infоrmаtikа vа ахbоrоt tехnоlоgiyalаri fаnini tаrifi, mоhiyati vа o`qitish mаqsаdi vа vаzifаlаri 2. Axborot kommunikatsiya tizimlari va texnologiyalari fаnining маntiqiy-tuzilmаviy sхеmаsi 3. Axborot tushunchasi. Axborot texnologiyalarining jamiyatda va kundalik hayotimizda tutgan o`rni. 4. Komputer va uning turlari.

3 FANGA KIRISH. Ozbekiston Respublikasi Prezidenti I.A. Karimov 2015-yilning asosiy yakunlari va 2016-yilda Ozbekistonni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirishning ustuvor yonalishlariga bagishlangan Vazirlar Mahkamasining majlisidagi ma’ruzasida ta’kidlaganlaridek: Bugungi sharoitda, internet va elektronika davrida iqtisodiyot tarmoqlarida zamonaviy axborot-kommunikasiya texnologiyalarini keng joriy etish, «Elyektron hukumat» tizimi faoliyatini yanada rivojlantirish ustuvor ahamiyatga egadir

4 Jahon tajribasi shundan dalolat beradiki, ayni paytda global iqtisodiyotda kompyuter va telekommunikasiya texnologiyalari, dasturiy ta’minot mahsulotlarini ishlab chiqarish va ular asosida keng turdagi interfaol xizmatlar korsatishni oz ichiga olgan axborot- kommunikasiya texnologiyalari sohasining roli va ahamiyati tobora ortib bormoqda.

5 Axborot kommunikatsiya tizimlari va texnologiyalari fаnining маntiqiy-tuzilmаviy sхеmаs i Axborot kommunikatsiya tizimlari va texnologiyalari Fаnini o`qitishdаn аsоsiy mаqsаd tаlаbаlаrni zаmоnаviy tехnik vоsitаlаr, оpеrаtsiоn tizimlаr vа instrumеntаl vоsitаlаrdаn fоydаlаnish usullаri, hisоblаsh jаrаyonlаrini аvtоmаtlаshtirish tаmоyil vа uslublаri bilаn chuqur hаmdа hаr tоmоnlаmа tаnishtirishdаn ibоrаtdir. FАNNING АSОSIY VАZIFАLАRI tаlаbаlаrni zаmоnа- viy оpеrаtsiоn tizim- lаri, mаtnli vа jаd- vаlli ахbоrоtlаrni qаytа ishlаsh dаstur- lаrining funktsiоnаl imkоniyatlаri bilаn tаnishtirish intеrnеt tizimi vа lоkаl hisоblаsh tаrmоqlаridа ishlаsh uchun аmаliy ko`nikmаlаrni bеrish bоshqаruv jаrаyonlаridа shахsiy kоmpyutеrlаrdаn fоydаlаnishning nаzаriy аsоslаri vа ulаrni mil-liy iqtisоdiyotning tur-li tаrmоq vа sоhаlаrigа tаdbiq qilish usullаri-ni o`rgаtish bmа’lumоtlаr bаzаsini bоsh- qаrish tizimlа-ri vа оb’еktgа mo`ljаllаngаn dаsturlаsh tillаrini o`qitish оshqаruv jаrаyonlаridа shахsiy kоmpyutеrlаrdаn fоydаlаnishning nаzаriy аsоslаri vа ulаrni mil-liy iqtisоdiyotning tur-li tаrmоq vа sоhаlаrigа tаdbiq qilish usullаri-ni o`rgаtish

6 Ozbekiston mustaqillikga erishganidan boshlab ijtimoiy- iqtisodiy rivojlanib, xalqaro integrasiyaga qoshilmoqda. Insoniyat ishlab chiqarish jarayonida tartibsiz mexanik operasiyalardan tartibli boshqaruv operasiyalari tomon jadal xarakatlanmoqda. Elekton ofislar xar xil axborotlashtirish vositalari bilan taminlangan. Malumotlarning elektron shakli xayotning barcha jabxalarda inson faoliyati xarakterini ozgartirmoqda.

7 Axborot tushunchasi. Axborot texnologiyalarining jamiyatda va kundalik hayotimizda tutgan o`rni. Informatika sohasining asosiy resursi bu – axborotdir. Axborot – olamdagi butun borliq, undagi roy beradigan xodisalar va jarayonlar xaqidagi xabar va ma’lumotlardir. Axborot inson nutqida, kitobdagi matnlarda, musavvir tavirida va boshqalarda mavjuddir. Axborot almashish Fikr Moliyaviy kelishuv

8 Axborot va uning turlari Axborot manbalari va iste’molchilarning har xilligi axborot shaklining turli korinishda bolishiga olib keladi: Belgili – turli ishoraviy belgilardan iborat axborotlar. Matnli – xarf, raqam va belgilar toplamidan tarkib topgan axborot. Grafik – tasvirlardan iborat bolgan tasavvur korinishidagi axborot. Belgili Matnli Grafikli

9 Axborot vosita turlari Matbuot Radio Televide niya Internet OAV i

10 Axborot texnologiyalari Texnologiya – grekcha tildan tarjima qilinganda san’at, mahorat kabi ma’nolarni bildiradi Kompyuter tizimi – ma’lumotlarga ishlov berish, kiritish va chiqarish tizimi hamda xotira tizimi Axborot tizimi – kompyuter, kompyuter tarmoqlari, foydalanuvchilar, axborot va dasturiy ta’minot. Axborot texnologiyasi Malumot Axborot mahsuli Texnologiyani qollash usuli

Axborot-kommunikatsiya texnologiyalari. AKT texnologiyalari

AKT (axborot-kommunikatsiya texnologiyalari) – bu kompyuter qurilmalari, shuningdek telekommunikatsiyalar yordamida amalga oshiriladigan axborot bilan o’zaro ta’sir qilish jarayonlari va usullari.

AKTning zamonaviy jamiyatdagi o’rni

Hozirgi kunda insonga media texnologiyalar ta’sirining doimiy o’sib borishini kuzatish mumkin. Ular bolalarga ayniqsa kuchli ta’sir ko’rsatadi: hatto yigirma yil oldin ham bola kitob o’qishdan ko’ra film tomosha qilishni afzal ko’radi. Biroq, bugungi kunda kuchli matbuot, reklama, kompyuter texnologiyalari, elektron o’yinchoqlar, o’yin pristavkalari va boshqalar ostida bugungi yoshlar haqiqatdan tobora uzoqlashmoqda. Endi, agar talaba kitob o’qishdan qochib qutula olmasa, u endi kutubxonaga bormaydi, balki uni planshetiga yuklab oladi. Ko’pincha siz quyidagi rasmni kuzatishingiz mumkin: bir guruh yoshlar parkda, maydonda yoki savdo-ko’ngilochar majmuada o’tirishadi, ular bir-biri bilan muloqot qilishmaydi, barcha e’tiborlari smartfonlar, planshetlar, noutbuklarga qaratilgan. Agar ushbu hodisa kuzatishda davom etsa, yaqinda bolalar qanday qilib muloqot qilishni butunlay unutishadi. Shunday qilib, sayyoramizdagi ko’plab mamlakatlarning ta’lim vazirliklari maktab o’quvchilari orasida jonli muloqotga va umuman o’rganishga bo’lgan qiziqishni rivojlantirish o’rniga, eng kam qarshilik ko’rsatish yo’lini tutishga va bolalarga o’zlari xohlagan narsani berishga qaror qilishdi. Ba’zi ekspertlarning fikriga ko’ra, bolaning miyasi yangi ma’lumotlarni ko’ngilochar shaklda taqdim etilsa, yaxshiroq qabul qiladi, shu sababli ular darsda taqdim etilgan ma’lumotlarni media vositalar yordamida osonlikcha idrok etadilar (bu borada bugungi kunda ta’lim sohasida axborot-kommunikatsiya texnologiyalaridan foydalanish doimiy ravishda o’sib bormoqda). Bu bilan bahslashish qiyin, ammo, axir, bunday ta’lim jarayonining tanga tomoni shundaki, bolalar o’qituvchi bilan aloqani to’xtatadilar, ya’ni fikrlash qobiliyati pasayadi. Ta’lim jarayonini zeriktirmaydigan va har doim bolaning yangi bilimga chanqog’ini qo’llab-quvvatlaydigan qilib qayta qurish yaxshiroqdir. Ammo bu masala rasmiylarning vijdonida qoldirilishi kerak bo’ladi.

Aloqa va axborot texnologiyalari kontseptsiyasi

Zamonaviy jamiyatdagi axborotlashtirish jarayonlari, shuningdek ular bilan chambarchas bog’liq bo’lgan ta’lim faoliyatini isloh qilish zamonaviy AKTni takomillashtirish va keng tarqatish bilan tavsiflanadi. Ular zamonaviy masofaviy va ochiq ta’lim tizimida ma’lumotlarni uzatish va o’qituvchi va talaba o’rtasidagi o’zaro aloqani ta’minlash uchun faol foydalanilmoqda.Bugungi kunda o’qituvchi nafaqat AKT sohasida ko’nikmalarga ega bo’lishi, balki ularning to’g’ridan-to’g’ri faoliyatida axborot-kommunikatsiya texnologiyalarining professional qo’llanilishi uchun ham javobgar bo’lishi shart.

“Texnologiya” atamasi bizga yunon tilidan kelgan va tarjimada “fan” degan ma’noni anglatadi. Ushbu so’zning zamonaviy tushunchasi muhandislik va ilmiy bilimlarni muayyan amaliy muammolarni hal qilishda qo’llashni o’z ichiga oladi. So’ngra axborot-kommunikatsiya texnologiyasi bu axborotni o’zgartirish va qayta ishlashga qaratilgan texnologiya. Ammo bu hammasi emas. Aslida, axborot-kommunikatsiya texnologiyalari – bu turli xil mexanizmlar, qurilmalar, algoritmlar, ma’lumotlarni qayta ishlash usullarini tavsiflovchi umumlashtiruvchi tushuncha. Eng muhim zamonaviy AKT qurilmasi bu zarur dasturiy ta’minot bilan jihozlangan kompyuter. Ketma-ket ikkinchisi, ammo unchalik muhim bo’lmagan uskunalar ularga joylashtirilgan ma’lumotlar bilan aloqa vositasidir.

Zamonaviy ta’lim tizimida qo’llaniladigan AKT vositalari

Ta’lim tizimining axborot muhiti uchun AKT texnologiyasining asosiy vositasi bu zarur dasturiy ta’minot (tizimli va amaliy, shuningdek vositalar) bilan jihozlangan shaxsiy kompyuterdir. Tizim dasturiy ta’minoti birinchi navbatda operatsion dasturlarni o’z ichiga oladi. Bu barcha kompyuter dasturlarining uskunalar va kompyuter foydalanuvchisi bilan o’zaro ta’sirini ta’minlaydi. Ushbu toifaga shuningdek, xizmat ko’rsatish va yordam dasturlari kiradi. Amaliy dasturlarga axborot texnologiyalari vositasi bo’lgan dasturiy ta’minot – matnlar, grafikalar, jadvallar va boshqalar bilan ishlash kiradi. Zamonaviy ta’lim tizimi so’zga ishlov beruvchilar, taqdimotlar, elektron jadvallar, grafikalar tayyorlash kabi universal amaliy ofis dasturlari va AKT vositalaridan keng foydalanadi. paketlar, tashkilotchilar, ma’lumotlar bazalari va boshqalar.

Axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini rivojlantirish

Kompyuter tarmoqlari va shunga o’xshash vositalarni tashkil qilish bilan ta’lim jarayoni yangi sifatga o’tdi. Avvalo, bu dunyoning istalgan nuqtasidan tezkor ma’lumot olish qobiliyatiga bog’liq. Internetning global kompyuter tarmog’i tufayli sayyoramizning axborot resurslariga (elektron kutubxonalar, fayllar omborlari, ma’lumotlar bazalari va boshqalar) bir zumda kirish imkoniyati paydo bo’ldi. Ushbu mashhur manba ikki milliarddan ortiq turli multimedia hujjatlarini nashr etdi. Tarmoq kirish imkoniyatini ochadi va boshqa keng tarqalgan AKT texnologiyalaridan, shu jumladan yangiliklar guruhlari, elektron pochta, chat, ro’yxatlar, pochta ro’yxatlaridan foydalanishga imkon beradi. Bundan tashqari, onlayn aloqa uchun (real vaqt rejimida) maxsus dastur ishlab chiqilgan bo’lib, u sessiya tashkil etilgandan so’ng matnni (klaviaturadan kiritilgan), shuningdek ovoz, tasvir va turli xil fayllarni uzatishga imkon beradi. Bunday dastur mahalliy shaxsiy kompyuterda ishlaydigan dasturiy ta’minot bilan uzoqdan foydalanuvchilarning birgalikdagi aloqasini tashkil qilishga imkon beradi.

Internet orqali uzatilishi mumkin bo’lgan yangi axborotni siqish algoritmlarining paydo bo’lishi ovoz sifatini sezilarli darajada yaxshiladi. Endi u odatdagi telefon tarmog’i sifatiga yaqinlasha boshladi. Natijada, AKTning nisbatan yangi vositasi – Internet-telefoniyani ishlab chiqishda sakrash bo’ldi. Tarmoq orqali maxsus dasturiy ta’minot va tashqi qurilmalar yordamida audio va videokonferentsiyalar tashkil qilinishi mumkin.

Axborot-kommunikatsiya texnologiyalari va uning imkoniyatlari

Telekommunikatsiya tarmoqlarida samarali qidiruvni tashkil qilish uchun avtomatlashtirilgan qidiruv dasturlaridan foydalaniladi, ularning maqsadi dunyo bo’ylab Internet tarmog’ining turli manbalari bo’yicha ma’lumotlarni to’plash va foydalanuvchiga ularga tezkor kirish imkoniyatini berishdir.Qidiruv tizimlari tufayli siz hujjatlar, multimedia fayllarini, odamlar va tashkilotlar haqidagi manzil ma’lumotlarini, dasturiy ta’minotni topishingiz mumkin. AKTdan foydalanish o’quv, uslubiy va ilmiy ma’lumotlarga keng kirish imkoniyatini ochishga imkon beradi, shuningdek, tezkor ravishda konsalting yordamini tashkil qilish, shuningdek ilmiy va tadqiqot faoliyatini modellashtirishga imkon beradi. Va, albatta, real vaqtda virtual darslar (ma’ruzalar, seminarlar) o’tkazish.

Video ta’limi

Bugungi kunda ta’limning axborot-kommunikatsiya texnologiyalari masofaviy va ochiq ta’lim nuqtai nazaridan ahamiyatli bo’lgan bir nechta materiallarni taqdim etishni ta’minlaydi. Ulardan biri televizion va video yozuvlar. Video va tegishli AKT vositalari ko’plab talabalarga eng yaxshi o’qituvchilar ma’ruzalari haqida ma’lumot olish imkoniyatini beradi. Video yozuvlardan maxsus jihozlangan sinflarda ham, uyda ham foydalanish mumkin. Qizig’i shundaki, Evropa va Amerika o’quv kurslarida asosiy materiallar videotasvirlarda va bosma shaklda namoyish etiladi.

Televizion AKT

Televizor – bu sinfda eng keng tarqalgan AKT, u nafaqat zamonaviy o’quv jarayonida, balki odamlar hayotida ham juda katta rol o’ynaydi, chunki deyarli har bir uyda televizor mavjud. Uzoq vaqt davomida ta’lim dasturlari butun dunyoda qo’llanilib kelinmoqda va masofaviy o’qitish uslubining ajoyib namunasidir. Ushbu AKT vositasi tufayli, bilimlarning assimilyatsiya qilinishini yanada kuzatmasdan, uning umumiy rivojlanishini oshirish uchun keng auditoriyaga ma’ruzalarni translyatsiya qilish mumkin bo’ldi.

Elektron o’quv nashrlari

Elektron o’quv adabiyotlari – bu o’rganilgan ma’lumotlarning butun hajmini uzatish va saqlashga imkon beruvchi juda kuchli texnologiya. Ular kompyuter tarmoqlarida ham tarqatiladi va optik vositalarda yozib olinadi. Bunday material bilan individual ishlash ma’lumotlarni chuqur anglash va o’zlashtirishga imkon beradi. Ushbu texnologiya (tegishli takomillashtirilgan holda) mavjud kurslardan individual mashg’ulotlarda va olingan bilimlarni o’z-o’zini tekshirishda foydalanishga imkon beradi. Elektron o’quv nashrlari an’anaviy bosma materialdan farqli o’laroq, ma’lumotni grafik dinamik shaklda taqdim etishga imkon beradi.

AKT vositalarini uslubiy maqsad yo’nalishlari bo’yicha tasniflash

1. Ta’limiy. Ular bilimlarni etkazishadi, amaliy yoki o’quv faoliyatida ko’nikmalarni shakllantirishadi, materialni kerakli darajada o’zlashtirishni ta’minlaydilar.

2. Murabbiylar. Turli xil ko’nikmalarga amal qilish, olingan saboqni mustahkamlash yoki takrorlash uchun mo’ljallangan.

3. Ma’lumotnoma va ma’lumot olish. Axborotni tizimlashtirish to’g’risida ma’lumot bering.

4. Namoyish. O’rganilayotgan hodisalar, jarayonlar, ob’ektlar ularni o’rganish va tadqiq qilish maqsadida ingl.

5. Taqlid qilish. Ular haqiqatning ma’lum bir tomonini ifodalaydi, uning funktsional va tarkibiy xususiyatlarini o’rganishga imkon beradi.

6. Laboratoriya. Mavjud uskunalarda tajribalar o’tkazishga imkon beradi.

7. Modellashtirish. Ular ob’ektni, hodisani o’rganish va tadqiq qilish uchun uning modelini yaratishga imkon beradi.

8. Bashorat qilingan. Hisob-kitoblarni va turli xil muntazam operatsiyalarni avtomatlashtirish.

9. Ta’lim va o’yin. Stajyorlar faoliyati o’yin shaklida amalga oshiriladigan o’quv holatini yaratish uchun mo’ljallangan.

AKT yordamida hal qilinadigan didaktik vazifalar

1. Ta’limni tashkil etishni takomillashtirish va individualizatsiyasini oshirish.

2. Talabalarni o’z-o’zini tayyorlash samaradorligini oshirish.

3. O’qituvchi ishini individualizatsiya qilish.

4. Replikatsiyani tezlashtirish, shuningdek, o’qitish amaliyoti yutuqlaridan foydalanish.

5. O’qish uchun motivatsiyani oshiring.

6. Ta’lim jarayonini faollashtirish, talabani tadqiqot faoliyatiga jalb qilish imkoniyati.

7.Treningda moslashuvchanlikni ta’minlash.

AKT vositalarining o’quvchiga salbiy ta’siri

Ta’limning barcha turlariga kiritilgan axborot-kommunikatsiya texnologiyalari ko’plab salbiy oqibatlarga olib keladi, shu jumladan o’quvchining salomatligi va fiziologik holatiga ta’sir ko’rsatadigan bir qator salbiy psixologik va pedagogik omillar. Maqolaning boshida aytib o’tilganidek, ITC o’quv jarayonining individualizatsiyasiga olib keladi. Biroq, bu umumiy individualizatsiya bilan bog’liq jiddiy kamchilik. Bunday dastur o’quv jarayonidagi allaqachon kam bo’lgan ishtirokchilarning: talabalar va o’qituvchilarning, o’zaro talabalarning jonli dialogik muloqotini koagulyatsiyalashga olib keladi. U ularga, aslida, muloqot uchun surrogat – kompyuter bilan muloqot qilishni taklif qiladi. Va aslida, hatto nutq faol talaba ham AKT vositalari bilan ishlashda uzoq vaqt sukut saqlaydi. Bu, ayniqsa, masofaviy va ochiq ta’lim shakllari talabalariga to’g’ri keladi.

Nima uchun bu qadar xavfli?

O’qitishning ushbu shakli natijasida talaba butun dars davomida materialni jimgina iste’mol qilishi bilan band. Bu miyaning inson tafakkurini ob’ektivlashtirishga mas’ul bo’lgan qismi o’chirilgan bo’lib chiqadi, aslida ko’p yillik tadqiqotlar davomida immobilizatsiya qilinadi. Shuni anglash kerakki, talabada fikrlarni shakllantirish, shakllantirish, shuningdek, professional tilda dialogik muloqot qilish bo’yicha zarur amaliyot mavjud emas. Psixologik tadqiqotlar shuni ko’rsatdiki, rivojlangan muloqotisiz talabaning o’zi bilan monologik aloqasi o’z darajasida shakllanmaydi, aynan shu narsa odatda mustaqil fikrlash deb ataladi. O’zingizga savol berishingiz mustaqil fikrlash mavjudligining eng aniq ko’rsatkichi ekanligiga rozi bo’ling. Natijada, agar siz o’qitishni individualizatsiya qilish yo’lidan boradigan bo’lsangiz, kelib chiqishi dialogga asoslangan insonda ijodiy jarayonni shakllantirish imkoniyatini sog’inishingiz mumkin.

Va nihoyat

Xulosa qilib aytish mumkinki, axborot-kommunikatsiya texnologiyalarining asosiy ustunligidan kelib chiqadigan yana bir muhim kamchilik – bu tarmoqda nashr etilgan axborot resurslarining umumiy mavjudligi. Bu ko’pincha talabaning eng kam qarshilik ko’rsatish yo’lidan borishiga va Internetdan tayyor referatlar, muammo echimlari, loyihalar, ma’ruzalar va hokazolardan qarz olishiga olib keladi. Bugungi kunda bu allaqachon tanish bo’lgan fakt ushbu ta’lim shakli samaradorligini pastligini tasdiqlaydi. Albatta, axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini rivojlantirish istiqbollari katta, ammo ularni ataylab, manik totalizatsiya qilinmasdan joriy etish kerak.