Xsi şirkət: xüsusiyyətləri, növləri, təşkilat cədvəli, nümunələr
Biznes konsultantın sözlərinə görə, paralel şəkildə icarə müqaviləsini də hazırlamaq olar:
Azərbaycanda şirkət sahibi olmaq üçün nə etmək lazımdır?
Öz işini qurmaq arzusu, istəyi çoxumuzda var. “Bircə şirkəti rəsmiləşdirib işə başlamaq qalır” deyənlər də az deyil.
Bəs rəsmi bir şirkətə sahib olmaq üçün hansı prosesi keçməliyik?
“Kaspi” qəzeti mövzu ilə bağlı məqalə dərc edib.
Biznes konsultant Vüsal Səlimov deyir ki, hər hansı rüsum ödəmədən 3 gün ərzində onlayn şəkildə şirkətimizi rəsmiləşdirə bilərik. Bunun üçün ilk olaraq Dövlət Vergi Xidmətinin nəzdində olan qurumlarda onlayn şəkildə qeydiyyatdan keçməliyik:
“Qeydiyyat zamanı sahibkar “ASAN İmza” almalı, yaratmaq istədiyi şirkətin adı, nizamnamə kapitalı, hüquqi ünvanı, direktor, sahibkar, yaxud sahibkarlar və s. bu kimi məlumatları əlavə etməlidir. O qədər də çox informasiya istənilmir. Vergi orqanı 3 gün ərzində müraciətinizə baxır. Daxil etdiyiniz məlumatda hər hansı uyğunsuzluq yoxdursa, bu müddətdə şirkətinizin qeydiyyatdan keçməsi ilə bağlı sizə bildiriş gəlir. Hər hansı uyğunsuzluq varsa, imtina verirlər, səbəbini də sizə bildirirlər. Onları aradan qaldırırsınız, qeydiyyata alırlar. Uyğunsuzluq nə ilə bağlı ola bilər? Məsələn, şirkətinizə vermək istədiyiniz ad əvvəlcə başqa şəxslər tərəfindən istifadə olunubsa, imtina olunur. Yaxud hüquqi ünvan müəyyən edilmədikdə imtina verilir”.
Şirkətinizin qeydiyyatdan keçməsi ilə bağlı sizə bildiriş gəldisə, Vergi Ödəyicilərinin İdentifikasiya Nömrəsi (VÖEN), reyestrdən çıxarış, Nizamnamə sənədləri onlayn formada sizin artıq Dövlət Vergi Xidmətinin elektron sistemindəki şəxsi kabinetinizə gəlir.
Növbəti görüləcək iş isə möhür əldə etməkdir. V.Səlimov bunun da asan proses olduğunu deyir:
“Bütün şirkətlərin möhürü olmalıdır, bu, dövlətin tələbidir. VÖEN-i olan fiziki şəxslər üçün möhür tələb olunmur, amma ala bilərlər. Bundan sonra direktor, yaxud fərdi sahibkar (Fərdi sahibkar VÖEN-i olan fiziki şəxsdir) mətbəə xidməti göstərən şirkətlərə öz hüquqi sənədlərini təqdim etməklə hətta bir gündən də az müddətdə möhür əldə edir”.
Daha sonra isə bank hesabı açmaq mərhələsi gəlir. Biznes konsultant bəzi banklarda onlayn hesab aça bilməyin mümkünlüyünü bildirdi:
“Şəxsi kabinetiniz vasitəsilə bank hesabı açmaq üçün Dövlət vergi Xidmətinə ərizə göndərirsiniz. Hansı bankda hesab açmaq istədiyinizi qeyd edirsiniz. 1-2 gün ərzində Dövlət Vergi Xidməti “Şəhadətnamə Dublikatı”nı qeyd etdiyiniz banka göndərir. Bundan sonra banka yaxınlaşıb hesab açırsınız. Hazırda bəzi banklar onlayn formada da bank hesabı açılması xidməti göstərirlər”.
Biznes konsultantın sözlərinə görə, paralel şəkildə icarə müqaviləsini də hazırlamaq olar:
“Təsdiq forması – hər iki tərəfin – icarə verən və icarəyə götürənin imzası, möhürü – hazır olduqdan sonra obyekti, öz biznes subyektinizi adınıza qeydiyyatdan keçirirsiniz, obyektə kod alırsınız”.
Bu prosesləri uğurla tamamladınızsa, şirkət olaraq rəsmi fəaliyyətə başlaya bilirsiniz. V.Səlimov deyir ki, qeydiyyat məsələləri kifayət qədər asandır və getdikcə daha da asanlaşır:
“Şirkətin istiqamətindən asılı olaraq lisenziya lazımdırsa, onun da əldə edilməsi prosedurları ildən-ilə sadələşdirilir”.
Şirkətlər böyüdükcə mikro biznesdən iri bizneslərə çevrilə bilirlər. Sahibkarlıq subyektləri ölçüsünə görə, kateqoriyalara bölünür. Əgər illik dövriyyə 200 min manatadəkdirsə, mikro sahibkar hesab edilirsiniz. 200 min manatdan 3 milyon manat arasındadırsa, kiçik sahibkarsınız. 3-30 milyon arası dövriyyə isə sizi orta sahibkar edir. 30 milyondan yuxarı olduqda isə artıq iri sahibkar sayılırsınız.
Mikro, kiçik və orta biznesləri götürsək, onlara dövlət tərəfindən təqdim edilən hər hansı güzəşt və imkanlar varmı?
V.Səlimov deyir ki, kiçik şirkətlər dövlətin müəyyən imkanlarından yararlana bilərlər:
“Hələ Dövlət Vergi Xidmətində şirkətin ilkin qeydiyyatı zamanı sizə hansı vergi ödəyici olmaq istədiyiniz barədə sual verilir. “Sadələşdirilmiş vergi”, “gəlir, yaxud mənfəət vergisi” (VÖEN-i olan fiziki şəxslərdə bu vergi “gəlir vergisi”, hüquqi şəxslərdə “mənfəət vergisi” adlanır), əlavə dəyər vergisi (ƏDV) var. İstədiyiniz vergi növünü seçirsiniz. Biznesə yeni başladığınız üçün sadələşdirilmiş, yaxud mənfəət (yaxud gəlir) vergisini məsləhət görərdim. Ardıcıl 12 aylıq dövriyyəsi 200 min manatadək olan şirkətlər sadələşdirilmiş vergi ödəyicisi olaraq qala bilirlər. Sadələşdirilmiş vergi növünü seçmisinizsə, bu halda dövlətin təqdim etdiyi vergi güzəştindən istifadə edə bilirsiniz. O şirkətlər həmin dövr ərzində olan dövriyyələrinin 2 faizini ödəməklə vergi öhdəliklərini icra edirlər. Gəlir və ya mənfəət vergisini seçdikdə mikro sahibkarsınızsa, yeni yaradılmış şirkətsinizsə, cari maliyyə ilində (ardıcıl 12 ay yox) dövriyyəniz 200 min manatdan azdırsa, Vergi Məcəlləsinə görə nəzərdə tutulmuş 20 faizlik mənfəət vergisinin 75 faizindən azad olunmaq hüquqları əldə edirsiniz”.
Bizneslər başqa hansı imkanlardan yararlana bilərlər? V.Səlimov deyir ki, bu, kiçik və orta bizneslərə görə dəyişir:
“Kiçik bizneslərin müəyyən qədər fəaliyyət dövrü varsa, bir tarixçəsi formalaşıbsa, dövriyyəsi kiçik olsa belə, banklardan kredit əldə edə bilirlər. Kreditləşmədə kiçik bizneslər üçün banklar tərəfindən xüsusi güzəştlər nəzərdə tutulmur. Mikro bizneslərin kredit götürmək imkanı kiçik bizneslərlə müqayisədə daha azdır. Orta bizneslər üçün bankların kredit, güzəşt imkanları kiçik bizneslərlə müqayisədə daha çoxdur. Çünki şirkət böyükdür və daha etibarlı təəssüratı yaradır. Dövlət tərəfindən müəyyən strukturlar yaradılıb ki, onlar daha çox mikro, kiçik və orta bizneslərin kredit almasına, onların inkişafına dəstək üçün işlər görürlər. Onlardan biri Kiçik və Orta Biznesin İnkişafı Agentliyi və onun nəzdində olan bir çox strukturlardır”.
Hazır şirkətlər də satılır. Bu prosesləri keçək, yoxsa hazır alaq? V.Səlimov bunun bizneslərə görə dəyişdiyini dedi:
“Elə biznes növləri var ki, orada hazır biznesi almaq daha yaxşıdır, nəinki özün qurmaq. Məsələn, hansısa dövlət tenderinə girəcək şirkət istəyirsinizsə, almaq daha yaxşıdır. Çünki tenderlərdə tələb olur ki, şirkətin bazarda həmin istiqamət üzrə müəyyən qədər fəaliyyəti olsun. Bu halda siz yeni şirkət qeydiyyatdan keçirməklə tenderi uda bilməzsiniz. Ona görə də bu halda hazır biznes almaq daha məsləhətdir. Nəzərə almaq lazımdır ki, hazır bizneslərin qiyməti baha olur”.
V.Səlimov biznesə başlamaq istəyənlərə bir neçə tövsiyə də verdi:
“Sənədləşmədən öncə bir biznes planınız olsun. Başlayacağınız biznes haqqında tam dolğun məlumata sahib olun. Çünki kənardan görünən biznes prosesləri, onların idarəetməsi ilə biznesin içində olduqda gördükləriniz kifayət qədər fərqli olur. Pul qazanmaqdan danışırıqsa, sadə, daha rahat biznes sahəsi yoxdur. Hər bir biznes sahəsinin özünəməxsus çətinlikləri var”.
Maraqlı Baxılıb: 453 Tarix: 21 may 2023
Şikayətiniz varsa Whatsapp: 051 7028255
Şəxsi şirkət: xüsusiyyətləri, növləri, təşkilat cədvəli, nümunələr
A özəl şirkət Qeyri-hökumət təşkilatlarına və ya səhmlərini birjalarda geniş ictimaiyyətə təklif etməyən və ya alqı-satqı etməyən şirkətin nisbətən az sayda səhmdar və ya üzvlərinə məxsus kommersiya şirkətidir.
Şəxsi şirkətlər səhm buraxa və səhmdarları ola bilər, lakin onların səhmləri açıq birjalarda satılmır və ilkin kütləvi təklif yolu ilə verilmir.
Bunun əvəzinə şirkətin səhmləri özəl olaraq satılır, satılır və ya satılır. Özəl şirkət üçün istifadə edilən daha qeyri-müəyyən termin siyahıya alınmamış şirkətdir.
Nəticədə, özəl şirkətlərin Qiymətli Kağızlar və Borsa Komissiyasının açıq şirkətlər üçün ciddi hesabat tələblərinə riayət etməsinə ehtiyac yoxdur. Ümumiyyətlə, bu müəssisələrin səhmləri daha az likviddir və onların qiymətləndirilməsini müəyyən etmək daha çətindir.
Qlobal iqtisadiyyatda özəl şirkətlər açıq şəkildə satılan həmkarlarından daha az görünsələr də, böyük əhəmiyyətə malikdirlər. Forbes -in məlumatına görə, 2008 -ci ildə ABŞ -ın 441 ən böyük özəl şirkətində 6,2 milyon insan çalışırdı.
- 1 Maliyyələşdirmə
- 2 Xüsusiyyətlər
- 2.1 məhdudiyyətlər
- 2.2 Niyə şirkətlər özəl qalır?
- 3.1 Fərdi sahibkarlıq
- 3.2 Assosiasiya
- 3.3 Korporasiya
- 4.1 CEO
- 4.2 Satış və marketinqin idarə edilməsi
- 4.3 İstehsalın idarə edilməsi
- 4.4 Maliyyə və mühasibat uçotu
- 4.5 İnsan resurslarının idarə edilməsi
- 4.6 Ofisin idarə edilməsi
- 5.1 Üstünlüklər və çatışmazlıqlar
- 5.2 Şirkətin hərəkətləri
Maliyyələşdirmə
Özəl şirkətlər dünya üzrə milyonlarla fərdi sahibkarı əhatə edən ölçü və əhatə dairəsinə görə dəyişir.
Özəl şirkətlərin bank kreditlərinə və müəyyən növ kapital fondlarına çıxışı olsa da, ictimai şirkətlər çox vaxt öz səhmlərini sata və ya istiqraz təklifi vasitəsilə pul yığa bilərlər.
Kiçik bir özəl müəssisənin böyüməsi üçün xaricdən pul yığması lazımdırsa, növbəti dövr maliyyələşmə çox vaxt yüksək riskli və yüksək mükafatlı fürsətlər üçün kapital təmin etməkdə ixtisaslaşmış müəssisə kapital şirkətlərindən gəlir.
Başqa bir seçim, özəl yerləşdirmə yolu ilə bir neçə böyük institusional investordan maliyyə əldə etməkdir.
Şəxsi bir şirkət kifayət qədər böyüyərsə, nəticədə səhmlərə çıxmaq qərarına gələ bilər, bu da səhmlərin daha sonra açıq birjalarda satılması üçün səhmlərin çıxarılması deməkdir.
Xüsusiyyətlər
Şəxsi şirkət, bir şəxsə məxsus ola bilsə də, adətən kollektiv şəkildə özəl investorlara məxsus olan kommersiya şirkətinə aiddir. Bu, dövlət qurumları və dövlət qurumlarından fərqlidir.
Şəxsi şirkətin məqsədi digər təşkilatların məqsədlərindən fərqlidir, əsas fərq, özəl şirkətlərin yalnız sahibləri və ya səhmdarları üçün qazanc əldə etmək üçün mövcud olmasıdır. Şəxsi şirkət şəxsi mülkiyyətə sahib ola biləcəyiniz bir formadır.
Şəxsi şirkətlərin ümumiyyətlə illik hesabat və s. Vasitəsi ilə daha az hesabat tələbləri və şəffaflıq öhdəlikləri var. sadalanan şirkətlərə nisbətən.
Xüsusi şirkətlər əməliyyatları və maliyyə perspektivləri ilə bağlı təfərrüatları açıqlamaq məcburiyyətində olmadıqları üçün rəqibləri üçün dəyərli ola biləcək məlumatları açıqlamağa borclu deyillər.
Məhdud hesabat tələbləri və səhmdarların gözləntiləri ilə, özəl şirkətlər rüblük mənfəətə deyil, uzunmüddətli artıma diqqət yetirərək daha çox əməliyyat elastikliyinə malikdir. Bu, gecikmədən vacib hərəkətlər etməyə imkan verir.
Məhdudiyyətlər
Özəl şirkətlər bəzən sahib ola biləcəkləri səhmdarların sayına məhdudiyyətlər qoyurlar. Məsələn, 1934-cü il tarixli ABŞ Qiymətli Kağızlar Mübadiləsi Aktı özəl şirkətləri 2000-dən az səhmdarla məhdudlaşdırır.
Avstraliyada 2001-ci il Şirkətlər Aktının 113-cü bölməsi özəl şirkəti şirkətin işçisi olmayan əlli səhmdarla məhdudlaşdırır.
Niyə şirkətlər özəl olaraq qalır?
İlkin kütləvi təklifin həyata keçirilməsinin yüksək qiyməti bir çox kiçik biznesin özəl olaraq qalmasının səbəblərindən biridir.
Açıq şirkətlər də daha çox açıqlama tələb edir və müntəzəm olaraq maliyyə hesabatlarını ictimaiyyətə açıqlamalı və digər təqdimatlar etməlidir.
Şirkətlərin özəl qalmasının başqa bir səbəbi ailə mülkiyyətini qorumaqdır.
Şəxsi qalmaq, şirkətin səhmdarlarına cavab vermək və ya idarə heyətinə fərqli üzvlər seçmək məcburiyyətində olmaması deməkdir.
Bəzi ailə müəssisələri ictimailəşdi və bir çoxu ikili sinif pay quruluşu vasitəsilə ailə mülkiyyətini və nəzarətini saxlayır, bu da ailə paylarının daha çox səs hüququna malik ola biləcəyi deməkdir.
Özəl şirkətlər üçün son addım ictimaiyyətə çıxmaqdır. Bununla belə, ictimaiyyətə çıxmaq pula başa gəlir və şirkətin özünü qurmaq üçün vaxt tələb edir.
Növləri
Fərdi sahibkarlıq
Fərdi sahibkarlıq, bir şəxsə məxsus bir işdir. Mülkiyyətçi müstəqil fəaliyyət göstərə bilər və ya başqalarını işə götürə bilər.
Sahibkar, sahibkarlıq subyektinin borclarına görə tam və məhdudiyyətsiz şəxsi məsuliyyət daşıyır. Aktivlər, öhdəliklər və bütün maliyyə öhdəlikləri tamamilə fərdi mülkiyyətçinin üzərinə düşür. Bu səbəbdən, bu forma tez-tez kiçik müəssisələrə verilir.
Bu, qərarlar üzərində tam fərdi nəzarət imkanı versə də, riski artırır və pul yığmağı çətinləşdirir.
Assosiasiya
Tərəfdaşlıq iki və ya daha çox insanın ümumi məqsədlə mənfəət əldə etmək üçün fəaliyyət göstərdiyi bir iş formasıdır. Hər bir tərəfdaş, şirkətin bağladığı borclara görə ümumi və məhdudiyyətsiz şəxsi məsuliyyət daşıyır.
Fərdi sahibkarlığın məhdudiyyətsiz məsuliyyət aspektini bölüşürlər, lakin ən azı iki sahibi daxildir.
Ortaqlıqlar üçün üç müxtəlif təsnifat növü var: tam ortaqlıqlar, məhdud ortaqlıqlar və məhdud məsuliyyətli ortaqlıqlar.
Korporasiya
Korporasiya, üzvlərindən ayrı, öz hüquqi şəxsiyyətinə malik olan, məhdud və ya məhdud məsuliyyətli, mənfəət məqsədi ilə kommersiya təşkilatıdır.
Korporasiya bir və ya bir neçə səhmdarın mülkiyyətindədir və şirkətin yüksək səviyyəli işçilərini işə götürən direktorlar şurası tərəfindən idarə olunur.
Korporativ modellər ictimai korporasiyalar şəklində dövlət sektoruna da tətbiq edilmişdir. Bir şirkət özəl ola bilər, yəni bağlana bilər, bir neçə nəfərə məxsus ola bilər və ya ictimaiyyətə açıq ola bilər.
S korporasiyaları və C korporasiyaları səhmdarları olan açıq şirkətlərə bənzəyir. Bununla belə, bu tip şirkətlər özəl olaraq qala bilər və rüblük və ya illik maliyyə hesabatları təqdim etməyə ehtiyac yoxdur.
S korporasiyalarının 100-dən çox səhmdarı ola bilməz və onların qazancına görə vergi ödəmirlər. C korporasiyalarının qeyri-məhdud sayda səhmdarları ola bilər, lakin ikiqat vergiyə cəlb olunurlar.
Ümumi təşkilat cədvəli
Özəl şirkətə ictimai şirkət qədər idarəetmə lazımdır. Genişlənmə miqyasından asılı olmayaraq, hər bir özəl şirkətin gündəlik əməliyyatların düzgün şəkildə həyata keçirilməsini təmin etmək üçün müxtəlif səviyyələrdə və şöbələrdə menecerlərə ehtiyacı var.
Şəxsi şirkətin ümumi təşkilat sxemini başa düşmək üçün aşağıdakı məlumatlara sahibsiniz:
İcraçı direktor
Özəl şirkətlərin təşkilat cədvəlində ən yüksək idarəçilik mövqeyidir. Buna görə də o, administrasiya rəhbəridir və şirkət üçün əsas qərarları verir.
Əksər özəl şirkətlərdə şirkətin çəkdiyi mənfəət və zərərlərdən məsul sahibi CEO -dur. Bütün digər rəhbər vəzifələr CEO-nun yurisdiksiyasındadır.
Satış və Marketinq Menecmenti
Şəxsi bir şirkətin bütün şöbələrindən satış və marketinq departamenti çox vacibdir. Satış və marketinq idarəçiliyi şirkətin uğuru üçün çox vacibdir. Bu şöbənin iyerarxiyası aşağıda təsvir edilmişdir:
– Satış menecerinin köməkçisi.
– Marketinq menecerinin köməkçisi.
– Reklam və promosyonlar üzrə menecer.
– Regional menecer köməkçiləri
İstehsalın idarə edilməsi
İstehsal menecmenti də hər hansı bir özəl şirkətin əhəmiyyətli bir idarəetmə aspektidir.
İstehsal və paylama şöbələrinin fəaliyyətini əlaqələndirmək üçün müstəsna inzibati bacarıqlara ehtiyac var. Təşkilatın məsuliyyət cədvəli belədir:
– İstehsal menecerinin köməkçisi.
– Keyfiyyətə nəzarət meneceri.
Maliyyə və mühasibat şöbəsi
Maliyyə idarəçiliyi hər hansı bir təşkilatın və xüsusən də özəl şirkətlərin fəaliyyəti üçün çox vacibdir. Hesabları və maliyyəni idarə etmək üçün özəl şirkətlər aşağıdakı işçiləri işə götürür:
– Maliyyə menecerinin köməkçisi.
– Maliyyə və mühasibatlıq üzrə analitiklər.
İnsan resurslarının idarə edilməsi
Kadr idarəçiliyi özəl bir şirkətdə insan resursları şöbəsinin məsuliyyətidir.
İnsan resursları rəhbərləri işə götürmə, işə götürmə, maaşların ödənilməsi, işçilərlə əlaqələrin saxlanılması və işçilərin öyrədilməsindən məsuldur. Bu sahədəki işlər bunlardır:
– İnsan Resursları direktoru.
– İnsan resursları menecerinin köməkçisi.
– İşə qəbul meneceri.
– Əmək haqqı meneceri.
Ofis rəhbərliyi
Hər bir özəl şirkətin işçilərinin işlədiyi bir neçə ofis sahəsi var. Maksimum məhsuldarlıqla hamar bir iş mühiti təmin etmək üçün düzgün ofis idarəçiliyi vacibdir.
İctimai şirkətlərlə fərqlər
Açıq bir şirkətdə səhmlər ictimaiyyətə təqdim olunur. Bunlar açıq birjada birja vasitəsi ilə satılır.
Şəxsi bir şirkət, səhmləri açıq bazarda satılmayan, ancaq bir neçə şəxs tərəfindən daxili olaraq saxlanılan açıq bir cəmiyyətdir.
Bir çox özəl şirkətlər sərt şəkildə nəzarətdədir, bu da yalnız bir neçə nəfərin səhm sahibi olduğunu göstərir.
Şəxsi bir şirkət açıq bir şirkət olmağa qərar verə bilər, ancaq bir şirkətin özəl olması o qədər də asan deyil. Bu, səhmlərin geri alınmasını və müvafiq tənzimləmə proseslərinin həyata keçirilməsini tələb edir.
Bəzi şirkətlər seçim əsasında gizli saxlanılır. Beləliklə, rəhbərliyiniz ictimaiyyət və ya tənzimləyicilər onlara nəzarət etmədən qərar qəbul etmək üçün daha geniş imkanlara malikdir.
Ancaq bu azadlıq həm də özəl şirkətlərin daha az nəzarətə məruz qaldıqları üçün daha riskli əməliyyatlar ola biləcəkləri mənasına gəlir.
Yaxşı və pis tərəfləri
İctimai şirkətlər xalqa satıldığı üçün investorları qorumaq üçün bir çox qaydalara və hesabat tələblərinə tabedirlər. İllik hesabatlar açıq olmalı və maliyyə hesabatları hər rüb hazırlanmalıdır.
İctimai şirkətlər ictimai nəzarət altındadır. Əməliyyatlar təhlil edilir, hərəkətlərin qiyməti və idarə heyətinin üzvlərinin fəaliyyəti müşahidə olunur.
Özəl şirkətlər müəyyən anonimlikdən istifadə edirlər. İdarə heyəti kiçik ola bilər, bəzən bütün səhmdarlardan ibarətdir. Qərarlar tez qəbul edilə bilər və idarə heyəti dəyişən şərtlərə tez uyğunlaşa bilər.
Şəxsi bir şirkətin düzgün qiymətləndirilməsinə gəlmək, açıq bir şirkətdən daha çətindir. Səhmlər tez-tez alqı-satqı olunmadığından, özəl şirkətin nə qədər dəyərli olduğunu müəyyən etmək çətindir.
Açıq bir şirkətin üstünlüyü, kapital qoyuluşunun çox sayda səhmdar tərəfindən paylaşılmasıdır. Korporativ borclar ödənilməlidir, lakin səhmdarlar iflas zamanı onları ödəməli deyillər.
Şirkətin hərəkətləri
Şəxsi şirkətlərdəki səhmlər çox vaxt likviddir, yəni bu tip şirkətlərin səhmlərinə alıcı tapmaq çox səy tələb edə bilər.
Bir sahibkar işdən çıxmaq və səhmlərini satmaq istəyirsə bu vacibdir. Çox vaxt, səhmlərin qiymətinin hesablanması, səhmləri almaq istəyənlər ilə fərdi danışıqlara çevrilir.
Hər bir səhmin dəyəri açıq şirkətdə məlumdur. Beləliklə, səhmləri almaq və satmaq daha asandır. Özəl şirkətdə səhmlərin dəyərini müəyyən etmək o qədər də asan deyil.
Səhmlər ictimaiyyətə açıq olmadığından, özəl şirkətin, açıq şəkildə satılan şirkətlərlə eyni sənədləri Qiymətli Kağızlar və Birja Komissiyasına təqdim etməsinə ehtiyac yoxdur.
Ona görə də bu, özəl şirkətin maliyyə vəziyyətini və fəaliyyətini daha az şəffaf edir.
Özəl şirkətlərin nümunələri
Forbes-in məlumatına görə, 2014-cü ildə ABŞ-da cəmi 221 özəl şirkət ən azı 2 milyard dollar gəlir əldə edib. Eyni jurnal 2008-ci ildə ABŞ-da işləyən 441 ən böyük özəl şirkətin 1,8 trilyon dollar gəlir əldə etdiyini bildirdi.
Dünyanın ən məşhur şirkətlərindən bəziləri Facebook, Ikea və konfet istehsalçısı Mars (Mars Bars) kimi özəl şirkətlərdir.
Bugünkü ən böyük özəl şirkətlərin bir çoxu, 1940-cı ildə qurulandan bəri Koch ailəsində qalan Koch Industries kimi bir neçə nəsil ərzində eyni ailələrə məxsusdur.
Hətta illik gəliri 15 milyard dollardan çox olan Deloitte və PricewaterhouseCoopers kimi Amerika firmaları da özəl şirkətlər çətiri altına girirlər.
Bəzi çox böyük şirkətlər özəl olaraq qaldı. Məsələn, qida istehsalçısı Cargill, ABŞ -ın ən böyük özəl şirkətidir. Şəxsi ailə şirkətlərinin digər nümunələri bunlardır:
– Sovxoz və bir neçə başqa sığorta şirkətləri.
– Böyük Britaniyada John Lewis Partnership (pərakəndə satıcı) və ya Virgin Atlantic (aviaşirkət).
İstinadlar
- Vikipediya, pulsuz ensiklopediya (2018). Şəxsi şirkət. Alındı: en.wikipedia.org.
- Investopedia (2018). Şəxsi Şirkət. Alınan yer: investopedia.com.
- Balans Kiçik Biznes (2018). İctimai Şirkətə qarşı Şəxsi Şirkət – Fərq nədir? Alınan: thebalancesmb.com.
- İnvestisiya cavabları (2018). Şəxsi Şirkət. Alınan yer: investinganswers.com.
- İerarxiya Strukturu (2018). Şəxsi Şirkət İdarəetmə İerarxiyası. Alınmışdır: hierarchystructure.com.
- Market Business News (2018). Şəxsi şirkət nədir? Tərif və məna. Marketbusinessnews.com saytından götürülmüşdür.
Ukrayna
Xarici ölkələrdə insanlar öz şəcərələrinə maraq göstərir və ulu babalarının kim olduğunu, hansı şəxslərin nəslindən gəldiklərini kilsə arxivlərindən öyrənə bilirlər. Bəs bizdə necə? Kimsə öz nəsil ağacının haralara gedib çıxdığını öyrənmək istəsə, bu, mümkündürmü?
AzVision.az bu sualla maraqlanıb və belə məlum olub ki, yox. Əvvəla, ona görə ki, Azərbaycanda əhalinin qeydiyyatı XIX əsrdən başlayaraq aparılıb. 1920-ci ilə qədər aparılan qeydiyyat hazırda Dövlət Arxivindədir.
“1920-ci ildən 1939-cu ilə qədər əhalinin qeydiyyatı Dövlə Arxivi, 1940-ci ildən isə aidiyyatı rayon üzrə Ədliyyə Nazirliyinin qeydiyyat şöbələri tərəfindən aparılıb”,- deyə Dövlət Tarix Arxivinin müdiri Anar Məmmədov AzVision.az -a bildirib. O, qeyd edib ki, XIX əsrin əvvəlindən aparılan qeydiyyatın heç də hamısı onlarda deyil. “Elə yer var ki, orada əhalinin qeydiyyatı aparılıb, elə yer var ki, aparılmayıb. Məsələn, Qaxaz, Ağstafa, Şəmkir, Tovuz bölgəsində əhalinin qeydiyyatı aparılmayıb. Daha doğrusu, aparılıb, lakin həmin informasiyalar bizdə deyil, Gürcüstandadır. Digər bölgələrdə olanlar isə Tarix Arxivindədir.
Amma məsələnin başqa tərəfi də var. Belə ki, kimsə öz şəcərəsi ilə maraqlanmaq istəyirsə bunun üçün tutarlı səbəbi olmalıdır: “Bura hər kəs buraxılmır. Bizə ərizə ilə müraciət olunur və onun səbəbi olmalıdır. Kimsə elə-belə şəcərəsini araşdırırsa, bunu öz babasından, onların qəbirlərindən də öyrənə bilər. Lakin tədiqiqat işi aparanlara, kitab yazanlara və s. biz yardım etməyə çalışır. Bunun üçün də ilkin informasiyalar olmalıdır, yəni babasının doğum tarixi, adı və onun atasının adı və s. Bu informasiyalar olmadan axtarış etmək çətindir”.
Arxiv müdirinin sözlərinə görə, şəcərə ilə bağlı onlara daim müraciətlər daxil olur. Orta hesabla 100 ərizənin 4-5-i şəcərə ilə bağlıdır.
Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.