Iqtisadiyyatın dövlət tənzimlənməsi lazımdır. iqtisadi fəaliyyətin miqyası. iqtisadiyyatın sabitləşməsi

Belə ki, dövlət optimal bazar mühiti nail olmaq üçün iqtisadiyyatın tənzimlənməsi tərəfindən təmin edilir.

Tariximiz

Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası sistemində özünəməxsus yer tutan və Azərbaycanda iqtisad elminin inkişafına böyük töhvələr vermiş İqtisadiyyat İnstitutu çox şərəfli bir tarixi inkişaf yolu keçib. İqtisadiyyat İnstitutu əvvəllər SSRİ EA-nın Azərbaycan filialı nəzdində 1935-ci ildə təşkil edilmiş İqtisadiyyat və Coğrafiya sektorunun, 1945-ci ildən isə Azərbaycan EA nəzdində fəaliyyət göstərmiş İqtisadiyyat sektorunun bazası əsasında 14 aprel 1958-ci ildə Azərbaycan SSR Nazirlər Sovetinin qərarı ilə yaradılmışdır.

İnstitut fəaliyyətə başladığı dövrdə (1958-1960-cı illərdə) onun quruluşu 5 şöbədən – «Siyasi iqtisad və iqtisadi fikir», «Sənaye iqtisadiyyatı», «Kənd təsərrüfatının iqtisadiyyatı», «Sosialist istehsalının yerləşdirilməsi» və «Xalq təsərrüfatı tarixi»ndən ibarət olub. Sonrakı dövlərdə (1961-1965, 1966-1970, 1971-1985, 1986-1990-cı illər) institutda aparılan elmi-tədqiqat işləri bütünlüklə götürüldükdə keçmiş İttifaq və Respublikanın hökümət və dövlət orqanları tərəfindən müəyyən edilmiş həmim dövrlərin mühüm iqtisadi problemlərinin və dövlət tapşırıqlarının yerinə yetirilməsinə yönəldilmişdir.

70-80-cı illərdə İqtisadiyyat İnstitutunda yerinə yetirilmiş elmi-tədqiqat işlərinin səviyyəsini xarakterizə edən ən əsas cəhətlərdən biri də ondan ibarətdir ki, bu dövrdə institut əməkdaşlarının 23 elmi nəticəsi keçmiş SSRİ EA-nın Rəyasət Heyəti tərəfindən Sovet elminin ən mühüm nailiyyətləri kimi qiymətləndirilərək SSRİ EA Rəyasət Heyətinin Hesabatına daxil edilmişdir.

1991-ci il oktyabrın 18-də Azərbaycanın müstəqillik qazanması ilə yanaşı bazar iqtisadiyyatına keçid ölkəmizin iqtisadiyyatının və iqtisad elminin inkişafı sahəsində də yeni mərhələnin başlanğıcı olmuş, habelə İqtisadiyyat İnstitutu qarşısında yeni dövrün tələblərinə uyğun vəzifələr qoymuşdur. Müstəqillik illərində AMEA İqtisadiyyat İnstitutu Azərbaycanın müstəqil milli iqtisadiyyatının formalaşdırılması və inkişafı istiqamətində uğurlu və samballı elmi-tədqiqat işləri yerinə yetirmiş, peşəkar milli kadrların, iqtisadçı alimlərin yetişdirilməsində mühüm xidmətlər göstərmişdir.

İnstitutda uzun illərdən bəri fəaliyyət göstərən İxtisaslaşdırılmış Doktorluq və Namizədlik Dissertasiya Şuralarında 900-dan çox namizədlik və 100-dən artıq doktorluq dissertasiyası müdafiə olunmuşdur. 1500-dən çox monoqrafiya və kitab nəşr edilmişdir.

2018-ci il oktyabrın 18-də AMEA-nın əsas binasında AMEA İqtisadiyyat İnstitutunun 60 illik yubiley tədbiri keçirilmişdir. İclasda AMEA rəhbərliyi ilə yanaşı, Hökumət və Milli Məclisin üzvləri, AMEA institutlarının rəhbərləri və əməkdaşları, ali məktəb rektorları, tanınmış iqtisadçı alimlər, xarici ölkələrdən – Çin, Gürcüstan, Ukrayna, Qazaxıstan, Rusiya və Qırğızstandan qonaqlar iştirak etmişlər.

Azərbaycan Respublikasının Prezidentinin 2018-ci il 16 oktyabr tarixli Sərəncamları ilə iqtisad elminin inkişafındakı xidmətlərinə görə AMEA İqtisadiyyat İnstitutunun 7 əməkdaşı – 5 nəfər “Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu” ilə, 2 nəfər isə “Tərəqqi” medalı ilə təltif ediliblər. Bunlarla yanaşı, AMEA İqtisadiyyat İnstitutunun daha 20-yə yaxın əməkdaşı məhsuldar elmi fəaliyyətləri nəzərə alınaraq AMEA İctimai Elmlər Bölməsinin “Fəxri Fərman”ı ilə təltif ediliblər.

Çin Sosial Elmlər Akademiyasının İqtisadiyyat İnstitutunun professoru Pei Çanhunqa və Gürcüstan Milli Elmlər Akademiyasının akademiki, iqtisad elmləri doktoru, professor Vladimer Papava AMEA İqtisadiyyat İnstitutunun Fəxri doktorlarıdır.

AMEA-nın İqtisadiyyat İnstitutunun tərkibində 12 elmi şöbə, 1 elmi mərkəz, habelə inzibati şöbələr fəaliyyət göstərir:

“İqtisadi siyasətin nəzəri əsasları” şöbəsi

“Monetar və fiskal tənzimləmə problemləri” şöbəsi

“Aqrar sektorun iqtisadi problemləri” şöbəsi

“Sənaye siyasəti və investisiya problemləri” şöbəsi

“Demoqrafiya və məşğulluq problemləri” şöbəsi

“Xarici iqtisadi fəaliyyətin tənzimlənməsi” şöbəsi

“Biznes mühitinin tənzimlənməsi və sahibkarlığın inkişafı” şöbəsi

“İnnovativ iqtisadiyyat və rəqəmsal transformasiya” şöbəsi

“İnklüziv sosial inkişaf» şöbəsi

“Regional inkişaf və təbii sərvətlərdən istifadə problemləri” şöbəsi

“Xidmət sferasının iqtisadiyyatı” şöbəsi

“İqtisadi tədqiqatların riyazi təminatı” şöbəsi

Elmi Mərkəz:

Post-konflikt Ərazilərin Bərpası Elmi Mərkəzi

İnzibati şöbələr:

İctimaiyyətlə əlaqələr şöbəsi

Təchizat və sənədlərlə iş şöbəsi

İnstitutun əsas fəaliyyət istiqamətləri Azərbaycanın müstəqil milli iqtisadiyyatının sosial-iqtisadi inkişaf problemlərinin fundamental tədqiqi, makroiqtisadi və regional inkişaf problemləridir.

Azərbaycanda fundamental və tətbiqi iqtisadi araşdırmaların əsas mərkəzlərindən biri olan AMEA İqtisadiyyat İnstitutunda hazırda “Azərbaycanın sosial-iqtisadi inkişafı və beynəlxalq müqayisəli reytinqlərdə mövqeyinin daha da yaxşılaşdırılması istiqamətləri (2019-2021-ci illər)” mövzusunda tədqiqatlar aparılır. Bu məqsədlə 24 işçi qrupu yaradılıb və 22 beynəlxalq reytinq üzrə tədqiqatlar yerinə yetirilir. Daha 4 reytinq isə institutun öz araşdırmasıdır. Bunlar İqtisadiyyatın Solluğu (Sağlığı) İndeksi, Azərbaycanda sosial-iqtisadi inkişaf, Azərbaycanda iqtisadi potensialın reallaşdırılması və Azərbaycanda həyat keyfiyyəti indeksləridir. Bu indekslərin əsasında Azərbaycanın 8 iqtisadi rayonunda, 6 respublika tabeli şəhərində və 55 inzibati rayonunda həyat keyfiyyəti müqayisəli şəkildə qiymətləndirilmişdir. Habelə balanslaşdırılmamış açıq iqtisadi sistemlərdə makroiqtisadi normativlərin və səmərəlilik göstəricilərinin çoxfaktorlu asılılıqlarının müəyyənləşdirilməsi üçün riyazi aparat hazırlanmışdır.

2014-cü ildən etibarən İnstitut İqtisadiyyatın solluq (sağlıq) indeksini – İS(S)İ üzrə tədqiqat aparır və illik göstəricilər dərc olunur. Bu İndeks dünyanın müxtəlif ölkələrində iqtisadiyyatın dövlət tənzimlənməsi səviyyəsini ölçməyə imkan verir. Dövlətin iqtisadiyyata modelyaradıcı müdaxilələrinin ölçülməsi əsasında 95 ölkədə iqtisadiyyatın liberallıq-dirijistlik səviyyəsi qiymətləndirilmişdir.

AMEA İqtisadiyyat İnstitutu müxtəlif dövlət proqramlarının hazırlanmasında və icrasında iştirak edir, hökumət qurumları tərəfindən yaradılmış müxtəlif işçi qruplarına ekspertlər səviyyəsində daxil edilib. İnstitutun alimləri Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 24 noyabr 2020-ci il tarixli Sərəncamı ilə yaradılmış Azərbaycan Respublikasının işğaldan azad edilmiş ərazilərində məsələlərin mərkəzləşdirilmiş qaydada həlli ilə bağlı Əlaqələndirmə Qərargahının nəzdindəki İdarələrarası Mərkəzin işçi qruplarında təmsil olunurlar.

Son 20 ildə institutda aparılan elmi-tədqiqat işlərinin nəticələri ilə bağlı əməkdaşlar tərəfindən 150-dən çox monoqrafiya, 3000 məqalə, o cümlədən 800-ə yaxın əsər xaricdə (50 məqalə İMPAKT-FAKTORLU jurnallarda) nəşr olunmuşdur.

Hazırda AMEA İqtisadiyyat İnstitutunda 175 nəfər çalışır. İnstitutut əməkdaşlarından 3 nəfəri AMEA-nın müxbir üzvü, 21 nəfəri elmlər doktoru, 43 nəfəri iqtisad üzrə fəlsəfə doktoru, 54 nəfəri elmi işçidir.

İqtisadiyyat İnstitutu yarandığı 1958-ci ildən 1964-cü ilədək onun direktoru vəzifəsində iqtisad elmləri namizədi H.T.Hüseynov, 1964-1989-cu illərdə akademik Ə.Ə.Mahmudov, 1991-1998-ci illərdə AMEA-nın müxbir üzvü A.K.Ələsgərov, 1999-cu ilin yanvarından 2008-ci ilin iyun ayına kimi AMEA-nın müxbir üzvü, i.e.d. professor Ş.M.Muradov, 2008-ci ilin iyun ayından 2014-cü ilin may ayına kimi i.e.d., professor İ.H.Alıyev çalışmışlar. 2014-cü ilin may ayından instituta i.e.d., professor Nazim Müzəffərli (İmanov) rəhbərlik edir.

Iqtisadiyyatın dövlət tənzimlənməsi lazımdır. iqtisadi fəaliyyətin miqyası. iqtisadiyyatın sabitləşməsi

Orada iqtisadiyyatın dövlət tənzimlənməsi ehtiyacı üçün bir çox səbəbləri var, lakin hər kəs onları anlayır. Bazar mexanizmi nəzarət müxtəlif biznes koordinasiya və uyğunlaşdırılması təmin etmək üçün potensial effektiv üsuludur. Market vaxtında və keyfiyyətli biznes qərarlar, eləcə də fəaliyyətinin nəticələrini almaq üçün kifayət qədər yüksək və beləliklə daimi məsuliyyət səbəb oldu.

bazar qiyməti tələb və təsiri altında təşkil ediləcək əgər və nə vaxt çərçivəsində xüsusilə lazımdır ki, istehsalçıları barədə ən tam məlumat əldə edə biləcəklər ki, iqtisadiyyatın dövlət tənzimlənməsi lazımdır. Eyni zamanda, bazar qiymətləri investisiya siyasəti və bir çox başqaları sahəsində müxtəlif qərarların qəbul səbəb olur.

bazar nəzarət və proqnozlaşdırma olmaması sadəcə hər hansı bir həqiqətən vacibdir uzunmüddətli məqsədləri, eləcə də ünvan heç bir əsas sosial-iqtisadi məsələlər nail olmaq üçün obyektiv mümkün deyil ki, səbəb ehtiyac hələ iqtisadiyyatın dövlət tənzimlənməsi edir. münasibətlərin koordinasiya olmaması ilə görə ticarət məhsullarının lazımsız azad səmərəsiz xərcləri görünür, bazar şərtləri, ödəmə qabiliyyəti və partnyorlar və digər səbəblərdən qabiliyyətinin gözlənilməz dəyişikliklər səbəbindən iflas tez-tez baş verməsi. bazar qanunları tək tamamilə gözlənilməz nəticələri ilə, yalnız kortəbii bütövlükdə cəmiyyətin inkişaf perspektivləri yarada bilər, və bu iqtisadiyyatın dövlət tənzimlənməsi ehtiyacı diktə onların üzvi təbiəti, mahiyyəti edir.

Bu nəyi təmsil edir?

Bazar hətta inkişaf etmiş ölkələrdə, qeyri-kamil və ziddiyyətli olması, hökumət iqtisadiyyatın əsaslı müdaxilə. Bu yüksək istehsal gücü səviyyədə olduğunu qeyd etmək lazımdır ali bütün əməliyyat şirkətləri arasında əmək bölgüsü ola bilər, və rəqabət daha yüksək olacaq, bazar iqtisadiyyatının daha çox xüsusiyyətləri hökumət tənzimlənməsi tələb edir.

Belə nəzarət mərkəzi hökumət, eləcə də bazarın əsas elementləri regional və federal orqanlarının təsiri yönəlmiş tədbirlər xüsusi dəsti istifadə edir, həyata keçirilməsi, tələb və bazar infrastrukturu, məhsul keyfiyyəti, rəqabət və bir çox başqaları şərtləri yəni. sabitlik, ədalət və səmərəlilik: Ümumiyyətlə ən irimiqyaslı dövlət funksiyaları üç ayırmağa qəbul etdi.

effektivlik

bazar iqtisadiyyatının xüsusiyyətləri iqtisadi alətləri bir sıra istehsal ən səmərəli fəaliyyətini təmin edəcək belə bir iqtisadi mühit yaradılmalıdır istifadə ki, dövlət gətirib çıxardı. Xüsusilə, xüsusi əhəmiyyət dövlət antiinhisar fəaliyyəti bazarda rəqabət mühitinin aktivləşdirilməsi verilir, eləcə də bazar mexanizmlərinin əməliyyat üçün ən əlverişli şərait təmin etmək.

ədalət

bugünkü bazar yüksək gəlirləri xərcləri və qiymət verir təşkilat var ki, yalan arasında kapital, və olan o eyni zamanda, aşağı-kommersiya bazarının və malları, kapital və əmək xidmət sahəsində rəqabət nail, və kim bu sahədə bilmədi. Yalnız bazar ayrılması bir yaşayış minimumu zəmanət deyil və bu səbəbdən dövlət müxtəlif vergilər vasitəsilə gəlirləri paylaşdırmaq, eləcə də yaşlı əlil və digər möhtac şəxslərin adekvat saxlanılmasını təmin etməlidir. Başqa sözlə, hökumət minimum əmək haqqının müəyyən vasitəsilə istehlak mümkün olan en aşağı səviyyədə təmin etmək üçün, bütün vətəndaşların məşğulluq qayğı olmalıdır.

sabitlik

Dövlət qiymət və qiymət çox sakit şərait olan iqtisadi sabitlik, eləcə də tsiklik formu saxlanılır inkişaf hamar edir. Həmçinin dəyər ifadə edərək həyata keçirir ki antitrust siyasəti.

dövlət tək bazar əsasən həyata keçirilə bilməz funksiyaları qərar qəbul etməlidir. Belə ki, tənzimləmə təbii inhisarların və digər sahələrdə siz əlavə və sırf bazar mexanizmi düzəltmək üçün imkan verir.

Müxtəlif ölkələrdə tarixi qazandığı təcrübə səbəbiylə seçilir iqtisadiyyata nəzarət texnologiyaları, bir sıra istifadə edin. Bu ekspert qiymətləndirilməsi, marjinal məhdudiyyətlər, uzunmüddətli normaların tətbiqi və digər tədbirlər hətta bir sıra aparılması, vergi sisteminin dəyəri üzərində nəzarət ola bilər. Buna görə tənzimlənməsi təbii inhisarların və digər təşkilatların bazarda fəal təsir, və həmçinin istehlakçılar və istehsalçılar arasında əlaqələr tənzimləmək üçün imkan verir. Bu istifadə üsulları davamlı yeni şərtlər və iqtisadi strukturunun inkişafı problemlərinə uyğunlaşmaq, yenilənir və modernləşdirilmiş olmalıdır ki, qeyd dəyər, və eyni zamanda müəssisə və təşəbbüsü mane deyil. Belə ki, onların müxalifət əsasında çevik və bazar planlaşdırma prinsiplərini əldə etmək mümkün deyil, və ən effektiv birləşməsi.

əsas anlayışlar

İqtisadiyyatın dövlət tənzimlənməsi Tools müxtəlif mexanizmlərin ən optimal şərait nail olmaq üçün müxtəlif təsərrüfat subyektlərinin, eləcə də bazar şərtləri fəaliyyətini təsir etməyə imkan verir.

müasir bazar iqtisadiyyatının mövcud olan hər hansı bir mənfi aspektləri, həmçinin bu dövlətin rolu daim artır səbəblərini izah edə bilər. Məhz bazar tənzimləyiciləri və ya anti-aliasing üçün hər hansı mənfi nəticələrə qarşısının alınması dövlət aparatı iqtisadi fəaliyyət qarşılaşır böyük problemdir.

funksiyaları

Bütün yuxarıda nəzərə alaraq, biz iqtisadiyyatın dövlət tənzimlənməsi ki, istifadə alətləri təmin etmək üçün ən əhəmiyyətli funksiyaları bəzi müəyyən edə bilər:

• Fərdi sahibkarların normal fəaliyyəti üçün hüquqi bazanın yaradılması;
• mütərəqqi vergi sisteminin, eləcə də transfer ödənişləri vasitəsilə gəlir bölüşdürülməsi;
• istehsal strukturuna düzəlişlər resursların ayrılmasını dəyişdirmək;
• əsas elmlər və ətraf mühitin qorunması təmin maliyyələşdirilməsi;
• nəzarət və məşğulluq, iqtisadi artım və müxtəlif məhsulların dəyərinin səviyyəsinin tənzimlənməsi;
• istehsal müəssisələrinin və müəyyən ictimai mal və xidmətlərin birbaşa istehsal maliyyələşdirilməsi;
• Müsabiqə qorunması proqram.

Sonuncu-də iqtisadiyyatın dövlət tənzimlənməsi hər hansı formada inhisar imkanı aradan qaldırılması üçün nəzərdə tutulmuşdur, çünki biz, anti-etibar strukturlarının iş gedir ki, qeyd dəyər. sonunda öz sahəsində müəyyən şirkətlər üstünlük bütövlükdə cəmiyyətdə bir çox mənfi təsir, buna görə də, rəqabət mühitinin saxlanması hər bir dövlətin ən inkişaf etmiş funksiyaları biridir.

Bu iqtisadiyyatın dövlət tənzimlənməsinin iki əsas formaları var ki, qeyd dəyər:

• dövlət sektorunda vasitəsilə;
• görə özəl sektorun təsir iqtisadi alətlər bir sıra ilə işləmək üçün.

Necə təmin edilir?

müasir bazar iqtisadiyyatı şəraitində dövlət tənzimlənməsi icra, qanunvericilik və nəzarət xarakterli bir sıra tədbirlər istifadə daxildir, daim dəyişən şərtlərə sosial və iqtisadi sistem mövcud stabilləşdirici və daha uyğunlaşma məqsədi ilə səlahiyyətli dövlət qurumları və ya müxtəlif qeyri-hökumət təşkilatları tərəfindən həyata keçirilir.

istehsal resursları və maliyyə tənzimlənməsi: Bu halda, ifşa obyekt istehsal prosesinin üç qarşılıqlı hissələrinin tənzimlənməsi ilə bağlı müəyyən fəaliyyətdir.

regional və federal səviyyədə iki istiqamətdə həyata keçirilir iqtisadiyyatın dövlət tənzimlənməsi məqsədlərinin regional iyerarxiyasının səviyyəsi.

əsas prinsipləri

təmin belə nəzarət strategiya aşağıdakı prinsiplərə əsaslanır:

• bərabər şəraitdə həmişə iqtisadi təşkilat bazar forması üstünlük verilməlidir. Təcrübədə, bu dövlət aşağı gəlirlilik fərdi biznes nümayəndələri cəlbedici olan xüsusi sosial əhəmiyyətli sahələri maliyyələşdirilir etmək lazımdır ki, təklif edir.
• Dövlət müəssisəsi heç bir şəkildə özəl sektorun rəqabət, əksinə, yalnız iqtisadiyyatın dövlət tənzimlənməsi məqsədi ilə counter kimi, onun inkişafına öz töhfəsini verməlidir. Bu prinsipi ignore əgər nəticədə dövlət müəssisələri sadəcə xüsusi üzərində hakim başlayır
• Kredit iqtisadiyyatın dövlət tənzimlənməsi maliyyə və vergi siyasəti, sosial sabitlik və iqtisadi artım təmin edilməsi hədəflənir edilməlidir.
• dövlət daha səmərəli bazar forma varsa bazar prosesləri müdaxilə edə bilər.
• Dövlət qaydalar ümumi iqtisadi böhran, eləcə də digər ölkələri ilə iqtisadi münasibətlər sahəsində müxtəlif proseslərin nəzarəti təmin etmək məqsədi ilə möhkəmləndirilmişdir.

Məqsədlər və metodları

İqtisadiyyatın dövlət tənzimlənməsi İnkişaf aşağıdakı qaydada həyata keçirilir:

• müxtəlif bazar proseslərin qaçılmaz mənfi təsirləri minimuma endirilməsi.
• bazar iqtisadiyyatının səmərəli fəaliyyəti üçün hüquqi, sosial və maliyyə ilkin formalaşdırılması;
• xüsusi iqtisadi hallarda ən həssas mövqe var bazar cəmiyyət o qrupları üçün sosial müdafiəsinin təmin edilməsi.

Eyni zamanda, metodları birbaşa və dolayı bölünür.

İqtisadiyyatın dövlət tənzimlənməsi sistemi tərəfindən istifadə olunur Direct üsulları, müxtəlif şəxslərin iş təsir hüquqi və inzibati tədbirlər bir sıra əsaslanır.

Dolayı iqtisadi seçim azadlığına heç bir məhdudiyyət nəzərdə deyil ki, fərqlənir, lakin marketing qərarlar qəbul edərkən, daha doğrusu, əksinə, əlavə motivasiya təmin edir. istifadə əsas sahəsi bütün iqtisadi mühit. İqtisadiyyatın dövlət tənzimlənməsi cür mexanizmlər ölkənin pul və maliyyə sistemi mövcud imkanları və resursları istifadə daxildir.

Bu üsullar qarşılıqlı ki, qeyd etmək lazımdır.

alətləri

biz iqtisadiyyatın dövlət tənzimlənməsinin tərəfindən təmin edilir alətləri haqqında danışmaq, bu, bir neçə əsas müəyyən etmək mümkündür:

• inzibati hüquq;
• pul sistemi;
• maliyyə sistemi;
• Hökumət müqavilələri;
• State əmlak.

Bu da əsasən yalnız daxili iqtisadi oriyentasiya var iqtisadiyyatı üzərində dövlət nəzarətini təmin etmək üçün yuxarıda alətləri ilə yanaşı, xarici iqtisadi tənzimlənməsi təmin tools bir arsenal var ki, qeyd dəyər. Demək olar ki, xeyli xüsusi ölkə daxilində bərpası proseduru effektləri daxildir və bütün çıxardan, təsir və xarici iqtisadi əlaqələr. Belə ki, onların istifadəsi faiz dərəcələri və vergi, yeni subsidiyaların və təşviq tətbiqi dəyişən əhatə əsas kapitala investisiya və digər tədbirlər bir ana.

Belə ki, dövlət optimal bazar mühiti nail olmaq üçün iqtisadiyyatın tənzimlənməsi tərəfindən təmin edilir.

İqtisadiyyatın dövlət tənzimlənməsi olmalıdırmı? || Görünməz Əl konsepti

Tutaq ki, bir firma bazarda təqdim etdiyi çörəyi 1 manata təklif edir. Deyək ki, bu isə bazarda başqa çörək firmalarını hərəkətə keçirir və onlar da eyni çəkidə və keyfiyyətdə olan çörəyi 95 qəpiyə təklif etməyə başlayır. Təbii olaraq, bundan sonra müştərilər satışda olan bahalı çörəkdən imtina edərək ucuz çörəyə yönəlirlər.

Bazarda bu azad rəqabət isə tələb və təklifin tarazlaşmasına qədər davam edir. Həmin tarazlaşma nöqtəsində isə artıq həmin çəkidə, keyfiyyətdə olan çörək müəyyən dövrlük sabit qiymətdə qərarlaşır. Tələb və təklif arasında olan çoxsaylı hərəkətlilikdən sonra həmin məhsul öz bazar qiymətini tapır və hər hansı dövlət müdaxiləsinə ehtiyac qalmır.

Dünyaca məşhur şotland iqtisadçısı Adam Simit irəli sürmüşdü ki, dövlət bazara müdaxilə etməsə, insanlar öz maraqları üzərindən hərəkət edərək optimal qiyməti təyin edəcəklər. Bu, həm ayrı-ayrı individualların, həm də ümumi iqtisadiyyatın maraqlarını doğruldacaq və ümumi səmərə gətirəcək. Adam Simit bu yanaşmanı “Millətlərin Sərvəti” adlı kitabında “Görünməz Əl” konsepsiyası adlandırırdı.

Misal üçün deyək ki, hər hansısa bir məhsul bazara yeni çıxarılıb və məhdud saydadır və həmin dövrdə məhsulu təklif edən insanlar az, tələb edən insanlar isə çoxdur, yəni həmin məhsul üçün növbələr var deyək…..Bu halda nə baş verəcək? Deməli, tələb çox olduğundan və qiymət də yuxarı olduğu üçün, həm əvvəldən bu məhsulu təklif edən insanlar daha çox istehsal etməyə çalışacaq, həm də bu sahədə potensial görən yeni insanlar da bu işə başlayacaqlar. Nəticədə isə əvvəllər olan bu məhsulun qıtlığı aradan qalxacaq və beləlilklə, bu halda təklif tələbi üstələməyə başlayacaq. Bu vəziyyətdə isə, məhsulu təklif edən insalar müştərilər üçün yarışacaqlar və qiymətlər aşağı düşməyə başlayacaq, o vaxta qədər ki, bazarda bu məhsul üçün taraz qiymət formalaşacaq.

“Görünməz Əl” konsepsiyasının ümumi iqtisadiyyata bir neçə təsiri olacaq. Məsələn, əksər məhsul və xidmətlər üçün dövlətin qiymət tənzimləməsinə və nəzarətinə ehtiyac qalmayacaq. Bu proses də həm optimal qiyməti, həm Ümumi Daxili Məhsul həcmini formalaşdıracaq.

İkinci olaraq, bütün tərəflər öz maraqlarını düşündükləri halda, özləri də fərqində olmadan ümümi iqtisadiyyata və rifaha müsbət təsir etmiş olur.

Bunlara baxmayaraq, “Görünməz Əl” nəzəriyyəsinin bəzi çatızşmazlıqları da var idi. Birinci növbədə, bəzən elə olur ki, bəzi sahələrdə rəqabət olmur və ya zəif olur. Bu halda əgər dövlət müdaxiləsi olmazsa suni qiymət artımı ola bilər. Bundan başqa, daha aşağı qiymətə təklif etmək üçün bəzi şirkətlər düşünə bilər ki, xərcləri son dərəcə azaldaraq, köhnə avadanlıqlardan istifadə edə bilərlər. Bu da özü-özlüyündə ətraf mühitə, dolayı yolla başqa insanlara zərərli ola bilər. Buradan gördüyümüz kimi həmin zavod tək özünü düşünməklə, ümumi rifahı aşağı sala bilər. Bu səbəblə halhazırda əksər ölkə iqtisadiyyatları görünməz əl konsepti üzərindən fəaliyyət göstərsə də, qismən dövlət müdaxiləsi qaçınılmaz hesab olunur.