Azerbaycan dili

Bu hərflər özlərindən sonra heç bir hərfə vəsl olmazlar: آ،ا،د،ذ،ر،ز،ژ

Ix sinif azrbaycan dili

You are using an outdated browser.

• NAZİRLİK
• XƏBƏRLƏR
• SOSİAL MEDİA

• Virtual bələdçi

• Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti hökumətinin 1918-ci il 28 may tarixli qərarı ilə maarif və təhsil üzrə ilk nazirlik-Xalq Maarifi Nazirliyi yaradılıb. Nazirlər Şurasının 30 iyun 1918-ci il tarixli qərarı ilə Xalq Maarifi Nazirliyinin üç şöbədən (ümumi orta təhsil, ali və orta ixtisas təhsili, peşə məktəbləri) ibarət strukturu təsdiq olunub. Azərbaycan SSR Xalq Komissarları Sovetinin 28 aprel 1920-ci il tarixli qərarı ilə Xalq Maarifi Nazirliyinin adı dəyişdirilərək Xalq Maarifi Komissarlığı adı ilə yenidən təşkil edilib və ölkədəki bütün təhsil müəssisələri bu qurumun tabeliyinə verilib.

Haqqımızda

Today, our catalogue contains:

Menyu Menyu

Menyu

Xidmətlər Elm və Təhsil Nazirliyi tərəfindən təqdim olunan elektron xidmətlər

Məktəbəqədər təhsil İntellektual, fiziki, mənəvi inkişafa xidmət edən ilkin bilik, bacarıq və vərdişlərin mənimsənilməsi prosesidir.

Ümumi təhsil Təhsilalanlar tərəfindən bilik, bacarıq və vərdişlərin mənimsənilməsini təmin edən mühüm fəaliyyət sahəsidir.

Məktəbdənkənar təhsil Məktəbdənkənar təhsil uşaq, yeniyetmə və gənclərin maraq, meyil və bacarıqlarının, intellektual səviyyələrinin, yaradıcılıq qabiliyyətlərinin inkişafı, fiziki imkanlarının artırılmasını təmin edən təhsil növüdür.

Peşə təhsili Zəruri əmək bacarıqlarına yiyələnməni təmin edən prioritet fəaliyyət sahəsidir.

Orta ixtisas təhsili Ümumi orta təhsil bazasında cəmiyyətin və əmək bazarının tələbatına uyğun olaraq, müxtəlif sənət və kütləvi peşələr üzrə ixtisaslı işçi kadrlar hazırlığını təmin edir.

Ali təhsil Tam orta təhsil və orta peşə-ixtisas təhsili bazasından cəmiyyətin və əmək bazarının tələbatı nəzərə alınmaqla yüksək ixtisaslı mütəxəssis hazırlığını təmin edir.

Xüsusi təhsil Xüsusi təhsil – sağlamlıq imkanları məhdud şəxslərə dövlət proqramları əsasında bilik, bacarıq və özünəxidmət vərdişlərini aşılamaqla, onların cəmiyyətə inteqrasiyasını, o cümlədən əmək fəaliyyətinə və ailə həyatına hazırlanmasını təmin edir.

Azerbaycan dili

Azərbaycan dili Riyaziyyat ingilis dili fənlər üzrə paket olaraq Abituriyent hazırlığına start verdik. Bizimlə hədəfimiz çatmaq istəyirsinizsə vaxt itirmədən onlayn dərslərimizə qatılın sizdə zirvəyə iri addımla

Imtahana az bir muddet qalib. Bu muddet erzinde tekrar test islemek isteyenler muraciet etsinler. 9-cu sinif buraxiliw Abituriyentler. Yalniz xanimlar muraciet etsin zehmet olmasa. Onlayn olaraq heftede 2defe Qrup

Dərslər təcrübəli müəllim tərəfindən aparılır . BDU bakalavr və magistr təhsilli müəllim, həftədə iki dəfə olmaqla 1saat 30 dəqiqə lisey və universitetlərə qrup və fərdi şəkildə hazırlayır

Azərbaycan dili Ədəbiyyat Ingilusdili mektebeger hazirlig cemi 20m

Azərbaycan dilini öyrənmək istəyirsiz? Təcrübəli müəllim axtarırsınız? O zaman artıq vaxt itirmədən bizə müraciət edin. Çünki yalnız bizimlə birgə siz qısa bir müddətdə və ən əsası keyfiyyətli bir şəkildə dünyanın

“ZE ACADEMY” Tədris Mərkəzi IX,X, XI sinif şagirdlər və məzunlar üçün 1 və 2 illik proqramlar əsasında azərbaycan dili üzrə hazırlıq kurslarına qəbul elan edir. ● Həftədə 3 dəfə 1 saat və ya həftədə 2 dəfə 1

məktəbəqədər ibtidai siniflər üçün sinif dərsləri üzrə ümümi ingilis dili (qrammatika,dinləmə,oxuma,dinləmə) buraxılış və abituriyent hazırlığı

VI-XI siniflər üçün İngilis dili və Azərbaycan dilindən hazırlıq. Sıfırdan öyrədirəm. Fərdi və onlayn da öyrədilir. Şəhidlərin övladları üçün pulsuzdur, qazilərin övladlarına isə 50% güzəşt edilir. Çox xahiş edirik ki,

Kim isdese yaza biler

Azərbaycan dili və Ədəbiyyat fənni üzrə evdə hazırlıqlar. Əziz valideynlər, sizdə övladınızın dərslərdə seçilməsini, imtahanlarda yüksək nəticə toplamasını istəyirsizsə bizi seçə bilərsiniz təcrübəli müəllimə

Azərbaycan dilindən və ədəbiyyatdan hazırlıq keçirilir. Hər iki fənn birlikdə 40 azn təşkil edir. Dərslər Natiqə müəllimə tərəfindən keçirilir. Dərslər maraqlı keçir. İlk dərs sınaq dərsidir. İlk dərs pulsuzdur. Dərslər

Dərslər həftə ərzində 2 dəfə 1,5 saat keçirilir. Həm mətn həm qrammatika mövzularına toxunulur. Müxtəlif test və mətn vəsaitlərindən istifadə olunur. 9-cu sinfə qədər olan şagirdlər üçün nəzərdə tutulub.

Fərdi və qrupla hazırlıq Əyani və online hazırlıq Ödənişsiz sınaq dərs Bütün siniflər üzrə qruplarimiz mövcuddur.

Salam. 1-4cü ibtidai sinif hazırlıgı. Azərbaycan dili bölməsi üzrə dərslərimiz keçirilir. •Dərslərhəftədə 2dəfə olmagla 1saat müddətində keçirilir •Dərslər grup şəklində və yaxud fərdi şəkildə keçirilir. Övladınızı

Qrup üzrə max 5 nəfər olur, hər uşağa fərdi şəkildə yanaşılır, hər həftə sonu ümumi keçirilənlərin təkrarı edilir və valideynə məlumat verilir, həftədə 3 dəfə 2 saat keçirilir. Ev Qarayevdə yerləşir, əlavə məlumat üçün

Azərbaycan dili fənnindən hazirlaşmaq istəyində olan şagirdlər buyurub müraciət edə bilər.Dərslər onlayn formada,həftənin 2-günu 1-saat, kurikulum sistemi ilə tərtib edilmiş kitablardan keçirilir.Əlavə olaraq ayda bir

Ədəbiyyat və Azərbaycan dili fənnləri üzrə online dərslər keçirilir Həftədə 2 dəfə 2 saat ~ qurupla 20 azn Həftədə 2 dəfə 2 saat ~fərdi 35 azn

9.10.11ci sinif şagirdləri üçün Azərbaycan dilindən surətləndirilmiş proqram.həftədə 3dəfə saat yarım olmaqla keçirilir.ünvan Qara Qarayev

Abituriyent və Müəllimlərin işə qəbulu imtahanları üzrə , həmçinin Müəllimlərin sertifikasiya imtahanı üzrə yeni hazırlıq qruplarına qoşula bilərsiniz.Müəllim 3 deyil , 5 deyil tam 13 İLLİK təcrübəyə malikdir.Heydər

Həyat fəlsəfəsinə gedən ən geniş yol ədəbiyyatdan keçir.Ədəbiyyat, bizə yaşamadığımız, yaşaya bilmədiyimiz ya da yaşayıb da fərqinə varmadığımız həyatları hədiyyə edir. AYAN EDU CENTER təhsil mərkəzi olaraq sizi

Online dərs keçirilir, fərdi və online şəkildə Fərdi- həftədə 2 dəfə 2 saat 30azn Qurupla-həftədə 2 dəfə 2 saat 20 azn

Azerbaycan dili edebiyat üzrə müəlliməyəm 5_9 a qeder sinifləri gotururem. Heftede nece defe gelmeklerine gore qiymet deyisir.

Dərslərimiz həftədə 2 dəfə olmaqla 1.5 saat keçirilir. Dərslərdə müxtəlif test vəsaitlərindən istifadə olunur. Həm qrammatika, həm də mətn tapşırıqlarına üstünlük verilir. Qrup və fərdi şəkildə təşkil olunur. Dərslər

XANIMLAR ÜÇÜN Ərəb dili dərsləri.Sıfırdan danışıq səviyyəsinə kimi. Ünvan:Həzi Aslanov

Beynənxalq humanitar təşkilatın layihəsi: 27 mart – saat 10-12 ve 13-15-dək test və qeydiyyat keçiriləcək. Bütün dərslər amerikalı müəllimlər tərəfindən keçirilir. 10 həftə həftədə 4 dəfə Güzəşt almaq istəyənlər üçün

Restoran biznesi mütəxəssisləri üçün “İngilis Dili Kursları” Müasir dövrdə yüksək səviyyədə xidmət təklif etmək üçün peşəkar personala ehtiyac var. Heç kim üçün sirr deyil ki, restoran biznesi sahibləri də

İngilis dili dərsləri 100 azn Gilbert Bates Yeni Zelandiya vətəndaşı Doğma dili- ingilis dili Sosial Elmlər üzrə Fəxri mükafatla magistratura təhsilini Waikato universitetində tamamlamışdır. 8 yaşdan yuxarı

Zoom proqrammı üzərindən rus dili ( oxu, yazı və səlis danışıq öyrədilir. 15 il pedoqöji təcrübə əsasında. Maraqlananlar və ətraflı məlumat alıb qosulmaq istəyənlər zəng edə bilər/

Digər elanlar

azerbaycan dili

azerbaycan dili kurslari 2023 , Bakida azerbaycan dili kurslar, azerbaycan dili dərsləri ucuz qiymete azerbaycan dili kurslar keçirilir . azerbaycan dili xidmeti. Azerbaycanda ucuz qiymete azerbaycan dili . Online hazirliq kurslari.

Kurslar.az Bakida kurslar və Azərbaycanda kurslari bir yerə toplayan onlayn platformadır. Saytda müxtəlif kurslar ve təlimlər tapa bilərsiz. Kurslari saytda yerləşdirmək pulsuzdur. Onlayn Kursu sayta elavə edəndə kurs haqqında ətraflı məlumat və kursun qiymətini yazın. Müxtəlif kateqoriyada olan kursları sayta yerləşdirmək mümkündür. Rus dili, İngilis dili , Xarici dil kursları, Sürücülük kursları, Biznes təlimlər, Seminarlar, Onlayn kurslar, suruculuk kurslari, imtahana hazirliq ve abituriyent kurslari, komputer kurslari, proqramlasdirma ve dizayn kurslari.
© 2016 KURSLAR.AZ | info [@] kurslar.az | Bizimlə əlaqə

Azərbaycan dili

Azərbaycan dili (Azərbaycanca, Azərbaycan Türkcəsi, tarixi adı: Türk dili və ya Türkcə)— Azərbaycan Respublikasının və Rusiya Federasiyasının Dağıstan Respublikasının rəsmi dövlət dilidir.Altay dilləri ailəsinin türk dilləri şöbəsinin Oğuz sinfinin Qərb qrupuna daxildir.

Azərbaycan dilindən Azərbaycan, İran, İraq, Gürcüstan, Rusiya, Türkiyə, Ukrayna, Suriya ərazisində istifadə olunur.

Azərbaycan Respublikası ərazisində bu dilin cüzi fərqlənən 4 dialekti vardır:

1. Şərq dialekti — Quba, Şamaxı, Bakı, Muğan və Lənkəran dialektləri
2. Qərb dialekti-Qarabağ və Qarabağətrafı rayonların dialektləri
3. Şimal dialekti — Şəki və Zaqatala-Qax dialektləri
4. Cənub dialekti — Naxçıvan, Ordubad, İrəvan dialektləri

Azərbaycan dili geneoloji bölgüyə əsasən türk dillərinə mənsubdur. Başqa dil qruplarında olduğu kimi, bu qrupa daxil edilən dillər də bir-birinə leksik, morfoloji və sintaktik cəhətdən çox yaxındır. Dialektlər bir-birindən fonetik xüsusiyyətlərinə görə fərqlənirlər.

Qısa tarixi

Eyni zamanda yazı dili də olan Azərbaycan dili yazı dili ənənəsinə sahib olma baxımından Türk dili ilə paraleldir. Türkmən dili və qaqauz dilinin nisbətən daha gec yazı dili kimi formalaşmasına baxmayaraq Azərbaycan dili köklü bir yazı dili ənənəsinə malikdir.

Azərbaycan dilinin yaranması

Azərbaycan dilinin və xalqının təşəkkülü III–VII əsrlərdə baş vermiş, VII-VIII əsrlərdə başa çatmışdır. Bu zaman Azərbaycanda gedən dini mübarizə artıq sona yetmişdir. XI əsrdə Azərbaycan dili Qafqazda və qonşu ölkələrdə geniş inkişaf tapır. Azərbaycan dili türk dillərinin oğuz qrupuna daxildir. Yerli əhalinin əsas dili olan Azərbaycan dili XI əsrin ortalarında oğuz tayfaları dilinin güclü təsiri altında tam şəkildə formalaşmışdır. XII əsrdə ədəbi Azərbaycan dili təşəkkül tapdı. Şairlər fars və ərəb dilləri ilə yanaşı bu dildə də əsərlər yazırdılar. N.Cəfərov “Azərbaycan türkcəsinin milliləşməsi tarixi” əsərində “XI-XII əsrlərdən başlayaraq Azərbaycanda meydana çıxan möhtəşəm türk dövlətlərində rəsmi dil kimi ərəb, fars dilləri ilə yanaşı türkdən də istifadə olunduğunu” göstərir.

Səfəvilər dövlətində Azərbaycan türkcəsi sarayda və orduda hakim dil olmaqla imperiyanın ilk rəsmi dövlət dili idi. Rus alimi V.V.Bartold 1912-ci ildə yazırdı: “. xanədanın təşəkkül etdiyi yerdə Azərbaycan əhalisi türkcə danışırdı və nəticədə türkcə Səfəvilər dövlətində saray və ordu dili olaraq qaldı.”

Azərbaycan dilinin iki dövrü haqqında

Azərbaycan ədəbi dili öz 800 ilə yaxın inkişafı müddətində iki böyük dövrü əhatə edir. Əski dövr adlandırılan birinci dövr XIII (13-cü) əsrdən XVIII (18-ci) əsrə qədər olan dövrü, yeni adlandırıla bilən ikinci dövr isə XVIII (18-ci) əsrdən yaşadığımız günlərə qədər olan bir dövrü əhatə edir.

Əski Azərbaycan dilində söz birləşmələrinin quruluşu daha çox ərəb və fars dillərinin sintaktik modelində olmuşdur: fəsli-gül (gül fəsli), tərki-təriqi-eşq (eşq təriqinin (yolunun) tərki), daxili-əhli-kamal (kamal əhlinə daxil)… Yəni təyin edən söz təyin olunan sözdən sonra işlənmişdir. İkinci dövr Azərbaycan dilində tamamilə əksinədir: təyin edən söz təyin olunan sözdən mütləq və həmişə əvvəl işlənir.

Digər sintaktik fərq kimi, birinci dövrdə budaq cümlənin baş cümlənin içərisində yerləşdiyi tabeli mürəkkəb cümlələr daha çox işləndiyi halda (kimi kim, bivəfa dünyada gördüm, bivəfa gördüm), yeni dövrdə bu tipdən olanların əvəzinə daha çox feli sifət tərkiblərinin işləndiyini görürük.

Hər iki dövrün ədəbi dili öz növbəsində müxtəlif mərhələləri əhatə edir. Birinci dövr Azərbaycan dili öz inkişafında iki mərhələdən keçmişdir:

1. ədəbi dilin təşəkkül mərhələsi XIII-XIV (13-14-cü) əsrlər
2. klassik şeir dili mərhələsi XV-XVII (15-17-ci) əsrlər

İkinci dövr Azərbaycan dili isə üç mərhələni əhatə edir:

1. ədəbi dilin xəlqiləşməsi mərhələsi XVIII (18-ci) əsr,
2. milli dilin yaranması və inkişafı mərhələsi XIX-XX (19-20-ci) əsrin əvvəli,
3. müasir mərhələ XX (20-ci) əsrin 1-ci rübündən sonra).

Azərbaycan türkcəsinin rəsmi adı

Əsrlər boyu işğallar nəticəsində Azərbaycan dilinin adı dəyişdirilmişdir. Azərbaycan dili uzun müddət “türki”, “türk dili”, “Azərbaycan türkcəsi”, bəzən isə “tatar dili”, “Qafqaz tatarlarının dili” (xüsusən rus dilində yazılmış əsərlərdə) adlandırılmışdır

XX əsrin əvvəllərində ilk olaraq, Türk dillərini təsnifatlaşdıran tarixçi alimlərdən biri Armin Vamberi olmuşdur. Belə ki , onun 1908-ci ildə müəllifi olduğu “Dünya tarixçilərinin Dünya tarixi” adlı Londonda nəşr olunmuş çoxcildlik ensiklopediyanın 24-cü cildində Azərbaycan dili Türk dillərinin 3 qrupundan qərb qrupuna aid edilir və dialekt deyil , müstəqil dil kimi göstərilir.

1918-ci ildə Azərbaycan Demokratik Cümhuriyyəti yaranandan az sonra Azərbaycanda kargüzarlığın türk dilində aparılması ilə bağlı qərar qəbul edilir. 1921-ci ildə Nəriman Nərimanov Dadaş Bünyadzadə ilə birgə Azərbaycan SSR-də dövlət dilinin türk dili olması ilə bağlı dekret imzalayırlar. 1921-ci ildə Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikasının ilk Konstitusiyası qəbul olunur və oraya dövlət dili haqqında maddə salınmır. 1924-cü ildə Mərkəzi İcraiyyə Komitəsinin Azərbaycanda dövlət dilinin türk dili olması ilə bağlı qərarı qəbul olunur.

1936-cı ildə Azərbaycanın yeni Konstitusiya layihəsi hazırlanarkən orada Azərbaycanın dövlət dili türk dili kimi qeyd edilir. Ancaq 1937-ci ilin aprel ayında qəbul olunun əsas qanunda dövlət dili haqqında heç bir qayda öz əksini tapmır. Ancaq Konstitusiyada xüsusi maddə olmasa da, 1936-cı ildən sonra bütün normativ sənədlərdə dövlət dili Azərbaycan dili qeyd edilir.

1956-cı ildə Azərbaycanın 1937-ci ildə qəbul olunmuş Konstitusiyasına aşağıdakı məzmunda maddə əlavə edilir: “Azərbaycanın dövlət dili Azərbaycan dilidir…”

Dövlət dilinə həsr edilmiş bütün iclaslarda demokratik şərait yaradıldığından müxtəlif fikirlər özünü göstərir:

• Azərbaycan dilidir;
• Türk dilidir;
• Azərbaycan türk dilidir;
• Azərbaycan türkcəsidir;
• Türk dilləri ailəsinə daxil olan Azərbaycan dilidir.

Prezident Heydər Əliyevin çıxışından: “Gəlin türkdilli xalqlara baxaq. Bəli, biz türkdilli xalqlardan biriyik və türk mənşəli xalqıq. Kökümüz birdir. Özbək dili var, qazax dili var, qırğız dili var, tatar dili var, başqırd dili var, türkmən dili var, kumık dili var. Demək, bu türkdilli xalqların da hər birinin dilinin öz adı var. Türkdilli xalqlarda tatar dili də var, o biri qrup dillər var, onların da hər biri bu qrupa daxildir, amma hər birinin öz adı var. Axı nə təhər Azərbaycan türkcəsi? Millətimiz nədir? Azərbaycan türkü. Nə təhər bu millətin iki adı olsun? Bəs niyə özbək özünə demir ki, Özbəkistan türkü, tatar niyə demir ki, Tatarıstan türküyəm”

Yenə həmin iclasda dövlət başçısı qeyd edir: “… taleyimiz belə gətirib ki, məsələn bizə tatar deyiblər. Amma biz tatar deyilik axı. Neçə illər bizə tatar deyiblər. Elə Həsən bəy Zərdabi də özünə tatar deyibdir, o birisilər də özlərinə tatar deyiblәr Bu Bakıda, Azərbaycanda bir belə azərbaycanlı ziyalı olduğu halda məktəblər açılmışdı – “russko-tatarskaya şkola”… Mən bununla sa­dəcə demək istəyirəm ki, bizim taleyimiz belə olubdur. Rusiyada bizə tatar deyiblər. Rusiyanın burada qubernatorları bizə tatar deyiblər. Ondan sonra 1918-ci ildən 1936-cı ilə qədər türk deyilib. 60 ildir biz “Azərbaycan dili”, “azərbaycanlı” deyirik. İndi bəs nə edək? Bunlara cavab olmalıdır ki, bir qərar qəbul edək”.

Məsələnin ciddiliyini nəzərə alan dövlət rəhbəri mütəxəssislərin iştirakı ilə geniş müzakirələr keçirdi və həmin müzakirələr mövcud problemlərin həlli üçün kifayət qədər məhsuldar oldu. Həmin müzakirələr göstərdi ki, yalnız milli ictimai təfəkkür deyil, bilavasitə mütəxəssislər də ana dilinin qeyd-şərtsiz “türk dili” adlandırılmasının əleyhinədirlər. Buna səbəb isə:

• iki müstəqil türk mənşəli dilin hər ikisinin eyni bir adla adlandırılması özünü doğrultmur və təcrübədə onları ayrı-ayrı adlarla (Azərbaycan türkcəsi – Türkiyə türkcəsi) adlandırmaq lazım gəlir;
• Azərbaycan ərazisində yaşayan qeyri-türk mənşəli müxtəlif xalqlar, etnoslar (talışlar, tatlar, kürdlər, ləzgilər və s.) “Azərbaycan dili”nin “türk dili” adlandırılmasından hər hansı halda narahat olurlar, bir sıra qüvvələr isə bundan istifadə edərək “xırda millətçilik” hisslərini qızışdırırlar;
• “Azərbaycan dili” adı artıq neçə on illərdir ki, uğurla işlənir, kifayət qədər böyük işlənmə təcrübəsinə malikdir.

Fonetik xüsusiyyətləri

Fonetik xüsusiyyətinə görə “ə” foneminin bütün pozisiyalarda işlənmə tezliyi ilə fərqlənir.

Türk dillərindən biri kimi müasir Azərbaycan dili özümlü xüsusiyyətləri ilə fərqlənən fonetik və qrammatik quruluşu olan bir dildir. Öz fonetik qanunauyğunluqlarına görə, bu dildə əmələgəlmə yerinə görə fərqlənən saitlər, yəni ön sıra (i, ü, e, ə, ö) və arxa sıra (ı, u, a, o) saitlər eyni bir söz və ya sözforma daxilində işlənə bilməz (“işıq”, “ildırım” kimi “i” saiti ilə başlayan bir neçə söz istisnadır): eyni zamanda bu dildə dilortası samitlərin (g, k) arxasıra, dilarxası saitlərin (k, q, ğ, x) ön sıra saitlərlə bir hecada işlənməsi də mümkünsüzdür.

Azərbaycan dilinin fonem tərkibində 15 sait və 25 samit vardır. Bu 40 fonem Azərbaycan əlifbasında 32 hərflə işarə edilir.

Azərbaycan dilinin fonem tərkibində 9 qısa (i, ü, e, ö, ə, a, o, u, ı), 6 uzun (i:, e:, ö:, ə:, a:, u:) sait var. Uzun saitlər bu dil üçün səciyyəvi deyil, onlar demək olar ki, yalnız alınma sözlərdə çox az hallarda işlənir.

Fonetik vurğu, bir qayda olaraq, sonuncu hecaya düşür. Fonematik vurğunun yeri sözün mənasından asılı olaraq dəyişmir: alma /ɑlˈmɑ/ (meyvə)– alma /ˈɑlmɑ/ (almaq).

Azərbaycan dilində söz əvvəlində işlənməyən 2 fonem var: ı saiti və ğ samiti.

Danışıq dili

Danışıq dili yazılış dilindən bəzi hallarda fərqlənə bilər, məsələn:

• dəqiqə-dəyqə
• səhifə-səyfə
• sillə-şillə
• şer-şeir
• inək-inəy
• və s.

Sintaktik xüsusiyyətləri

Azərbaycan dilinin morfoloji quruluşuna əsas (isim, sifət, say, əvəzlik, zərf, fel) və köməkçi (qoşma, bağlayıcı, ədat, modal sözlər, nida) nitq hissələri daxildir.

İsimlərin kəmiyyət, mənsubiyyət, hal, xəbərlik kateqoriyaları var. Bu kateqoriyalar isimləşən (substantivləşən) digər nitq hissələrinə də aiddir.

Azərbaycan dilində ismin 6 halı (adlıq, yiyəlik, yönlük, təsirlik, yerlik, çıxışlıq), felin 5 (şühudi keçmiş, nəqli keçmiş, indiki, qəti gələcək, qeyri-qəti gələcək) zamanı var. Felin şəkil kateqoriyası 6 formanı (əmr, arzu, şərt, vacib, lazım, xəbər) əhatə edir.

Fellər subyekt, obyekt, hərəkətin münasibətinə görə müxtəlif 5 qrammatik növdə (məlum, məchul, qayıdış, qarşılıqlı-müştərək, icbar) işlənə bilir.

Azərbaycan dilinin sintaktik qanununa görə, bir qayda olaraq, mübtəda cümlənin əvvəlində, xəbər cümlə üzvü sonda, təyin təyin etdiyi sözdən qabaqda gəlir.

Azərbaycan dilində sözyaradıcılığında əsasən morfoloji (dəmirçi, üzümçü, təbliğatçı; dəmirçilik, üzümçülük, təbliğatçılıq; dolça, qazança, otluq, meşəlik; qaldırıcı, endirici; sevinc, gülünc; yavaşca, indicə və s.) və sintaktik (otbiçən, vaxtamuzd, boyunbağı, gündoğan, sarıköynək, əlidolu, adlı-sanlı, qırxayaq, beşaçılan və s.) üsullardan istifadə edilir.

Əlifbası

Türk yazı tarixi uyğurların əlifbasıyla başlasa da, Azərbaycan türkçəsinin yazılmasına ərəb əlifbasının bir variantı ilə başlanıb. Səlcuq və osmanlı türkləri X (10-cu) əsrdən başlayaraq ərəb qrafikalı əlifbanı əsas tutmuş və bu əlifba ilə çoxlu dəyərli əsərlər yaratmışlar. Ərəb əlifbası türk dilləri üçün mükəmməl əlifba olmasa da, təxminən XX (20) əsrin əvvəllərinə qədər bu əlifbadan Azərbaycanda geniş istifadə olunub və bu əlifbayla Azərbaycan tarixinin, ədəbiyyatının qiymətli əsərləri qələmə alınıb.

Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti elan olunduqdan sonra 1919-cu ildə Xudadad bəy Məlikaslanovun rəhbərliyi ilə latın əlifbasına keçmək üçün komissiya yaradılır. Komissiyanın hazırladığı tədbirlər planını parlament təsdiq edir. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti süqut etdiyindən bu məsələni həyata keçirmək mümkün olmur.

1929-cu ilə kimi ərəb qrafikalı əlifbadan istifadə olunsa da Azərbaycan Respublikası ərazisində 1929-1939-cu illərdə latın qrafikalı əlifbadan, 1939-1991-ci illərdə isə kiril əlifbasından istifadə olunub. 1991-ci ildən başlayaraq tədricən yenidən latın əlifbasına keçilib. Cənubi Azərbaycandayaşayan Azərbaycan türkləri isə ərəb əlifbasından istifadə edirlər.

Azərbaycan Respublikasının dövlət dili olan Azərbaycan dilinin əlifbası latın qrafikalı Azərbaycan əlifbasıdır.

Ərəb Cənubi Azərbaycanda (1929-cu ilə qədər həm də Şimali Azərbaycanda)	Latın (1929–1939) Şimali Azərbaycanda	Kiril (1939–1991) Şimali Azərbaycanda	Latın (1992-h.h.) Şimali Azərbaycanda
ا,آ	A a	А а	A a
ﺏ	B b	Б б	B b
ﺝ	C c	Ҹ ҹ	C c
چ	Ç ç	Ч ч	Ç ç
ﺩ	D d	Д д	D d
ائ،ئ	E e	Е е	E e
ﻉ ,(کسره)	Ə ə	Ә ә	Ə ə
ﻑ	F f	Ф ф	F f
گ	G g	Ҝ ҝ	G g
ﻍ	Ƣ ƣ	Ғ ғ	Ğ ğ
ﺡ,ﻩ	H h	Һ һ	H h
ﺥ	X x	Х х	X x
ی	Ь ь	Ы ы	I ı
ی	I i	И и	İ i
ژ	Ƶ ƶ	Ж ж	J j
ﻙ	K k	К к	K k
ﻕ	Q q	Г г	Q q
ﻝ	L l	Л л	L l
ﻡ	M m	М м	M m
ﻥ	N n	Н н	N n
ﻭ	O o	О о	O o
ﻭ	Ɵ ɵ	Ө ө	Ö ö
پ	P p	П п	P p
ﺭ	R r	Р р	R r
ﺙ,ﺱ,ﺹ	S s	С с	S s
ﺵ	Ş ş	Ш ш	Ş ş
ﺕ,ﻁ	T t	Т т	T t
ﻭ	U u	У у	U u
ﻭ	Y y	Ү ү	Ü ü
ﻭ	V v	В в	V v
ی	J j	Ј ј	Y y
ﺫ,ﺯ,ﺽ,ﻅ	Z z	З з	Z z

Ərəb qrafikalı Azərbaycan əlifbası

Cənubi Azərbaycanda işlənən ərəb alifbası fars dilindən və Osmanlı türkcəsindən təsirlənib. Bu əlifba ərəb dilinə uyğun olsa da, Türk dil ailəsinə mənsub olan Azərbaycan dilinə səslərin çoxluğuna görə asas formada əlverişli deyil. Bu əlifbanın bərpası uğrunda müasir əsrimizdə bir neçə addım atılsada bu çalışmalar xalq içində yayılmayıbdır. Cənubi Azərbaycanda əhali fars dilində təhsil almağa məcbur olduqları üçün ərəb və fars sözlərilə orijinal diktə ilə tanışdırlar.

Hazırda İranda Azərbaycan türkəsi üçün işlədilən ərəb əlifbası ilə bağlı vəziyyət çox qarışıqdır. Cənubi Azərbaycan ziyalılarının latın əlifbasının daha münasib olduğunu qəbul etmələrinə baxmayaraq bu əlifbanın tətbiqinə dövlət tərəfindən qadağa və məhdudiyyətlər qoyulub. İranda Azərbaycan türkcəsində kitab və qəzetlər yalnız ərəb əlifbası ilə işıq üzü görür.

Ərəb əlifbasını bərpa etmə təşəbüslərinin biri Türk Dil Ortoqrafiya Seminarı tərəfindən həyata keçirilib. Bu seminar Doktor Cavad Heyətin başçılığıyla 2001-ci ilin oktyabrında Tehranda keçirilmişdir. Ərəb əlifbasında yazılan Azərbaycan türkcəsinin imlasında (yazılmasında) birlik yaratmaq Seminarın baş hədəfi seçilmişdir. Türk Dili Yazı Quralları ترک دیلی یازی قورالاری adlı qərarlar seminarın sonunda qəbul olunmuşdur.

Ərəb əlifbasında bəzi hərflərin forması kəlmə arasında harada gəlməsindən asılıdır. Bu hərflər kəlmə başında, sonunda və ortasındə dəyişir.

Aşağıdakı cədvəl, Ərəb əlifbası tərtibi ilə düzülüb və Latın əlifbasında yaxın olan qarşılıqları göstərir.

Azərbaycan dilində Ərəb və Latın əlifba qarşılıqları

Təkdə	Əvvəldə	Ortada	Sonda	Adı	Latın	Misal (latın)	Misal (ərəb)	Misal (farsca)
ﺍ	آ / ا	ﺎ	ﺎ	əlif	a / ə / o / ’	aç	آچ
ﺏ	ﺑ	ﺒـ	ﺐ	be	b	baba	بابا
پ	ﭙ	ﭙـ	پ	pe	p	papaq	پاپاق
ﺕ	ﺗ	ﺘـ	ﺖ	te	t	Tat	تات
ﺙ	ﺛ	ﺜـ	ﺚ	se	s	saniyə	ثانیه
ﺝ	ﺟ	ﺠـ	ﺞ	jim	j	cib	جیب
چ	چـ	ـچـ	ـچ	che	ch	çap	چاپ
ﺡ	ﺣ	ﺤـ	ﺢ	he	h	hal	حال
ﺥ	ﺧ	ﺨـ	ﺦ	xe	x	xal	خال
ﺩ	—		ﺪـ	dal	d	dil	دیل
ﺫ	—		ﺬـ	zal	z	Azərbaycan	آذربایجان / آزربایجان
ﺭ	—		ﺮـ	re	r	rəng	رنگ
ﺯ	—		ﺰـ	ze	z	zor	زور
ژ	—		ـژ	zhe	zh	Jalə	ژاله
ﺱ	ﺳ	ﺴـ	ـﺲ	sin	s	sal	سال
ﺵ	ﺷ	ﺸـ	ـﺶ	şin	ş	şirin	شیرین
ﺹ	ﺻ	ﺼـ	ـﺺ	sād	s	Səməd	صمد
ﺽ	ﺿ	ﻀـ	ـﺾ	zād	z	zərər	ضرر
ﻁ	ﻃ	ﻄـ	ـﻂ	tā	t	təbil	طبیل
ﻅ	ﻇ	ﻈـ	ـﻆ	zā	z	zahir	ظاهیر/ ظاهر
ﻉ	ﻋ	ﻌـ	ـﻊ	əyn	ə / ‘	əməl	عمل
ﻍ	ﻏ	ﻐـ	ـﻎ	ğeyn	ğ	bağ	باغ
ﻑ	ﻓ	ﻔـ	ـﻒ	fe	f	fil	فیل
ﻕ	ﻗ	ﻘـ	ـﻖ	qaf	q	qələm	قلم
ک	ﮐ	ﮑـ	ـﮏ	kaf	k	kitab	کیتاب / کتاب
گ	ﮔ	ﮕـ	ـﮓ	gaf	g	gül	گل/گول
ﻝ	ﻟ	ﻠـ	ـﻞ	lam	l	lalə	لاله
ﻡ	ﻣ	ﻤـ	ـم	mim	m	mən	من
ﻥ	ﻧ	ﻨـ	ـﻦ	nun	n	naz	ناز
و	—		ﻮـ	vav	v / o	vilayət	ولایت / ویلایت
ﻩ	ﻫ	ﻬ	ﻪ	ha	h , ə	hava , dədə	هاوا , دده
ﻯ	ﻳ	ﻴـ	ﯽ	ye	y , i	yaz	یاز
–	ئـ	ـئـ	–	həmzə	ı , e	beş	بئش

Bu hərflər özlərindən sonra heç bir hərfə vəsl olmazlar: آ،ا،د،ذ،ر،ز،ژ

Latın qrafikalı Azərbaycan əlifbası

Azərbaycan dilində Latın və Ərəb əlifba qarşılıqları

Latın	Ərəb Təkcə	Ərəb Başda	Ərəb Ortada	Ərəb Sonda	Misal (latın)	Misal (ərəb)	Misal (farsca)
Aa	آ / ا	آ / ا	ﺎ	ﺎ	al	آل	آزاد
Bb	ﺏ	ﺑ	ﺒـ	ﺐ	baş	باش	بنده
Cc	ﺝ	ﺟ	ﺠـ	ﺞ	can	جان
Çç	چ	چـ	ـچـ	ـچ	çal	چال	چونکه
Dd	د	د	د	د	diş	دیش	دوست
Ee	ائ	ائـ	ئـ	ئ	sel el ev	سئل ائل ائو
Əə	ع / ا	عـ/ ـَ	ـه / ه	əl sələ əmi	اَل سَله عمی
Ff	ف	فـ	ـفـ	ف	fil	فیل
Gg	گ	گـ	گـ	گ	göz	گوز	گل
Ğğ	غ	غـ	غـ	غ	Ağır	آغئر	زغال، غوک
Hh	ه / ح	هـ / حـ	هـ / حـ	ـه / ح/ ه	hərbə	حربه	هزار
Xx	خ	خـ	خـ	خ	xahiş	خاهیش
Iı	ای /اێ	ای /اێ	ئـ/ێ	ی/ێ	mıx	میخ / مێخ
İi	ای	ایـ	یـ	ی	diz	دیز
Jj	ژ	ژ	ژ	ژ	Jalə	ژاله
Kk	ک	کـ	کـ	ک	Kitab	کیتاب
Qq	خ	خـ	خـ	خ	xahiş	خاهیش
Ll	ل	لـ	لـ	لـ	lülə	لوله
Mm	م	مـ	مـ	م	muqam	موقام
Nn	ن	نـ	نـ	نـ	Nina	نینا
Oo	اوْ/او	اوْ/او	وْ/ و	و/وْ	Dolu	دولو / دوْلو
Öö	او / اؤ	او / اؤ	و/ؤ	و/ؤ	söz , özüm	سوز / سؤز , اوزوم / اؤزوم
Pp	پ	پـ	پـ	پ	pul	پول
Rr	ر	ر	ر	ر	radar	رادار
Ss	ث/س/ص	ثـ/سـ/صـ	ثـ/سـ/صـ	ث/س/ص	səhifə

Yuxarıdakı cədvəldə səsli hərflərin həqiqi qarşılıqları Ərəb əlifbasında olmamağı aydınlıqla göstərilir

Azərbaycan dilinin söz ehtiyatı

2004-cü ildə çap edilmiş Azərbaycan dilinin orfoqrafiya lüğətində təqribən 70, yeni çap edilən son orfoqrafiya lüğətində isə 105 min söz vardır.

Erdem Konur’un etdiyi bir araşdırma nəticəsində; Türkiyə Türkcəsi ilə Azərbaycan Türkçesi’ndeki heyvan adları,% 37-si iki lehçede də yazılış və məna baxımından eynidir.% 25-i kiçik fərqlər içsə də, bu fərqlilik; sözləri anlaya bilməyəcək şəkildə deyil. % 33-ü, yazılış baxımından böyük fərqliliklər ehtiva etməkdədir.

Azərbaycan dilinin öyrənilməsi

• Argentinanın La Plata Milli Universitetinin nəzdindəki Beynəlxalq Münasibətlər İnstitutunun Avraziya fakültəsində azərbaycanşünaslıq fakültəsi fəaliyyət göstərir.
• Mərakeşdə Rabatdakı V Məhəmməd Universitetinin nəzdində Azərbaycan dili kursları fəaliyyət göstərəcək. Bu ərəb ölkələrində açılmış ilk belə bölmədir .
• Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Bilik Fondu Azərbaycan Respublikasının millətlərarası, multikulturalizm və dini məsələlər üzrə Dövlət müşaviriliyinin təşəbbüsü ilə Rus pravoslav kilsələrində “Azərbaycan dilini öyrənirik” layihəsinə başlayıb. Bakı şəhərinin bir neçə kilsəsində həftədə iki dəfə Azərbaycan dili dərsi keçiləcək. Kilsə əməkdaşlarının da qatıldığı bir neçə bölmədə fəaliyyət göstərəcək ödənişsiz kurslara ilkin mərhələdə 60-dan çox dinləyici yazılıb. Xüsusi müsabiqə yolu ilə ali və orta məktəblərin rus bölmələrindən seçilən müəllimlərin əmək haqları Bilik Fondu tərəfindən ödəniləcək.