Sahibkarliq fəALİYYƏTİ

C) Kommersiya və xidmət sahibkarləğı

Azərbaycanda sahibkarlığın inkişafı və dövlət dəstəyi

2.ci dünya müharibəsindən sonra darmadağın edilən Yaponiya. 1950.ci illərdə “Made in Japan” sözləri dünya bazarlarında ucuz keyfiyyət və aşağı qiymət anlamına gəlirdi. Bu gün bu sözlər tamamilə əks məna deməkdir. Bir zamanlar bataqlı bir ada olan və ərazisi Bakıdan 3 dəfə kiçik olan Sinqapur bu gün, qüdrətli dövlətə çevrilmişdi.

Hesab edirəm ki, Azərbaycanın 50 il sonra dünyada sözü keçən intellektual mərkəz və iş dünyası üçün cənnətə çevrilməsi, bu gün aparılan işlərə birbaşa bağlıdır və bunların nəticəsi olacaq.

Hər zaman dediyim bir məqamı bir daha qeyd edərək yazıma başlamaq istəyirəm : “Azərbaycanın gələcəyi 2 vacib məqama bağlıdır : elm və biznes və ya təhsil və iş dünyası”. Və Azərbaycanın sahib çıxması gərəkən 2 vacib sərmayəsi var : müəllimləri və sahibkarları.

Bu gün Azərbaycan olduqca vacib bir yol ayrıcındadır.

Öncəki dövrdə uğurlu olan biznes bu gün yeni iqtisadi reallıqlarda öz ölkəmizin daxilində belə fəaliyyətində əziyyət çəkir – mən hələ bizim məhsul və xidmətlərin beynəlxalq bazarlara çıxmasını demirəm. 2014.cü ilin sonunda neft qiymətlərinin kəskin enməsi və 2015.ci ildə baş verən devalvasiya örtüyü qaldırdı və biznesimizin vəziyyəti bütün çılpaqlığıyla önə çıxdı : qeyri-effektiv biznes, nəzarətsiz xərclər, sürətli böyümə ilə bərabər real inkişafın olmaması, korrupsiyaya bulaşmış idarəçilər, vs.

Bir neçə il ərzində ciddi “lomka” dövrünü keçən biznesimiz anladı ki, artıq yeni iqtisadi reallıqlarda fərqli davranış və idarəçilik alətləri istifadə edilməlidir. Məmurlara və nazirlərə bağlı və idarəçilərinin korrupsiyaya batmış bir neçə “uğurlu” holdinqlərin çökməsi biznesimizin sağlamlığı haqda ən yaxşı göstərici oldu.

Hesab edirəm ki, bu gün Azərbaycanda biznesin önündə bir neçə ciddi məsələ var :

• Sahibkarlarımızın və işadamlarımızın vizyonunun genişləndirilməsi;
• Güclü idarəçilərin yetişdirilməsi və ümumilikdə insan potensialının gücləndirilməsi;
• Dövlət qurumlarının sahibkarlarla DOĞRU ünsiyyəti;
• Dünya bazarlarına çıxarmaq üçün müasir idarəçilik sistemlərinin təhlil və tətbiq edilməsi.

BU MƏQALƏMDƏ ANCAQ BİRİNCİ MADDƏ HAQDA YAZIRAM – SAHİBKAR-LARIMIZIN VƏ İŞADAMLARIMIZIN VİZYONUNUN GENİŞLƏNDİRİLMƏSİ

Böhrandan öncəki dövrdə biznesimizin əksər hissəsinin alver tərzdə işə yanaşması ilə bərabər olduqca müsbət tərəflər də vardı : uzun müddətli düşünən, sistem quran məşhur holdinqlərimiz möcvud idi. Bunlardan Azərsun holdinqdi nümunə kimi göstərə bilərəm. Uzun müddət ərzində əməkdaşlarının inkişafına böyük yatırmlar edən, idarəçilik sistemini quran, idarəçilər və personalının şirkətlə sadiqliyini təmin etmək üçün uzun müddətli düşünən bu holdinqin fəaliyyətini hər zaman böyük maraqla izləmişəm. Təsəvvür edin ki, holdinqin daxili inkişaf akademiyası, bir çox ali təhsil öcaqlarından daha yaxşı biznes təhsili verir; şirkətdə 15-20 il işləyən insanlar kifayət qədər çoxdur, və bu da loyallığı göstərir; üst idarəçilərinin əksəriyyətini şəxsən tanıyıram və çox savadlı insanlardır.

1 il öncə Azersun Holdinqdə işləyən bir idarəçidən möhtəşəm sözləri eşitdim : “Mənim işçim bilir ki, mənə qarşı onun arxasında holdinq və İK (İnsan Resursları) var”. Düşünün – holdinqin sıravi işçisi öz müdirinə qarşı güvənir holdinqə və buna əlavə olaraq holdinq insan resursları, insanların haqqlarını qorumaqda onlara etibar verib!

Misal olaraq digər bir şirkətlər qrupunu da göstərə bilərəm : Caspian Express, Bank Respublika, Səba və bir sıra Yapon istehsalı avtomobil brendlərin aid olduğu BİNCO qrupu göstərmək mümkündür. 2004.cü ildən BINCO.nun bütün şirkətlərində işlərə sistemli yanaşma, standart və prosedurların yazılması və bunlara tam riayət edilməsi, korporativ dəyərlərin müəyyən edilərək onlara uyğun davranması BINCO.nun əsas fəlsəfəsi olmuşdur.

BU HOLDİNQLƏRİN UĞURLARININ SİRRİ ÇOX SADƏDİR : SAHİBKARIN VİZYONU GENİŞDİR.

Şirkət sahibləri və rəhbələri ilə görüşlərdə “şirkətim, komandan, idarəçilərim necədir?” sualının cavabını hər zaman qısa verirəm “Eyni Sizin kimi”. Şirkət, əməkdaşlar, komanda, Müştəriyə qarşı davranış tərzi, şirkət sahibinin birbaşa etdiyi kimidir.

Burada çox vacib bir digər məqam daha var : peşəkarlarla işləməyin əhəmiyyətini anlayan bir sahibkar, işə xaricdə təhsil almış bir neçə gənc mütəxəssisi cəlb edir. Bir müddət sonra isə mütəxəssislər işdən ayrlılr. Və ya buna bənzər digər vəziyyət. Şirkət sahibi işə çox peşəkar və tanınmış bir insanı dəvət edir. Bir neçə il sonra o insan işdən ayrılır və cəmiyyətdə suallar yaranır o peşəkar haqda : “getdi o şirkətə – nə etdi ki? Heç nə də etmədi?”. Əslində günah peşəkarda deyil.

Bu cümləmi diqqətlə oxuyun – istənilən sahədə peşəkar bir insanın şirkətdə edə biləcəyi HƏR ŞEY, sahibkarın vizyonu ilə məhduddur və o mütəxəssis, ANCAQ sahibkarın icazə verdiyi bir koridor içində hərəkət edə bilir.

Buna görə də hesab edirəm ki, Azərbaycanda biznesin və işgüzar mühitin inkişafı, məhsullarımızın daha keyfiyyətli olması və dünya bazarlarına çıxarılaraq beynəlxalq rəqabətə dözə bilməsi, ölkədə istihdamın artması məqsədi ilə birinci növbədə biznes sahiblərimizin vizyonu genişlənməlidir.

NƏ ETMƏLİ?

Bəzi böyük holdinqlər inkişaf etmək məqsədi ilə idarəçilərinin yetişdirilməsi üçün daxili inkişaf akademiyasını qurma imkanı var (belə bir akademiyanı mən AAAF Holdinqdə 2016.cı ildə qurmuşdum); ciddi konsultasiyaya ehtiyacı olanda ən bahalı xarici və yerli mütəxəssislərə müraciət etmək üçün imkanları var.

BƏS KİÇİK və ORTA SAHİBKAR NƏ ETSİN?

Böyük holdinqlərin, şirkətlərin bu mövzularda çox da sıxıntısı yoxdur – yetər ki, sahibkarın bu mövzularda biliyi olsun. Bəs kiçik və orta sahibkar nə etsin?

Ölkə biznesində kiçik və orta sahibkarlığın rolu olduqca böyükdür və hesab edirəm ki, bu kimi mövzularda dövlət qurumları vəziyyəti ələ almalıdırlar.

Sadə bir neçə sual :

• işini inkişaf etdirmək istəyən kiçik və ya orta sahibkar biznesin idarəçiliyi mövzusunda konsultasiya almaq üçün hara müraciət edə bilər?
• İşini böyütmək istəyən və İnsan Resursları olmayan bir orta miqyaslı şirkət sahibi peşəkar kadrları necə və hardan seçməlidir? Kimdən məsləhət ala bilər?

Azərbaycanda iş dünyasında bu gün qeyri-rəsmi haqsız bir rəqabət var : böyük holdinq və şirkətlər əllərində olan vəsaitlər sayəsində daha da böyüyürlər, kiçik və orta sahibkar isə gündəlik dava-dalaşdan inkişaf etmək, böyümək üçün başını belə qaldıra bilmir və aradakı uçurum artdıqca artır.

Kiçik və orta sahibkarlığın ölkə iqtisadiyyatı üçün əhəmiyyəti haqda bir neçə vacib informasiya :

• Beynəlxalq standartlaşdırma təşkilatının (İSO) saytında kiçik və orta biznes haqda belə bir cümlə var : “Around the world, the small and medium-sized enterprise (SME) sector is a vital engine of innovation and job creation”;
• Bu gün inkişaf etmiş ölkələrdən kiçik və orta biznesin sayı, ümumi şirkətlərin saıynın 70-90 %.nı təşkil edir;
• ABŞ.da kiçik və orta şirkətlərdə əhalinin 53 %.i, Yaponiyada isə 71.7 %.i işləyir.

Mən isə kiçik və orta sahibkarlar haqda belə deyirəm : “kiçik şirkətlərin böyük biznesləri”.

Yaponiya, ABŞ, Sinqapur və Avropa ölkələrində kiçik və orta bizneslərə və sahibkarlara ciddi dəstək göstərən və onları irəli çəkmək üçün agentliklər, qurumlar var.

Dünyada uzun illər istifadə edilən və çox məşhur lean production, just-in-time, istehsalatda effektivlik, agile kimi olduqca vacib müasir idarəçilik alətləri var. Dövlət səviyyəsində bu mövzularda beynəlxalq mütəxəssislərin Azərbaycana dəvət edilməsi, şirkət sahibləri üçün xüsusi geniş tədbirlərin keçirilməsi, zavod, fabrik, klinika, firma və fərqli sahələrdən biznes sahiblərinin bu tədbirlərdə dövlət dəstəyi ilə iştirak etməsi olduqca vacibdir.

Hesab edirəm ki, bu mövzuda dövlət qurumları tərəfindən ÇOX CİDDİ ADDIMLAR atılmalıdır. Əks halda isə klassik bir vəziyyət olacaq – böyüklər böyüyəcək, kiçiklər əziləcək, dövlət qurumlarımız da artım faizləri haqda hesabatlar verərək biri-birilərini təbrik edəcək.

Azərbaycanda sahibkarlığın inkişafı və dövlət dəstəyi
http://agaev.az/wp-content/uploads/2019/02/small3-2-150×150.jpg

2.ci dünya müharibəsindən sonra darmadağın edilən Yaponiya. 1950.ci illərdə “Made in Japan” sözləri dünya bazarlarında ucuz keyfiyyət və

Məlumatlandırma

YOUTUBE KANALIMDA ( https://www.youtube.com/fahriagayev ) biznes, idarəçilik, peşəkar inkişaf kimi mövzularda videolarımı izləyə bilərsiniz. Abunə olun ki, yeni videolar haqda məlumatlar Sizə göndərilsin

Leave a Reply Cancel reply

Bölümlər

• A Konsultasiyalar (4)
• A TƏLİM və KURSLAR (32)
• Biznes Roman (5)
• Düşüncələrim (93)
• Fexri YOL (6)
• Gördüklərim, eşitdiklərim (142)
• Kitabların xülasəsi (20)
• Məqalələrim (229)
• Müsahibələrim (17)
• SAXLA ZAMANI, GƏLƏR ZAMANI (29)
• Seminarlar (1)
• Sual və cavablar bölməsi (43)
• Uğur hekayələri (1)
• Videolar (13)

Xəbər və yeniliklərə abunə olun

Son məqalələr

• Sahibkarlar üçün KONSULTASİYA
• RƏHBƏR və idarəçilər üçün FƏRDİ KONSULTASİYA
• GƏNCLƏR üçün KARYERA və İNKİŞAF KONSULTASİYASI
• Sahibkarlar üçün KONSULTASİYA
• KARYERA və PEŞƏKAR İNKİŞAF təlimi
• MENTORLUQ proqramı
• Zamanın İdarə Olunması və Şəxsi Effektivlik TƏLİMİ

Sahibkarliq fəALİYYƏTİ

A)) İdeal prinsiplərin təntənəsi və qorunması naminə üzvlər arasında daha sıx birliyə nail olmaqdır.

B) Üzvlər arasinda etibarlıq prinsipinə nail olmaqdır

C) Üzvlər arasında dinamizm prinsipinə nail olmaqdır.

D) Üzvlər arasında cəmləşdirmə prinsipinə nail olmaqdır.

E) Bütün varizntlar.

3. Azərbaycan Respublikasında ilk bələdiyyə seçkiləri neçənci ildə keçirilmişdir?

A)) Dekabr 1999-cu il

B) Noyabr 2000-ci il

C) Oktyabr 2001-ci il

D) Sentyabr 2002-ci il

E) May 2003-cü il

4. Sahibkarlıq xidmətinə aid edilir.

A)) Bütün bəndlər

5. Sahibkarlıq xidmətinə aid edilmir.
A)) Mal göndərənlər

D) Marketin tədqiqatlarının aparilması

E) İdeya və məsləhətlər satışı

6. Sahibkarlıq fəaliyyətində strategiya

A)) Uzun müddətli geniş planlaşdırma

B) Konkret tapşıriğın qisa müddət ərzində yerinə yetirilməsi

C) Uzun məqsədli proqnozlaşdırma

D) Uzun müddətli layihələndirmə

E) Uzun müddətli təşkilati funksiya

7. Taktika həmişə tabedir

C) Proqnoz plana

8. Sahibkar müəssisəsi bu mühüm prosesi tənzimləyir və təmin edir

A)) Bütün variantlar

B) İnkişaf üçün maliyyən mənbəyini

C) İstehsal amillərinin səmərəli istifadə edilməsini

D) Potensial investorların müəssisəyə marağını

E) Sahibkarlıq kapitalını

9. Sahibkarlıq fəaliyyətini biznesin digər növlərində fərqləndirən cəhət.

B) Xüsusi motivasiya

C) Yeni istehsal texnologiyası

D) Xüsusi təşkilati-struktur cəhətlər

E) Bütün bəndlər

10. Biznesin yerinə yetirdiyi funksiyaya daxil deyil.

A)) Maliyyə və uçot işlərinin aparılması

B) Maddi-texniki təchizat

C) Kadrların idarə edilməsi

D) Mövcud iqtisadi proritetlər

E) İctimaiyyətlə əlaqədər

11. Sahibkarlığın qərarına təsir göstərməyən amil hansıdır?

A)) Dövlətin sosial siyasəti

B) dövlətin iqtisadi siyasəti

E) Əmək ehtiyatları

12. Alıcının qərarına təsir göstərməyən amil hansıdır?

B) Demoqrafik amillər

C) Mövcud iqtisadi prioritetlər

D) Gəlirlərin səviyyəsi və forması

E) Psixoqrafik amillər.

13. Sahibkar muzdlu işçilərin peşəkarlıq səviyyəsini yüksəltmək üçün nə etməlidir.

A)) Muzdlu işçilərin təhsil səviyyəsin artırılmasına çalışmalıdır

B) Muzdlu işçiləri yaşayış evləri ilə təmın etməlidir.

C) Muzdlu işçilərin əmək haqqını artırılmalıdır.

D) Muzdlu işçilərin sağlamlıqlarının qeydinə qalmalıdır.

E) Onları məişət avadanlıqları ilə təmin etməlidir.

14. Sahibkarlıq fəaliyyətinin stimullaşdırılması üçün dövlət bu funksiyaları həyata keçirə bilər:

A)) Təhsil, sahibkarlığa maliyyə yardımı.

B) İnnovasiya, investisiya

C) Rəqabət və keyfiyyət

D) İqtisadi və texnoloji

E) Sosial mədəni, beynəlxalq.

15. Sahibkarlıq infrastrukturu dedikdə və nəzərdə tutulur.

A)) Bütün variantlar

B) Sahibkarlıq qərarlarının qəbulunda məsləhətlərin verilməsi.

C) Tələb olunan informasiyanın əldə edilməsində kömək

D) Sahibkarlıq üçün tələb olunan maddi nemətlərin əldə edilməsi

E) Yeni məhsulların ilkin təlabatlarının təmin edilməsi.

16. Sahibkarlıq fəaliyyətinin subyekti deyil.

A)) Maddi nemətlər

D) Muzdlu işçilər

17. Sahibkarlıq üçün kadrların hazırlanması zamanı dövlət onlara hansı bilik sahəsinə yiyələnmək üçün imkan yaratmalıdır?

A)) Sahibkarlıq hesablaşmalarının aparılması üçün kəmiyyət modellərinin öyrənilməsi.

B) Sahibkarlıq hesablaşmalarının aparılması üçün keyfiyyət modellərinin öyrənilməsi

C) Statistik modellərinin öyrənilməsi.

D) Proqnoz modellərin öyrənilməsini

E) Riyazi modellərin öyrənilməsi

18. Sahibkarlıqın bir çox ümumi prinsipıər əsasında həyata keçirilən hansı əsas forması mövcuddur?

A)) Xüsusi və dövlət sahibkarlığı

B) Bələdiyyə və yoldaşlıq sahibkarlığı

C) Kommersiya və xidmət sahibkarləğı

D) Ticarət və innovasiya sahibkarlığı

E) İstehsal və maliyyə sahibkarlığı

19. Sahibkarlıqda iqtisadi mühit dedikdə nə başa düşülür?

A)) Alıcıların xərcləyə biləcəkləri pul vəsaitinin kəmiyyəti

B) Satıcıların maliyyə vəsaitlərinin kəmiyyəti

C) Rəqiblərin xərcləyə biləcəkləri pul vəsaitləri

D) İnvestorların xərcləyə biləcəkləri pul vəsaitləri

E) Bütun variantlar

20. Sahibkarlıq fəaliyyəti üzündə bu mühiti ifadə etmir.

A)) İmkan amili mühitini

B) Texnoloji mühiti

C) Bazar mühitini

D) Siyasi mühiti

E) İqtisadi mühiti

21. Sahibkarlar əsasən bu mühitdə fəaliyyət göstərir.

A)) İctimai mühitdə

B) Xüsusi mühitdə

C) Peşakarlıq mühitdə

D) Pristijli mühitdə

E) Strukturlu mühitində

22. Hansı mühit hökumətin ardıcıl,qanunvericinin aktlarının qəbul edilməsini labüd etməklə sahibkarlığın inkişafına təsir edir

23. Hansı mühitdə sahibkarlıq fəaliyyəti yalnız qanunvericiliyə əsaslanmaqla və qanunvericilik inkişaf edə bilər.

24. İnsanların həyat tərzini zövqünü dünyagörüşünü, münasibətini formalaşdıran sahibkarlıq mühiti hansıdır.

A)) Sosial mədəni

25. Həmişə müəyyən texnika və texologiyayadan, istifadə etməyə əsaslanan sahibkarlıq mühiti hansıdır?

26. Təbii-iqlim şəraiti,təbii sərvətlər və s.hansı sahibkarlıq mühitini təşkil edir?

27. Hansı infrastruktur sahibkarlıq fəaliyyətinə mühüm yer tutur

A)) Bütün bəndlər

C) Topdansatış obyektlər

E) Sığorta şirkətləri

28. Sahibkarın idarə edə bilməyəcəyi müəssisənin hansı mühitidir.

E) Təşkilati struktur

29. Bu element sahibkarlıq müəssisəsinin xarici mühitinə şamil edilmir.

A)) Siyasi partyiya

B) İşçilərin peşəkarlıq səviyyəsi

C) Həmkarlıq ittifaqı

E) Dünya bazarının vəziyyəti

30. Bu bənddən hansi müəssisənin xarici mühitini ifadə edir?

A)) Bütün fəndlər

B) Firmanın alıcılar arasında nüfuzu

C) Elmi texniki tərəqqinin nailiyyətləri

D) Tərəfdaşlıq əlaqəsi

E) Dunya bazarının vəziyyəti

31. Hansi bənd sahibkarlığın daxili mühitinin əsas amili deyil.

32. Sənaye müəssisəsində funksional bölməyə aid edilmir

A)) Həmkarlar ittifaqı

33. Meəssisə daxilində mütəxəssisləri uyğun funksional bölmələrdə birləşdirən əmək bölgüsü necə adlanır

34. Sahibkarlıq fəaliyyətində vəzifələr hansı növlərə bölünür.

A))Heyətlə işlər əşyalarla işlər, informasiyaların emalı

B) Əşyalarla işlər, strukturla işlər,məqsədli işlər

C) İnformasiyaların ötürülməsi,emalı və çatdirilması

D) Xammalla işlər, alətlə işlər,dəzgahla işlər

E) Bütün variantlar

35. Sahibkarlığın həyata keçirilməsinin zəruri şərtini ifadə etmir

A)) Sahibkarlıq forması

B) Sahibkarlıq ideyası

C) Sahibkarlığın ideyasına uyğun istehsal texnologiyası

D) İstehsal texnologiyasından istifadə üçün tələb olunan texniki elementlər.

E) Sahibkarın özü

36. Hansi bənd sahibkarlığın reallaşmasının əsas şərtidir.

A)) Sahibkarlıq kapitalı

B) Mal göndərənlər

E) Muzdlu işçilər

37. Hansı bənd sahibkarlıq ideyasının mənbəyinə aiddir

A)) Əmtəə bazarının strukturu

B) Bazarın funksiyası

C) Bazar rəqabəti

D) Bazarın növləri

E) Bazarın infrastrukturu

38. Sahibkarlıq ideyasının mənbəyinə daxil edilmir

A)) Satıcıların ödənilən təlabatları

B) Elm və texnikanın yeni nailiyyətləri

C) Alıcıların dərk olunmamış təlabatları

D) İctimai istehsalda “struktur” boşluqlar

E) İstehsal olunan məhsulun yeni istifadə sahəsinin üzrə çıxarılması

39. İctimai istehsalın “struktur” boşluğu dedikdə nə nəzərdə tutulur?

A)) İstehsal olunmayan əmtəələr

B) İstehsal olunan əmtəələr

C) İstehsal olunan xammal

D) Ölkə bazarında tələbatın idxal hesabına ödənilməsi

E) Bütün variantlar düzdür

40. İctimai istehsalın “coğrafi boşluğu” dedikdə nə nəzərdə tutulur

A)) Respublika bazarında tələbatın xaricdən idxal olunan məhsullar hesabına ödənilməsi

B) Bazarda təlabatın ölkədə istehsal edilən məhsullar hesabına ödənilməsi

C) İstehsal olunmayan xammal və material

D) İstehsal edilən əmtəələr

E) Bütün variantlar

41. İctimai istehsalın “struktur ” və “coğrafi” böşluqlarından istifadə edərək sahibkar hansı prosesi təhlil etməlidir?

A)) Bütün bəndlər

B) Konkret məhsulun istehsal prosesini

C) Məhsulun istehsalçıdan istehlakçıya çatdırılmasının metodlarını

D) Məhsulun istehsalçıdan istehlakçıya çatdirilmasının vasitələrini

E) Məhsulun stehlakçıya verilməsinin formalarını.

42. Sahibkarlıqda texniki elementlər dedikdə nə nəzərdə tutulur.

A)) İstehsal avadanlıqları

B) İstehsal sahələri

C) İstehsal sexləri

D) Köməkçi təsərrüfat

E) Yardımçı təsərrüfat

43. Sahibkarlıq fəaliyyətinin həyata keçirilməsi üçün tələb olunan maddi və maliyyə vəsaitləri ,intelektual mülkiyyət hansı sahibkarlıq şərtini nəzərdə tutur

E) Sahibkarlıq ideyası

44. Sahibkarlıqda texniki elementlərin seçilməsində mühüm əhəmiyyət kəsb edən göstəriçi hansıdır

A)) Bütün bəndlər

B) Qoyulacaq sərmayənin həcmı

E) Sərmayənin ödənmə müddəti

45. İstehsal fondlarına çəkilən bir manat xərcə neçə əmtəəlik məhsulun istehsal olunduğunu göstərən göstərici.

C) Sərmayənin həcmi

D) Sərmayənin ödənmə müddəti

E) İllik mənfəət

46. Bir manatlıq əmtəəlik məhsulun istehsalına neçə manatlıq istehsal fondlarının cəlb olunduğunu göstərən göstərici.

D) İllik mənfəət

E) Əmək məhsuldarlığı

47. Qoyulmuş sərmayənin həcminin illik mənfəətə nisbəti göstəricisi necə adlanır.

A)) Sərmayənin ödəmə müddəti göstəricisi

D) İllik mənfəət

48. Sahibkarlıq kapitalının mənbəyi hansıdır?

A)) İnvestisiya fondlarından alınan kreditlər

C) Dövriyyə kapitalı

D) Banka yatırılan depozitlər

E) Qoyulan sərmayə

49. Sahibkarlıq kapitalı dedikdə nə nəzərdə tutulur

A)) Bütün bəndlər

C) Dövriyyə kapitalı

D) Dövriyyə vəsaitləri

E) İntelektual mülkiyyət

50. Hansı bənd məsləhətçi sahibkarlıq növünə aid edilir

51. Alış və satış üzrə sövdələşmələr və əməliyyatlarla xarakterizə olunan sahibkarlıq hansıdır?

52.Dəyərlərin tədavülü və mübadiləsini həyata keçirən sahibkarlıq növü hansıdır?

53. Müstəqil bank işlərində sığorta işlərində və s. yerlərdə həyata keçirilən sahibkarlıq növünü göstərin.

54. Bunlardan hansı istehsal amilidir.

A)) İstehsal fondları

D) İnformasiya texnologiyası

E) Əmtəə istehsalı

55. İstehsal amili deyil.

A)) İnformasiya texnologiyası

D) Dövriyyə fondlar

56. Müəssisə fondlarının ardıcıl olaraq bir formadan digər formaya çevrilməsi necə adlanır?

A)) Fondların dövranı

B) Fondların məhsuldar formaya keçməsi

C) Fondlar pul formasına keçməsi

D) Fondların əmtəə formasına keçməsi

E) Fondların aşınması

57.Əmtəə fondları hansı məhsuldan ibarətdir?

A)) Hazır məhsuldan

D) Yardimçı məhsuldan

E) Köməkçi məhsuldan

58. Obyektinə görə istehsal sahibkarlığının iki növü mövcuddur

B) Tədavül , dövran

C) Dövriyyə, dövran

D) Əsas, qeyri əsas

E) İnformasiya, xüsusi xidmətlər

59. Sahibkar məhsulunun rentabelliyi nece hesablanır.

A)) Məhsul satışından əldə olunan mənfəətin onun maya dəyərinə nisbəti

B) Məhsulun maya dəyərinin məhsulun qiymətinə nisbəti

C) Məhsulun satış qiymətinin onun maya dəyərinə nisbəti

D) Məhsulun mənfəətinin məhsulun qiymətinə nisbəti

E) Bütün variantlar düzdür

60. Əgər istehsal xərclərinin ümümi məbləği 40,0 mln manat, xalis mənfəət 6,0 mln manat olarsa,rentabellilik neçə faiz olar?

61. Nə üçün sahibkarlıqda rentabellik göstəricisindən istifadə edilir

A)) Sahibkarlıq fəaliyyətinin ümumi maliyyə qiymətləndirilməsi üçün

B) Sahibkarlıqda məhsulun qiymətinin müəyyən edilməsi üçün

C) Sahibkarlıqda rəqabəti qiymətləndirmək üçün

D) Sahibkarlıqda mənfəətin həcmini müəyyən etmək üçün

E) Sahibkarlıqda xərclərə əsaslanan strategiyanı müəyyən etmək üçün

62. Xalis mənfəət 20,0 mln man,əsas istehsal xərclərinin ümumi mənbəyi 80,0 mln manat olarsa, rentabellik səviyyəsi neçə faiz olar

63. Rentabellik səviyyəsinin artırılmasının əsas amilini göstərin

A)) Bütün variantlar

B) Məhsulun keyfiyyətinin yüksəldilməsi

C) Xərclərin aşağı salınması

D) Maddi resurs itkilərinin azaldılması

E) Əmək resursları itkilərinin aşağı salınması

64. İstehsalın rentabelliyi neçə yerə bölünür

65. Rentabellik müəyyən vaxt (il, rüb) dövründə sahibkar fəaliyyətinin nəyini xarakterizə edir.

A)) Müəyyən vaxt dövründə sahibkarlıq fəaliyyətinin mənfəətliliyini (ziyanlılığını xarakterizə edir)

B) Müəssisənin xərclərinin aşağı salınması yollarını xarakterizə edir

C) Məhsulun rəqabət qabiliyyətliliyini xarakterizə edir

D) Məhsulun keyfiyyətinin yüksək səviyyədə olmasını xarakteriz edir

E) Bütün variantlar düzdür

66. Balans mənfəətinin əsas istehsal fondlarının orta illik dəyəri və normalaşdırılmış dövriyyə vəsaitlərinin cəminə nisbəti hansı rentabelliyi ifadə edir

67. Balans mənfəətindən fondlara görə ödəmələr,bank kreditlərinə görə faizlərə və çıxıldıqdan sonra mənfəətin qalan hissəsinin əsas istehsal fondlarının orta illik dəyəri və normala satılmış dövriyyə vəsaitlərinin cəminə nisbəti hansı rentabelliyi ifadə edir

68. İxtisaslaşmış əmtəə birjası hansıdır?

A)) Liverpul (pambıq)

B) Fransa (əlvan metal)

E) Hollandiya (kauçuk)

69. Əmtəə birjasının məqsədi nədir?

A)) Azad rəqabətin idarə edilməsi mexanizmini yaratmaq və onun kğməyi ilə tələb və təklifin dəyişməsıni nəzərə almaqla real bazar qiymətini aşkar etməkdir

B) Azad rəqabətin idarə edilməsi mexanizminin vəzifəsi ilə məhsul satışını genişləndirməkdir

C) Azad rəqabəti inkişaf etdirməklə real vəziyyəti nəzərə almaqdır

D) Qiymətləri təhlil etməkdir

E) Qiymətlərin proqnozunu verməkdir

70. Əmtəə birjasının funksiyasını ifadə edir.

A)) Bütün variantlar düzdür

B) Ticarət müqaviləsinin bağlanması üzrə vasitəçi xidmətlər gğstərirlər

C) Qiymətlər haqqında məlumatlar toplayır və təhlil edirlər

D) Qiymətlərə təsir edən istehsalın vəziyyətini təhlil edərək yayırlar

E) Əmtəə ticarətini qaydaya salırlar

71. Kommersiya sahibkarlığının əsas məzmunu nədən ibarətdir?

A)) Alqı-satqı və xidmət üzrə əməliyyatlar və işlər təşkil edir

B) Alıcılara əmtəələrin satılması və mədaxilin əldə edilməsi

C) Kommersiya işlərinin planlaşdırılması və informasiyanın alınması

D) Əmtəələrin sonralar satılması üçün alınması

E) Bütün bəndlər

72. Hansı variant məsləhət xidmətinin əsas mərhələsini ifadə edir.

A) Qərarların hazirlanması

B) Problemin aşkar edilməsi

C)) Bütün bəndlər

D) Layihələrin hazırlanması

E) Qərarların həyata keçirilməsi

73. Məsləhətçilik sahibkarlığının metodlarının növü hansıdır

A)) Bütün bəndlər

74. Məsləhətçiyə lazım olan məlumat hansıdır?

A)) Firma nə ilə məşğul olur,o nə istehsal edir

B) İşçilərin sayı və ixtisası

D) Xərclərin quruluşu

E) Bütün bəndlər

75. Maliyyə sahibkarlıgının əsas fəaliyyət sahəsi hansıdir

A)) Kommersiya bankları və fond birjaları

B) Kommersiya bankları və əmtəə birjaları

D) Kapital bazarı

76. Kommersiya banklarının əməliyyatları qrupuna aid edilmir

A)) Cəlb edilmiş vəsait

D) Kommision- əlaqələndirici

77. Qiymətli kağızların hərəkət xarakterinə görə maliyyə bazarı hansıdır

A)) İlkin və ikinci bazar

B) Əsas və köməkci bazar

C) Pul və kapital bazarı

D) Aktiv və passiv bazar

E) Kommision əlaqələndirici bazar

78. Yeni məhsulun hazırlanmasının əsas mərhələsi hansıdır.

A)) Bütün bəndlər

B) Daha perspektiv yolların seçilməsi

C) Ekspert qiymətləndirilməsi

D) Biznes – planın hazırlanması

E) Təcrübi nümunələrin hazırlanması

79. İnnovasiya sahibkarlığının təşkilati-hüquqi forması deyil.

A)) Məhdud məsuliyyətli cəmiyyət

B) Biznes inkubatorlar

C) Vençur firmalar

D) Violent firmalar

E) Patien firmalar

80. Əsasən geniş yayılmış maliyyə brokerləri və dilerləri vasitəsilə məşğul olan qiymətli kağizların satışı ilə məşğul olan bazar necə adlanır?

D) Kopital bazarı

81. Mövcud olan əmtəənin qiymətinin dərhal ödənilməsi və alıciya çatdırılmasını nəzərdə tutan saziş hansıdır?

82. Şəxsə müəyən bir əmtəəni müəyyən bir qiymətlə təyin olunan tarixdə satın almaq və yaşatmaq öhdəliyini daşımağa vadar edək satış hansıdır?

83. Alıcı və satıcı tərəfindən təyin olunan əmtəənin miqdarını.keyfiyyətini təhvil ünvanını tarixini və qiymətini ifadə edən saziş necə adlanır?

84. Pulla istehsal vasitələrı əldə etmək yolu ilə pul formasından məhsuldar formasına çevrilməsi fondların hansı mərhələsidir.

85. Uzun müddət istehsal prosesində öz natural formasını saxlayaraq dəyərini hazır məhsul üzərinə tədricən keçirən fondlar nece adlanır?

86. Fondların dövranının hansı mərhələsində fondlar məhsuldar formadan əmtəə formasına keçir?

87. İstehsal prosesində bir istehsal tsiklində tamamilə sərt olunan və öz dəyərini bütövlükdə yeni yaradan məhsulun üzərinə keçən fond necə adlanır?

A)) Dövriyyə fondları

B) Tədavül fondları

C) Amortizasiya fondları

E) Köməkçi fondlar

88. Əsas istehsal fonlari öz dəyərini hansı yolla hazır məhsulun üzərinə keçirir?

A)) Pul vəsaitlərinin köçürülməsi ilə

B) Amortizasiya ayırmaları ilə

C) Maliyyə ayirmaları ilə

D) Həvəsləndirmə fondu ilə

E) Köməkçi fond ilə

89. Fondların dövranının hansı mərhələsində fondlar əmtəə formasından pul formasına keçir.

90. Məhsuldar fondlar hansı şəkildə mövcud olur?

A)) Əməkvasitələri,əmək cisimləri

C) Dövran, dövriyyə

91. Sahibkar üçün pul fondları nə üçün lazımdır

A)) İstehsal vasitələri almaq əmək haqqı vermək

B) İşçilərin sosial şəraitini yaxşılaşdırmaq

C) İşçiləri maddi maraqlandırmaq

D) İstehsalıən ahəndarlılığını təmin etmək

E) İşçilərin sağlamlıqlarını bərpa etmək

92. Balans mənfəəti 35 mln man ,əsas istehsal fondlarının orta illik dəyəri 70 mln man ,normallaşdırılan dövriyyə vəsaitləri 90 min man olarsa,ümumi rentabellik neçə faiz olar?