İnsanın inkişaf mərhələləri

Bu mərhələdə cinsi yetkinləşmə prosesi başa çatır və yeniyetmə yetkinliyə hazırlaşır. Bu, lisey işlərinin tamamlanmasını və akademik və ya peşə maraqlarının araşdırılmasını əhatə edir.

Национальная Академия Наук Азербайджана

1979 – Прогноз и профилактика процесса исчезновения генофонда. (Выявление видов, имеющих повышенный риск исчезновения, путем оценки устойчивости их генетического аппарата. Важен для сохранения биоразнообразия. Запатентовано. Концепция и ее детали представлены в различных книгах и статьях).

1981- Комплексная система обеспечения экологической безопасности. (Предусматривает комбинированное использование технологических, компонентных и компенсационных подходов в смягчении экологических рисков. Концепция в целом и ее детали представлены в различных книгах и статьях).

1992 – Новая система оценки и управления качеством окружающей среды.(Ориентированная на человека и базирующаяся на генетических индикаторах система экологического мониторинга. Является более информативной и экономически рациональной. Концепция в целом и ее детали представлены в различных книгах и статьях).

1998 – Экологическая цивилизация (“Ekosivil”) как цель устойчивого развития. (Новая концепция базируется на зеленой экономике, зеленом образе жизни, включая демографию и формирование новой культуры потребления. Переход от общества потребления к обществу разумного потребления является одной из характеристик экоцивила. Концепция и ее детали представлены в различных публикациях начиная с 1998-го года).

1996- Термин «утечка генов» вместо термина «утечка мозгов». (Характеризует ситуацию, при которой существенная часть населения, обладающая знаниями, умением и высокой активность покидают страну навсегда. В случае «утечки мозгов» этот процесс может носить обратимый характер. Новая концепция. Опубликовано впервые в: Azerbaijan HDR, 1998, Глава 2).

1998 – «Развитие с технологическим отставанием». (Ситуация, при которой в развивающихся странах внедряются процессы и технологии, которые являются новыми для этих стран, но не обеспечивают их перспективную конкурентоспособность на мировых рынках. Одно из проявлений развития без будущего. Опубликовано впервые в: Azerbaijan HDR, 1998, Глава 4).

2006 – «Управление окружающей средой как интегральной системой». (Предусматривает управление окружающей средой как единой системы, состоящей из природного, экономического, социального и политического компонентов. Опубликовано: Основы устойчивого человеческого развития. Bakу, “Təhsil”, 2006, Глава 1).

2011 – «Индекс экологической цивилизации». (Коэффициент, демонстрирует готовность страны для перехода на новый уровень развития цивилизации. Опубликовано: Proceedings of the Azerbaijan National MaB, UNESCO “Ecological Civilization, Sustainable Development, Environment, 2011, v. 7).

Идеи и концепции Урхана Алакбарова (Алекперова) в области науки, планирования и управления процессами развития получили широкое распространение и поддержку в мире. Ссылки на него и цитаты из его работ и выступлений представлены в многочисленных международных источниках, в том числе таких, как «Высказывания международных лидеров и известных людей». В этих изданиях Урхан Алакбаров представлен как «Азербайджанский генетик и эксперт в области развития». Наряду с ним, в этих источниках приводятся высказывания таких известных людей как Хилари Клинтон, Государственный Секретарь США, Кофи Аннан, Генеральный Секретарь ООН, Анжелина Джоули, меценат и кинозвезда, Джорджи Армани, итальянский дизайнер и бизнесмен, Джессика Бейлин, кинозвезда, Елийе Вейсел, Лауреат Нобелевской Премии и др. (Смотри: http://www.theblukey.org/press/supporters.php,

1. Антимутагены и проблема защиты генетического аппарата. Баку, 1979, 114с.

2. Антимутагенез:теоретические и практические аспекты. Москва, «Наука», 1984, 105 с.

3. Физиология регуляции мутагенеза. Баку, 1989, 143с.

4. Вопросы охраны генефонда в решении некоторых экологических и экономических проблем в Азербайджанской ССР. Баку, 1989, 41 с.

5. Экологическая концепция Азербайджанской Республики. Баку,1992.

6. Mutagenez və mutasiyanın analiz üsulları (dərs vəsaiti) BDU nəşriyyatı, 1992

7. Ekologiya. Dünyamızın bu günü və sabahı- Ayna uşaq enskiklopediyası, Bakı, 2000, 99s.

8. Biologiya, 6-7-ci sinif Ümumtəhsil məktəbləri üçün dərslik.Bakı, 2001, 287s.

9. İnsan inkişafı. Fakültətiv kursuna dair tədris vəsaiti, Bakı- 2003, 110 s.

10. Ümumtəhsil məktəblərinin 10 –cu sinifləri üçün Davamlı insan inkiçafı fakültativ kursunun proqramı. UNDP. Bakı- 2003, 24 səh.

11. Ekologiya. Dünyamızın bu günü və sabahı(uşaq ensiklopediyası).Bakı-2005, 79s.

12. İnsan və cəmiyyət(8-ci sinif üçün dərslik). Baki-2005,141s.

13. Davamlı insan inkişafı (tədris proqramı) Bakı, Azərbaycan Dillər Universiteti, 2005, 24 s.

14. Inhibitors of mutagenesis and their relevance to carcinogenesis (C. Ramel, B. Ames, T. Kada, L. Wattenberg. Report of International Experts Group). Mutation Research, 1986, v. 168, p. 47-65.

15. Davamlı insan inkişafının əsasları. Bakı, Təhsil, 207, 132 s.

16. Capacity building for transition to ecological civilization. In: Ecological Civilization, Sustainable Development, Environment. Proceedings of the “Man and Biosphere” (MaB, UNESCO) Azerbaijan National Committee, 2010, v.6, p. 5-12.

17. Davamlı insan inkişafı və ekoloji sivilizasiyanın əsasları Bakı, 2013

18. Sürdürülebilir insani geliçim ve ekoloji sivilizasyonun esasları anadolu Universiteti, Eskişehir, 2014

2. “За трудовое отличие” награды – 1980.;

3. Почетное звание – 1986;

İnsanın inkişaf mərhələləri

İnsanın inkişaf mərhələləri insanların ömür boyu keçdikləri bir sıra bioloji, fiziki, emosional, psixoloji və sosial dəyişikliklərdir.

Bir insanın həyat dövrü ideal şəkildə insan inkişafının yeddi mərhələsini əhatə edir:

• Prenatal faz
• Uşaqlıq
• Uşaqlıq
• Yeniyetməlik
• Gənclik
• Yetkinlik
• Yaşlılıq

Bu inkişaf mərhələlərinin hər biri özləri ilə fərdin təkamülü üçün vacib olan bir sıra dəyişikliklər gətirir, bu səbəbdən hər mərhələnin xüsusiyyətlərini bilmək vacibdir.

Prenatal mərhələ (hamiləlik)

Bətndə baş verən və embrionun tam formalaşmış yeni doğulmuşa qədər inkişaf müddətinə başladığı inkişaf mərhələsidir. Üç alt mərhələdən ibarətdir:

Germinal dövr

Bir yumurtanın bir sperma ilə dölləndiyi və implantasiya edəcəyi uterusa getməyə başladığı konsepsiya anıdır.

Embrion dövrü

Hüceyrələrin bölünməsinin funksiyalarına görə başladığı və sonra sümük və əzələ quruluşuna və körpənin fərqli orqanlarına səbəb olan mərhələdir.

Döl dövrü

Bu mərhələdə orqanlar meydana gəlməyə və yetkinləşməyə başlayır. Bu inkişaf mərhələsi hamiləliyin 12-ci həftəsindən başlayır və körpənin doğulması ilə başa çatır.

Uşaqlıq (0 ilə 6 yaş arası)

Bu, psixo-motor bacarıq və bacarıqlarının, həmçinin dilin öyrənilməsi ilə xarakterizə olunan inkişaf mərhələsidir. Uşaqlıq mərhələsinin digər xüsusiyyətləri bunlardır:

• Körpə qatı qidalar yeməyə başlayır.
• İlk hərəkətlərə avtonom şəkildə başlayırlar, əvvəl sürünərək, sonra yeriyirlər.
• İlk sözlərin tələffüzü.
• Oxumaq və yazmaqla bağlı əsas anlayışları öyrənmək.
• Fiziki mühitlə qarşılıqlı əlaqə (pilləkənlərdən enmək, kresloya minmək) və sosial (digər yaşıdlarla görüşmək və onlarla oynamaq).

Uşaqlıq (6 ilə 12 yaş arası)

Bir çox mütəxəssis üçün uşaqlıq insan inkişafının ən vacib mərhələsidir, çünki burada sağlam inkişaf üçün əsas olan psixo-sosial və emosional bacarıqların əldə edildiyi və fərdin gələcəkdə nə olacağının təməlini qoyduğu yerdir.

Xüsusiyyətləri arasında aşağıdakılar fərqlənir:

• İdrak bacarıqlarının inkişafı (fikirlərin birləşməsi, rənglərin, forma və quruluşların tanınması)
• Oxuma, yazma və məntiqi düşünmə bacarıqlarının təkamülü.
• Sosial səviyyədə, evdən kənarda ilk bağların təhsil və istirahət fəaliyyətləri ilə qurulmağa başladığı bir çox qarşılıqlı təsir dövrüdür.

Ergenlik (12-20 yaş)

Biyolojik olaraq, ergenlik, fərdin cinsi yetkinliyini təyin edəcək hormonal və fiziki dəyişikliklərlə qeyd olunan insan inkişaf mərhələsidir. İki mərhələyə bölünür:

Erkən ergenlik (12-15 yaş)

Bu ilə xarakterizə olunur:

• Boyda artım.
• Çəki və boyundakı dəyişikliklər.
• Bədən tüklərinin görünüşü.
• Qadınlarda məmə böyüməsi və aybaşı başlanğıcı.
• Hər iki cinsdə də cinsi istəyin görünməsi.
• Ailənin nüvəsindən təcrid olunma və ya uzaqlaşma meyli.

Gec yeniyetməlik (15 ilə 20 il)

Bu mərhələdə cinsi yetkinləşmə prosesi başa çatır və yeniyetmə yetkinliyə hazırlaşır. Bu, lisey işlərinin tamamlanmasını və akademik və ya peşə maraqlarının araşdırılmasını əhatə edir.

Yeniyetmələrə də baxın.

Gənclər (20 ilə 25 yaş arası)

Bu mərhələdə, yetkinlərin ilk sosial qarşılıqlı əlaqələri başlayır, baxmayaraq ki, fərddə hələ emosional yetkinlik yoxdur. İnkişafın bu mərhələsinin digər xüsusiyyətləri arasında aşağıdakılar diqqət çəkir:

• Fiziki inkişaf prosesinin zirvəsi.
• Fərd dünyanı özü və gələcək üçün nə istədiyi barədə daha aydın bir vizyonla yaşamağa başlayır.
• Bir çox hallarda, fərd öz gəlirlərini yaratmağa və yetkin həyatının təməlini qoymağa başladığı üçün bu, azadlıq mərhələsidir.

Yetkinlik (25 ilə 60 yaş arası)

Bu, insan inkişafının ən uzun mərhələsidir və hər bir insanın yaşına və mərhələsinə görə müxtəlif fiziki, emosional və psixoloji dəyişiklikləri əhatə edir. Öz növbəsində üç təsnifə malikdir:

Gənc yetkinlik (25-40 yaş)

Prinsipcə, yetkinlik ən böyük canlılıq və fəaliyyət dövrüdür. Bəzi görkəmli xüsusiyyətlər bunlardır:

• Bu, ən yüksək məhsuldarlıq mərhələsidir, çünki ali təhsilin və peşə inkişafının başa çatması ilə üst-üstə düşür.
• Həm də, ideal olaraq, nəslin gətirildiyi mərhələdir, çünki insanlar reproduktiv qabiliyyətlərinin və bu prosesin nəzərdə tutduğu dəyişikliklərlə qarşılaşmaq üçün lazım olan emosional yetkinliyin dolğunluğundadırlar.

Orta yetkinlik (40 ilə 50 yaş arası)

40 yaşından etibarən qadınlarda menopoz və kişilərdə andropoz üçün xarakterik dəyişikliklər başlayır:

• Hormonal dalğalanmalar
• Duygusal dəyişikliklər
• Çəkidə və boyda dəyişiklik
• Cinsi istək azaldı
• Boz saç və incə xəttlərin görünüşü
• Sümük və əzələ kütləsinin itkisi.

Gec yetkinlik (50 ilə 60 yaş arası)

Əvvəlki mərhələlərdə başlayan fiziki dəyişikliklərin intensivləşməsinə əlavə olaraq, gec yetkinlik sosial dinamika üzərində təsir göstərən bir sıra həyati dəyişikliklərlə xarakterizə olunur:

• Bir çox hallarda valideynlər üçün yalnızlıq dövrünün başlanğıcını nəzərdə tutan uşaqların azad edilməsi.
• Bu təqaüd mərhələsi və prioritetlərin yenidən düşünülməsi mərhələsidir, buna görə bacarıq, istedad, hobbi və sosial əlaqələr bu dövrdə xüsusi əhəmiyyət kəsb edir.
• Hər iki cinsdə də cinsi istək azalmışdır.
• Qadınlarda vajinal yağlama problemləri və kişilərdə erektil disfunksiya.

Yaşlılar (60 yaş və yuxarı)

Üçüncü yaş da adlandırılan qocalıq, insan inkişafının son mərhələsidir və xarakterizə olunur

• Fiziki və idrak qabiliyyətlərinin tədricən pisləşməsi.
• Ya xəstəliklərin meydana çıxması və ya təkamülü nəticəsində, ya da digər yaşıdlarının ölümü ilə əlaqəli sosial dairənin azalması səbəbindən sosial təcrid meyli.
• Yaşlanma prosesinin sürətlənməsi (dəri elastikliyini itirir, qırışlar dərinləşir, saç tökülməyə başlayır).
• Sümük və əzələ kütləsinin itkisinin sürətlənməsi.
• Görmə və eşitmə azaldı.

Bununla birlikdə, həyat keyfiyyəti və əvvəlki həyati mərhələlərdə əldə edilmiş sağlamlıq vərdişləri kimi amillər bu mərhələni müsbət təsir edə bilər. Fiziki və emosional baxımdan sağlam bir yetkin yaşla daha yaxşı bir perspektivlə qarşılaşacaq, buna görə də bunu etmək üçün şərait və vərdişləri vaxtında yaratmaq vacibdir.

Insan inkişafının əsasları

(+994 12) 493 30 77

• Fəlsəfə
• Tarix
• Azərbaycan tarixi
• Sosiologiya
• Etnoqrafiya
• İqtisadiyyat
• Dövlət və hüquq
• Siyasət. Siyasi elmlər
• Elm və təhsil

• Mədəniyyət
• Kitabxana işi
• Psixologiya
• Dilçilik
• Ədəbiyyatşünaslıq
• Folklor
• Bədii ədəbiyyat
• İncəsənət
• Kütləvi informasiya vasitələri

Davamlı insan inkişafının əsasları

Abunə

Lokal şəbəkədə oxucuların istifadəsinə “Rusiya Federasiyasının Qanunvericilik Bazası” təqdim olunur.

Lokal şəbəkədə oxucuların istifadəsinə bütün elm sahələri üzrə 5 000 e-kitabdan ibarət elektron kitabxana – Elektron Kitabxana Sistemi İPR Books təqdim olunur.

Polpred.com Medianin İcmalı. Hər gün minlərlə xəbərlər, Rus dilində tam mətn, son 15 ilin informasiya agentliklərinin və işgüzar nəşrlərin ən yaxşı milyon mövzusu.

Bannerlər

Əlaqə

Ünvan: AZ1005, Azərbaycan Respublikası, Bakı şəhəri,
Nizami küçəsi 58

Tel.: (+99412) 596-26-13

İş vaxtı:
Bazar ertəsi – Cumə: 9:00-18:00
Fasilə: 13:00-14:00
İstirahət günləri: Şənbə, Bazar

Copyright © 2013 Prezident Kitabxanası. Bütün hüquqlar qorunur.
Məlumatlardan istifadə zamanı istinad vacibdir.