İqlim dəyişikliyi insanların psixikasına necə təsir göstərir? Alman nəşri yazır…

11:35 Eldar Sultanov təqaüdə göndərildi

Iqlim dəyişikliyi

17:05 Bakıda gənc oğlan sevdiyi qıza görə özünü binadan atdı

17:03 “Azəriqaz”ın Novruz bayramı ilə bağlı iş rejimi AÇIQLANDI

16:57 Qorxunc xəstəliyə tutulan məşhur filmin ulduzu nələr danışdı?

16:50 130 yaşlı qoca “buynuz” əməliyyatından sonra ÖLDÜ

16:43 “Muğanbank”ın filial müdirinə korrupsiyaya görə cinayət işi AÇILDI

16:39 Rəqqasə Fatimənin maşın vuran köməkçisinin SON DURUMU

16:32 Məmurun oğlu avtomobillə təqaüdçünü əzib öldürdü

16:25 Avropa liqasında püşkatma: “Mançester Yunayted”in rəqibi “Sevilya” oldu

16:23 ABŞ hərbçilərinin intiharları Pentaqonu çaşdırıb

16:16 DİQQƏT! Kofein diabet riskini azaldır

16:13 Toy karvanında TƏHLÜKƏLİ ANLAR: 9 “avtoş” tutuldu

16:11 “Gələcək üçün kodlaşdır” hakatonunun qalibləri mükafatlandırıldı

16:09 Deputatdan HƏYƏCAN TƏBİLİ: “Azərbaycanı yeni devalvasiya gözləyir”

16:06 Azərbaycanda inkassator maşını ata və azyaşlı qızını vurdu: Ölən var

16:02 Səhnədə onun başına gəlməyən qalmadı, “dəlixana”ya düşdü – Aktrisa ilə MÜSAHİBƏ

15:55 Bakı metrosunda ÖLÜM

15:51 Çempionlar Liqasının 1/4 final mərhələsinin püşkü atıldı

15:48 Gəncədə qazinin evi yandı – FOTO

15:41 Zəlzələnin Türkiyəyə vurduğu zərər AÇIQLANDI

15:36 Bu ölkədə təhlükəli xəstəlik yayıldı, ölənlər var

15:34 Zaqatalada itlər güllələnib? – Polis hərəkətə keçdi

15:32 Naxçıvanda daha bir icra başçısı işdən çıxarıldı

15:27 Conni Depp sevənlərə SÜRPRİZ: Əfsanə geri qayıdır.

15:19 Məktəbli özünü güllələdi

15:14 “Azəriqaz” media nümayəndələrinə “Açıq qapı” AKSİYASI KEÇİRDİ

15:11 Bakının məşhur restoranlarının sahibləri CƏRİMƏLƏNDİ

15:06 “Bakcell”dən rəqəmsal yeniliklər!

15:03 Eldar Sultanov Baş Prokurorluqla belə vidalaşdı – FOTO

14:57 Bakıda məhkəmə binasında DAVA: Xəsarət alan var

14:50 Bakıda bazarda cibgirlik edən tutuldu

14:42 “Mançester Siti” dünya çempionu ilə müqaviləni uzatdı

14:35 Güneyli qızın HARAYI: “Belə bayram olar heç?”

14:28 Nazilə Səfərlinin rədd etdiyi hədiyyə – Kimə nə demək istəyir?

14:20 Üzdəki dırnaq izlərini, çapıqları necə aradan qaldırmaq olar?

14:13 “Azərbaycan vətəndaşları monopoliyaya görə 500 milyondan çox ititirlər” – Əli Məsimli

14:06 Bakıda göldə meyit tapıldı

13:58 2023-ün yaz-yay dəbi necə olacaq? – Məşhur modelyer AÇIQLADI

13:55 Avropa Parlamenti öz anti-Azərbaycan “ənənəsinə” sadiqlik nümayiş etdirir

13:51 Bakıda evdən 32 minlik oğurluq edən qardaşlar tutuldu

13:43 Demet və Oğuzhan AYRILDI? – Evi tərk etdi.

13:36 Azərbaycanda daha bir iranpərəst dindar tutuldu

13:28 Bakıda rayon sakinini yaralayan moped sürücüsü tutuldu

13:26 Viyeranı London klubundan qovdular

13:21 Evdən işləmək müdirlərdə “məhsuldarlıq paranoyası” YARADIR

13:13 Naxçıvanda qadını maşın vurub öldürdü

13:06 Tərkibi kükürdlə zəngin olan tərəvəzlər

12:58 Zaqatalada arvadını güllələyən kişi vəkili də öldürəcəkmiş? – YENİ FAKTLAR

12:50 Sabah yağış yağacaq – HAVA PROQNOZU

12:45 Təcavüzkar adlandırılan məşhur aktyorun EVİ SATILIR

12:43 Xətaidə ƏMƏLİYYAT: 52 nəfər saxlanıldı – VİDEO

12:37 Türk Dövlətləri Təşkilatının Ankara görüşü: Dostluq, birlik, həmrəylik.

12:30 Şenol Günəş onu əsas heyətdən QOVDU

12:23 “Optimal Elektronika” məhkəməyə verildi

12:15 Baxmut döyüşlərində 30 mindən çox rusiyalı hərbçi ölüb

12:08 Əfsanəvi Ronaldinyo Türkiyədədir

12:00 Külli miqdarda narkotikin İrandan gətirilməsinin qarşısı alındı – FOTO

11:53 Əməliyyatlarına 3 milyon xərcləyən müğənni bədənini göstərdi – FOTO

11:46 Türkiyədən Bakıya gələn oğlan aeroportda YOXA ÇIXDI

11:38 “Günəşə qovuşmaq istəyirəm mən!” adlı konsert keçirildi

11:35 Eldar Sultanov təqaüdə göndərildi

İqlim dəyişikliyi insanların psixikasına necə təsir göstərir? – Alman nəşri yazır…

«İqlim dəyişməsi təkcə Yerin simasını dəyişmir, həm də insanların psixikasına təsir göstərir: təbii fəlakətlər psixoloji zədələr və qorxu doğurur, istiləri özünəqəsdlərin sayının artması müqayiət edir. Yer kürəsinin hər tərəfini «ekoloji matəm» bürüyür» – deyə, “Die Welt” alman nəşri yazır.

Nyüfaundlend Memorial universitetinin nəzdindəki Labrador İnstitutunun direktoru Eşli Kunsolo eskimosların həyatını intensiv şəkildə öyrənməklə məşğul olub. Qərbi Avstraliya Universitetindən olan Nevill Ellis isə Avstraliya fermerləri arasında ətraflı sorğular aparıb. «

Hər iki alim təccüblə müəyyən ediblər: Labrador və Avstraliyanın coğrafi, iqlim və mədəni müxtəlifliklərinə baxmayaraq, sakinlərin iqlim dəyişikliklərinə reaksiyası çox oxşardır» -deyə, jurnalist Kristian Volf bildirib.

Araşdırmaçılar necə deyərlər, eskimoslarla avstraliyalıları əlaqləndirən «ekoloji matəm»dən bəhs edirlər.

«Ekoloji matəm» – qüssə hissidir, müşahidə olunan və ya gözlənilən təbii itkilərə yönəlik reaksiya qismində yaşanır» – deyə, Nevill Ellis danışır.

«Qüssə – itkilərin qarşısında meydana gələn qorxudan baş verir. Onun oxşar formasını alimlər İsveçin köklü xalqları olan saamlarda qeydə alıblar. Onlar maralçılıqla məşğul olurlar və öz ənənəvi həyat obrazının yox olmasından qorxu hissələri keçirirlər».

İqlim dəyişikləyi mütəlif qabiliyyətli insanların psixikasına zərbə vurur. Artıq çoxdan məlumdur ki, iqlim dəyişdikcə, təbii fəlakətlər daha da dağıdıcı olurlar və insanların psixi sağlamlığına dağıdıcı təsir göstərirlər.

Məsələn, Amerikalı Psixoloqlar Assosiasiyası göstərir ki, «Katrina» fırtınasının təsirinə məruz qalmış insanlar arasında özünəqəsdlərin və suicidal fikirlərin sayı 2 dəfədn çox artıb. Hər 6 nəfərdən birinin vəziyyəti posttravmatik stress pozuntusu kriteriyalarına uyğun gəlir. Məqalədə qeyd olunur ki, zərər çəkmiş bölgələrdən birində yaşayan insanların demək olar, 50 faizində həyəcan və emosional pozuntular, həm də depressiyalar inkişaf edir.

Təkcə təbii fəlakətlər yox, həm də iqlimin istiləşməsi insan psixikasına «yük» təsiri göstərir.

«Getdikcə daha çox araşdırmalar göstərir ki, iqlim dəyişikliyi ilə bağlı baş verən ardıcıl dəyişikliklər bizim də psizi sağlamlığımıza təsr göstərəcək» – deyə, araşdırma müəllifi, psixoloq Süzan Kleyton qeyd edir.

«Qüssə və qorxu hissləri ilə birlikdə, doğma yerlərin getdikcə dəyişməsi fonuda insanları hər şeydən əvvəl, temperaturun artması və ekstremal hava şəraitinin sayının artması narahat edir. İstilər aqressiya və prososial davranışın azalması ilə müşayiət olunur» – deyə, Süzan Kleyton əlavə edir.

Bu, belə izah oluna bilər ki, isti özünənəzarət qabiliyyətini azaldır və neqativ fikirlərn baş qaldırmasına kömək edir. «Bunlara əlavə olaraq, araşdırmalar temperaturun qalxması və özünəqəsdlərin, psixi pozuntularla əlaqədar olaraq, xəsiəxanalarda yerləşmələrin sayı arasında qarşılıqlı əlaqənin olduğunu nümayiş etdirir» – deyə, nəşir yazır.

Massaçuset texnoloji institutundan olan alimlərin araşdırmaları göstərib ki, 25-30 dərəcəlik orta aylıq temperaturun 30 dərəcədən yuxarı temperatura yüksəlməsi sağlamlığın psixi problemlərini 0,5 faiz artırır.

«Mümkündür ki, psixi problemlərin artmasının səbəbi fizioloji stressgen amillərin arması ilə bağlı olsun. Və ya onar dolayısı ilə psixi sağlamlığı korlayır. Belə ki, yüksək tempratur səbəbilə insanlar daha az yatır və idmanla məşğul olurlar. Əlbəttə, bir çox hallarda elm bu məsələləri yalnız indi-indi öyrənməyə başlayır. İqlim dəyişikliyi və onun insan psixikasına təsiri mövzusunda keyfiyyətli araşdırmalar hələ ki, defisit olaraq qalır» – deyə, məqalədə qeyd olunur.

Koblens-Landau Universitetindən olan psixoloq Herhard Rezin fikrincə, pis iqlim şəraitinə malik və təbii resurslardan asılı olan bölgələrdə yaşayan insanlarda iqlim dəyişməsi güclü qorxu və narahatlıq yaradır.

Ancaq Nevill Ellis hesab edir ki, belə hisslər Avropa şəhərlərinin sakinlərində də təkrarlana bilər: «Şəhər sakinləri müəyyən yaşıllıq zonaları, ağaclar və parklarla sıx əlaqədə ola bilərlər. Əgər onlar getdikcə yox olarsa, bu, «ekoloji matəm» hissləri doğurar. Həm də bu hisslər yeniliklər və nəhəng ekosistemin vəziyyətinin pisləşməsi barədəki xəbərlərlə güclənə bilər».

Ellis ümid edir ki, alimlərin həyata keçirlikləri araşdırmalar «ekoloji matəm»in öhdəsindən daha yaxşı gələcək. «Mümkündür ki, bu araşdırmalar insaları həm də təbiətdə sevdiklərini və qiymətləndirdiklərini qoruyub saxlamaq istiqamətindəki çalışmalara ruhlandırsın» – deyə, «Die Welt» çağırış edir.

Hazırladı: Mİrzə AĞ