Vicuña (heyvan): xüsusiyyətləri, anatomiyası və fiziologiyası

ƏliyevƏ.H., ƏliyevaF.Ə., MədətovaV.M. İnsanvəheyvanfiziologiyası ( bakalavrhazırlığıüçündərslik ). Bakı, «Bakı Universiteti» nəşriyyatı, 2008, 600 s.

Insan ve heyvan fiziologiyası 2-ci hiis

Redaktorlar: ADPU-nın insan və heyvan fiziologiyası kafedrasının

müdiri, b.e.d., prof. Ə.N.Fərəcov

AMEA-nın A.Qarayev adına Fiziologiya İnstitutunun böyük elmi işçisi,b.e.n. Ş.M.Hacıyev

Rəyçilər: Rusiya EA-nın üzvü, Beynəlxalq Noosfer Akademii­yasının həqiqi üzvü, b.e.d., prof. M.S.Babayev

AMEA-nın A.Qarayev adına Fiziologiya İnstitutunun analizatorların müqayisəli və yaş fiziologiyası laboratoriyasının rəhbəri, b.e.n. A.Q.Qazıyev

Gəncə Dövlət Universitetinin biologiya fakültəsinin dekanı, anatomiya, fiziologiya, zoologiya kafedrasının dosenti A.M.Rüstəmov

ƏliyevƏ.H., ƏliyevaF.Ə., MədətovaV.M. İnsanvəheyvanfiziologiyası ( bakalavrhazırlığıüçündərslik ). Bakı, «Bakı Universiteti» nəşriyyatı, 2008, 600 s.

Dərslikdə insan və heyvan fiziologiyasının aşağıda adları verilmiş əsas bölmələrinə aid müasir məlumatlar verilmişdir.

Bakalavr pilləsində oxuyan tələbələr üçün biologiyanın əsas bölmələrindən biri hesab edilən «İnsan və heyvan fiziologiyası» üzrə nəzərdə tutulan mühazirə materialları ikicildlik dərslik kimi təqdim edilir. Dərsliyin ikinci hissəsində fiziolo­giya sahəsində son nailiyyətlər Avropa standartları nəzərə alınmaqla qan, ürək-damar, qan dövranı, tənəffüs, həzm, sidik-ifrazat, maddələr və enerji mübadiləsi, bədən temperaturu və tənzimi, əməyin fiziologiyası, ekoloji fiziologiya, qocalıq və qocalma, ali sinir fəaliyyəti bəhsləri və fizioloji göstərici, termin göstəricisi, müəllif arayışı, kafedranın tanınmış alimləri, terminlər lüğəti, testlər verilmişdir.

Dərsliyin əsas üstün cəhəti odur ki, ayrı-ayrı fəsillərdə orqanizmin orqan və toxumalarının fəaliyyət mexanizminin Avropa təhsil standartlarına uyğun şəkildə izah edilməsi və əvvəlki dərsliklərdən fərqli olaraq burada hüceyrə fiziologiyası (birinci kitabda), əmək və ekoloji fiziologiya, qocalma və qocalıq, bioloji qocalma haqqında ilk dəfə məlumat verilməsidir.

Proqrama uyğun yazılmış dərslik dövlət universitetlərinin bakalavr pilləsində təhsil alan tələbələri, eləcə də fizioloq magistrantlar, nəzəri və təcrübi biolo­giyanın müxtəlif sahələrində çalışan bioloqlar üçün faydalı ola bilər.

Ó «BakıUniversiteti» nəşriyyatı, 2008

Vicuña (heyvan): xüsusiyyətləri, anatomiyası və fiziologiyası

Müəyyən ölkələrin tarixinə daxil olan bir çox heyvan var. Və bir çox Cənubi Amerikada bu, şübhəsiz ki, vicuñadır. Dünyanın ən kiçik kələmi yalnız bioloji baxımdan deyil, həm də tarixi aktuallığı ilə unikaldır..

İnkalar, yunlarını (texniki cəhətdən yalnız qoyunlardan olsa da, bundan sonra lif adlandıracağıq) istifadə edərək krallarının paltarlarını hazırlayırdılar, çünki istiliyi qoruyan inanılmaz dərəcədə incə bir parça hazırlanırdı. Əslində müqəddəs bir heyvan sayılırdı.

Problem ondadır ki, Avropalı insanın qitəyə gəlişi ilə ovçuluq başladı. Vicunya, milyonerlər üçün palto hazırlamaq üçün ovlanacaq padşahları soyunmağı dayandırdı. Bütün bunlar, 60 -cı illərin sonunda Cənubi Amerikada 5000 ilə 10.000 arasında nüsxənin qaldığını göstərirdi.

Xoşbəxtlikdən, bir bərpa planı başladıldı və bu gündən etibarən təxmin edilir bu heyrətamiz heyvanın əhalisi artıq 450.000 nümunədən çoxdur (və artır). Onların yunun niyə bu qədər bahalı olduğunu bilmək istəyirsiniz? Yüksəkliklərdə yaşamaq üçün hansı uyğunlaşmalara malikdir? Hansı morfoloji xüsusiyyətlərə malikdir? Necə qidalanır? Qalın, çünki bugünkü məqaləmizdə bu heyrətamiz heyvanın bütün xüsusiyyətlərini tamamilə təsvir edəcəyik.

• Oxumağı məsləhət görürük: “Ən heyrətamiz 6 səhra heyvanı”

Vicunya nədir?

Vicuña, elmi bir adla Vicugna vicugna, kamelid ailəsindən (tam olaraq dəvə və dromedarilərlə eyni ailədən) və Lamini tayfasından olan bir heyvandır, lama, guanako və alpakanın yaratdığı bu kələmlər içərisində bir qrupdur (vicuñanın evlənməsindən gəlir) , bir çox xüsusiyyətləri paylaşdığı və Cənubi Amerika kələmləri qrupunu təşkil etdiyi üç növ.

Adından da göründüyü kimi, Yalnız Cənubi Amerikada, daha konkret olaraq And dağları olaraq bilinən bölgədə rast gəlinir, Sakit Okeanla təmasda olan Peru, Boliviya, Argentina, Çili və Ekvador bölgələrini əhatə edən dəniz səviyyəsindən ortalama 3800 metr yüksəklikdə olan geniş bir düzənlik və ya yayla.

Bu səbəbdən vicuña, Peruda ən çox nümunə olan bu dörd ölkədə endemikdir. Necə olursa olsun, bu həddindən artıq şəraitə uyğunlaşdırılması lazım olan bir kəmərdir, çünki nəhəng yüksəklik oksigenin az olması, çoxlu soyuqluq, az rütubət və temperaturda böyük dəyişikliklər deməkdir, çünki bu 30 yaşdan başlaya bilər. Gündüz ° C, gecə -5 ° C.

Vəhşi bir heyvandır və bütün kəmərlər arasında ən kiçiyi. Dromedarilərin çəkisi 1000 kq -a çata bilsə də, vicunya ümumiyyətlə 35-65 kq arasında olur. Ancaq, gördüyümüz kimi, şərtlərə tab gətirməyə imkan verən bu kiçik ölçüdür.

Ancaq vicunya bir şeylə məşhurdursa, bu, “Andların qızılı” kimi tanınan şeyin daşıyıcısı olmasıdır və bunun səbəbi, lifinin (yun olacağını, ancaq daha əvvəl demişik ki, texniki cəhətdən yalnız qoyun) dünyanın ən bahalıdır. Bir kilo vicunya saçının qiyməti 400 dollardır.

Niyə dünyanın ən bahalı yunu var?

Vicunya lifi dünyanın ən yaxşısıdır. Moda dünyasında isə nə qədər incə olsa, bir o qədər bahadır. Və haqqında danışırıq yalnız 12-14 mikron qalınlığında olan liflər diametrdə (metrin milyonda biri).

Həddindən artıq zərifliklərinə baxmayaraq, havanın mükəmməl izolyasiyasına və istilik təmin etməsinə imkan verərək bir -biri ilə asanlıqla bağlanırlar. Bu mülk, şübhəsiz ki, And dağlıq bölgələrində yaşadıqları istilik dəyişikliklərinə qarşı durmaq üçün təkamül strategiyasıdır.

Ancaq təbii ki, insanlar qədim zamanlardan bəri dəyərini bilmişlər. Daha əvvəl dediyimiz kimi, İnkalar vicunyaları müqəddəs heyvanlar hesab edirdilər və hər üç ildən bir bu heyvanları tutduqları, qırxdıqları və yedikləri bir mərasimi qeyd edirdilər ki, bu da onlar üçün hörmət əlaməti idi.

Onun lifi əhalini doyurmaq üçün royalti və ət üçün paltar hazırlamaq üçün istifadə olunurdu. Əhəmiyyətinin fərqində olan İnkalar, vicunya icmalarını heç vaxt təhlükəyə atmadılar, ancaq İspanların gəlişi ilə bu vəziyyət kökündən dəyişdi.

Çox dəyərli “yunu” Avropaya gətirmək üçün vicuniyanı yox olmaq astanasına qoyan brakonyerlik başladı və bütün qitədə 5000 ilə 10.000 arasında nümunə var idi. Xoşbəxtlikdən, 1969 -cu ildə başlayan bir qoruma planı, bu gün 450.000 -dən çox olan əhalisini artırmağa imkan verdi.

Vicunya, qanunla qorunan bir növdür və onun kəsilməsi mükəmməl tənzimlənir. Ovçuluq, hər hansı bir formada, 5 ilə qədər həbs cəzası ilə cəzalandırılan bir cinayətdir. Buna görə də satılan hər şey heç bir heyvanın ölümü ilə əlaqəli deyil.

Ancaq nəzərə alınmalıdır ki, vicunya, qorunmaqla yanaşı, hər üç ildən bir 200 qramdan çox “yun” istehsal edir və belə qısa və incə tüklərə sahib olan iplikçiliyin edilməsi olduqca çətindir.

Amma incəliyi, istiliyi, müqaviməti və rənginə görə bütün dünyada tələbat yüksəkdir. Bəs qıt bir məhsula yüksək tələbat varsa? Tam olaraq onların qiymətləri göyə qalxır. Vicuña lifinin, kələmdən “yun” istehsalının yalnız 0,006% -ni təşkil etdiyini nəzərə alsaq, hər il təxminən 4000 kq ixrac olunur.

Buna görə hər kilo vicunya “yun” çox bahadır. Təxminən 400 avro. Ancaq insanlar lif almırlar, ancaq paltar istəyirlər, buna görə qiymət qaldırılmalıdır. Vicuña lifli ceketin qiyməti təxminən 20 min dollar, ondan hazırlanan kostyumun qiyməti isə 31 min dollardan çox ola bilər.

Ancaq istehsal etdikləri az lif nəzərə alınmaqla bir palto üçün kifayət qədər “yun” olması üçün təxminən 30 vicunya kəsməlisiniz. Eksklüziv ödənişlidir. Və moda baxımından bu heyvanın lifindən daha eksklüziv bir şey yoxdur.

• Oxumağı məsləhət görürük: “Dünyanın ən qiymətli 20 materialı (və qiymətləri)”

Vicuna’nın 15 əsas xüsusiyyəti

Vicunanın nə olduğunu, hansı heyvanlarla əlaqəli olduğunu, harada yaşadığını və lifinin niyə bu qədər müstəsna olduğunu artıq gördük. İndi bu heyrətamiz heyvanın nə olduğunu daha aydın görmək üçün ən əhəmiyyətli fizioloji, ekoloji və anatomik xüsusiyyətlərini görməyin vaxtı gəldi.

1. Dünyanın ən kiçik kəməridir

Bütün kəmərlər arasında vicunya ən kiçikdir. Təxminən 90 santimetr yüksəkliyə malikdirböyük bir hissəsi uzun boyun və təxminən 80 santimetr uzunluğundadır. Yetkinlərin çəkisi ümumiyyətlə 35-65 kq arasındadır.

2. 3800 metrdən yuxarı yüksəkliklərdə yaşayır

Dediyimiz kimi, vicuña, And dağları üçün endemikdir, bu da geniş yayladır. Peru, Boliviya, Çili, Argentina və Ekvador. Daha əvvəl dediyimiz kimi, bu nəhəng yüksəklik, aşağı oksigen, aşağı rütubət və gecə ilə gündüz arasındakı çox açıq termal dəyişikliklərə tab gətirməlidir.

3. Onlar otyeyənlərdir

Vicunas yalnız bitkilərlə qidalanır. Dağlıq ərazilərin bitki örtüyü az olan bölgələr olduğunu nəzərə alaraq, həmişə aşağı bitkilər axtararaq buradan keçirlər.

4. Əhalisi hər il 8% artır

1969 -cu ildə əhalisi 10 min nümunədən az idi. Bu gün qanunla qorunan bir növ olması səbəbiylə 450.000 -dən çox nümunə var və artmağa davam edir. Artıq nəsli kəsilməkdə olan bir növ deyil.

5. Qəhvəyi rəngdədirlər

Vicunaların ağ alt hissələri olan zərif bej-qəhvəyi saçları var. Bütün bunlar yaşadığı ərazinin ərazisini kamuflyaj etmək strategiyasıdır. Əlavə olaraq, incə tükləri (12 ilə 14 mikrometr arasında) bağlar əmələ gətirir suyun və soyuqluğun dəriyə çatmasının qarşısını alırGündüz 30 ° C ilə gecə -5 ° C arasında dəyişən temperatur dəyişikliklərinə tab gətirə bilir.

6. Onun “yunu” dünyanın ən bahalıdır

İncəliyinə (mövcud olan ən yaxşısıdır), istilik qabiliyyətinə, müqavimətinə, zərif görünüşünə, qıtlığına (ildə cəmi 4000 kq istehsal olunur) və yüksək tələbata görə “yun” dünyanın ən bahalıdır. Bir kq 400 dollardan çox ola bilər.

7. Təxminən 20 il yaşayırlar

Təbiətdə onların ömrü təxminən iyirmi ildir.

8. Təxminən 10 nümunədən ibarət icmalar yaradırlar

Vicunalar tək deyil. Bir kişi, bir neçə qadın və nəsildən ibarət təxminən on nümunədən ibarət icmalar və ya ailələr yaradırlar. Əlbəttə ki, özünü “alfa” kimi göstərə bilməyən kişilər sürgünə gedir və tək yaşayırlar. Hər bir cəmiyyətin kişilərinin öz ərazilərini müdafiə etdikləri görülmüşdür digər vicunya qrupları ilə ünsiyyətcil deyillər.

9. Əsirlikdə çoxalmazlar

Vicunas yalnız vəhşi şəkildə çoxalır. Daha nə var, qadınların yalnız bir balası varon bir aylıq hamiləlikdən sonra dünyaya gəlir. Doğuşdan sonra buzov altı ay daha laktasiya keçirir.

10. Hər gün içməli olurlar

Vicunya, məsələn, günlərlə içmədən gedə bilən dəvələrdən fərqli olaraq məcburi içənlər olan gündəlik heyvanlardır. Yəni vikunalar hər gün su içməli olurlar həmişə çaylara və ya göllərə yaxın ərazilərdə tapılırlar.

11. Ürəyi digər heyvanlardan daha böyükdür

Hündürlük havada oksigenin az olması deməkdir. Bu səbəbdən vikunaların daha çox qanı pompalayan və az oksigendən daha yaxşı istifadə edən daha böyük bir ürəyə ehtiyacı var. Vikinalar müşahidə edilmişdir eyni ölçülü və ağırlıqdakı digər heyvanlardan 50% daha böyük bir ürək var.

12. Qırmızı qan hüceyrələriniz oksigen çatışmazlığına uyğunlaşdırılmışdır

Qan səviyyəsində vicunalar oksigen çatışmazlığı ilə də məşğul olurlar. Qırmızı qan hüceyrələriniz oksigenə normaldan daha yüksək bir yaxınlıq inkişaf etdirdi hər nəfəsdə daha çox molekul tutur.

13. Çox sürətlidirlər

Təəccüblüdür ki, vicunya çox sürətli heyvanlardır. Aşağı çəkisi, uzun ayaqları və yüksək ürək tutumu buna imkan verir təxminən 50 km / saat sürətlə qaçın oksigen konsentrasiyasının aşağı olmasına baxmayaraq. Nəzərə alaq ki, insanın əldə etdiyi maksimum sürət 45 km / saatdır və bu rekordu Usain Bolt əldə etmişdir.

• Oxumağı məsləhət görürük: “Dünyanın ən sürətli 20 heyvanı”

14. Onlar vəhşi heyvanlardır

Vikinalar vəhşi heyvanlardır, yəni onları əhliləşdirmək olmaz. Onların “yunlarının” bu qədər eksklüziv olmasının əsas səbəblərindən biri də budur.

15. Cinsi dimorfizm yoxdur

Digər kələm növləri ilə baş verənlərdən fərqli olaraq, praktiki olaraq cinsi dimorfizm yoxdur, yəni kişi və qadın morfoloji cəhətdən eynidir. Aydındır ki, cinsi orqanlarda dəyişikliklər var, ancaq görünüşünə görə onları fərqləndirmək çox çətindir.

İnsan və heyvan fiziologiyası II hissə

Dərslikdə insan və heyvan fiziologiyasının aşağıda adları verilmiş əsas bölmələrinə aid müasir məlumatlar verilmişdir.

Bakalavr pilləsində oxuyan tələbələr üçün biologiyanın əsas bölmələrindən biri hesab edilən «lnsan və heyvan fıziologiyası» üzrə nəzərdə tutulan mühazirə materialları ikicildlik dərslik kimi təqdim edilir. Dərsliyin ikinci hissəsində fiziologiya sahəsində son nailiyyətlər Avropa standartları nəzərə alınmaqla qan, ürək-damar, qan dövranı, tənəffüs, həzm, sidik-ifrazat, maddələr və enerji mübadiləsi, bədən temperaturu və tənzimi, əməyin fiziologiyası, ekoloji fiziologiya, qocalıq və qocalma, ali sinir fəaliyyəti bəhsləri və fizioloji göstərici, termin göstəricisi, müəllif arayışı, kafedranın tanınmış alimləri, terminlər lüğəti, testlər verilmişdir.

Dərsliyin əsas üstün cəhəti odur ki, ayrı-ayrı fəsillərdə orqanizmin orqan və toxumalarının fəaliyyət mexanizminin Avropa təhsil standartlarına uyğun şəkildə izah edilməsi və əvvəlki dərsliklərdən fərqli olaraq burada hüceyrə fiziologiyası (birinci kitabda), əmək və ekoloji fiziologiya, qocalma və qocalıq, bioloji qocalma haqqında ilk dəfə məlumat verilməsidir.

Proqrama uyğun yazılmış dərslik dövlət universitetlərinin bakalavr pilləsində təhsil alan tələbələri, eləcə də fizioloq magistrantlar, nəzəri və təcrübi biologiyanın müxtəlif sahələrində çalışan bioloqlar üçün faydalı ola bilər.

Aşağıdakı düyməyə vuraraq resursu yükləyə bilərsiniz.