İqtisadiyyat/İqtisadi metodologiya

Ədəbiyyatlara istinad qaydaları

MÜƏLLİFLƏR ÜÇÜN QAYDALAR

“İqtisadi Artım və İctimai Rifah” jurnalında (Journal of Economic Growth and Social Welfare) yeni elmi məqalələr, elmi informasiyalar, aktual tənqidi rəylər və tematik araşdırmalar nəşr olunur. Əlyazmanın məzmunu və yazılışı üçün yalnız müəlliflər cavabdehlik daşıyırlar. Əlyazmanın məzmunu yeni olmalı, jurnalın qaydalarına uyğun tərtib olunmalıdır. Məqalələr azərbaycan, ingilis, rus və türk dillərində nəşr olunur. Əlyazmaların qəbulu prosesində yarana biləcək problemlərin qarşısını almaq üçün əlyazmalar qrammatik və dil baxımından düzgün tərtib olunmalıdır.

Jurnal ildə 4 dəfə (rüblük) nəşr olunur.

Əlyazmanın redaksiyaya təqdim olunması

Əlyazmalar elektron formada jurnalın redaksiyasının elektron poçtuna göndərilməlidir. Əlyazma mükəmməl redaktə edilmiş halda təqdim edilməlidir. Məqalələrin tərtibatı qaydalarına cavab verməyən əlyazmalar qəbul edilmir.

Müəlliflər əlyazmanı Müəlliflərin Bəyannaməsi ( elektron formada doldurulub çap edildikdən sonra imzalanmış və scan edilmiş formada ) ilə birlikdə elektron formada təqdim etməlidirlər (jurnalın elektron poçtuna göndərilməlidir).

Müəlliflər əlyazmanın (həmçinin onun yenidən işlənmiş variantları və rəyçilərə göndərilən qoşma məktubun) anonimliyinin saxlanması üçün tam məsuliyyət daşıyırlar.

Məqalənin əlyazmasında onun müəllif(lər)ini tanıdan hər hansı bir məlumat olmamalıdır. Özünüzə hər hansı bir istinad etməkdən çəkinin və ya bunu minimuma endirməyə çalışın. Əgər öz işinizə istinad etmisinizsə, öz əsərlərinizə üçüncü şəxsdə istinad etdiyinizdən əmin olun; məsələn, “Biz müəyyən etmişik ki,… (Məmmədli və Quliyev, 2012)” ifadəsinin yerinə, “Məmmədli və Quliyev (2012) müəyyən etmişdir ki,…” yazılmalıdır.

Əlyazmalara rəy verilməsi və dərci qaydaları

Baş redaktor tərəfindən qiymətləndirmə – Baş redaktor əlyazmanın jurnal üçün uyğun, kifayət qədər yeni (orjinal) və maraqlı olub-olmadığını yoxlayır. Əgər bunlar yoxdursa, əlyazmaya baxılmasından imtina edilə bilər.

Redaksiyaya daxil olan məqalələr Redaksiya Heyəti tərəfindən nəzərdən keçirilir. Jurnala təqdim edilən əlyazmalara rəylərin verilməsində qarşılıqlı gizlilik prinsipi tətbiq olunur ki, bu da müəlliflərin və rəyçilərin rəyvermə prosesi zamanı bir-birlərinə anonim olması deməkdir. Jurnalın tələblərinə cavab verən məqalələr Redaksiya Heyəti tərəfindən ən azı 2 gizli rəyə göndərilir. Rəylər daha sonra qəbul (dəyişiklik olmadan, kiçik düzəlişlər, əhəmiyyətli düzəlişlər) və ya imtina edilmək tövsiyəsi ilə jurnala təqdim olunur. Baş redaktor ümumi qərar qəbul etməzdən əvvəl verilmiş rəyləri nəzərdən keçirir. Rəylər bir-birindən əhəmiyyətli şəkildə fərqlənirsə (və ya biri müsbət, digəri mənfi olarsa), redaktor əlyazmanı üçüncü rəyçiyə göndərə və ya rəyləri nəzərdən keçirərək son qərarı verə bilər. Redaktor rəyləri, məqalənin elmi əhəmiyyətini və Redaksiya Heyəti üzvlərinin tövsiyələrini nəzərə alaraq məqalələrin dərcinə dair qərar qəbul edir. Rəyçilərin adları məxfi qalır və rəylər beş il arxivdə saxlanılır.

Rəyçilərin rəyi yekunda aşağıdakı kimi formalaşır:

– Məqalə çapa qəbul edilsin;

– Məqalə kiçik düzəlişlər tələb edir;

– Məqalə əhəmiyyətli düzəlişlər tələb edir;

– Məqalənin çapından imtina edilsin.

Redaksiya heyəti məqalənin müəllifi ilə yalnız e-mail vasitəsilə əlaqə saxlayır. Müəllif məqalə haqqında Redaksiya Heyətinin qərarını e-mail vasitəsi ilə alır.

MƏQALƏNİN STRUKTURU VƏ FORMATI

– Məqalələrin həcmi xülasələr və ədəbiyyat siyahısı da daxil olmaqla 7000 sözdən çox olmamalıdır. Ən çox üstünlük verilən orta həcm isə 3000-4000 sözdür (təxminən 8-12 səhifə). Məqalənin adının qısa və informativ olması (100 hərfi və ya 12 sözü keçməməsi) tövsiyə olunur;

– Məqalənin olduğu faylın adı müəllifin (əgər bir neçə müəllif olarsa, yazışma aparan müəllifin) soyadını özündə əks etdirməlidir (məsələn, Həsənli.doc);

– Əlyazmanın mətni dəqiq strukturlaşdırılmalı, bir sətir buraxılmaq və yeni sətirdən başlamaqla, ardıcıllıqla “Müəllifin soyadı, adı və atasının adı”, “Müəllifin elmi dərəcəsi”, “Müəllifin işlədiyi təşkilatın adı və ünvanı”, “Müəllifin vəzifəsi”, “Yazışmanı aparan müəllifin elektron poçt ünvanı və telefon nömrəsi”, “Orcid kodu”, “Məqalənin adı”, “Xülasə”, “Açar sözlər”, “JEL”, “UOT”, “Giriş”, “Əsas mətn”, “Son nəticə”, “Ədəbiyyat siyahısı” və xarici dillərdə Xülasə və Açar sözlər – “Аннотация”, “Ключевые слова” və “Abstract”, “Key words” strukturunda tərtib edilməlidir;

– Əgər əlyazmanın bir neçə müəllifi varsa, yalnız redaksiya ilə yazışma aparan müəllifin e-mail ünvanı göstərilməlidir. Üç və daha çox müəllifi olan əlyazmada ən azı iki müəllifin Orcid (azərbaycanca “orkid” oxunur) kodu göstərilməlidir. ORCID elmi məqalə müəllifinin unikal kodu hesab olunur. ORCID ID kodunu əldə etmək üçün sadəcə olaraq onun rəsmi səhifəsində ( https://orcid.org/register ) qeydiyyatdan keçmək tələb olunur. ORCID kodundakı informasiyanı hər kəsin (həm də jurnalın) əldə edə bilməsi üçün “Everyone” və ya “Публичный доступ» bölməsini seçməlisiniz.

Xülasə

Xülasə elmi məqalənin məqsədi, metodu və nəticələrini qısa şəkildə ifadə etməlidir (200 sözdən çox olmamaq şərtilə). Onun mətni elmi və qrammatik baxımdan ciddi redaktə edilməli, burada tədqiqatın məqsədi, metodologiyası, nəticələri, məhdudiyyətləri, praktiki əhəmiyyəti, orijinallığı və elmi yeniliyi öz əksini tapmalıdır. Xülasədə məqalənin bütün əsas faktları təsvir edilməli və əsas ədədi məlumatlar (statistik qiymətləndirmələr daxil olmaqla) göstərilməlidir. Xülasə azərbaycan, rus və ingilis dillində yazılmalı, əvvəlcə ardıcıl olaraq müəllif(lər)in soyadı, adı, atasının adı, elmi dərəcəsi, işlədiyi qurumun adı, vəzifəsi və məqalənin başlığı göstərilməlidir.

İndeks və açar sözlər

Məqalənin elmi istiqamətləri JEL (Journal of Economic Literature – azərbaycanca “İqtisadi Ədəbiyyat Jurnalı”) və UOT (Universal Onluq Təsnifat) təsnifat kodları vasitəsilə göstərilməlidir. JEL və UOT kodları Açar sözlərdən (5-10 söz) sonra verilir.

JEL və UOT kodlarını aşağıdakı veb ünvanlardan müəyyən edə bilərsiniz:

Giriş

Girişdə tədqiq edilən sahədə tədqiqatların indiki vəziyyəti haqqında məlumat verilməli, seçilmiş ədəbiyyat mənbələrinə istinadlar edilməlidir. Burada tədqiqat qısa şəkildə əsaslandırılır, problemin araşdırılacaq məsələləri və ya yoxlanılacaq hipotezlər (ehtimallar, fərziyyələr) aydın şəkildə müəyyən edilir və məqsəd(lər) göstərilir.

Əsas mətn

Ümumiyyətlə, empirik tədqiqatları əks etdirən elmi məqalələrə Ədəbiyyatların təhlili, Metodologiya, Nəticələr, Müzakirə və Son nəticə bölmələri daxil edilməlidir (lakin bununla məhdudlaşdırılmır və əlavə bölmələr də ola bilər).

Material və metodlar

Yalnız yeni olduğu təqdirdə bütün metodologiya təsvir edilməlidir; digər hallarda metodun müəllifini göstərmək və xüsusi fərqləri qeyd etmək kifayətdir. Məqalədə istifadə olunan rəqəmlər dəqiq ifadə olunmalı və mənbələri ədəbiyyat siyahısında verilməlidir. Statistik işlənmə üsulları, həmçinin istifadə olunan proqram təminatı sadalanmalıdır. Statistik təhlil metodları və modelləri göstərilməli, kifayət qədər statistik məlumatlar verilməlidir.

Müzakirə

Müəllif alınan nəticələrə münasibət bildirməli, onları şərh etməlidir. Məlumatlar, rəqəmlər və faktlar təhlil edilməli, nəşr edilmiş digər müvafiq nəticələrlə müqayisə edilməli, fərqli cəhətləri göstərilməlidir. Müzakirə bölməsində nəticələrin əhəmiyyəti araşdırılmalı, onlar təkrarlanmamalıdır. Burada dərc edilmiş ədəbiyyatlara istinadlardan və onların müzakirəsindən çəkinmək lazımdır.

Son nəticə

Son nəticədə məqalənin əsas müddəaları ümumiləşdirilir və onun müvafiq tədqiqat sahəsinə gətirdiyi elmi yenilik, tədqiqatın əhəmiyyəti göstərilir.

ƏLYAZMANIN TƏRTİB EDİLMƏ QAYDALARI

Əlyazmanın mətni Microsoft Office Word proqramında A4 formatda, Times New Roman – 12 şriftində (qara rəngdə), abzas – 1.25 sm, 1 intervalda yığılmalı, səhifələrin bütün kənarlarında 2 sm boş sahə buraxılmalıdır.

Əlyazmanın başlığı böyük hərflərlə (ən çox 10-12 sözdən ibarət), yarımbaşlıqları isə yalnız ilk hərfi böyük olmaqla, qalın hərflərlə yazılmalıdır. Başlıq və yarımbaşlıqlardan, cədvəl və şəkillərdən əvvəl və sonra bir sətir ara boşluğu buraxılmalıdır. Səhifələr ardıcıl olaraq aşağıda və ortadan nömrələn­məlidir.

Cədvəl və şəkillərin adı olmalı və ad cədvəllər üçün cədvəlin üstündə sol küncdə, şəkillər üçün şəklin altında sol küncdə yerləşdirilərək, ərəb rəqəmlərilə ardıcıl nömrələnməli, müvafiq olaraq “cədvəl” və “şəkil” sözündən sonra yazılmalıdır. Cədvəl və şəkillərin başlıqları ilk hərfləri böyük olmaqla qalın şriftlə yazılmalıdır. Cədvəlin sətir və sütunlarının adları qısa olmalı, ölçü vahidləri mötərizədə göstərilməlidir.

Şəkillər elektron formatda “jpg”, “tif” tipində CMYK rəng rejimində, 300 dpi-dən az olmayan ölçüdə, qrafik illüstrasiyalar Word Excell, Adobe İllustrator, Photoshop, CorelDRAW VƏ PowerPoint proqramlarından birində təqdim edilməlidir.

Cədvəl, şəkil, diaqram və s. biri-birini təkrarlamamalı, göstəricilər Beynəlxalq vahidlər sistemində (BS) verilməlidirlər. Əlyazmada bir cədvəl, bir şəkil və s. verildikdə, onlar da nömrələnməli, “Cədvəl”, “Şəkil” və s. yazılmalıdır. Əlyazmada istifadə olunan düsturlarda rast gəlinən simvolların və ədədi əmsallarının kəmiyyəti və izahı, onların düsturdakı yerləşmə ardıcıllığı nəzərə alınaraq, bilavasitə düsturun aşağısında verilir. Düstur sağ tərəfdən mötərizə daxilində nömrələnməli, hər bir sim­vo­­lun və ədədi əmsalın qiyməti yeni sətirdə yerləşdirilməli və izahatın birinci sətri “burada” sözü ilə yazılmalıdır.

Tənliklər və düsturlar mətndən boş sətirlər vasitəsilə ayrılmalıdır. Hər düsturun yuxarı və aşağı hissəsində bir boş sətir olmalıdır.

Məqalənin mətnində sözlər, ümumi qəbul edilmiş bir neçə ixtisarlar və çox işlənən akronimlər (və s., məs., ABŞ, BMT) istisna olmaqla, tam açıq verilməlidir.

ƏDƏBİYYAT SİYAHISI VƏ İSTİNADLAR

Ədəbiyyat siyahısının tərtib edilməsi

Ədəbiyyat siyahısının hazırlanması və istinad edilmə qaydaları APA üslubunda olmalıdır. Siyahıda ən azı on elmi ədəbiyyat göstərilməlidir. Yalnız əlyazmada istinad edilmiş elmi məqalələrin ədəbiyyat siyahısına daxil edilməsi tövsiyə olunur. İqtisadi Artım və İctimai Rifah jurnalında nəşr edilmiş məqalələrin ən çox ikisi Ədəbiyyat siyahısına daxil edilə bilər. İstifadə edilmiş bütün mənbələr Ədəbiyyat siyahısında əlifba sırası ilə verilməlidir.

Elmi ədəbiyyat mənbələri müəllif(lər)in soyadı, ad(lar)ının ilk hərf(lər)i, nəşr ili, mənbənin adı, cildi (çoxcildli əsərlər üçün sayı), nəşr yeri, nəşriyyatın adı və səhifələrin sayı göstərilməklə verilməlidir.

Mətndə istinad olunan bütün mənbələr “Ədəbiyyat siyahısı” hissəsində aşağıdakı nümunələrdə verilən qaydada göstərilir:

1. Bir və ya bir neçə müəllifi olan kitablar:

Müzəffərli N. (2014). İqtisadiyyatın sosialyönlüyü sağçı və solçu sistemlər­də. Bakı: “Şərq-Qərb” Nəşriyyat evi.

Musayev A.F., Qəhrəmanov A.Q. (2011). Ekonometrikaya giriş. Bakı: Çaşı­oğ­­lu, 173 səh.

2. Dörddən çox müəllifi olan kitablar:

Məmmədov F.Ə. və başqaları (2011). Vergitutmanın nəzəri və metodoloji əsas­ları. Bakı: Ozan, 416 s.

3. Toplulardakı məqalələr (konfrans, simpozium və digər):

Hüseynli M.S. (2010). Azərbaycanda fiskal siyasətin bəzi məsələləri. Azərbaycan iqtisadiyyatının aktual problemləri mövzusunda respublika elmi-praktiki konfransının materialları (s.216-221). Bakı: “Şərq-Qərb”.

Əgər konfrans, simpozium və digər materiallardakı məqalə veb səhifədən əldə edilmişdirsə:

Əliyev S.N. (2009, mart). Azərbaycan sənayesinin innovasiyalı inkişaf perspektivləri. İqtisadi inkişafda innovasiya problemləri mövzusunda beynəlxalq elmi konfransın materialları. http://actualecon.sd.u7/3/Aliyev24/pdf .

4. Jurnal məqalələri: Həsənli S.A., Quliyev A.K. (2018). Azərbaycanda maliy­­­­yə baza­­­rı­­nın inkişaf xüsusiyyətləri. İqtisadiyyat və audit, 2, 83-87.

5. Elektron jurnal məqalələri, məlumat bazalarına istinadlar tarix göstərilmək şərtilə (doi kodu olanlarda tarix göstərilmir) tam ünvan (link) şəklində olmalıdır:

İsmayılov M.Ə. (2018). Aqrar münasibətlərin sosial aspektləri. Aqrar iqtisadiyyat, 4, 131–137. https://doi.org/10.1093/ai/576 ;

Quluzadə A.R. (2014) Azərbaycanın xarici ticarətinin əsas xüsusiyyətləri. İqtisadi inteqrasiya, 3, 28-34. http://integ.ab.ed/43/34/pdf_file/0110. 8noyabr 2019-cu ildə əldə edilmişdir.

Ədəbiyyatlara istinad qaydaları

Mətndə istinadlar aşağıdakı qaydada olmalıdır:

Məmmədov və b. (2011)

(Musayev və Qəhrəmanov, 2011, s.38)

(Əliyev, 2009, s.10)

Hüseynli (2010, s.38); Quluzadə (2014, s.93)

Həsənli və Quliyev (2018, s.17) göstərirlər ki, kapitalın hərəkətliliyinin aşağı olması daxili investisiyaların daxili yığımlar hesabına maliyyələşdirilməsinə səbəb olur.

Kapitalın hərəkətliliyinin aşağı olmasının daxili investisiyaların daxili yığımlar hesabına maliyyələşdirilməsinə səbəb olması müəyyən edilmişdir (Həsənli və Quliyev, 2018, s.17).

Elmi əsərin müəlliflərinin sayı üç və daha çox olarsa, mətndəki istinadlarda “birinci müəllifin soyadı və başqaları” yazılmalıdır. Məsələn, Nadirov və b. (2003).

Əgər müəllifin eyni ildə nəşr olunmuş birdən çox əsərinə istinad edilirsə, onlar ədəbiyyat siyahısı və istinadlarda “nəşr ili, a; nəşr ili, b; nəşr ili, c” kimi göstərilməlidir. Məsələn:

Digər mənbələri (statistik toplular, qanunvericilik aktları, dövlət proqramları, hesabatlar, internet-nəşrlər və s.) ədəbiyyat siyahısında göstərmək və onlara istinadlar vermək üçün onların adından əlverişli abbreviaturalar yaratmaq lazımdır.

Məsələn, “Azərbaycanın sənayesi. Azərbaycan Respublikası Dövlət Statistika Komitəsi. Bakı: Səda, Statistik məcmuə, 2015, 344 s.” məcmuəsini Ədəbiyyat Siyahısında ”ARDSK AS (2015). Azərbaycanın sənayesi. Statistik məcmuə. Azərbaycan Respublikası Dövlət Statistika Komitəsi. Bakı: Səda, 344 s.”, uyğun olaraq “Azərbaycanın Statistik Göstəriciləri 2015” statisitik məcmuəsini “ARDSK ASG (2015). ” kimi göstərmək lazımdır və yaxud “İllik Hesabat 2017. Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Fondu” “ARDNF (2017). İllik Hesabat. Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Fondu” kimi yazılmalıdır.

Mətndə belə mənbələrə istinadlar aşağıdakı qaydada olmalıdır:

ARDSK ASG (2015) və ya ARDNF (2017, s.18).

ETİK NORMALAR

Müəlliflər “İqtisadi Artım və İctimai Rifah” jurnalının aşağıdakı etik normalarına əməl etməlidirlər:

– Təqdim edilmiş əlyazma yenidir, əvvəllər dərc olunmamışdır və hazırda nəşr olunmaq üçün başqa bir yerdə nəzərdən keçirilmir.

– Müəllif redaksiyaya təqdim olunan əlyazmanın, istifadə olunan materialların, göstəricilərin həqiqiliyinə və tədqiqatın orijinallığına (yeniliyinə) görə tam məsuliyyət daşıyır.

– Başqa müəlliflərin elmi işlərindən istifadə zamanı mütləq elmi mənbələrə istinad olunmalıdır.

– Jurnalda plagiatlıq yolverilməzdir. Müəllif plagiatlığa görə tam məsuliyyət daşıyır və təqdim olunan əlyazmanın plagiat olmaması haqqında yazılı təminat verməlidir (Müəlliflərin Bəyannaməsi).

– Plagiatlıq aşkar edilən əlyazma qəbul edilmir və həmin müəllifin hər hansı məqaləsinin jurnalda dərc edilməsinə qadağa qoyulur (2 il ərzində).

Müəlliflərin bəyannaməsi

Müəlliflərin Bəyannaməsi imzalanmış və skan edilmiş formada əlyazma ilə birlikdə jurnalın elektron poçtuna göndərilməlidir. Bu sənəd elektron formada doldurulub çap edildikdən sonra imzalanmalı və scan edilməlidir. Müəlliflərin Bəyannaməsini buradan yükləyə bilərsiniz – Müəlliflərin bəyannaməsi (yüklə)

İqtisadiyyat/İqtisadi metodologiya

İqtisadi problemlərin ciddi tadqiqində metodologiya məsələsi mühüm əhəmiyyət kəsb edir.
Metodologiya – metodlar haqqında elmdir.
İqtisadi nəzəriyyənin metodologiyası təsərrüfat həyatını, iqtisadi hadisələri öyrənən metodlar haqqında elmdir. O, iqtisadi hadisələrin öyrənilməsinə ümumi yanaşmaya, gerçəkliyin vahid dərkinə, vahid fəlsəfi zəminə malik olmalıdır. Metodologiyanın həll etməli olduğu əsas məsələ: iqtisadi nəzəriyyə bu və ya digər iqtisadi sistemin fəaliyyəti və sonrakı inkişafının əsl işıqlandırılmasına gerçəkliyi elmi dərk etmənin hansı üsulları, yolları ilə nail olur ? Ümumi iqtisadi nəzəriyyənin metodologiyasında bir neçə əsas yanaşmanı göstərmək olar:
1) Subyektivçi (subyektiv idealizm mövqeyindən);
2) Neopozitivist-empirik (neopozitiv emöirizm və skeptisizm mövqeyindən);
3) Rasionalist;
4) Dialektik materislist;
Subyektivçi yanaşmada iqtisadi hadisələrin təhlilinin çıxış nöqtəsi kimi ətraf mühitə təsir edən təsərrüfatçı subyekt götürülür, özü də suveren “mən” mütləq müstəqildir, buna görə də hamı bərabərdir. Belə yanaşmada əsas kateqoriya tələbat və faydalılıqdır. İqtisadiyyat təsərrüfatçılıq edən subyektin müxtəlif variantlardan həyata keçirdiyi seçim nəzəriyyəsi olur.
Neopozotivist-empirik yanaşmada hadisələrin və onların dəyərləndirilməsinin daha diqqətlə öyrənilməsinə əsaslanır. Belə yanaşma iqtisadiyyatı firma səviyyəsindəki iqtisadi problemləri özündə ehtiva edən mikroiqtisadiyyata və cəmiyyət miqyaslı iqtisadi problemləri əks etdirən mikroiqtisadiyyata bölməyi nəzərdə tutur.
Rasionalist yanaşmada sivilizasiyanın “təbii” və ya rasionalist qanunlarını tapmağı qarşısına məqsəd qoyur. Belə yanaşma cəmiyyəti bərabərhüquqlu subyektlərin məcmusu kimi təsəvvür edən subyektçilərdən fərqli olaraq cəmiyyəti siniflərə bölündüyünü etiraf etməyə imkan verirdi. Belə yanaşmada əsas diqqət dəyərə, qiymətə, iqtisadi qanunlara verildi.
Dialektik-materialist yanaşma elmi problemlərin empirik pozitivizm (təcrübə) əsasında deyil, hadisələrin gerçəklikdə mövcud olan və onların inkişafında olan daxili əlaqələrini səciyyələndirən obyektiv təhlil əsasında yeganə düzgün həlli hesab olunurdu. İqtisadi problemlər və hadisələr daima yaranır, inkişaf edir və məhv olurlar, yəni daim hərəkətdədirlər, dialektika da bundadır.

Hər bir elm öz predmetini müəyyən metodların vasitəsilə öyrənir. Metod yunanca “Methodos” sözündən olub tədqiqat yolu deməkdir.
Cəmiyyətin iqtisadi həyatı milyonlarla hadisələr və proseslərlə doludur. Həm də bu üzdə görünən hadisələr çox qarışıq, bir-birilə çuğlaşan hadisələr kimi fəaliyyət göstərirlər. Bu hadisələri müşahidə etmək, onların görünən və görünməyən tərəflərini fərqləndirmək, mühüm hadisələri təsadüfi keçici hadisələrdən ayıra bilmək elmi təfəkkürün vəzifəsidir. Bunun üçün birinci növbədə elmi abstraksiya metodundan istifadə etmək tələb olunur. Elm tarixində sınaqdan çıxmış abstraksiya metodu vasitəsilə müşahidə edilən hadisələrdə mühüm olan tərəflər aşkara çıxarılır və nəzəri ümumiləşdirmələr aparılır. Elmi abstraksiya iqtisadi həyat hadisələrinin təfəkkürdə ümumiləşdirilməsi və onların anlayışlar, kateqoriyalar şəklində ifadə edilməsi metodudur. Bu metodla hadisələr öz konkret, keçici və təsadüfi tərəflərindən təcrid olunur, onlara xas olan ümumi mühüm cəhət aşkara çıxarılır. Abstrakt (mücərrəd) anlayışları heç də məzmunsuz, mahiyyətsiz anlayışlar deyil. Bu anlayışlar iqtisadi gerçəkliyin müəyyən tərəflərini, məhiyyətini əks etdirir.
İkinci bir metod isə analiz və sintez metodudur. Analiz metodu vasitəsilə iqtisadi hadisələr bütöv bir şəkildə dötürülüb, sadəkəşdirilir və müəyyən hissələrə, tərəflərə ayrılır. Bu zaman iqtisadi sistemin hər hissəsi ayrı – ayrı təhlil edilir, mahiyyəti üzə çıxarılır. Daha sonra isə sintez etmək yolu ilə bu hissələr iqtisadi sistemdə birləşdirilir.
Digər bir metod isə tarixi və məntiqi metoddur. Bu metod yolu ilə iqtisadi anlayışlar, kateqoriyalar, qanunlar xronoloji ardıcıllıqla şərh edilir. Məntiqi metod vasitəsilə isə iqtisadi hadisələrin törəməsi, inkişafı və dəyişməsi təhlil edilir. Burada tarixi metodla məntiqi metod bir – birini tamamlayır və vəhdət təşkil edir.
Bundan başqa induksiya və deduksiya kimi araşdırma vasitələri (metodları) da mövcuddur. İnduksiya sözünün mənası latıncadan tərcümədə “yönəltmə“ deməkdir.Bu metod yolu ilə ilk növbədə iqtisadi problemlərə aid faktlar yığılır, seçilib sistemləşdirilir. Bundan sonra iqtisadi nəzəriyyənin əsas vəzifəsi yığılmış faktları ümumiləşdirmək və mənasını izah etməkdir.
İnduksiya – latınca “yönəltmə” mənasını ifadə edən bir anlayışdır. Bu metod vasitəsilə əvvəlcə iqtisadi problemlərə dair faktlar toplanır, seçilib sistemləşdirilir. Bu iş hələ “iqtisadi qanun”, “prinsip”, və “modellər” çıxarmaq üçün kifayət deyildir. Bundan sonra iqtisadi nəzəriyyənin vəzifəsi toplanmış faktları ümumiləşdirmək və izahını verməkdir.
Deduksiya – latın dilində mənası hasiletmə deməkdir. Deduksiya metodu vasitəsilə toplanmış faktlar əsasında nəzəri nəticələr, ümumi prinsiplər, başqa sözlə desək, əməli fəaliyyət üçün vacib tövsiyələr hazırlanır. Beləliklə, həm deduksiya, həm də induksiya metodlarının birllikdə tətbiq edilməsi nəticəsində nəzəriyyədən həyatın faktlarına, bu faktlardan isə nəzəri ümumiləşdirmə və nəticələrə gəlmək olur.
Yuxarıda qeyd etdiyimiz metodlar iqtisadi hadisə və proseslərin keyfiyyət tərəfləri vasitəsilə başa düşülməsi, dərk edilməsi idi. Lakin, bununla yanaşı bu hadisə və proseslərin kəmiyyət tərəfləri yolu ilə dərk edilməsi də mövcuddur. Kəmiyyət tərəfləri isə statistikanın, riyazi üsulların, modelləşdimə və s. üsulların vasitəsilə dərk olunub aşkar edilir. Bu üsullar, metodlar müasir iqtisadi nəzəriyyələrdə, makro və mikroiqtisadiyyat problemlərinin öyrənilməsində, tədqiq edilməsində geniş istifadə olunur.

iqtisadiyyat və işlətmə

1 AZ Ə RBAYCAN D Ö VL ƏT İ Q TİSAT U NİVERSİTE T İ (UNEC) TÜRK DÜNYASI İŞLƏ TM Ə FAKÜLTƏSİ “İQTİSADİYYAT VƏ İŞLƏTMƏ” KAFEDRASI BEYNƏLXALQ MÜNASİBƏTLƏR ( ULUSLARARASI İLİŞKİLER ) D Ə RS MƏLUMAT FORMALARI (SYLLABUS) Kitabın Redaktoru : Dos. Dr. Fariz Əhmə dov T ərtibatçılar : Doç. Dr. Ferruh Tuzçuoğlu, Dr. M ə mm ədli Elşə n Xalid , Dr. C ə f ə rov Nazim Kamil , Aslanli Araz Azad , M ə mm ə dov Aqil Arif , H ə s ənov Ziyadxan Əli , Lab. Mahmudova Nuran ə Sahib BAKI-2016

Post on 28-Jan-2017

Documents

• 1 AZRBAYCAN DVLT QTSAT UNVERSTET (UNEC) TRK DNYASI LTM FAKLTS QTSADYYAT V LTM KAFEDRASI BEYNLXALQ MNASBTLR (ULUSLARARASI LKLER) DRS MLUMAT FORMALARI (SYLLABUS) Kitabn Redaktoru: Dos. Dr. Fariz hmdov Trtibatlar: Do. Dr. Ferruh Tuzuolu, Dr. Mmmdli Eln Xalid, Dr. Cfrov Nazim Kamil, Aslanli Araz Azad, Mmmdov Aqil Arif, Hsnov Ziyadxan li, Lab. Mahmudova Nuran Sahib BAKI-2016
• 2 N SZ Cnubi Qafqaz lklrinin n iri ali thsil ocaqlarndan olan Azrbaycan Dvlt qtisad Universitetinin (UNEC) sas 1930-cu ild qoyulub. 86 illik tarixi boyunca Azrbaycann elmi, ictimai v siyasi hyatnda mhm rol oynayan UNEC-d son illrd keiriln islahatlarla masir tlblr cavab vern ali thsil qurumu olma istiqamtind mhm addmlar atlr. Universitetimizin inkiafnda Trk Dnyas Aradrmalar Vqfinin tbbs il 1992-ci ild qurulan v UNEC-in trkibind beynlxalq statusda faliyyt gstrn Trk Dnyas ltm Fakltsi (TDFAK) mstsna rol oynayb. Fakltnin Beynlxalq mnasibtlr, Biznesin tkili v idar edilmsi v Turizm v otelilik ixtisaslar il zr verdiyi diplomun Trkiyd d ekvivalentliyi mvcuddur v Ali Attestasiya (YK) trfindn birbaa tannr. Fakltmizin thsil v elmi faliyytlri 01.02.2013-c il tarixindn etibarn faliyyt gstrn qtisadiyyat v iltm kafedras rivsind aparlr. qtisadiyyat v iltm kafedras elm sahsind z faliyyti il seiln, dvlt v zl sektorun ada v glck ehtiyaclarn qarlayan bilikli kadrlar yetidirilmsind masir thsil metodlarndan geni istifad edir. ld etdiyi yeni bilik v tcrblrini bakalavr v magistr proqramlarnda ttbiq edn TUDFAK qtisadiyyat v iltm kafedras lkmizin v UNEC-in inkiafna z thfsini vermkddir. Bu mqsdl drs plan v proqramlar Boloniya prosesin uyunladrlm v yenidn hazrlanm, btn syllabuslarda tlb mrkzli masir thsilin btn prinsiplri nzr alnmdr. Tqdim olunan Syllabus kitabmz tlb-mllim heyti arasnda mkdaln yeni mrhlsi olub tdris ediln drslrin proqram v mzmunlarn hat etmkddir. Hr drsin syllabusu semestr balancndan sonuna qdr sas mnb olub drsin mqsd v plan, mllimlrin drs davamiyyt, qiymtlndirm v s. il bal gzlntilri, mumi thsil flsfsi haqqnda mlumat verir. Drs syllabuslar beynlxalq standartlarda hazrlanmtr v hr bir syllabus drsin mvzusu, mqsdi, thsil metodu, mzmunu, hdflri, hftlik drs plan, drs vsaitlri, lm v qiymtlndirm metodu v drsin faydalarna dair mlumatlar hat edir. Btn tlb v mllim heyti n “Beynlxalq mnasibtlr“ ixtisasnn syllabuslar kitabnn faydal olmasn arzulayrq. Dos. Dr. Fariz hmdov UNEC “qtisadiyyat v iltm“ kafedrasnn mdiri N SZ Gney Kafkasya lkelerinin en byk eitim merkezlerini biri olan Azerbaycan Devlet ktisat niversitesi (UNEC) 1930 ylnda kurulmutur. 86 yllk gemiinde Azerbaycan`n bilim, toplum ve politika alann nemli rol stlenen UNEC son yllarda uygulamaya koyduu reformlarla ada ihtiyalara cevap veren yksek eitim kurumu olma hedefine doru nemli admlar atmakta. niversitemizin geliiminde Trk Dnyas Aratrmalar Vakf`nn giriimi ile 1992 ylnda kurulan ve uluslararas statyle faaliyet gsteren Trk Dnyas letme Fakltesi (TDFAK) nemli rol oynamtr. Fakltenin Uluslararas likiler, letme ve Turizm ve Otelcilik blmlerinde verdii diplomann Trkiye`de de denklii (YK tarafndan) mevcuttur. Fakltemizin eitim alannda ve bilimsel faaliyetleri 01.02.2013 tarihinden itibaren faaliyet gsteren ktisat ve iletme blm erevesinde yrtlmektedir. ktisat ve iletme bilimsel alanda faaliyetleri ile seilen, devlet ve zel sektrn ada ve gelecek ihtiyalarn karlayan eitimli uzmanlar yetitirilmesinde ada eitim metotlarn uygulamaktadr. Kazand yeni bilgi ve deneyimlerini lisans ve yksek lisans programlarnda uygulayan TDFAK ktisat ve iletme blm UNEC-in ve lkemizin geliimine byk katklarda bulunmaktadr. Bu amala ders plan ve programlar Bologna srecine uygunlatrlm ve yeniden hazrlanm, btn Syllabus`larda renci merkezli ada eitimin btn ilkeleri dikkate alnmtr. Sunmakta olduumuz Syllabus kitabmz rencilerle retim yeleri arasnda ibirliinin yeni aamas olarak eitimi verilen derslerin program ve ieriklerini kapsamaktadr. Her dersin Syllabus`u dnem balangcndan sonuna kadar temel kaynaktr ve dersin ama ve plan, retim yelerinin derse devamllk, deerlendirme vb. ile ilgili beklentileri, genel eitim felsefesi hakknda bilgileri iermektedir. Syllabuslar uluslararas standartlarda hazrlanmtr ve her bir Syllabus dersin konusu, amac, eitim metodu, ierii, hedefleri, haftalk ders plan, ders kaynaklar, lme ve deerlendirme metodu ve dersin faydalarna dair bilgileri kapsamaktadr. Tm renci ve retim yeleri iin “Uluslararas ilikiler“ alannn syllabuslar kitabmzn faydal olmasn temenni ediyoruz. Do.Dr. Fariz AHMADOV UNEC “ktisat ve iletme“ blm bakan
• 3 NDEKLER Mfredat. 5 I Dnem Sillabuslar. 9 Siyasi Tarih-I. 10 Hukukun Temel Kavramlar. 14 Sosyoloji. 17 Temel Matematik. 19 Bilgi lem Sistemleri. 24 II Dnem Sillabuslar. 29 Mikro ktisat. 30 Siyasi Tarih-II. 33 Uluslararas likilere Giri. 37 Anayasa Hukuku. 40 Siyaset Bilimine Giri. 42 letme Bilimine Giri. 46 III Dnem Sillabuslar. 49 Makro ktisat. 50 Uluslararas likiler Teorisi. 53 dare Hukuku. 56 statistik. 59 Siyasal Dnceler Tarihi-I. 62 Azerbaycan ve Dier Trk Cumhuriyetlerinin Ekonomisi ve Corafyas-I. 66 IV Dnem Sillabuslar. 69 Para ve Banka. 70 Siyasal Dnceler Tarihi-II. 74 Uluslararas rgtler. 77 Ticaret Hukuku. 79 Azerbaycan ve Dier Trk Cumhuriyetlerinin Ekonomisi ve Corafyas-II. 81 V Dnem Sillabuslar. 84 Uluslararas Ekonomi ve D Ticaret Politikas. 85 ada Siyasal Teoriler. 88 Borlar Hukuku. 93 Kentleme ve evre Sorunlar. 96 Kamu Ynetimi. 99 Uluslararas Hukuk-I. 101 Kamu Maliyesi. 104 Karlatrmal Siyasal Sistemler-I. 107 VI Dnem Sillabuslar. 110 Uluslararas Sermaye Piyasalar. 111 Karlatrmal Siyasal Sistemler-II. 115 Aratrma Yntemleri. 117 ada Demokrasiler. 119 Uluslararas letmecilik. 122 nsan Haklar. 125
• 4 Uluslararas Hukuk-II. 128 VII Dnem Sillabuslar. 131 Trkiye D Politikas-I. 132 Azerbaycan D Politikas-I. 135 Kresel Siyaset. 138 Semeli Dersler Toplam Kalite Ynetimi. 145 Uluslararas likilerde Kuvvet Kullanm. 148 alma Ekonomisi. 150 Proje Ynetimi. 153 Uluslararas Finans. 156 Karaba Sorunu. 159 Blgesel Siyaset: Gney Kafkasya. 163 Jeopolitik. 167 Trk Dnyasnn Gncel Sorunlar. 170 Medya ve Siyaset. 172 Menkul Deerler Yatrm Analizi. 174 VIII Dnem Sillabuslar. 179 Azerbaycan D Politikas-II. 180 Trkiye D Politikas-II. 183 Semeli Dersler Halkla likiler. 187 Stratejik Analiz. 189 Kresel Siyasette ABD. 192 Uluslararas Diplomasi. 195 Avrupa Birlii. 198 Enerji Politikalar. 200 atma zm ve Ynetimi. 204 Savalar ve Medya. 207 nsan Kaynaklar Ynetimi. 210
• 5 MFREDAT DERSN ADI Y.Y KODU Z/S TRKYE TRKES AZERBAYCAN TRKES NGLZCE KREDS T+U ECTS KREDS I. ULS 101 Zorunlu Siyasi Tarih-I Siyasi Tarix-I Political History-I 3+0 5 ULS 103 Zorunlu Hukukun Temel Kavramlar Hququn saslar Basic Concepts of Law 3+0 5 ULS 107 Zorunlu Sosyoloji Sosiologiya Sociology 2+0 3 ULS 109 Zorunlu Temel Matematik Riyaziyyatn saslar Basic Mathematics 3+0 4 BIL 101 Zorunlu Bilgi lem Sistemleri nformasiya Sistemlri Information Systems 3+0 4 14 21 DERSN ADI Y.Y KODU Z/S TRKYE TRKES AZERBAYCAN TRKES NGLZCE KREDS T+U ECTS KREDS II. ULS 102 Zorunlu Mikro ktisat Mikroiqtisadiyyat Microeconomics 3+0 4 ULS 120 Zorunlu Siyasi Tarih-II Siyasi Tarix-II Political History-II 3+0 4 ULS 118 Zorunlu Uluslararas likilere Giri Beynlxalq Mnasibtr Giri Introduction to International Relations 3+0 4 ULS 108 Zorunlu Anayasa Hukuku Konstitusiya Hququ Constitutional Law 2+0 3 ULS 104 Zorunlu Siyaset Bilimine Giri Siyast Elmin Giri Introduction to Political Sciences 3+0 3 BIL 102 Zorunlu letme Bilimine Giri Biznesin saslar Principles of Business 2+0 3 16 21 DERSN ADI Y.Y KODU Z/S TRKYE TRKES AZERBAYCAN TRKES NGLZCE KREDS T+U ECTS KREDS III. ULS 201 Zorunlu Makro ktisat Makroiqtisadiyyat Macroeconomics 3+0 4 ULS 203 Zorunlu Uluslararas likiler Teorisi Beynlxalq Mnasibtlr Nzriyysi International Relations Theories 3+0 4 ULS 205 Zorunlu dare Hukuku nzibati Hquq Administrative Law 3+0 4 ULS 213 Zorunlu statistik Statistika Statistics 2+0 3 ULS 227 Zorunlu Siyasal Dnceler Tarihi-I Siyasi Fikirlr Tarixi-I History of Political Thoughts-I 2+0 3
• 6 ACE 203 Zorunlu Azerbaycan ve Dier Trk Cumhuriyetlerinin Ekonomisi ve Corafyas-I Azrbaycan v Digr Trk Respublikalarnn qtisadiyyat v Corafiyas-I Economy and Geography of Azerbaijan and Other Turkish Republics -I 2+0 3 15 21 DERSN ADI Y.Y KODU Z/S TRKYE TRKES AZERBAYCAN TRKES NGLZCE KREDS T+U ECTS KREDS IV. ULS 202 Zorunlu Para ve Banka Pul Nzriyysi v Bank i Theory of Money and Banking 3+0 5 ULS 216 Zorunlu Siyasal Dnceler Tarihi-II Siyasi Fikirlr Tarixi-II History of Political Thoughts-II 2+0 3 ULS 214 Zorunlu Uluslararas rgtler Beynlxalq Tkilatlar International Organizations 3+0 5 ULS 210 Zorunlu Ticaret Hukuku Ticart Hququ Trade Law 3+0 5 ACE 204 Zorunlu Azerbaycan ve Dier Trk Cumhuriyetlerinin Ekonomisi ve Corafyas-II Azrbaycan ve Digr Trk Respublikalarnn qtisadiyyat v Corafiyas-II Economy and Geography of Azerbaijan and Other Turkish Republics -II 2+0 3 13 21 DERSN ADI Y.Y KODU Z/S TRKYE TRKES AZERBAYCAN TRKES NGLZCE KREDS T+U ECTS KREDS V. ULS 301 Zorunlu Uluslararas Ekonomi ve D Ticaret Politikas Beynlxalq qtisadiyyat v Xarici Ticart Siyasti International Economy and Foreign Trade Policy 3+0 4 ULS 303 Zorunlu ada Siyasal Teoriler Masir Siyasi Nzriyylr Modern Political Theories 3+0 4 ULS 305 Zorunlu Borlar Hukuku Borclar Hququ Law of Obligations 2+0 3 ULS 307 Zorunlu Kentleme ve evre Sorunlar hrlm (Urbanizasiya) v traf Mhit Probllemlri Urbanization and Environment Problems 2+0 3 ULS 321 Zorunlu Kamu Ynetimi Dvlt daretmsi Public Administration 3+0 3 ULS 315 Zorunlu Uluslararas Hukuk-I Beynlxalq Hquq-I International Law-I 3+0 4 ULS 329 Zorunlu Kamu Maliyesi Dvlt Maliyysi Public Finance 2+0 3 ULS 331 Zorunlu Karlatrmal Siyasal Sistemler- Mqayisli Siyasi Sistemlr-I Comparative Political 2+0 3
• 7 I Systems-I 20 27 DERSN ADI Y.Y KODU Z/S TRKYE TRKES AZERBAYCAN TRKES NGLZCE KREDS T+U ECTS KREDS VI. ULS 302 Zorunlu Uluslararas Sermaye Piyasalar Beynlxalq Maliyy Bazarlar International Finance Markets 3+0 4 ULS 304 Zorunlu Karlatrmal Siyasal Sistemler-II Mqayisli Siyasi Sistemlr-II Comparative Political Systems-II 2+0 3 ULS 322 Zorunlu Aratrma Yntemleri Tdqiqat Metodlar Research Methods 3+0 4 ULS 320 Zorunlu ada Demokrasiler Masir Demokratiyalar Modern Democracies 3+0 5 ULS 318 Zorunlu Uluslararas letmecilik Beynlxalq Biznes dariliyi International Business Administration 2+0 4 ULS 312 Zorunlu nsan Haklar nsan Haqlar Human Rights 2+0 3 ULS 326 Zorunlu Uluslararas Hukuk-II Beynlxalq Hquq-II International Law-II 3+0 4 18 27 DERSN ADI Y.Y KODU Z/S TRKYE TRKES AZERBAYCAN TRKES NGLZCE KREDS T+U ECTS KREDS VII. ULS 467 Zorunlu Trkiye D Politikas-I Trkiy Xarici Siyasti-I Turkish Foreign Policy- I 2+0 4 ULS 403 Zorunlu Azerbaycan D Politikas-I Azrbaycan Xarici Siyasti-I Azerbaijani Foreign Policy- I 2+0 4 ULS 433 Zorunlu Kresel Siyaset Qlobal Siyast Global Politics 2+0 3 ULS 419 Semeli Toplam Kalite Ynetimi mumi Keyfiyytin daredilmsi Total Quality Management 2+0 3 ULS 409 ULS 415 ULS 421 Semeli Uluslararas likilerde Kuvvet Kullanm alma Ekonomisi Proje Ynetimi Beynlxalq Mnasibtlrd Gc Ttbiqi myin qtisadiyyat Layihnin daredilmsi The Enforcement of Power in International Relations Labor Economics Project Management 2+0 3 ULS 405 Semeli Uluslararas Finans Beynlxalq Maliyy International Finance 2+0 3 ULS 441 ULS 443 Semeli Karaba Sorunu Blgesel Qaraba Problemi Regional Siyast: Karabakh Conflict 2+0 3
• 8 Siyaset: Gney Kafkasya Cnubi Qafqaz Regional Politics: South Caucasus ULS 449 Semeli Jeopolitik Geosiyast Geopolitics 2+0 3 ULS 457 Semeli Trk Dnyasnn Gncel Sorunlar Trk Dnyasnn Aktual Problemlri Current Problems of Turkish World 2+0 3 ULS 461 ULS 465 Semeli Medya ve Siyaset Menkul Deerler Yatrm Analizi Media v Siyast Qiymtli Kazlar v nvestisiya Analizi Media and Politics Securities Investment Analysis 2+0 3 20 32 DERSN ADI Y.Y KODU Z/S TRKYE TRKES AZERBAYCAN TRKES NGLZCE KREDS T+U ECTS KREDS VIII. ULS 476 Zorunlu Azerbaycan D Politikas-II Azrbaycan Xarici Siyasti-II Azerbaijani Foreign Policy- II 2+0 4 ULS 404 Zorunlu Trkiye D Politikas-II Trkiy Xarici Siyasti-II Turkish Foreign Policy- II 2+0 4 ULS 410 ULS 430 Semeli Halkla likiler Stratejik Analiz ctimaiyytl laqlr Strateji Thlil Public Relations Strategic Analysis 2+0 3 ULS 450 ULS 402 Semeli Kresel Siyasette ABD Uluslararas Diplomasi Qlobal Siyastd AB Beynlxalq Diplomatiya USA in Global Politics International Diplomacy 2+0 3 ULS 420 Semeli Avrupa Birlii Avropa ttifaq European Union 2+0 3 ULS 456 ULS 460 Semeli Enerji Politikalar atma zm ve Ynetimi Enerji Siyastlri Konfliktologiya Energy Policy Conflict Resolution and Management 2+0 3 ULS 470 ULS 476 Semeli Savalar ve Medya nsan Kaynaklar Ynetimi Mhariblr v Media nsan Resurslarnn daredilmsi Wars and Media Human Resources Management 2+0 3 14 23
• 9 I Dnem Sillabuslar DERSN ADI Y.Y KODU Z/S TRKYE TRKES AZERBAYCAN TRKES NGLZCE KREDS T+U ECTS KREDS I. ULS 101 Zorunlu Siyasi Tarih- I Siyasi Tarix-I Political History-I 3+0 5 ULS 103 Zorunlu Hukukun Temel Kavramlar Hququn saslar Basic Concepts of Law 3+0 5 ULS 107 Zorunlu Sosyoloji Sosiologiya Sociology 2+0 3 ULS 109 Zorunlu Temel Matematik Riyaziyyatn saslar Basic Mathematics 3+0 4 BIL 101 Zorunlu Bilgi lem Sistemleri nformasiya Sistemlri Information Systems 3+0 4 14 21
• 10 DERS BLGLER Ad Siyasi Tarih-I Kodu ULS 101 retim Yaryl Teori hafta/saat Uygulama hafta/saat Kredi AKTS Gz 3 – 3 5 Dili Azerbaycan Trke ngilizce Tr Zorunlu Semeli retim Eleman Araz Aslanl Ders D Grme Saatleri ve Yeri Cuma 09.00-12.00 Aras, ADU 4 Sayl retim Binas 409 Nolu Oda E-mail Adres [email protected] Amac Dersin temel amac, siyasi tarih asndan nem arz eden olaylar, neden sonu ilikisi erevesinde anlatmak ve yorumlamak, farkl dnmlerde ve farkl corafyalarda yaanan olaylar arasnda karlatrma yaparak rencilerin analiz kabiliyetinin geliimine de katkda bulunmaktr. renim ktlar – Tarihteki nemli siyasi, sosyal, askeri ve ekonomik olaylar renmek, – Tarihte ba veren nemli siyasi olaylarn dnya g dengesine olan etkisini renmek, – Siyasi tarihi olaylarla gnmzdeki gelimeler arasndaki iliki kurabilme becerisini edinmek. retim Yntemi Dersler esas itibaryla konunun retim yesi tarafndan anlatlmas suretiyle, yani takrir metoduyla ilenir. Bununla birlikte dersler temel ve yardmc kaynaklar eliinde, mmkn olduunca karlkl tartma ortam ierisinde de takip edilmeye allr. Derste ele alnacak konular birbirleri ile balantl olduundan, rencilerin ilenmi konular tekrar etmesi gerekmektedir. Gerek gemi konulara alrken, gerekse ilenecek konulara hazrlanrken, renciler, ihtiya duyabilecei ilave kaynaklar, ilgili internet adreslerini ders sorumlusundan temin edebilirler. erii lk medeniyetler ve devletler, Dinin tarihteki nemi, Feodalizm ve Ortaa, Devrimler dnemi, Milliyetilik ve ulusal birliklerin salanmas srecinde imparatorluklarn paralanmas, I Dnya Savann nedenleri ve sonular. Ana Kaynaklar – Oral Sander, Siyasi Tarih: lkalardan 1918e, Ankara, mge Kitabevi, 2000. – Bar zdal, R. Kutay Karaca, Diplomasi Tarihi 1, stanbul, Dora Yaynclk, 2015. Yardmc Kaynaklar – Fahir Armaoglu, 19. Yzyl Siyasi Tarihi 1789-1914, TMA Yaynlar 2013. – Prof. Dr. Fahir Armaolu, 20.Yzyl Siyasi Tarihi (1914-1995), Ankara, mailto:[email protected]
• 11 TMA Yaynlar, 2014. – Rfat arol, Siyasi Tarih 1789-2001, stanbul, DER Yaynlar, 2008 HAFTALIK DERS PLANI VE KONULAR Hafta Konular 1 Tarih ve Siyasi Tarih konusunda genel bilgi – Tarihte olay – Tarihte neden – Siyasi tarihin ncelikleri 2 Tarma dayal uygarlklar dnemi (M 5000 M 500) – Yerleik topluluklar (Ortadou) – Gebeler – Din ve ilk bulular – Avrupa 3 Grek uygarl ve Helenizmin genilemesi – Grek uygarl – Makedonya – Roma – Hristiyanlk 4 slam Dnyasnn stnl – slamn douu ve nitelii – slamiyetin tutunmas ve nedenleri – slamiyetin genilemesi Steplerin egemenlii: Moollar ve Trkler (1000-1500) – Trklerin egemenlii – Mool istilalar – Trklerin stnl yeniden salamalar 5 Bat egemenliinin balamas – Batnn ykselmesinin nedenleri – Feodalizm – Ticaretin douu ve kent yaam – Reform – Rnesans Batnn denizlerde stnln salamas – Okyanuslara alma – Fiyat art ve merkantilizm – Sava teknolojisindeki gelimeler – stnln Kuzey-Bat Avrupaya gemesi 6 slam dnyasnn zayflamas ve Osmanllar – slam dnyasnn gerileme nedenleri – Osmanlnn zayflama nedenleri – Zayflamaya kar tedbirler – 18. yzyln byk savalar 7 Devrimler dnemi – Amerikan devrimi
• 12 – Byk Fransz devrimi – Napolyon savalar 8 Vyana Kongresi ve sonrasnda yaananlar – Vyana Kongresi – 1830, 1848 devrimleri 9 Avrupadaki devrimlerin sonular – Endstri devrimi – Alman ve talyan ulusal birlikleri – Emperyalizm 10 Birinci Dnya Savana nasl gidildi – Siyasal, ekonomik, askeri alandaki gelimeler – Avrupa uyumunun sonu – Bismarkn ittifaklar sistemi – ngilterenin deniz stnl 11 Osmanl devletinin paralanmas sreci – Osmanlnn 19. yzyldaki genel grnts – Osmanlnn paralanma nedenleri – nemli gelimeler 12 Birinci Dnya Savann nedenleri ve k Savan temel nedenleri – Emperyalizm – Almanyann gvenlik sorunu – Deiken g dengesi ve uluslararas gvensizlik – Uluslararas rgtlenme olmamas – Osmanl miras zerine atma Savan belirgin zellikleri Savan k 13 1914, 1915, 1916 yllarnda cephelerin durumu; Osmanl ve Birinci Dnya Sava – 1914de cepheler – Osmanlnn savaa girmesi – 1915te cepheler – 1916da cepheler 14 Osmanl devletini paralayan anlamalar; 1917deki gelimeler – Osmanl devletini paralayan gizli anlamalar – ABDnin savaa girmesi, Wilsonn 14 noktas – Bolevik devrimi ve Rusyann savatan ekilmesi 15 Birinci Dnya Savann sonular – Ekonomik ve toplumsal sonular – Siyasal sonular – Paris Bar Antlamalar – Trkiye Cumhuriyetinin kurulmas Genel tekrar
• 13 BAARI DEERLENDRME SSTEM Yntem Says Katks Yaryl i Snav 1 %40 dev – – Derse Devam %75 Devam Zorunluluu – Dier (Aklaynz) – – Yaryl Sonu Snav 1 %60
• 14 DERS BLGLER Ad Hukukun Temel Kavramlar Kodu ULS 103 retim Yaryl Teori hafta/saat Uygulama hafta/saat Kredi AKTS Gz 3 – 3 5 Dili Azerbaycan Trke ngilizce Tr Zorunlu Semeli retim Eleman Neriman Hanahmedov Ders D Grme Saatleri ve Yeri aramba 09.00-12.00 Aras, ADU 4 Sayl retim Binas 410 Nolu Oda Amac Hukukun eitli dallarnda belirli dersler takip konuyla ilgili genel bir giri yoluyla hukukun temel bir anlay salamak. renim ktlar Bu dersi baaryla tamamlyabilen renciler: – Genel endie dzgn hukuki sorunlar tamamlayp tartmak – Temel hukuki kavramlar raporu – Temel hukuki ilkelere bakn – Doru hukuki ilkeleri kullann – Farkl kaynak hukuki bilgileri kullann – Trk ve Azerbaycan yarg sistemlerin yapsn aklar – Hukuk belirli alanlarda daha ileri almalar iin ilerleme. retim Yntemi Dersler esas itibaryla konunun retim yesi tarafndan anlatlmas suretiyle, yani takrir metoduyla ilenir. Bununla birlikte dersler temel ve yardmc kaynaklar eliinde, mmkn olduunca karlkl tartma ortam ierisinde de takip edilmeye allr. Derste ele alnacak konular birbirleri ile balantl olduundan, rencilerin ilenmi konular tekrar etmesi gerekmektedir. Gerek gemi konulara alrken, gerekse ilenecek konulara hazrlanrken, renciler, ihtiya duyabilecei ilave kaynaklar, ilgili internet adreslerini ders sorumlusundan temin edebilirler. erii Hukuk, hak, hukuk sistemleri kavram, kamu ve zel hukuk, hukukun eitli dallar, hukukun kaynaklar, hukukun uygulanmas, mahkemeler ve yetki, gerek ve tzel kiilik, mlkiyet hukuku ve borlar hukukunun temel kavramlar, yarg organlar kararlar, yasalar. Ana Kaynaklar HANAHMEDOV, Neriman, Ders Notlar AKI, Erol, Hukukun Temel Kavramlar YALAMAN, Sleyman, Hukuka Giri GZBYK, eref, Hukukun Temel Kavramlar Yardmc Kaynaklar eitli ders notlar ve Slaytlar HAFTALIK DERS PLANI VE KONULAR Hafta Konular 1 Hukukun Tanm ve Trleri – Konusu – Tanm – Tarihesi – Dier Bilim Dallaryla likisi
• 15 2 Hukukun Toplumsal levi – Balca Hukuk sistemleri – Dinsel Hukuk Sistemi – Sosyalist Hukuk sitemi – Common Law Hukuk Sistemi 3 Hukuk Kurallarnn Yaptrm ve Uygulama Ynnden ncelenmesi – Ceza Yaptrm – Aynen ve zorla yerine yetirme – Tazminat deme zorunda kalma – Geerli olmama – Yaptrmsz hukuk kurallar sorunu – Hukuk kurallar 4 Hukukun kollara Ayrlmas – Ayrmn ltleri – kar lt – Egemenlik lt – rade serbestesi lt 5 Kamu Hukukunun Dallar – Anayasa hukuku – dare Hukuku – Ceza hukuku – Yarglama hukuku – Devletler hukuku – Uluslarars hukuk – cra ve iflas Hukuku – Mali hukuk 6 zel Hukukun Dallar – Medeni hukukun geliimi – zel hukukun dallarnn geliimi – Azerbaycan hukuk sisteminde zel hukuk dallarnn geliimi 7 Hukukun Yardmc Kaynaklar – Yarg organn kaynaklar – reti 8 Yaryl i Snav 9 Haklarn ncelenme Yntemleri – Mallar zerinde salt haklar – Kiiler zerinde salt haklar 10 Hak Sahibi – Gerek kiiler Gerek kiilerin ehliyeti Hak ehliyeti Eylem ehliyeti Kiiliin sona ermesi 11 Tzel kiiler – Tzel kiilerin Kurulma yntemleri – Tzel kiilerin Borlanma Nedenleri – Tzel kiilerin Kaynaklar – Tzel kiilerin sona erme nedenleri 12 Haklarn Korunmas ve spat Ykmll
• 16 – Hakl savunma – Zorda kalma – G kullanarak hakkn savunma 13 Haklarn Devlet Eliyle Korunmas – Dava iliiksi – Davann grnmesi – Dava trleri 14 nsan Haklar Evrensel Bildirgesi 15 Genel Tekrar ve zet BAARI DEERLENDRME SSTEM Yntem Says Katks Yaryl i Snav 1 %40 dev – – Derse Devam %75 Devam Zorunluluu – Dier (Aklaynz) – – Yaryl Sonu Snav 1 %60
• 17 DERS BLGLER Ad Sosyoloji Kodu ULS 107 retim Yaryl Teori hafta/saat Uygulama hafta/saat Kredi AKTS Gz 2 – 2 3 Dili Azerbaycan Trke ngilizce Tr Zorunlu Semeli retim Eleman Araz Aslanl Ders D Grme Saatleri ve Yeri Cuma 09.00-12.00 Aras, ADU 4 Sayl retim Binas 409 Nolu Oda E-mail Adres [email protected] Amac Dersin temel amac, bir bilim dal olarak sosyoloji hakknda genel bilgiler vermek, sosyolojinin bir bilim dal olarak douu, gelimesine katk yapan bilim ve dnce adamlar, sosyolojide kullanlan ana kavramlar, teorik yaklamlar ve aratrma yntemleri konusunda rencilere salam bir temel sunmaktr. Sosyoloji; bireyler, gruplar ve genel olarak toplumlarn toplumsal yaamn btn ynleriyle inceleyen temel sosyal bilimdir. Bir sre olarak toplumsal yaam, insann varln srdrmek iin sergiledii her trl amal eylem ve kurduu her trl ilikiyi kapsar. Sosyoloji bilimi bu eylem ve ilikilerin gemiten gnmze, bir toplumdan dierine alm olduu biimlerin, geirmi olduklar deiim ve dnmlerin anlalmas ve aklanmas; bireyler, toplumsal kategoriler ve genel olarak toplumlar asndan dourduu sonularn deerlendirilmesi iin aba sarf eder. renim ktlar – Sosyolojinin bir bilim dal olarak ilgilendii alan renilecek; – Sosyolojinin bir bilim dal olarak ortaya k, geliimi, bu srece katk yapan nemli bilim ve dnce insanlar ile onlarn temel yaklamlar renilecek; – Sosyolojideki kullanlan temel kavramlar ve anlamlar renilecek; – Sosyoloji ile dier baz disiplinler arasndaki iliki renilecek; – Sosyolojik aratrma yntemleri renilecek; – Eitim, kltr, din, toplumsal deiim ve dier olgular ve sreler rnekler zerinden renilecek. retim Yntemi Dersler esas itibaryla konunun retim yesi tarafndan anlatlmas suretiyle, yani takrir metoduyla ilenir. Bununla birlikte dersler temel ve yardmc kaynaklar eliinde, mmkn olduunca karlkl tartma ortam ierisinde de takip edilmeye allr. Derste ele alnacak konular birbirleri ile balantl olduundan, rencilerin ilenmi konular tekrar etmesi gerekmektedir. Gerek gemi konulara alrken, gerekse ilenecek konulara hazrlanrken, renciler, ihtiya duyabilecei ilave kaynaklar, ilgili internet adreslerini ders sorumlusundan temin edebilirler. erii Ders esas itibariyle sosyolojiye ilikin teorik ereve zerinedir. Ders kapsamnda sosyolojinin bir bilim dal olarak douu, ilgilendii alan, dier disiplinlerle ilikisi, temel kavramlar, aratrma yntemleri ve mailto:[email protected]
• 18 kulland temel aralar ele alnmakta, eitli deneylerden rnekler sunulmaktadr. Ana Kaynaklar – Mustafa Erkal, Sosyoloji (Toplumbilim), stanbul, Der Yaynlar, 2011 – Anthony Giddens, Sosyoloji, Ankara, Ayra Yaynevi, 2007 Yardmc Kaynaklar – Maurice Duverger, Siyaset Sosyolojisi, Varlk Yaynlar, 1998 – bn-i Haldun, Devlet, lke Yaynclk, 2009 – Birsen Gke, Toplumsal Bilimlerde Aratrma, Ankara, Sava Yaynevi, 2012 – Martin Slattery, Sosyolojide Temel Fikirler, Sentez Yaynclk, 2008 HAFTALIK DERS PLANI VE KONULAR Hafta Konular 1 Sosyoloji ilmi ve gelimesi 2 Sosyolojinin ilgi kurduu alan 3 Sosyolojide temel kavramlar – 1 4 Sosyolojide temel kavramlar – 2 5 Sosyolojinin dier ilimlerle ilikisi 6 Sosyolojik aratrma yntemleri ve bilimsel aratrma sreci – 1 7 Sosyolojik aratrma yntemleri ve bilimsel aratrma sreci – 2 8 Aile, evlilik, kiisel yaam 9 Eitim 10 Kltr 11 Din 12 Kitle iletiim aralar 13 Ekonomik ve siyasal yaam 14 Kresel deiim ve ekolojik bunalm 15 Genel tekrar BAARI DEERLENDRME SSTEM Yntem Says Katks Yaryl i Snav 1 %40 dev – – Derse Devam %75 Devam Zorunluluu – Dier (Aklaynz) – – Yaryl Sonu Snav 1 %60
• 19 DERS BLGLER Ad Temel Matematik Kodu ULS 109 retim Yaryl Teori hafta/saat Uygulama hafta/saat Kredi AKTS Gz 3 – 3 4 Dili Azerbaycan Trke ngilizce Tr Zorunlu Semeli retim Eleman B/M Basti ALYEVA Ders D Grme Saatleri ve Yeri Sal 14.00-16.00 Aras, ADU 4 Sayl retim Binas 407 Nolu Oda Telefon GSM E-mail Adres +99455 607 33 25 [email protected] Amac Genel Matematik I dersinde rencilere matematiin temel kavramlar tantlr; teoriden daha ok pratie ynelik olarak, tantlan kavramlarn kullanm, hesaplama yntemleri ve becerileri; problem zme stratejileri zerinde durulur. Bu derste, rencilerin gnlk hayattan kendi alma alanlar ile ilgili problemler iin matematiksel modeller oluturabilmeleri ve problemleri zebilmeleri amalanr. Bu dersin amac rencilerin giri dzeyinde temel matematik anlaylarn gelitirmek, hangi problemlerin sonlu matematik kapsamndaki yntemlerle zlebileceini retmek, ve sonlu matematik kavramlaryla rencinin daha nce edindii bilgileri birletirmektir. Ders Kitab: lgili retim yesinin verecei ders notlar ve materyalleri Yardmc Okumalar: Sonlu Matematik R.Alizade-.Ufuktepe Tbitak Popler Bil. Kitaplar renim ktlar Temel Matematik ve onun temel kavramlarn anlar, gerek hayattaki matematik olaylara ve sorunlara yaklamlarnda geni bir bak asndan hareketle, matematik konularda analitik ynden tutarl fikir oluturma ve bu fikri savunma becerisine sahip olan, bakalarnca oluturulan fikirleri de tutarl bir ekilde eletirebilme yetenei kazanr, saysal ve grafiksel metotlarla Temel Matematik teorisi (Toplama, Ortalama, marjinal maliyet, talep, arz, retici rant, kar maksimum yapan retim dzey ve toplam kar) hakknda tam bilgili olur, sosyal olaylar izleyebilecek ve sosyal olaylar hakknda yorum yapabileceksiniz, ulusal ve uluslararas dzeyde alanyla ile ilgili sorunlar alanlarnda ortaya kan teorik ve pratik yenilikleri takip edebileceksiniz, yaam boyu renmenin gereklilii konusunda bilincine sahip olma ve farkndalk yaratabilme, ahlaki deerlere nem veren, sorumluluk bilincine sahip, zgveni yksek ve salam bir karakter yapsna sahip olurlar. retim Yntemi Dersler esas itibaryla konunun retim yesi tarafndan anlatlmas suretiyle, yani takrir metoduyla ilenir. Bununla birlikte dersler temel ve yardmc kaynaklar eliinde, mmkn olduunca karlkl tartma ortam ierisinde de takip edilmeye allr. Derste ele alnacak konular mailto:[email protected]
• 20 birbirleri ile balantl olduundan, rencilerin ilenmi konular tekrar etmesi gerekmektedir. Dersi iyi takip etmenin yan sra, ders dnda da, rencilerin ilgili konulan kendi aralarnda tartarak renmeye almalar takip edilebilecek en etkin yntemlerden birisidir. Gerek gemi konulara alrken, gerekse ilenecek konulara hazrlanrken, renciler, ihtiya duyabilecei ilave kaynaklar, ilgili internet adreslerini ders sorumlusundan temin edebilirler. Ayrca rencilere gazetelerde ve/veya matematik dergilerinde yer alan matematik gelimeleri izlemeleri tavsiye edilmektedir. erii Saylar ve saylarla ilgili ilemler, cebirsel ifadeler, bant ve fonksiyonlar, mutlak deer, sl ve kkl okluklar, polinomlar, arpanlara ayrma, eitsizlikler, denklemler, oran ve orant. Kmeler saylar fonksiyonlar denklemler ve eitsizlikler. Limit ve Sreklilik. Sag ve sol tarafl limitler. Trev ve entegral uygulamalar diferansiyel denklemler. Trev, geometrik anlam ve zellikleri, temel elementer fonksiyonlarn trevleri. Diferansiyel, yksek mertebeden trev ve diferansiyel. Trevin uygulamalar, Trevle ilgili temel teoremler. Fonksiyonlarn ekstremumu ve asimptotlar. Fonksiyonlarn zelliklerinin incelenmesi ve grafiklerinin izimi. Belirsiz integral ve zellikleri. Belirli ntegral ve belirli integral tanm. ntegrallerin uygulamalar. Rasyonel ve irrasyonel fonksiyonlarn integralleri. Binom integral. Trigonometrik ve hiperbolik fonksiyonlar integralleri. Belirli integralin uygulamalar ve zellikleri. Belirli integraln uygulamalar. Matris Tanm, bir matrisin boyutu ve zel trden matrisler. Matris ilemlerinin zellikleri. Determinant ve determinant hesaplanmas. Determinantlarn zellikleri. Dorusal Denkem Sistemlerinde Gramer Kural. Ana Kaynaklar Ders Kitab ve/veya Kaynaklar: Hacsaliholu, H.H., Temel ve Genel Matematik, Ankara, 2000, Kartal, M., Temel Matematik, Aktif Yaynevi, Sivas, 1999, Bizim, O., Temel Matematik, Vifas, Bursa, 2000. Yardmc Kaynaklar TAKP EDLEN KTAP/METERYAL: Temel ve Genel Matematik I-II, Prof.Dr. H.Hilmi Hacsaliholu, Analiz, Prof. Dr. Mustafa BALCI, Lineer Cebir, Prof.Dr. H.Hilmi Hacsaliholu GENEL MATEMATK, ANADOLU niversiteti Prof.Dr Yalcn KK HAFTALIK DERS PLANI VE KONULAR Hafta Konular 1 Saylar – Doal Saylar – Tam Saylar – Rasyonel, rrasyonel ve Gerel saylar – stl ve kkl okluklar – stl okluklarla ilgili genel kavramlar 2 zdelikler ve arpanlara ayrma – zdelikler – arpanlara Ayrma
• 21 – Ortak Paranteze Alma. Gruplandrma – ki Kare Fark fadeler – Ax2+Bx+C ifadesinin arpanlara Ayrlmas 3 I ve II Dereceden Bir Bilinmeyen Denklemler – Birinci Dereceden Bir Bilinmeyenli Denklemler. – Eitliin zellikleri. ax+b=0 Denkleminin zm Kmesi. – kinci Dereceden Bir Bilinmeyenli Denklemler. – kinci Dereceden Bir Bilinmeyenli Denklemlerin zm Kmelerinin Hesablanmas. – Kklerle Katsaylar Arasndaki Balantlar 4 I ve II Dereceden Bir Bilinmeyenli Eitsizlikler. – Eitsizliin zellikleri. – Birinci Dereceden Bir Bilinmeyenli Eitsizlikler. kinci Dereceden Bir Bilinmeyen Eitsizlikler. 5 Mutlak Deerli Denklemler ve Eitsizlikler. – Aralklar. – Mutlak Deer. – Mutlak Deerlerin zellikleri. – Mutlak Deer ve Eitsizlikler ile ilgili genel sorular. – I Dereceden Bir Bilinmeyenli Eitsizlikler. – II Dereceden Bir Bilinmeyen Eitsizlikler. 6 – Fonksiyon Kavram. – Fonksiyon eitleri. – Fonksiyonlarla yaplan ilemler – Bileken Fonksiyonlar – Ters Fonksiyonlar 7 Mutlak Deerli Fonksiyon Denklemleri – stel Fonksiyonlar ve Grafikler – Logaritmik Fonksiyonlar – Logaritmik Fonksiyonun zellikleri – Fonksiyon ile ilgili Genel Sorular 8 Dorusal Fonksiyonlar ve ktisadi Uygulamalar. – Dorusal Fonksiyonlar. – Dorunun eimi. – Dorunun denklemi. – Dorunun paralel ve dikey olmas. 9 Limit Kavram. – Ynl limitler – Limitlerde Belirsiz Durumlar – Limitit zellikleri – Sreklilik kavram – Srekli Fonksiyonunu zellikleri 10 Trev Kavram. – Basit Trev Kurallar.
• 22 – Ardk Trevler (Yksek Dereceden Trevler). – Bileke Fonksiyonun Trevi. – Trevin Geometrik Anlam ve Teet Denklemi – stel ve Logaritmik Fonksiyonlarn Trevi – Trevin Limite Uygulanmas. (LHospital Kural). – Kapal fonksiyonlarn Trevi – Trevd maksimum ve Minimum Hesaplar 11 Trevin ktisadi Problemlere Uygulanmas – Toplam, Ortalama ve Marjinal Fonksiyonlar – Toplam, Ortalama ve Marjinal Gelir Fonksiyonlar – Toplam, Ortalama ve Marjinal Kar Fonksiyonlar 12 Belirsiz ntegral. – ntegraln tanm. – Temel ntegral Kurallar. – Basit ve Temel ntegral Formlleri . – ntegral Alma Yntemleri. – Ksmi ntegrasyon (Ksmlara Ayrarak ntegral Alma). – ntegral Sabitinin Hesaplanmas. 13 Belirli ntegral. – Belirli ntegral Tanm. – Belirli ntegral zellikleri. – ift ve tek fonksiyonlarda belirli integral. – ki katl ve ok katl belirli integral. – Belirli integraln iktisat ve iletme alanlarnda uygulanmas 14 ntegral Uygulamalar – Marjinal Maliye – Toplam Maliyet ve Ortalama Maliyet. – Marjinal Gelir, Toplam Gelir ve Ortalama Geliri. Milli Gelir, Tketim ve Tasarruf. – Belirli integrallarn iktisat ve iletme alanlarnda uygulanmas. ktdaki Belirli Mikdardaki Deimenin Toplam Maliyet zerindeki Etkisi. 15 Matrislerin Tanm ve Matris zerinde Yaplan ilemler. Bir Matrisin Determinant. Ters Matrisin bulunmas. Matrisin ve Determinantn ktisadi Uygulanmas. Dorusal Denklem Sistemleri ve zm Yntemleri. – Matrislerin Genel Gsterimi. – Matrislerde Aritmetik lemler. – Matris Kavram. – ki Marisin Eitlii. – Matrisler iin Toplama karma lemi. Say ile arpma. – Matris arpm. Ters Matris Transpoze lemi ve Bir Matrisin Tranpozesi. – Determinantlarn zellikleri. – Kofaktr Kurallar. Determinantn Kofaktrlere Gre Alm. – Ters Matrisin Determinant Yardmyla Bulunmas. – Dorusal Denklem Sistemlerinde Gramer Kural. – Determinantlarn Minor Yardm ile Hesaplanmas. Boyutlu Determinantn Sarrus Ynetimi ile Hesaplanmas.
• 23 BAARI DEERLENDRME SSTEM Yntem Says Katks Yaryl i Snav 1 %40 dev – – Derse Devam %75 Devam Zorunluluu – Dier (Aklaynz) – – Yaryl Sonu Snav 1 %60
• 24 DERS BLGLER Ad Bilgi lem Sistemleri Kodu BIL 101 retim Yaryl Teori hafta/saat Uygulama hafta/saat Kredi AKTS Gz 3 – 3 4 Dili Azerbaycan Trke ngilizce Tr Zorunlu Semeli retim Eleman B/M Basti ALIYEVA Ders D Grme Saatleri ve Yeri Sal 14.00-16.00 Aras, ADU 4 Sayl retim Binas 407 Nolu Oda Telefon GSM E-mail +99455 607 33 25 [email protected] Amac Bu ders rencilere gnlk yaamlarnda ve mesleki kariyerlerinde yardmc olacak temel bilgisayar kullanmn ve bilgisini kazandrmay amalamaktadr. Bu kapsamda bilgisayar donanmlar ve yazlmlar ile ofis programlar incelenir. Bu ders sonunda rencilerin bilgi teknolojisi ortamnda alabilecek yeterli bilgiyi alm olmalar hedeflenmektedir. Ders Kitab: lgili retim yesinin verecei ders notlar ve materyalleri 1. Yardmc Okumalar: TEMEL BLGSAYAR 2. DOC.DR.ERHAN OKUN.BLGSAYAR VE NTERNET KULLANIMI AKADEMSYEN renim ktlar Bu dersin sonunda renciler; bilgisayarn temel yapsn ve iletim sistemlerinin ileyiini bilir. Bilgisayar donanmlarnn kurulumunu ve alma ekillerini bilirler. Baz uygulama yazlmlar ile ofis otomasyon programlarndan kelime ilemci olarak Word ve veri ilemci olarak Excel programn yeterince kullanabilirler. retim Yntemi Dersler esas itibaryla konunun retim yesi tarafndan anlatlmas suretiyle, yani takrir metoduyla ilenir. Bununla birlikte dersler temel ve yardmc kaynaklar eliinde, mmkn olduunca karlkl tartma ortam ierisinde de takip edilmeye allr. Derste ele alnacak konular birbirleri ile balantl olduundan, rencilerin ilenmi konular tekrar etmesi gerekmektedir. Dersi iyi takip etmenin yan sra, ders dnda da, rencilerin ilgili konulan kendi aralarnda tartarak renmeye almalar takip edilebilecek en etkin yntemlerden birisidir. Gerek gemi konulara alrken, gerekse ilenecek konulara hazrlanrken, renciler, ihtiya duyabilecei ilave kaynaklar, ilgili internet adreslerini ders sorumlusundan temin edebilirler. Ayrca rencilere gazetelerde ve/veya Bilgisayar dergilerinde yer alan bilgisayar gelimeleri izlemeleri tavsiye edilmektedir. erii Bilgisayara giri (tanm, tarihi geliimi, bilgisayar trleri) Bilgisayar donanm (anakart, ilemci, hafza, sabit disk, ekran kart, ses kart, a kart, modem, cd/dvd src/yazc, disket src, klavye, fare, monitr, hoparlr, mikrofon, yazc, tarayc, izici) Uygulama yazlmlar (antivirs programlar, dosya sktrma programlar) Ofis programlar ve mailto:[email protected]
• 25 uygulamalar Kelime ilemciler (Microsoft Word ve uygulamalar) Elektronik hesap programlar (Microsoft Excel ve uygulamalar) Ana Kaynaklar Ders Kitab ve/veya Kaynaklar: TemelBilgi Teknologileri Umut ALTINIIK, Serdar SOLAK TEMEL BLGSAYAR 1 DOC.DR.ERHAN OKUN BLGSAYAR VE NTERNET KULLANIMI AKADEMSYEN . Yardmc Kaynaklar TAKP EDLEN KTAP/METERYAL: BLGSAYAR VSTA VE OFFCE 2007 HER KES N ALFA HAYRETTN UNC EXCEL 2000 TRKE SRM KULLANIM KILAVUZU Trkmen Yaynevi 2004 Zeydin Pala Kayadelen, D. vd. 2008,; Adm Adm Microsoft Office 2007, Arkada Yayn Datm, Ankara. Dou, A. vd. 2007; Temel Bilgisayar; Derya Kitabevi; Trabzon. HAFTALIK DERS PLANI VE KONULAR Hafta Konular 1 1. Bilgi Teknolojilerine Ait Temel Kavramlar – Bilgisayara Giri – Say Ve Kodlama Sistemleri – Bilgisayarn Tarihesi – 2li Say Sisteminin Tanmlamalar Ve rnekleri – Temel Kavramlar – Bilgisayarn Kullanm Alanlar – Bilgisayarda l Birimleri (Bit, Byte,Kb,.Kavramlar) 2 letim Sistemlerinin Amalar ve Kullanm 3 letim Sistemi Ayarlar letim Sistemi Tanm Ve Tarihesi – Dos, Windows, Unix,.Linux, Novel n Tanmlar – Donanm Ve letim Sistemi Etkinlikleri – letim Sisteminin levleri 4 letim Sisteminde Dosya ve Klasr Organizasyonu. Windows 7 letim sistemleri: – Dosya Sistemleri – Sistem Dosyalar – Uygulama Dosyalar 5 Bir Kelime lemci Programnn Tantlmas ve Kullanm Microsoft Word Word 2010nu Aratrmak – Word Arayznde almak – Bir Belgeyi Amak Ve Kapamak 6 Kelime lemci Programnda Veri Giri ve Biimlendirme lemleri – Belgeyi eitli ekillerde Grntlemek – Bir Belgeyi Oluturmak Ve Kaydetmek – Belgeyi nizlemek Ve ktsn Almak 7 Kelime lemci Programnda Belge Dzenleme, Resim Tablo vb Eklenmesi Belgeyi Dzenlemek Ve Gzden Geirmek – Belgede Deiiklikler Yapmak – Belgeye Hzl Para Ve Alan Eklemek
• 26 – Belge Anahattnn Dzenlenmesi – Bir Yaznn Bulunmas Ve Deitirilmesi – Gramatik Hatalarn Dzeltilmesi – Karakterlerin Grnmn Manuel Deitirmek – Paragraflarn Grnmn Manuel Deitirmek – Listeleri Oluturmak Ve Deitirmek – Belgenin Arka Plann Deitirmek – Belge Temasn Deitirmek – emalarla almak – stbilgi Ve Altbilgi Eklemek 8 Microsoft Word 2010 , Tablo ilemleri ve kt ilemleri. Stunlar ve Tablolar a. Bilgileri Stunlar Halinde Gstermek b. Tablolatrlm Liste Oluturmak c. Bilgileri Tablolar Halinde Gstermek d. Tablo Bilgilerini Dzenlemek e. Tabloda Hesaplamalar Yapmak f. Tablolarn Sayfa Dzeni in Kullanlmas 9 Bir Sunu Programnn Tantlmas ve Kullanm Microsoft Powerpoint 2010 Powerpoint 2010 Arayz a. Powerpoint Arayznde almak b. Sunumlar Amak, ncelemek Ve Kapatmak c. Sunumlar eitli ekillerde Grntlemek d. Sunumlar Kaydetmek Yeni Sunum Balatmak a. Hzl ekilde Sunum Oluturmak b. Kullanma Hazr Tasarmlarla Sunum Oluturmak c. Anahatt Sunuma Dntrmek d. Mevcut Slaytlar Tekrar Kullanmak Slayt Yazlar le almak a. Metin Girmek b. Metinleri Deitirmek c. Metin Kutusu Eklemek Ve Deitirmek d. Yazma Srasnda Metinleri Dzeltmek Ve Boyutlandrmak e. Metinleri Ve Yaz Tiplerini Bulmak Ve Deitirmek f. Boyut, Hizalama, Boluklandrma Ve Grnm Deitirmek 10 Sunu Programnda Slayt Tasarm ve zel Animasyonlarn Hazrlanmas Slaytlarn Dzenini, Srasn Ve Grnmn Deitirmek a. Slaytlarn Dzenini Deitirmek b. Sunum indeki Slaytlar Sralamak c. Tema Uygulamak d. eitli Renk emalar le almak e. Slayt Arka Plann Deitirmek Tablo, Grafik Ve Diyagram Eklemek a. Tablo Eklemek Ve Biimlendirmek b. Excel alma Sayfas Eklemek Ve Deitirmek c. Grafik Eklemek Ve Deitirmek d. Diyagram Eklemek Ve Deitirmek izimler le Slaytlar Gelitirmek a. Clip Art Eklemek Ve Deitirmek
• 27 b. Resimleri Eklemek Ve Deitirmek c. Resim Albm Oluturmak d. ekilleri izmek, Deitirmek Ve Birletirmek e. Stillenmi Metin Eklemek Ve Deitirmek 11 Sunum Programyla Meslee Ynelik Uygulamalar Animasyon, Ses Ve Film Eklemek a. Slayt elerini Canlandrmak b. Efekt Eklemek c. Ses Eklemek, Oynatmak Ve Deitirmek d. Film Eklemek, Oynatmak Ve Deitirmek zel Sunum eleri Oluturmak a. Tema Renkleri Ve Yaz Tiplerini Oluturmak b. Sunumun Asl Slaytn Grntlemek Ve Deitirmek c. Slayt Dzeni Oluturmak d. zel Tema Kaydetmek Sunumu Web Gsterimi in Dzenlemek a. Balant Oluturmak b. Nesneye Ya Da Metne Eylem Eklemek 12 Bir Elektronik Tablolama Programnn Tantlmas ve Kullanm Microsoft Excel 2010 Excel 2010nu Aratrmak a. Excel Arayznde almak b. Dosya Amak Ve Kapatmak c. Dosya Oluturmak Ve Kaydetmek alma Kitab le almak a. alma Kitab Oluturmak b. alma Kitabn Deitirmek c. alma Sayfalarn Deitirmek Veri Ve Veri Tablolar le almak a. Veri Girmek Ve Gzden Geirmek b. alma Kitab inde Veri Tamak c. Veri Bulmak Ve Deitirmek d. Verileri Dzeltmek e. Tablo Oluturmak Limitlerde Belirsiz Durumlar 13 Elektronik Tablolama Programnda Veri Giri ve Biimlendirme lemleri Microsoft Excel 2010 Veri zerinde lemler Yapmak a. Veri Gruplarn simlendirmek b. Deer Hesaplamak in Formller Oluturmak c. Verileri zetlemek d. Hesaplamalarda Hatalar Bulmak Ve Dzeltmek Belge Grnmn Deitirmek a. Hcreleri Biimlendirmek b. Stil Tanmlamak c. alma Kitab Temalarn Ve Tablo Stillerini Uygulamak d. Verilerin Okunmasn Kolaylatrmak e. Deerlerine Bal Olarak Verilerin Grnmn Deitirmek f. Belgeye Resim Eklemek 14 Elektronik Tablolama Programnda Formller, Grafiklerin Kullanm Microsoft Excel 2010
• 28 Verileri Sralamak Ve zetlemek a. Verileri Sralamak b. Verileri Seviyeler Halinde Dzenlemek c. Veri Listesinde Bilgilere Ulamak oklu Kaynaktan Verileri Elde Etmek a. Dier alma Sayfalar Ve alma Kitaplarndaki Verileri Kullanmak b. Birok Kaynaktaki Veri Kmesini Ayn alma Kitabnda Birletirmek c. oklu Veri Kmelerini Gruplamak 15 Elektronik Tablolama, Programyla Meslee Ynelik Uygulamalar. Microsoft Excel 2010 Grafik Ve izim Oluturmak a. Grafik Oluturmak b. Grafiklerin Grnmn Dzenlemek c. Verilerde Eilimleri Bulmak d. Pivot Grafikler le Dinamik Grafikler Oluturmak e. Diagram Oluturmak Yazdrma lemleri a. Sayfalara stbilgi Ve Altbilgi Eklemek b. alma Sayfalarn Yazdrmaya Hazrlamak c. Veri Listelerini Yazdrmak d. Grafikleri Yazdrmak BAARI DEERLENDRME SSTEM Yntem Says Katks Yaryl i Snav 1 %40 dev – – Derse Devam %75 Devam Zorunluluu – Dier (Aklaynz) – – Yaryl Sonu Snav 1 %60
• 29 II Dnem Sillabuslar DERSN ADI Y.Y KODU Z/S TRKYE TRKES AZERBAYCAN TRKES NGLZCE KREDS T+U ECTS KREDS II. ULS 102 Zorunlu Mikro ktisat Mikroiqtisadiyyat Microeconomics 3+0 4 ULS 120 Zorunlu Siyasi Tarih- II Siyasi Tarix-II Political History-II 3+0 4 ULS 118 Zorunlu Uluslararas likilere Giri Beynlxalq Mnasibtr Giri Introduction to International Relations 3+0 4 ULS 108 Zorunlu Anayasa Hukuku Konstitusiya Hququ Constitutional Law 2+0 3 ULS 104 Zorunlu Siyaset Bilimine Giri Siyast Elmin Giri Introduction to Political Sciences 3+0 3 BIL 102 Zorunlu letme Bilimine Giri Biznesin saslar Principles of Business 2+0 3 16 21
• 30 DERS BLGLER Ad Mikro ktisat Kodu ULS 102 retim Yaryl Teori hafta/saat Uygulama hafta/saat Kredi AKTS Bahar 3 – 3 4 Dili Azerbaycan Trke ngilizce Tr Zorunlu Semeli retim Eleman r. Gr. Ebilhan SAYEV Ders D Grme Saatleri ve Yeri Sal ve Cuma 15.00-17.00 aras, ADU 4 Sayl retim Binas 103 No.lu Oda Amac Dersin temel amac; mikro iktisatla ilgili konularn temelini oluturan model ve kuramlarn retilmesi, mikro iktisatla ilgili gncel olaylarn bu model ve kuramlar erevesinde tartlmas, rencilerin teorik temeller balamnda gncel olaylar yorumlama becerilerinin gelitirilmesidir. renim ktlar Ekonomi biliminin inceleme alann, mikro iktisadn teorik erevesini, tketici davranlarn ve buradan hareketle piyasa talebini, retici davranlarn, maliyetlerle ilgili teorik temelleri ve buradan hareketle piyasa arzn, farkl piyasa yaplarnda denge koullarn, retim faktrleri piyasalarna ilikin teorik temelleri, gelir dalm, genel denge ve refah ekonomisi konularn aklamak. retim Yntemi Dersler esas itibaryla konunun retim yesi tarafndan anlatlmas suretiyle, yani takrir metoduyla ilenir. Bununla birlikte dersler temel ve yardmc kaynaklar eliinde, mmkn olduunca karlkl tartma ortam ierisinde de takip edilmeye allr. Derste ele alnacak konular birbirleri ile balantl olduundan, rencilerin ilenmi konular tekrar etmesi gerekmektedir. Gerek gemi konulara alrken, gerekse ilenecek konulara hazrlanrken, renciler, ihtiya duyabilecei ilave kaynaklar, ilgili internet adreslerini ders sorumlusundan temin edebilirler. erii Temel ktisat Kavramlar, Tketici Teorisi, retici Teorisi, Piyasa Dengesi (Fiyat Teorisi), Farkl Piyasa Yaplarnda Firma Dengesi, Marjinal Verimlilik Teorisi, Genel Faiz Teorisi, Kar Teorileri, Blm Teorisi, Genel Denge, Refah Ekonomisi, Piyasa Baarszlklar Ana Kaynaklar retim yesi tarafndan hazrlanan grsel sunular DNLER, Zeynel, Mikro Ekonomi, Bursa, 2011 DNLER, Zeynel, ktisada Giri, Bursa 2015 Yardmc Kaynaklar NSAL, Erdal M., Mikro ktisat, Ankara, 2013 PNDYCK, Robert S. ve Daniel L. RUBNFELD, Mikro ktisat, Ankara, 2014. HAFTALIK DERS PLANI VE KONULAR Hafta Konular 1 ktisat Biliminin Nitelii ve nemi – Ktlk Kanunu ve ktisat Bilimi – Ana Kavramlar – Alternatif Maliyet
• 31 2 ktisat Bilimi ve Kanunlar, Temel Ekonomik Sorunlar ve Ekonomik Dzen – ktisat Biliminde Teori ve Kanunlarn zellikleri – Tam Kullanm Sorunu – Etkin Kullanm Sorunu – Ekonomik Byme ve Kalknma Sorunu – Ekonomik Dzen 3 Tketici Teorisi, Faydann lm Sorunu ve Tketici Dengesi – Kardinal Fayda Yaklam – Ordinal Fayda Yaklam – E Marjinal Fayda lkesi ve Tketici Dengesi – Ferdi Talep ve Talep Kanunu 4 Tketicinin Gelirindeki, Fiyatlardaki, Tercihlerdeki Deime ve Tketici Dengesi – Tketici Gelirinin Deimesi ve Engel Erileri – Fiyatlarn Deimesi ve Tketici Dengesi – Mal Trlerine Gre Gelir ve kame Etkilerinin zellikleri – Telafi Edilmi Talep Erisi – Tketici Tercihlerinin Deimesi ve Tketici Dengesi 5 Piyasa Talebi Analizi – Ferdi Talepten Hareketle Piyasa Talebinin Elde Edilii – Piyasa Talebi, Talebi Etkileyen Faktrler ve Talep Fonksiyonu – Talep Miktarndaki Deime ve Talep Deimesi – Talebin Fiyat Esneklii – Gelirde Deime ve Talebin Gelir Esneklii – teki Mallarn Fiyatnda Deime ve apraz Talep Esneklii – Talebi Etkileyen Dier Faktrlerin Etkisi 6 retici Teorisi – retim Fonksiyonu – Ksa Dnem ve Azalan Verimler Kanunu – Uzun Dnem ve lee Gre Getiri – En Dk Maliyetle retim (Optimal Faktr Bileiminin Seimi) – E-rn Analizi – Genileme Yolu ve Genileme Etkisi 7 Maliyet Teorisi ve Arz Analizi – Maliyetlerle lgili Kavramlar ve Maliyet Fonksiyonu – retim Maliyetleri ve Zaman. Ksa Dnem Maliyet Erileri – Uzun Dnem Maliyet Erileri – lek Ekonomileri (sel Ekonomiler) – Endstri lei ve Dsal Ekonomiler – Firma ve Piyasa Arz – Arz Esneklii – Arz Etkileyen Fiyat D Faktrler 8 Dnem Ara Snav 9 Tam Rekabette Piyasa Dengesi (Ksmi Denge Analizi) – Tam Rekabet Piyasas ve Denge – Tketici ve retici Rant – Piyasa Dengesindeki Deimeler ve Nedenleri – Piyasaya Devlet Mdahaleleri 10 Tam Rekabet Piyasasnda Firma Dengesi – Firma Dengesi: Tanm ve Koulu – Tam Rekabet Piyasasnda Firma Dengesi – Tek Firmann Talebi ve Haslat
• 32 – Tam Rekabet Piyasasnda Tek Firmann Ksa Dnem Dengesi – Tam Rekabet Piyasasnda Uzun Dnem Firma ve Endstri Dengesi 11 Aksak Rekabet Piyasalar ve Monopol – Aksak Rekabet Piyasalar: Ortaya k Nedenleri ve Trleri – Monopoln Tanm ve Ortaya k Nedenleri – Monopolcnn Ksa Dnem Dengesi – Monopolcnn Uzun Dnem Dengesi – Monopol Gcnn llmesi – Monopolde Fiyat Farkllamas 12 Monopolc Rekabet Piyasas – Monopolc Rekabet Piyasasnn Tanm – Monopolc Rekabet Piyasasndaki Firmann Ksa Dnem Dengesi – Uzun Dnem Firma ve Grup Dengesi – Monopolc Rekabet Piyasasnn Eletirisi 13 Oligopol Piyasas – Oligopol Piyasasnn Tanm ve Trleri – Oligopolc Dengesi – Cournotnun Dopol Modeli – Dirsekli Talep Erisi (Sweezy) Modeli – Anlamal Oligopol Teorileri – Oyun Teorisi ve Oligopol 14 retim Faktrleri Piyasalar – retim Faktrleri Talebi: Marjinal Verimlilik Teorisi – Mal ve Faktr Piyasalarnda Tam Rekabet Koullarnda Firmann Faktr Talebi – Piyasa Emek Talebi ve Emek Talep Esneklii – Emek Arz ve cretin Oluumu – Toprak (Doal Kaynaklar) ve Rant Teorisi – Sermaye ve Genel Faiz Teorisi – Giriim ve Kar Teorileri 15 Genel Denge ve Refah Ekonomisi, Gelir Dalm, Piyasa Baarszlklar – Ksmi Denge Analizinden Genel Denge Analizine Gei – Genel Denge ve Etkinlik – Pareto Optimumu – Refah Ekonomisi – Gelir Dalm ve Eitsizlik – Piyasa Baarszlklar: Kamu Mallar, Dsallklar, Asimetrik Bilgi BAARI DEERLENDRME SSTEM Yntem Says Katks Yaryl i Snav 1 %40 dev – – Derse Devam %75 Devam Zorunluluu – Dier (Aklaynz) – – Yaryl Sonu Snav 1 %60
• 33 DERS BLGLER Ad Siyasi Tarih-II Kodu ULS 120 retim Yaryl Teori hafta/saat Uygulama hafta/saat Kredi AKTS Gz 3 – 3 4 Dili Azerbaycan Trke ngilizce Tr Zorunlu Semeli retim Eleman Araz Aslanl Ders D Grme Saatleri ve Yeri Cuma 09.00-12.00 Aras, ADU 4 Sayl retim Binas 409 Nolu Oda E-mail [email protected] Amac Dersin temel amac, siyasi tarih asndan nem arz eden olaylar, neden sonu ilikisi erevesinde anlatmak ve yorumlamak, farkl dnmlerde ve farkl corafyalarda yaanan olaylar arasnda karlatrma yaparak rencilerin analiz kabiliyetinin geliimine de katkda bulunmaktr. renim ktlar – Tarihteki nemli siyasi, sosyal, askeri ve ekonomik olaylar renmek, – Tarihte ba veren nemli siyasi olaylarn dnya g dengesine olan etkisini renmek, – Siyasi tarihi olaylarla gnmzdeki gelimeler arasndaki iliki kurabilme becerisini edinmek. retim Yntemi Dersler esas itibaryla konunun retim yesi tarafndan anlatlmas suretiyle, yani takrir metoduyla ilenir. Bununla birlikte dersler temel ve yardmc kaynaklar eliinde, mmkn olduunca karlkl tartma ortam ierisinde de takip edilmeye allr. Derste ele alnacak konular birbirleri ile balantl olduundan, rencilerin ilenmi konular tekrar etmesi gerekmektedir. Gerek gemi konulara alrken, gerekse ilenecek konulara hazrlanrken, renciler, ihtiya duyabilecei ilave kaynaklar, ilgili internet adreslerini ders sorumlusundan temin edebilirler. erii I Dnya Savann sonular ve sava sonras genel ortam; II Dnya Sava ncesi ortam ve gelimeler; II Dnya Sava`nn nedenleri ve sonular; Souk Sava; Souk Sava dnemindeki bunalmlar; Yumuama dnemi; Souk Sava`n sona ermesi; SSCB`nin dalmasndan sonraki nemli gelimeler (savalar, askeri mdahaleler ve s.) Ana Kaynaklar – Oral Sander, Siyasi Tarih: lkalardan 1918e, Ankara, mge Kitabevi, 2000 – Oral Sander, Siyasi Tarih – 2. Cilt (1918-1994), Ankara, mge Kitabevi, 2000 – Muzaffer Ercan Ylmaz, Sava ve Uluslararas Sistem, stanbul, Dora mailto:[email protected]
• 34 Yaynclk, 2014. Yardmc Kaynaklar – Fahir Armaoglu, 19. Yzyl Siyasi Tarihi 1789-1914, Ankara, TMA Yaynlar, 2013. – Prof. Dr. Fahir Armaolu, 20. Yzyl Siyasi Tarihi (1914-1995), Ankara, TMA Yaynlar, 2014. – Paul KENNEDY, Byk Glerin Ykseli ve kleri: 16. Yzyldan Gnmze Ekonomik Deiim ve Askeri atmalar, stanbul, Kltr Yaynlar, 2002. – Rfat arol, Siyasi Tarih 1789-2001, stanbul, DER Yaynlar, 2008 – Bernard Lewis, Tarih Notlar: Bir Orta Dou Tarihisinin Notlar, stanbul, Arkada, 2014 – Derleyen: Peter Furtado, lkelerin Tarihleri: Ulusal Kimlikler Nasl Oluturuldu, stanbul, Yap Kredi Kltr, 2014 – Sina Akin, Ksa 20. Yzyl Tarihi, stanbul, Bankas, 2014 – Kerem Gkten, in Yzyln Anlamak: Afyon Savalarndan Bugne inin Dnm, Nota Bene HAFTALIK DERS PLANI VE KONULAR Hafta Konular 1 1. Dnya Savann Sonular – Genel sonular – lkeler asndan sonular 2 ki Dnya Sava Aras Dnemi (1919-1939) – Dnemi etkileyen temel eler – Bar antlamalarnn korunmas dnemi; Fransann gvenlik sistemi – Almanya, talya ve Sovyetler Birlii’ndeki gelimeler – Smrgelerdeki gelimeler 3 ki Dnya Sava Aras Dnemi (1919-1939) Lokarno dnemi (1925-1930) Yklma dnemi (1930-1939) – Ekonomik knt – Hitler ve d politikas – ngilterenin yattrma politikas – talya’nn Habeistan’ gali – spanya Sava – Almanya’nn Avusturya’y lhak – ekoslovakya’nn Paralanmas – Alman-Sovyet Saldrmazlk Pakt 4 ki Dnya Sava Aras Dnemi (1919-1939) – ABD’nin d politikas – Uzakdoudaki gelimeler – Ortadoudaki gelimeler 5 kinci Dnya Sava Savan Avrupada balamas – Polonyann gali
• 35 – Sovyet-Fin Sava ve skandinavya Gelimeleri – Fransann Teslimi – ngiltere Sava 6 kinci Dnya Sava Savan Avrupada genilemesi – Alman-Sovyet likilerinin Bozulmaya Balamas – Kuzey Afrika ve Balkanlar – Alman-Sovyet Sava 7 kinci Dnya Sava – Afrika cephesi – ABDnin savaa girii – Dou cephesi ve Stalingrad sava – Avrupada direnmenin balamas – Kuzey Afrikadan talyaya karma – Almanyann Bombalanmas – Japonyann Durdurulmas ve n 8 kinci Dnya Savann Sonu – Avrupada savan bitmesi – Pasifikte savan bilmesi Diplomatik Konferanslar – Savan yrtlmesi ile ilgili konferanslar – Sava sonu dzeni ile ilgili konferanslar 9 Souk Savan balamas – Uluslararas rgtlenme: Birlemi Milletler – Avrupa: kurtulma ve blnme – Uzakdou – Trkiye zerindeki bask – Yunan i sava – Truman Doktrini ve Marshall Plan – ran Olaylar – NATO ve Varova Pakt 10 Souk Sava Dnemi – 1 – indeki gelimeler ve Kore sava – Ortadoudaki atmalar – Avrupadaki bunalmlar – Kbada bunalm 11 Souk Sava Dnemi 2 – NATO Stratejisinde Gelimeler. – Japonya – Stalinden sonra Sovyet d politikas ve Dou Blokunda okmerkezlilik – Bamszlk hareketleri – Balantszlarn dnya politikasndaki yeri – Latin Amerika ve ABD – Falkland bunalm 12 Yumuama Dnemi – Avrupa Gvenlik ve birlii Konferans: Helsinki Belgesi – Silahszlanma – Kruev sonras in-Sovyet anlamazl – ABD d politikas
• 36 – Petrol bunalm ve OPEC 13 Yumuama Dneminin atmalar – atmalarn temel nedenleri – in-Hint atmas – Hindistan-Pakistan ve Banglade – Vietnam sava ve sonrasndaki gelimeler – Ortadou savalar – randaki gelimeler, devrim ve sava – SSCBnin Afganistan igali – Irakn Kuveyti igali – Yugoslavyann Dalmas ve Bosna-Hersek Trajedisi 14 SSCBnin dalmaya balamas ve souk savan sona ermesi – Yeni g dengesi ve ulusal kar kavram – Yeni blgesel gler ve deien rolleri – Saldrgan milliyetilik ve etnik atmalar, igaller 15 11 Eyll olaylar ve sonrasnda kresel sistemde gelimeler – Terr saldrlar – Afganistana saldr – Irakn igali – ranla nkleer sorun – Austos 2008deki Rusya-Grcistan sava Genel tekrar BAARI DEERLENDRME SSTEM Yntem Says Katks Yaryl i Snav 1 %40 dev – – Derse Devam %75 Devam Zorunluluu – Dier (Aklaynz) – – Yaryl Sonu Snav 1 %60
• 37 DERS BLGLER Ad Uluslararas likilere Giri Kodu ULS 118 retim Yaryl Teori hafta/saat Uygulama hafta/saat Kredi AKTS Gz 3 – 3 4 Dili Azerbaycan Trke ngilizce Tr Zorunlu Semeli retim Eleman Dr. Elen Memmedli Ders D Grme Saatleri ve Yeri Cuma 13.30-14.30 Aras, ADU 4 Sayl retim Binas 408 Nolu Oda Amac Dersin temel amac, uluslararas ilikiler disiplininin ortaya kmasn, geliim srecini ve bu dorultuda gelitirilen teorileri incelemektir. Uluslararas likiler in ierdii konular, sorunlar, kurumlar, kavramlar ve yaklamlar ile ilgili temel bilgileri vermeyi amalyoruz. renim ktlar – Uluslararas sistemi bilimsel aratrmaya tabii tutarak renmek, – Uluslararas ilikilerin, hem olgusal hem de normatif (deersel) boyutlar ve bu boyutlarla ilgili felsefi-kuramsal alma alanlarn incelemek. retim Yntemi Dersler esas itibaryla konunun retim yesi tarafndan anlatlmas suretiyle, yani takrir metoduyla ilenir. Bununla birlikte dersler temel ve yardmc kaynaklar eliinde, mmkn olduunca karlkl tartma ortam ierisinde de takip edilmeye allr. Derste ele alnacak konular birbirleri ile balantl olduundan, rencilerin ilenmi konular tekrar etmesi gerekmektedir. Gerek gemi konulara alrken, gerekse ilenecek konulara hazrlanrken, renciler, ihtiya duyabilecei ilave kaynaklar, ilgili internet adreslerini ders sorumlusundan temin edebilirler. erii Uluslararas ilikiler, dinamik, dnyamzn deiimine gre ierii srekli genileyen, ierdii konular, kavramlar ve yntemlerle disiplinler aras nitelie sahip bir bilimsel ve akademik alma alanna anlam verir. Ulus devlet aras ilikilerden baka ulus-st blgesel ve kresel ilikileri de alma alan iinde kapsad iin ok boyutlu ierii olan bir bilim daldr. Siyaset Bilimi gibi, Uluslararas ilikiler bilim dal da, yerel- ulusal-blgesel-kresel sorunlarla ilgili retilen politikalar ve politika nerileriyle ilgilenir. Ana Kaynaklar Karada, aban, Balc, Ali, Uluslararas likilere Giri, stanbul, Kre Yaynlar. Ar, Tayyar, Uluslararas likiler ve D Politika Analizi, stanbul, Alfa Yaynlar. HAFTALIK DERS PLANI VE KONULAR Hafta Konular 1 Uluslararas likilerin Temel Kavramlar – Politika; – Ulus; – Devlet;
• 38 – Uluslararas 2 Uluslararas likiler, Uluslararas Politika ve D Politika. – D Politika – Uluslararas Politika – Uluslararas likiler 3 Ulusal G ve D Politika – Ulusal G Kavram – Ulusal Gn D Politikaya Etkileri 4 Ulusal G ve Kapasitesi – Ulusla Gcn NCEL unsurlar – Ulusla Gcn NTEL unsurlar 5 Uluslararas Siyasal Sistemler – 1. Yapsal zellikler; – 2. G likileri; – 3. Ekonomik likiler; – 4. Davran Normlar. 6 Uluslararas Siyasal Sistemler 1) g dengesi sistemi, 2) gevek iki kutuplu sistem, 3) sk iki kutuplu sistem, 4) evrensel sistem, 5) hiyerarik sistem, 6) birim veto sistemidir. 7 Karar Verme Sreci ve D Politika Karar Verme Srecine Etki Eden Faktrler: -DENEYM -ROL -LDERLK ZELLKLER -SYASAL KLTR 8 Yaryl i Snav 9 Karar verme sreci ve d politika 1. Alglama 2. Durumun yorumlanmas ve tanmlanmas 3. Kararn verilmesi 4. Kararn Uygulanmas. 10 Devletlerin D Politika Tercihleri Ve Stratejileri Yalnzclk (zolasyonizm) Kendi Kendine Yeterlilik. Tarafszlk ve Balantszlk. 11 Devletlerin Ekonomik Stratejileri
• 39 1. otari 2. korumaclk 3. serbest ticaret 4. ekonomik koalisyonlar 5. karteller 6. blgesel serbest ticaret antlamalar(serbest ticaret alanlar) 12 G Dengesi Kavram ve Politikas. 1. G dalm; 2.Denge durumu; 3. stnlk Durumu; 4. stikrar ve Bar Durumu; 5. stikrarszlk ve Sava Durumu; 6. G Politikas; 7. Bir Evrensel Tarih Yasas; 8. Bir Sistem ve Politikaya Yol Gstericisi. 13 G Dengesi Kavram ve Politikas. – G Dengesinin Ortaya k Biimleri: – 1. Dolaysz Kartlk Biimi; – 2. Rekabet Biimi. – G Dengesi Yntemleri: – 1. Bl ve Ynet; – 2. Toprak Kazanm; – 3. Silahlanma; – 4. ttifaklar. 14 Uluslararas Gvenlik Sorunlar Gvenlik kilemi Jeopolitik ve Jeostrateji Gvenlikletirme / Gvenlik-dlatrma 15 Genel Tekrar ve zet BAARI DEERLENDRME SSTEM Yntem Says Katks Yaryl i Snav 1 %40 dev – – Derse Devam %75 Devam Zorunluluu – Dier (Aklaynz) – – Yaryl Sonu Snav 1 %60
• 40 DERS BLGLER Ad Anayasa Hukuku Kodu ULS 108 retim Yaryl Teori hafta/saat Uygulama hafta/saat Kredi AKTS Bahar 2 – 2 3 Dili Azerbaycan Trke ngilizce Tr Zorunlu Semeli retim Eleman Dr. lhame Gadimova Ders D Grme Saatleri ve Yeri Hafta ii her gn, H.Aliyev s., 36, 6.kat, 719 Nolu Oda nceden araynz 444 74 44(2011) Amac Dersin temel amac, Anayasa kavram ve anayasa hukukunun tanm ve geliimi, dier hukuk dallar ile ilikisi, zellikleri, ilkeleri, anayasaclk hareketleri, devlet ekilleri, hkumet sistemleri, demokrasi teorisi ve tipleri, seim sistemleri ve ilkeleri hakknda teorik ve uygulamaya dnk bilgiler aktarmaktr. renim ktlar Temel hak ve hrriyetler hakknda vatanda dnyagr edinme, Tekilati yaplar renmekle, vatandalarn devlet ynetiminde bilinli itirak ve ulusal sorunlarn zmne katk retim Yntemi Dersler esas itibaryla konunun retim yesi tarafndan power point sunum eliyinde anlatlmas suretiyle, yani takrir metoduyla ilenir. Bununla birlikte dersler temel ve yardmc kaynaklar eliinde, mmkn olduunca karlkl tartma ortam ierisinde de takip edilmeye allr. Derste ele alnacak konular birbirleri ile balantl olduundan, rencilerin ilenmi konular tekrar etmesi gerekmektedir. Gerek gemi konulara alrken, gerekse ilenecek konulara hazrlanrken, renciler, ihtiya duyabilecei kaynaklar ve sunumlar ders sorumlusundan temin edebilirler. erii Anayasa kavram, anayasaclk hareketleri, kurucu iktidar, kanunlarn anayasaya uygunluunun yargsal denetimi, devletin unsurlar, devletin kkeni hakknda teoriler, devlet ekilleri, hkumet sistemleri, demokrasi teorisi, demokrasi tipleri, seim sistemleri, seim ilkeleri, temel hak ve hrriyetler Ana Kaynaklar Kemal Gzler, Ksa Anayasa Hukuku, 12. Bask, Bursa, 2015 Yardmc Kaynaklar Erdoan Tezi, Anayasa Hukuku HAFTALIK DERS PLANI VE KONULAR Hafta Konular 1 Anayasa hukuku, kavram, kaynaklar 2 Anayasa yargs, kurucu iktidar 3 Devlet kavram 4 Devlet ekilleri I: Monari ve Cumhuriyet 5 Devlet ekilleri II: niter ve bileik devlet 6 Hkumet sistemleri 7 Demokrasi, Seimler 8 Temel hak ve hrriyetler
• 41 9 Trk ve Azerbaycan Anayasalar 10 Anayasa: Temel ilkeler 11 Anayasa: Temel hak ve hrriyetler 12 Anayasa: Yasama 13 Anayasa: Yrtme 14 Anayasa: Yarg 15 Anayasann deitirilmesi BAARI DEERLENDRME SSTEM Yntem Says Katks Yaryl i Snav 1 %40 dev – – Derse Devam %30 Devam Zorunluluu – Dier (Aklaynz) – – Yaryl Sonu Snav 1 %60
• 42 DERS BLGLER Ad Siyaset Bilimine Giri Kodu ULS 104 retim Yaryl Teori hafta/saat Uygulama hafta/saat Kredi AKTS Gz 3 – 3 3 Dili Azerbaycan Trke ngilizce Tr Zorunlu Semeli retim Eleman Agil Mammadov Ders D Grme Saatleri ve Yeri Pazartesi, Perembe 14.00-16.00 Aras, ADU 4 Sayl retim Binas 410 Nolu Oda Telefon GSM E-mail +99455 542 88 85 [email protected] Amac Siyaset Bilimi siyasal ve ynetsel konularn bilimsel almasyla ilgilenirler. Siyaset Bilimi disiplini siyasal sistemde kaynaklarn ve deerlerin dalm srelerini inceler. Disiplinin inceledii konular bir yandan g, otorite, meruiyet, sosyal snf, toplumsal cinsiyet, etnik yap ve siyasal katlm gibi konular kapsarken, te yandan devlet, hkmet, siyasal partiler, bask gruplar ve uluslararas rgtler gibi kurumlar iermektedir. Disiplin ayn zamanda siyasal adalet, ideolojiler ile zgrlk, demokrasi, moral deerler ve eitlik gibi siyasal fikirleri inceler. renim ktlar Siyaset Bilimii yerel ve uluslararas dzeylerde gerekleen siyasal, sosyal ve ekonomik deiimleri anlamamza yardmc olan bir disiplindir. Bu disiplin, gnlk yaamda karlatmz bir problemin i yzn anlamamza ve ufkumuzu geniletmemize yarayan yeni bak alar kazanmamza olanak salar. Gnmzde, dnyada gerekleen dnmleri daha iyi kavrayan bilinli, aklc ve etkili yurttalar olmamz ve daha retken katlmclar haline gelmemiz iin bizleri hazrlar. Siyaset Bilimi disiplini, bize herhangi bir kamu alannda profesyonel olmamz iin gerekecek bilgi ve becerileri kazandrr. retim Yntemi Dersler esas itibaryla konunun retim yesi tarafndan anlatlmas suretiyle, yani takrir metoduyla ilenir. Bununla birlikte dersler temel ve yardmc kaynaklar eliinde, mmkn olduunca karlkl tartma ortam ierisinde de takip edilmeye allr. Derste ele alnacak konular birbirleri ile balantl olduundan, rencilerin ilenmi konular tekrar etmesi gerekmektedir. Dersi iyi takip etmenin yan sra, ders dnda da, rencilerin ilgili konulan kendi aralarnda tartarak renmeye almalar takip edilebilecek en etkin yntemlerden birisidir. erii Politika, Devlet, Brokrasi, Siyasal Sistemler, Partiler, Seim Sistemleri, deolojiler, Demokrasi, Sivil Toplum Kurulular Ana Kaynaklar – Politika Bilimine Giri, Mnci Kapani, Beta, 2013 mailto:[email protected]
• 43 – Siyaset Bilimi, Halis etin, Orion Yaynevi, 2015 Yardmc Kaynaklayar – Siyaset, Mmtaz Er Trkne, stanbul 2014 – Davud Dursun, Siyaset Bilimi, Beta 7. Bask,2014 HAFTALIK DERS PLANI VE KONULAR Hafta Konular 1 Politikann Anlam ve Nitelikleri Politika Bilimi Siyaset ve Bilim Douda ve Bat`da Siyaset Kavram 2 Politika Bilimi Asndan Devlet Soyut Bir Kavram Olarak Devlet Devletin Kkeni ve Douu Sorunu Politika Bilimi Asndan Devlet 3 Politika Biliminin Temel Kavram : Siyasal ktidarn Belirlenmesi Genel Olarak ktidar Kavram Siyasal ktidarn Nitelikleri Siyasal ktidar ve Otorite 4 Siyasal ktidar ve Egemenlik Egemenlik Kavramnn ve Klasik Egemenlik Teorisinin Ortaya k Egemenliin Deiik Anlamlar Egemenliin Modern Karl : Kurucu ktidar Kavram 5 Siyasal ktidarn Meruluk Temeli Klasik Meruluk Teorileri Demokratik Teoriler Teokratik Teoriler 6 Siyasal ktidarn Meruluk Temeline Gre Snflandrlmas Max Weber`in Meru ktidar Tipolojisi Yeni Bir Tipoloji Denemesi : David Easton`un Snflandrmas 7 Sosyal Tabakalama ve Siyasal ktidar Sorunun Analitik ervesi Marksist Snf Anlay Sosyal Tabakalamann Boyutlar : Snf ve Stat 8 Snf ve ktidar likisi Sosyal Snflarn Kesin Belirleniini Gletiren Faktrler Marxsist Teorinin Deerlendirilmesi 9 Politikanin Ynetenler ve Ynetilenler Ayrmna Dayandrlmas Elitler (Sekinler) ve Kitleleri Klasik Elit Teorileri Pareto : Siyasal (Ynetici ) Elit 10 Klasik Elitizmin Eletirisi Yeni Elit Teoriler Demokratik Teoriler Deiik Bir Neo- elit Gr Marksist Dnce ve Sistemde Elit Kavram 11 Siyasal Katlma Siyasal Katlmada Farkl Davranlar Siyasal Rejimler ve Siyasal Katlma
• 44 12 Siyasal Katlma Demokrasilerde Siyasal Katlma Totaliter Sistemlerde Siyasal Katlma 13 Kamuoyu Kamuoyunun Olumas Siyasal Sistemler ve Kamuoyu Kamuoyunun Siyasal Kararlar Etkileme Gc 14 Siyasal Partiler Siyasi Partilerin Douu Siyasal Partilerin Fonksiyonlar 15 Pari Sistemleri Yarmac Parti Sistemleri Yarmac olmayan Parti Sistemleri 16 Siyasal Partiler Tipolojisi Bask Gruplar Bask Gruplar ve Siyasal Partiler Bask Gruplarnn Deiik Tipleri Etkileme ve Bask Yntemleri 17 Seimler ve Seim Sistemleri ounluk Sistemleri Nisbi Temsil Sistemleri 18 Propagandann Tanm Ve zellikleri Propagandann Aralar Propagandann Yntemleri 19 Sivil Toplum Sivil Toplum Kavramna likin Yaklamlar Sivil Toplum ve Kamusal Alan Sivil Toplum rgtleri 20 Kreselleen Dnyada Sivil Toplum: Global Sivil Toplum Demokratikleme ve Sivil Toplum Kamu Ynetiminde Ynetiim ve Sivil Toplum Devlet Sivil Toplum likisi 21 Brokrasi Nedir. Brokrasinin Yaps levleri ve zellikleri Brkrasi Teorileri Brokrasinin Oligarik Eilimleri Brokrasinin Teorik Eletirileri 22 Kresel Siyaset Kresel Siyasetin Dinamikleri Kresel rgtler Kresel Siyasetin Gelecei Sava ve Politika Genel Tekrar ve Deerlendirmeler BAARI DEERLENDRME SSTEM Yntem Says Katks Yaryl i Snav 1 %40 dev – –
• 45 Derse Devam %75 Devam Zorunluluu – Dier (Aklaynz) – – Yaryl Sonu Snav 1 %60
• 46 DERS BLGLER Ad letme Bilimine Giri Kodu BL 102 retim Yaryl Teori hafta/saat Uygulama hafta/saat Kredi AKTS Gz 2 – 2 3 Dili Azerbaycan Trke ngilizce Tr Zorunlu Semeli retim Eleman Dr. ahin kbrov Amac Dersin temel amac, temel iletme konularn, iktisat ve iletme kavramlarnn retilmesi, iletmelerin fonksiyonel bazda deerlendirilmesi ve iletme kurulu analizinin yaplmasnn retilmesidir. renim ktlar letmeciliin genel esaslarn, iletme evresini, iletmenin amalarn, iletme fonksiyonlarn, iletme kuruluunu, faaliyet deerlendirme ltlerini, yatrm kararnn verilmesi konularn aklamak. retim Yntemi Dersler esas itibaryla konunun retim yesi tarafndan anlatlmas suretiyle ilenmektedir. Bununla birlikte dersler temel kaynak eliinde, mmkn olduunca karlkl tartma ortam ierisinde de takip edilmeye allr. Derste ele alnacak konular birbirleri ile balantl olduundan, rencilerin ilenmi konular tekrar etmesi gerekmektedir. Her dersin ilk 15-20 dakikas bir nceki konunun tekrarna ayrlmaktadr. Gerek gemi konulara alrken, gerekse ilenecek konulara hazrlanrken, renciler, ihtiya duyabilecei ilave kaynaklar, ilgili internet adreslerini ders sorumlusundan temin edebilirler. Kaynaklar TUNCER Doan, AYHAN Doan, VAROLU Demet, Genel letmecilik Bilgileri, 6.bask, 2014 HAFTALIK DERS PLANI VE KONULAR Hafta Konular 1 Ekonomik Yaam ve letme – nsan ihtiyalar, Ekonomik uralar ve retim – letme ve Giriim – Giriimci ve Ynetici – letme Ynetimi 2 letmelerin amalar ile gelir ve giderleri – letmelerin amalar – letmelerin gelir ve giderleri 3 letmelerin Trleri – Faaliyet alanlarna gre iletme trleri – Tketici trlerine gre iletme trleri – retilen mal ve hizmet eitlerine gre iletme trleri – retim aralarnn mlkiyet biimine gre iletme trleri – Byklklerine gre iletme trleri 4 letmelerin evresi ve evre faktrleri – letmenin evresi ve sistemi – letmelerin makro d evresi ve makro d evre faktrleri
• 47 – letmelerin mikro d evresi – letmelerin Uluslararas evresi 5 Kurulu Aratrmalar – Ekonomik aratrmalar – Teknik aratrmalar – Mali aratrmalar – Yasal aratrmalar 6 Genel Olarak letmelerin Bymesi – letmelerin byme nedenleri – letmelerin byme ekilleri 7 Ynetime likin Temel Kavramlar – Ynetim ve zellikleri – Ynetim kademeleri